Ayurved Panchkarma Center Nashik

05/12/2025

सर्दी आणि डोकेदुखीवर आयुर्वेदाचे अचूक उपाय!

शीतकाळात आरोग्याची काळजी: सर्दी आणि डोकेदुखीवर आयुर्वेदाचे अचूक उपाय!

नमस्कार! आयुस्पर्श पंचकर्म क्लिनिक, Shop no 10, आनंद हेरिटेज, खुटवड नगर, नाशिक, Mob 9421605196 मध्ये तुमचे स्वागत आहे.

थंडीचे दिवस सुरू झाले आहेत. हा काळ 'सौम्य' आणि 'बलवान' असला तरी, अनेकदा आपल्या शरीरासाठी काही आव्हाने घेऊन येतो. या काळात, वाढलेल्या थंडीमुळे प्रतिश्याय (सर्दी) आणि शिरःशूल (डोकेदुखी) या समस्या सामान्यपणे दिसून येतात.

आयुर्वेदानुसार, हे दोन्ही त्रास प्रामुख्याने वात (Vata) आणि कफ (Kapha) दोषांच्या असंतुलनामुळे होतात. थंडीमुळे कफ साचतो आणि वात वाढतो, ज्यामुळे हे विकार बळावतात.

🩺 प्रतिश्याय (सर्दी) आणि आयुर्वेदाचे मार्गदर्शन
आयुर्वेदानुसार कारण:

थंडीच्या संपर्कात येणे (अति शीत सेवन).

थंड पाणी, थंड पदार्थ किंवा आईस्क्रीमचे सेवन.

दिवसा झोपणे (जे कफ वाढवते).

दुर्बल अग्नी (पचनशक्ती) मुळे तयार झालेले 'आम' (टॉक्सिन्स) शरीरात साचणे.

उपाय:

उबदार ठेवा: विशेषतः डोके, कान आणि गळा टोपी किंवा स्कार्फने झाका.

गरम पाणी: दिवसभर कोमट पाणी प्या. यामुळे साचलेला कफ पातळ होऊन बाहेर पडण्यास मदत होते.

नास्य (Nasyam): दररोज सकाळी आणि रात्री अनु तेल किंवा साधे तूप (गाईचे) दोन थेंब नाकात टाकावे. यामुळे नाकातील श्लेष्मल त्वचा (mucosa) मजबूत होते आणि कोरड्या हवेचा त्रास कमी होतो.

औषधी चहा: तुळस, आले (Ginger), काळी मिरी (Black Pepper) आणि हळद यांचा गरम काढा (Herbal Tea) प्या.

🤕 शिरःशूल (डोकेदुखी) आणि आयुर्वेदाचे मार्गदर्शन
सर्दीसोबत होणारी डोकेदुखी अनेकदा साचलेल्या कफामुळे आणि वात दोषाच्या तीव्रतेमुळे होते.

उपाय:

हलका आहार: पचनास हलका आणि गरम आहार घ्या, ज्यामुळे अग्नी (पचनशक्ती) चांगली राहील आणि 'आम' तयार होणार नाही.

धूम्रपान (Steam Inhalation): तुळशीची पाने किंवा ओवा (Carom seeds) टाकून गरम पाण्याची वाफ घ्या. यामुळे नाकातील अडथळे दूर होतात आणि डोकेदुखी कमी होते.

शिरोअभ्यंग (Head Massage): कोमट तिळाचे तेल किंवा बदाम तेल वापरून डोक्याला हलका मसाज करा. यामुळे वात शांत होतो आणि डोक्याला आराम मिळतो.

✨ या हिवाळ्यात 'आयुस्पर्श'चा सल्ला
सर्दी आणि डोकेदुखी ही नैसर्गिक प्रक्रिया असली तरी, जर हे त्रास वारंवार किंवा दीर्घकाळ होत असतील, तर आपल्या दोषांचे संतुलन बिघडले आहे.

यासाठी, तुमच्या प्रकृतीनुसार आणि तुमच्या दोषांच्या स्थितीनुसार अचूक उपचार आणि पंचकर्म (उदा. नस्य) करण्यासाठी आयुस्पर्श पंचकर्म क्लिनिक मध्ये आजच संपर्क साधा.

📞 अधिक माहितीसाठी संपर्क: Mob 9421605196 📍 पत्ता: Shop no 10, आनंद हेरिटेज, खुटवड नगर, नाशिक

#आयुर्वेद #शीतकाळ #सर्दी #डोकेदुखी #प्रतिश्याय #शिरःशूल #आयुस्पर्श #नाशिक . For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update//25?utm_source=facebookpage

03/12/2025

पिंपल्स (Acne) आणि आयुर्वेद

पिंपल्स (Acne) आणि आयुर्वेद – मूळ कारणांवर आधारित नैसर्गिक उपचार

आजच्या धकाधकीच्या जीवनशैलीत पिंपल्स किंवा मुरूम ही समस्या केवळ किशोरवयीन मुलांची नाही, तर प्रौढांमध्येही मोठ्या प्रमाणात दिसते. सौंदर्य, आत्मविश्वास आणि मानसिक आरोग्यावरही त्याचा परिणाम होतो.
आयुर्वेदात पिंपल्सला “यौवन पिडिका” असे म्हटले जाते आणि त्याचे मूळ कारण पित्तदोष वाढणे, रक्तदोष, अनुचित आहार-विहार आणि हार्मोनल बदल** हे मानले जाते.

पिंपल्सची आयुर्वेदानुसार कारणे

१) पित्तदोष वाढणे
– तिखट, तेलकट, मसालेदार पदार्थ
– तळलेले पदार्थ
– कोल्डड्रिंक्स, फास्टफूड
– रात्री जागरण
– जास्त स्क्रीन टाइम

२) रक्तदोष / शरीरातील विषद्रव्ये
– पचनबिघाड
– अपानवाताची अडचण
– अपूर्ण झोप
– वेगावरोध (मूत्र/विटामिन/घाम दाबणे)

३) हार्मोनल इम्बॅलन्स (किशोरवय / PCOS इ.)

*आयुर्वेदातील पिंपल्सची लक्षणे

चेहऱ्यावर पिटिका
चेहऱ्यावर लालसर दाह
सूज व जळजळ
तेलकट त्वचा
काळे डाग/खड्डे

आयुर्वेदातील उपचार पद्धती

✔ आहार सुधारणा (Pitta-Pacifying Diet)

थंड, सहज पचणारे पदार्थ
तूप, दूध, ताक, नारळ पाणी
काकडी, खरबूज, द्राक्षे
हिरव्या भाज्या, उकडलेले अन्न
“जड, तिखट, खारट, तेलकट, आंबट” टाळणे.

*औषध डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच.*

✔ Panchakarma Therapy (अस्सल आयुर्वेद उपाय)

वमन – कफ-पित्त शुद्धी
रक्तमोक्षण (Bloodletting) – अत्यंत प्रभावी
लेप/फेशियल क्लींजिंग – हर्बल पद्धतीने
नस्य – हार्मोनल बॅलन्स

✔ बाह्य उपचार (External Care)

नीम-तुळस फेसवॉश
वैद्यकीय सल्ल्याने विविध लेप

पिंपल्सची काळजी कशी घ्यावी?

जास्त चेहरा धुणे टाळा

फ्राय आयटेम्स, चिप्स, पिझ्झा कमी करा

दिवसभर पुरेसे पाणी
७–८ तास झोप

स्ट्रेस मॅनेजमेंट – योग, प्राणायाम

हाताने पिंपल्स दाबू नका

आयुर्वेद सांगतो – “त्वचा ही पचनशक्तीचे आरसे”

पचनशक्ती चांगली → रक्त शुद्ध → त्वचा स्वच्छ

म्हणून उपचार नेहमी आतून सुरुवात करून बाहेरपर्यंत करावेत.



Acne Ayurveda Treatment, Pittadosh, Yauvan pidika, Ayurvedic Skin Care, Pimples Treatment Nashik, Natural Pimple Cure



. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update/acne/24?utm_source=facebookpage

02/12/2025

शीतपित्त (Urticaria) आणि आयुर्वेद

शीतपित्त (Urticaria) आणि आयुर्वेद: अचानक येणाऱ्या त्वचारोगाचे मूळ कारण आणि उपाय

शरीरावर अचानक उठलेल्या लालसर, खाज सुटणाऱ्या, फुगलेल्या चट्टे—यालाच शीतपित्त किंवा म्हणतात. काही वेळा ते काही मिनिटांत जातात, काही वेळा वारंवार येत राहतात. आधुनिक भाषेत याला Hives / Urticaria म्हणतात.

आयुर्वेदात शीतपित्त हा वात–पित्तप्रधान त्वचारोग मानला जातो आणि त्याचे मूळ कारण केवळ त्वचेपुरते मर्यादित नसून आग्नेय, मानसिक आणि अन्नजन्य असते.

शीतपित्त का होते? (आयुर्वेदीय कारणमीमांसा)

आयुर्वेदानुसार शीतपित्ताची मुख्य कारणे:

1. पित्तदोष वाढणे

तिखट, आंबट, खारट पदार्थांचे जास्त सेवन → पित्तदोष भडकतो → त्वचेवर चट्टे उठतात.

2. वातदोष असंतुलित होणे

थंडी, पाणी, तापमानातील बदल, थंड वारा → वात वाढतो → त्वचेवर फुगवटे येतात.

3. अन्न–अग्नि विकार

(अपचन), जड अन्न, चुकीचे अन्न–संयोग (विरुद्ध आहार) → रक्तदोष निर्माण होतो.

4. मानसिक कारणे

सततचा ताण, चिंता, कमी झोप → पित्त आणि वात दोन्ही वाढतात.

5. अॅलर्जन्स

धूळ, परागकण, समुद्री पदार्थ, कृत्रिम रंग, औषधे इत्यादी कारणांमुळे शरीरात दाहक प्रतिक्रिया होते.

शीतपित्तातील आयुर्वेदिक उपचार पद्धती

आयुर्वेद शीतपित्ताला मूळातून बरे करण्यावर भर देतो.

1. दोषानुसार औषधे

रक्तशुद्धी करणारी औषधे

पित्तशामक औषधे
अग्नी सुधारक (Dipana–Pachana) औषधे
हे त्वचेवरील फुगवटे थांबवतात आणि रोगाची पुनरावृत्ती कमी करतात.

🧴 2. पंचकर्म उपचार

शीतपित्तात खालील पंचकर्म विशेष प्रभावी मानले जातात:

वमन – पित्तदोष निघून जातो
विरेचन – यकृत, रक्त आणि पित्त स्वच्छ होते
रक्तमोक्षण – त्वचाविकारातील सर्वोत्तम उपचार

3. आहार–विहार (Diet & Lifestyle)

तिखट, आंबट, मसालेदार, तळलेले पदार्थ टाळावेत
थंड पाणी, थंड वाऱ्याचा संपर्क कमी करावा
उकळलेले पाणी नियमित
पुरेशी झोप
मानसिक शांतता आणि तणाव नियमन

4. घरगुती उपाय (समर्थक उपचार)
नीम–हळद उकळवलेले पाणी

🌟 आयुर्वेद का सांगतो “रूट कॉज उपचार”?

शीतपित्त हा केवळ 'अॅलर्जी' नाही.
तो दोष–दुष्टि, रक्तदोष, पित्तदाह आणि मानसिक ताण यांचा एकत्र परिणाम आहे.

आयुर्वेद याचे मूलभूत कारण दुरुस्त करून भविष्यातील अटॅक टाळतो. त्यामुळे उपचार दिर्घकाळ टिकणारे असतात.

✨ निष्कर्ष

शीतपित्त हा त्वचेचा अचानक होणारा त्रास असला तरी तो शरीरातील अंतर्गत दोषांचे संकेत देतो. आयुर्वेद योग्य निदान, दोषानुसार उपचार आणि संतुलित आहारद्वारे हा विकार मूळातून नियंत्रित करू शकतो.

Sh*tpitta Ayurveda Marathi
Ayurveda for Urticaria
Sh*tpitta Treatment
Rakta Dushti Ayurveda
Pitta Disorders Marathi
Ayurvedic Skin Disease Treatment
Panchakarma for Sh*tpitta
Ayurveda Nashik Clinic
Ayusparsh Panchkarma Clinic
Dr ravibhushan Sonawane




. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update/urticaria/23?utm_source=facebookpage

02/12/2025

शीतपित्त (Urticaria) आणि आयुर्वेद

शीतपित्त (Urticaria) आणि आयुर्वेद: अचानक येणाऱ्या त्वचारोगाचे मूळ कारण आणि उपाय

शरीरावर अचानक उठलेल्या लालसर, खाज सुटणाऱ्या, फुगलेल्या चट्टे—यालाच शीतपित्त किंवा उतकचर्मोद्भव विकार म्हणतात. काही वेळा ते काही मिनिटांत जातात, काही वेळा वारंवार येत राहतात. आधुनिक भाषेत याला Urticaria म्हणतात.

आयुर्वेदात शीतपित्त हा कफ वात–पित्तप्रधान त्वचारोग मानला जातो आणि त्याचे मूळ कारण केवळ त्वचेपुरते मर्यादित नसून आग्नेय, मानसिक आणि अन्नजन्य असते.

शीतपित्त का होते? (आयुर्वेदीय कारणमीमांसा)

आयुर्वेदानुसार शीतपित्ताची मुख्य कारणे:

1. पित्तदोष वाढणे
तिखट, आंबट, खारट पदार्थांचे जास्त सेवन → पित्तदोष भडकतो → त्वचेवर चट्टे उठतात.
2. वातदोष असंतुलित होणे
थंडी, पाणी, तापमानातील बदल, थंड वारा → वात वाढतो → त्वचेवर फुगवटे येतात.
3. अन्न–अग्नि विकार
अपचन, जड अन्न, चुकीचे अन्न–संयोग (विरुद्ध आहार) → रक्तदोष निर्माण होतो.
4. मानसिक कारणे
सततचा ताण, चिंता, कमी झोप → पित्त आणि वात दोन्ही वाढतात.
5. अॅलर्जन्स

धूळ, परागकण, समुद्री पदार्थ, कृत्रिम रंग, औषधे इत्यादी कारणांमुळे शरीरात दाहक प्रतिक्रिया होते.

शीतपित्तातील आयुर्वेदिक उपचार पद्धती

आयुर्वेद शीतपित्ताला मूळातून बरे करण्यावर भर देतो.

1. दोषानुसार औषधे

रक्तशुद्धी करणारी औषधे
पित्तशामक औषधे
अग्नी सुधारक (Dipana–Pachana) औषधे
हे त्वचेवरील फुगवटे थांबवतात आणि रोगाची पुनरावृत्ती कमी करतात.

2. पंचकर्म उपचार

शीतपित्तात खालील पंचकर्म विशेष प्रभावी मानले जातात:
वमन – पित्तदोष निघून जातो
विरेचन – यकृत, रक्त आणि पित्त स्वच्छ होते
रक्तमोक्षण – त्वचाविकारातील सर्वोत्तम उपचार

3. आहार–विहार (Diet & Lifestyle)

तिखट, आंबट, मसालेदार, तळलेले पदार्थ टाळावेत
थंड पाणी, थंड वाऱ्याचा संपर्क कमी करावा
उकळलेले पाणी नियमित
पुरेशी झोप
मानसिक शांतता आणि तणाव नियमन

🌟 आयुर्वेद का सांगतो “रूट कॉज उपचार”?

शीतपित्त हा केवळ 'अॅलर्जी' नाही.
तो दोष–दुष्टि, रक्तदोष, पित्तदाह आणि मानसिक ताण यांचा एकत्र परिणाम आहे.

आयुर्वेद याचे मूलभूत कारण दुरुस्त करून भविष्यातील अटॅक टाळतो. त्यामुळे उपचार दिर्घकाळ टिकणारे असतात.

शीतपित्त हा त्वचेचा अचानक होणारा त्रास असला तरी तो शरीरातील अंतर्गत दोषांचे संकेत देतो. आयुर्वेद योग्य निदान, दोषानुसार उपचार आणि संतुलित आहारद्वारे हा विकार मूळातून नियंत्रित करू शकतो.

Sh*tpitta Ayurveda Marathi Ayurveda for Urticaria
Sh*tpitta Treatment Rakta Dushti Ayurveda
Pitta Disorders Marathi
Ayurvedic Skin Disease Treatment
Panchakarma for Sh*tpitta Ayurveda Nashik Clinic




. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update/urticaria/22?utm_source=facebookpage

27/11/2025

27/11/2025

यत् पिंडे तत् ब्रह्मांडे

यत् पिंडे तत् ब्रह्मांडे — शरीर म्हणजे विश्वाचे प्रतिबिंब

आपल्याला आयुर्वेद एक गोष्ट अतिशय सुंदरपणे सांगतो —
“यत् पिंडे तत् ब्रह्मांडे”
म्हणजे जे या शरीरात आहे, तेच संपूर्ण विश्वात आहे.

निसर्ग आणि माणूस हे दोन वेगळे नाहीत, तर एकाच ऊर्जेचे दोन रूप आहेत. जसा सूर्योदय–सूर्यास्त, ऋतू, वारा, पाऊस यांचा निसर्गावर प्रभाव होतो, तसाच त्याचाच परिणाम आपल्या मनावर, शरीरावर आणि आरोग्यावरही होतो.

शरीर म्हणजे एक छोटं ब्रह्मांड

आयुर्वेदानुसार आपल्या शरीराची रचना 5 तत्वांनी झाली आहे:

पृथ्वी – हाडे, स्नायू, मजबुती
अप (पाणी) – रक्त, रस, ओलावा
तेज (अग्नी) – पचन, चयापचय
वायु – हालचाल, श्वासोच्छ्वास
आकाश – पोकळी, जागा

हीच 5 तत्वे निसर्गातही आहेत.
म्हणूनच शरीर हा निसर्गाचा छोटासा आरसा आहे.

निसर्ग बदलला की शरीरही बदलते
हिवाळा आला की बल वाढते, भूक चांगली लागते.
उन्हाळ्यात ओज कमी होते, थकवा वाढतो.
पावसाळ्यात दोष चंचल होतात, पचन मंदावते.

निसर्ग ज्या लयीत चालतो, त्याच लयीत शरीरही चालते.
हा संबंध समजून घेतल्यावर आयुर्वेद अधिक स्पष्ट होतो.

यामुळे ऋतुचर्या का आवश्यक?

कारण ऋतू बदलतात, त्यामुळे शरीराची प्रतिक्रिया देखील बदलते.
योग्य आहार–विहार न पाळल्यास शरीर निसर्गाशी विसंगत होते आणि रोग उद्भवतात.

उदा.:
उन्हाळ्यात थंड व पित्तशामक पदार्थ
हिवाळ्यात स्निग्ध, बलवर्धक आहार
पावसाळ्यात हलका, पचण्यास सोपा आहार
हा निसर्गाशी सामंजस्य साधण्याचा मार्ग आहे.

पंचकर्म – शरीराला निसर्गाशी पुन्हा जोडणारी प्रक्रिया

पंचकर्म शरीरातील दूषितदोष काढून टाकते आणि शरीर-मनाला पुन्हा निसर्गाच्या मूळ स्वरूपात नेते. शरीराचे संतुलन निर्माण करते

मानसिक आरोग्य देखील निसर्गाशी जोडलेले

जशी निसर्गात शांतता, तशीच शांतता मनातही हवी.
ध्यान, प्राणायाम, योग — हे मनाला स्थिर, स्वच्छ आणि संतुलित ठेवतात.
मन आणि विश्व दोन्ही ऊर्जा-आधारित आहेत.

हे तत्त्व आपल्याला काय शिकवते?

✨ आपण निसर्गाचा भाग आहोत
✨ निसर्गातील बदल शरीरावर परिणाम करतात
✨ आहार–विहार निसर्गाच्या नियमांप्रमाणे असायला हवेत
✨ संतुलन म्हणजेच आरोग्य
✨ शरीर समजलं की विश्व समजतं – आणि विश्व समजलं की शरीरही सुधारतं

यत पिंडे तत ब्रह्मांडे • आयुर्वेद तत्त्वज्ञान • पंचमहाभूत • आयुर्वेद ब्लॉग • निसर्ग आणि आयुर्वेद • holistic Ayurveda • ऋतुचर्या महत्त्व • Panchakarma Nashik • Ayurveda lifestyle tips Hemant Rutu Ayurveda
Ghee and Dry fruits in winter Ayurvedic immunity food
Healthy winter sweets D**k Ladu for strength Ayurveda seasonal dietNatural food for cold season
Ayusparsh Panchkarma Clinic Nashik Dr. Ravibhushan Sonawane Ayurveda

Panchkarma Clinic Nashik . Ravibhushan Sonawane. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update//21?utm_source=facebookpage

23/11/2025

It was an honour to be invited by SMBT Ayurvedic College & Hospital to deliver a lecture during the Workshop on Basti. I am truly grateful for the opportunity to contribute to this exceptionally well-organised academic event.👍🏻

It was a privilege to share the platform with distinguished resource persons Dr. Anandaraman P. V. sir, HOD & Professor at AIIA, Delhi, Dr. Ravibhushan Sonawane sir, professor at SSAM, Nashik & Dr Nirmala Sonawane madam, professor at SMBT College. The insightful discussions and collaborative learning made the workshop even more enriching.

My heartfelt thanks to the Principal Dr Pradeep Bhabad sir, Organiser - HOD & Professor Dr Pramod Mandalkar sir & Dr Chaitali Tarwate madam & all the faculty members of panchkarma dept and last but not the least students of SMBT Ayurvedic College & Hospital for their warm hospitality and active participation. I deeply appreciate the respect and enthusiasm shown throughout the session.🙏🏻🙏🏻

21/11/2025

हेमंत ऋतूत केसांचे प्रॉब्लेम आणि आयुर्वेद

हेमंत ऋतूत केसांचे प्रॉब्लेम आणि आयुर्वेद —

(Hair Problems in Hemant Rutu & Ayurvedic Solutions)

हेमंत ऋतू (नोव्हेंबर–जानेवारी) हा थंडीचा सर्वात तीव्र काळ. या ऋतूत वातदोष प्रबल होतो आणि त्यामुळे त्वचा, केस आणि नखांवर कोरडेपणाचा तीव्र परिणाम दिसतो. विशेषतः केसांच्या आरोग्यावर हेमंत ऋतूचा प्रभाव जास्त दिसून येतो.

हेमंत ऋतूत केसांचे सामान्य त्रास
1️⃣ कोरडे केस व तुटणे
थंड व कोरड्या हवेमुळे केसांतील नैसर्गिक तेल कमी होते.
2️⃣ डँड्रफ / कोंडा वाढणे
स्कॅल्पचे ड्रायनेस वाढल्याने कोंडा जास्त प्रमाणात तयार होतो.
3️⃣ अत्याधिक केस गळणे (Hair Fall)
थंड वातावरण, रक्तप्रवाह कमी होणे आणि पोषक तत्त्वांची कमतरता—हे सर्व एकत्र केसगळती वाढवतात.
4️⃣ स्टॅटिक / फ्रिझी हेअर
केसांमध्ये ओल कमी झाल्यामुळे फ्रिझ वाढतो.

आयुर्वेदानुसार कारणे (Ayurvedic View)

हेमंत ऋतूत वातदोष वाढतो → कोरडेपणा वाढतो → केस कमजोर होतात.
यासोबतच अग्नि वाढतो, त्यामुळे योग्य आहार न घेतल्यास पोषक तत्त्वांची कमतरता निर्माण होऊ शकते.

*आयुर्वेदिक उपाय *(Ayurvedic Remedies)

अभ्यंग — उबदार तेलाने स्कॅल्प मसाज
तिळतेल
भृंगराज तेल
नारळ तेल (गरम करून)
याने रक्तप्रवाह सुधारतो व केसांना पोषण मिळते.

शिरोबस्ती / शिरोअभ्यंग / शिरोधारा (Panchakarma)

स्कॅल्पचे पोषण
स्ट्रेस कमी
हार्मोनल संतुलन
→ केसगळती थांबवण्यासाठी अत्यंत फायदेशीर.

🟢 आहार (Diet Tips)

गाईचे तूप
काळे तीळ
आंवळ
खजूर, बदाम
तूप घातलेला गरम आहार

🔸 थंड, कोरडे, अतिखारट पदार्थ कमी घ्या.

🟢 जीवनशैली (Lifestyle)

गरम पाण्याने नव्हे तर कोमट पाण्याने केस धुणे
ड्रायरचा वापर कमी
केसांवर रसायनयुक्त उत्पादने टाळा

⭐ हेमंत ऋतूत केसांचे संरक्षण — सोपे टिप्स

आठवड्यातून 2 वेळा तेल लावा
वाफ (steam) घ्या
बाहेर जाताना स्कार्फ वापरा
भरपूर पाणी प्या
झोप 7–8 तास

)

हेमंत ऋतु केस समस्या, हेमंत ऋतु केस गळणे, Ayurveda for hair, Hair fall Ayurveda, Hemant Rutu care, Ayurvedic hair treatment, Panchakarma for hair, Scalp dryness Ayurveda
Ravbhushan SOnawane

. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update//20?utm_source=facebookpage

16/11/2025

Garbhini Paricharya

Garbhini Paricharya – Complete Ayurvedic Prenatal Care Guide

Pregnancy is one of the most sacred and transformative phases in a woman’s life. Ayurveda beautifully describes the month-wise care of a pregnant woman as “Garbhini Paricharya.”
Proper diet, lifestyle, emotional balance, and Ayurvedic practices ensure the health of both the mother and the growing fetus.

Why Garbhini Paricharya is Important?

Supports healthy fetal growth

Ensures mother’s physical and mental strength

Prevents pregnancy complications

Prepares the body for smooth delivery

Enhances immunity and digestion

Helps in emotional stability and hormonal balance

Ayurvedic Diet for Pregnant Women (Pathya–Apathya)
Recommended Foods

Ghee, warm milk

Fresh seasonal fruits

Mung dal khichadi

Rice gruel, soups

Dates, apricots, almonds (in moderation)

Warm water

Avoid

Spicy, oily, sour foods

Packaged, junk, frozen foods

Fasting

Excess tea/coffee

Alcohol and smoking

Heavy exercise and long travel

Garbhini Paricharya is a holistic Ayurvedic approach that supports a pregnant woman’s physical, mental, and emotional well-being. By following proper diet, lifestyle, rest, yoga, and Ayurvedic guidance, pregnancy becomes healthier and delivery becomes smoother and safer.

Ayurveda, Ayurvedic diet for pregnancy, garbhasanskar, pregnancy yoga Ayurveda, fetal development Ayurveda, Ayurvedic prenatal routine

Dr. Ravibhushan S. Sonawane, M.D. (Panchkarma)
Ayusparsh Panchkarma Clinic
Shop No.10, Anand Heritage, Mhasoba Nagar Road, Near Mauli Lawns, Kamatwade, Nashik – 422010
📞 08045134206 | 9421605196
✉️ info@ayurvednashik.com

🕘 Mon–Sat: 10 AM – 7 PM | Sun: Closed

. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update/garbhini-paricharya/19?utm_source=facebookpage

16/11/2025

गर्भिणी परिचर्या का महत्वाची?

गर्भाचे योग्य पोषण

गर्भवतीचे सामर्थ्य, पचनशक्ती व रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे

प्रसुतीसाठी शरीराची तयारी

गर्भातील दोष, कमजोरी आणि गुंतागुंत टाळणे

प्रसूतीनंतर जलद रिकव्हरी

Dipali Sonawane Ravibhushan Sonawane Siddharth S Sonawanne Ayurved Panchkarma Center Nashik
garbhini paricharya, ayurvedic pregnancy care, garbhadharane, garbhsanskar, Ayurved in pregnancy, गर्भावस्था काळजी, गर्भिणी आहार, गर्भवती योग, प्रसूती तयारी, hemant rutu fertility

#गर्भिणीपरिचर्या #गर्भावस्था #आयुर्वेद

15/11/2025

हेमंत ऋतु — Best Season for Fertility According to Ayurveda

हेमंत ऋतु — Best Season for Fertility According to Ayurveda

🌿 हेमंत ऋतु — आयुर्वेदाचे वैज्ञानिक दृष्टिकोन

आयुर्वेदामध्ये वर्षाचे सहा ऋतू शरीर, मन आणि प्रजननक्षमता यावर थेट परिणाम करतात असे सांगितले आहे. त्यापैकी हेमंत ऋतु (नोव्हेंबर–डिसेंबर–जानेवारी) हा स्त्री-पुरुष दोघांसाठीही सर्वोत्तम प्रजनन ऋतु मानला जातो.

कारण या काळात शरीरातील अग्नी (पचनशक्ती) सर्वोच्च पातळीवर असतो, धातूंचे पोषण उत्तम होते आणि शुक्रधातूची गुणवत्ता व प्रमाण वाढते.

पचनशक्ती (दिप्ताग्नी) सर्वाधिक असतो

अग्नी मजबूत असल्यामुळे आहारातील पोषक घटक शरीरात उत्तम रीतीने शोषले जातात.
→ याचा थेट परिणाम शुक्रधातू व Ovulation वर होतो.

धातू-पोषण सर्वोत्तम (Optimal Tissue Building)

या ऋतूत आहारातून मिळणारे पोषण

रक्तधातू

रसधातू

शुक्रधातू
यांपर्यंत पोहोचते व शरीर प्रजननक्षम बनते.

हिवाळ्यात शरीरातील उर्जा वाढलेली असते

कमी थकवा, चांगली झोप, स्थिर मन — हे सर्व गर्भधारणेसाठी अनुकूल वातावरण तयार करतात.

हार्मोनल संतुलन सुधारते

थंड हवामानामुळे शरीरातील ताणतणाव हार्मोन (Cortisol) कमी होतो.
→ प्रजनन हार्मोन्स योग्यरित्या कार्य करतात.

स्त्री-पुरुषांसाठी शुक्रधातू मजबुती

आयुर्वेदानुसार हिवाळ्यात शुक्रधातूचे निर्माण व पोषण जास्त चांगले होते.
→ गर्भधारणेची संधी वाढते.

गर्भधारणेसाठी हेमंत ऋतूमध्ये काय करावे?
✔️ गर्भधारणेसाठी उपयुक्त आहार

तूप
दूध
बदाम, खजूर
तिळाचे लाडू / तिळ तेल
साखर, शुद्ध मध (मर्यादित)
घरी बनवलेले सूप, मूग डाळ, सत्व वाढवणारे आहार

✔️ नियमित अभ्यंग (Sesame Oil Massage)

तणाव कमी → हार्मोनल संतुलन सुधारते → प्रजनन क्षमता वाढते.

✔️ नस्य, बस्ती व रसायन उपचार (डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाखाली)

शरीर शुद्ध, संतुलित व सक्षम करण्यासाठी उपयुक्त.

✔️ योग व प्राणायाम

अनुलोम-विलोम
भ्रामरी
बटरफ्लाय/बद्धकोनासन
→ गर्भाशयातील रक्तप्रवाह सुधारतो.

⚠️ काय टाळावे?

उशिरापर्यंत जागरण
थंड पेये
अतिखारट/अति तिखट आहार
ताण, चिडचिड
जास्त स्ट्रेचिंग किंवा जड व्यायाम

निष्कर्ष

हेमंत ऋतु हा शरीरातील अग्नी, पोषण आणि शुक्रधातू वृद्धीचा काळ असल्यामुळे गर्भधारणेसाठी सुवर्णकाळ मानला जातो.
या काळातील योग्य दिनचर्या, आहार आणि आयुर्वेदिक उपचार प्रजननक्षमता वाढवून निरोगी गर्भधारणा घडवतात.

हेमंत ऋतु प्रजनन, Ayurveda Fertility, Winter Fertility Ayurveda, शुक्रधातू पोषण, Infertility Ayurveda Nashik, Hemant Rutu Ayurveda Tips, गर्भधारणेसाठी Ayurveda

. For more info visit us at https://www.ayurvednashik.com/latest-update/best-season-for-fertility-according-to-ayurveda/18?utm_source=facebookpage

13/11/2025

डिंकाचेलाडू आणि सुकामेवा —

परिचय:
थंडीचा हंगाम म्हणजेच हेमंत ऋतू हा शरीरातील बल वाढविण्याचा सर्वोत्तम काळ आहे. आयुर्वेद सांगतो की या काळात पाचन अग्नी सर्वाधिक प्रखर असतो. त्यामुळे पौष्टिक, स्नेहयुक्त आणि उष्ण आहार घ्यावा. त्यात सर्वांत उत्तम पर्याय म्हणजे — डिंकाचे लाडू सुकामेव्यासह!

डिंकाचे लाडू म्हणजे काय?

डिंक म्हणजे खाऱ्या झाडाचा नैसर्गिक गोंद — तो भाजून, त्यात गूळ, सुकामेवा, तूप, खसखस, नारळ आणि गहू यांचा संगम करून बनवलेले हे लाडू केवळ स्वादिष्ट नाहीत, तर शरीरासाठी औषधासमान आहेत.

आयुर्वेदीक दृष्टीने फायदे:

बलवर्धक: शरीरातील स्नायूंना पोषण देतो आणि थंडीतील थकवा दूर करतो.

वातशामक: हेमंत ऋतूत वातदोष वाढतो; दिंकाचे लाडू तो संतुलित करतात.

त्वचेसाठी हितकारक: सुकामेवा आणि तूपामुळे त्वचेचा कोरडेपणा कमी होतो.

संधिवातात उपयोगी: सांधे लवचिक ठेवतो आणि वेदना कमी करतो.

प्रतिरोधशक्ती वाढवतो: गोंद, खजूर, बदाम, काजू, पिस्ता यामुळे इम्युनिटी वाढते.

⚖️ योग्य सेवन पद्धती:

✅ सकाळी उपाशी पोटी ,सोबत गायीचे दूध
❌ रात्री झोपण्यापूर्वी घेऊ नये.
❌ मधुमेह असलेल्या रुग्णांनी प्रमाण मर्यादित ठेवावे.

🌸 आयुर्वेदीक सल्ला:

हेमंत ऋतूत डिंकाचे लाडू आणि सुकामेवा हे शरीराला उष्णता, ऊर्जा आणि स्निग्धता देतात — नैसर्गिक आरोग्याचा स्वादिष्ट मार्ग!

📍 क्लिनिक माहिती:
Dr. Ravibhushan S. Sonawane, M.D. (Panchkarma)
Ayusparsh Panchkarma Clinic
Shop No.10, Anand Heritage, Mhasoba Nagar Road, Near Mauli Lawns, Kamatwade, Nashik – 422010
📞 08045134206 | 9421605196
✉️ info@ayurvednashik.com

🕘 Mon–Sat: 10 AM – 7 PM | Sun: Closed