Sujeevitam Ayurveda

24/09/2025

20/06/2024

🍀Diet and lifestyle to correct blood impurities

According to Ayurveda, Pitta Dosha and blood are directly connected.Usually, increased / decreased Pitta causes blood impurities.
●Causes of raktdushti ---

1. Hot and spicy food.
2. Strong alcoholic beverages
3. Food intake in large quantity
4. Excessive salty, acidic and pungent foods
5. Excessive intake of rajma, urad dal and mustard oil, radish, tamarind.
7. Sour curd,fermented preparations like bread,bakery items,south Indian food.

●Activities that cause raktdushti ---
1. Sleeping during day time after taking liquid, oily and heavy food.
2. Excessive anger, excessive exposure to the sun and fire.
3. Suppression of vomiting
4. Exertion, injury, heat
5. Taking food before the previous meal is digested.

🌿Blood is purified by two methods
●Local purification (raktmokshan)
●Systemic purification
(Panchkarma,internal medication )
🌿Panchkarma suggested for raktdushti
virechan,vaman and raktmokshan

🌿 Single herbs used as Blood purifiers ---

Khadira,
Nimba-Neem
Patola
Daruharidra
Turmeric
Bilva
Manjishta,sariva
Bawachi
Bilva etc

06/03/2024

●उन्हाळ्यातील आहार-विहार●

उन्हाळ्यामध्ये मुख्यत पित्त आणि वात दोष वाढणार नाही याची काळजी घ्यावी.
खारट ,आंबट आणि तेलकट अन्नपदार्थ टाळावेत.( उलट आपण उन्हाळ्यात जास्त आंबट खातो.)
(जसं की पापड, लोणचं ,विनेगर असलेल सलाड ड्रेसिंग, जास्त प्रमाणात ऑलिव्ह ऑइल, चिंच, कैरी, आमचूर, आंबट फळे, मीठ लावून वाळवलेले मासे)
🌿उन्हाळ्यात पचायला हलका आणि ज्यामध्ये पाण्याचा अंश जास्त असा आहार घ्यावा.
🌿उसाचा रस हा उन्हामुळे वाढणारी शरीरातील उष्णता, जळजळ आणि थकवा दूर करतो.
🌿उन्हाळ्यात उपलब्ध असणारी फळे खावीत. शक्यतो थंडगार ज्युस टाळावेत.
🌿मांसाहार कमी करावा.
🌿रोजच्या भाज्या बनवताना त्यामध्ये पाण्याचे प्रमाण जास्त असावे .
🌿स्वयंपाकामध्ये चिंचेचा वापर कमी करा. त्याऐवजी आवळा किंवा आमसुल किंवा लिंबाचा वापर करू शकता.
🌿 उकळून गार केलेले पाणी माठात ठेवून त्यामध्ये पित्त कमी करणारी वाळयासारखी द्रव्य घालून मग ते वापरावे.
🌿आंघोळीसाठी एकदम गार नाही तर अगदी थोडेसे गरम पाणी वापरावे.
केस आठवड्यातून दोन वेळा धुवावेत.
🌿 deodrant टाळावेत.
🌿उन्हाळ्यामध्ये खूप जास्त व्यायाम करू नये. त्याने वात आणि पित्त वाढते. व्यायाम केला तरी तो सकाळी खूप लवकर करावा.
🌿जर तुम्हाला उन्हाळ्याने खूप थकल्यासारखं वाटत असेल तर तर नाभीमध्ये एक किंवा दोन थेंब गाईचं तूप घालावं .
🌿पायांना काश्याच्या वाटीने रोज रात्री मसाज करावा.
🌿उन्हाळ्यात आईस्क्रीम टाळावे. उन्हाळ्यात बर्फ घातलेला उसाचा रस,लिंबू सरबत किंवा थंड ज्यूस घेऊ नयेत.
फ्रिजमधील थंड पदार्थ घेऊ नयेत. याने पित्ताचा उष्मा कमी होतो आणि त्यामुळे पचन बिघडते.याऐवजी तुम्ही थंड नसलेले ताक, नारळपाणी, उसाचा रस घेवू शकता.
🌿पुर्ण उन्हाळ्यात दही टाळा. दही पित्तवर्धक आहे त्यामुळे मुरुम, पुरळ, घामोळ्या ,अंगाला खाज सुटणे यासारखे त्वचेचे विकार होऊ शकतात.
त्याऐवजी ताक हा चांगला पर्याय आहे.
🌿उन्हाळ्यात प्रत्येक जेवणामध्ये गाईचे, पातळ केलेले, कमीत कमी एक चमचा तूप वापरावे.
🌿दुपारची झोप ही फक्त उन्हाळ्यात घ्यावी असे आयुर्वेदाने सांगितले आहे.
पण ती अर्ध्यातासाच्या वर असू नये.
जेवल्यानंतर लगेच झोपू नये.

●पित्ताची उष्णता कमी करण्यासाठी काही औषधी

☘आवळा
आवळ्याचे फळ खाणं कधीही चांगलं किंवा आवळा कॅप्सूल घेऊ शकता
☘कडूनिंब
यामुळे उष्णता कमी व्हायला मदत होते Neem tablets घेऊ शकता.
☘त्रिफळा हे पित्तासाठी उत्कृष्ट रसायन आहे.
त्रिफळा चूर्ण, टॅबलेट किंवा त्रिफळा घृत घेऊ शकता.
☘गायीचं तूप ही पित्तावरची सर्वात उत्कृष्ट चिकित्सा आहे
☘स्वयंपाकात वेलदोड्याचा वापर करा.
☘धने आणि जिरे रात्रभर पाण्यात भिजवून ठेवा आणि थोडं कुस्करून सकाळी ते पाणी गाळून घ्या.
☘याबरोबरच शीतली प्राणायाम उपयुक्त आहे.

पादाभ्यंग आणि अंजन याने उन्हाळ्यात उष्णता कमी व्हायला मदत होते .
याविषयीची सविस्तर माहिती आपण पुढील पोस्टमध्ये पाहू.

21/08/2023

20/08/2023

🍀निरोगी त्वचेसाठी पुढील गोष्टी टाळा

●तिखट, तेलकट ,चमचमीत, खारट ,जास्त आंबट पदार्थ खाणे.
पापड ,लोणचे, खारवलेल्या मिरच्या ,खारे काजू ,शेंगदाणे ,
मीठ लावून वाळवलेली कोळंबी,मासे
बौञ इ. पदार्थ जेवणात टाळावेत.
●बेकरीतील पदार्थ व इडली डोसा ढोकळा इत्यादी आंबवलेले पदार्थ खाणे.
●राजमा, उडीद डाळ, मोहरीचे तेल, मुळा, चिंच इत्यादी
●एकाच वेळी जास्त प्रमाणात आहार घेणे. भूक नसताना, आधीचे अन्न पचले नसताना पुन्हा काहीतरी खाणे.
●जास्त द्रव, तेलकट व पचायला जड असा आहार खाल्ल्यानंतर दुपारी लगेच झोपणे.
●उन्हात जास्त वेळ फिरणे किंवा ज्या ठिकाणी जास्त उष्णता आहे तिथे जास्त वेळ राहणे.
●उलटी आली असताना ती अडवून धरणे.
●रोज किमान आठ ग्लास पाणी प्यावे.
●किमान सात ते आठ तास इतकी झोप घ्यावी.
●चिंता अतिजागरण व जास्त विचार करणे टाळावे.
●व्यायाम झाल्यावर व झोपण्यापूर्वी चेहरा पाण्याने स्वच्छ धुवावा.
●आहारामध्ये जास्त प्रमाणात साखर असणारे पदार्थ जसे की आईस्क्रीम, मिठाया, चॉकलेट्स, कॅन्डी टाळावेत.
●दूध व मासे एकत्र घेऊ नयेत.
दूध आणि आंबट फळे एकत्र खाऊ नयेत.

🍀काय खावे? 🍀

● पालक, काकडी गाजर, बीट, लाल भोपळा
● भिजवलेले बदाम, अक्रोड
● शेंगदाणे, सूर्यफुलाच्या बिया, सनफ्लॉवर ऑइल.
● पपया, आंबा, संत्री, डाळिंब.

28/06/2023

वर्षाऋतुमध्ये दमट हवामानामुळे त्वचेची रंध्रे खुली होतात आणि म्हणून या ऋतूमध्ये कोणतीही औषधी द्रव्ये सहज शोषली जातात.
म्हणूनच हा काळ आयुर्वेदिक उपक्रमांसाठी उत्तम मानला जातो.
●वर्षा ऋतु हा वाताचा काळ मानला गेला आहे
आयुर्वेदिक उपचारांनी या काळामध्ये पुढील फायदे होतात--
वात संतुलित ठेवला जातो (मुख्यत वात आणि नंतर पित्त)
शरीरशुद्धी होते आणि प्रतिकारशक्ती वाढण्यास मदत होते.
●आमवात, संधिवात, पाठ दुखी कंबरदुखी,spondylosis इ. व्याधींवर या काळात प्रभावी चिकित्सा केली जाऊ शकते.
●पावसाळ्यातील आहार --

☘️पावसाळ्यातील आहार हा स्निग्ध, आंबट आणि लवणरसयुक्त असावा.
☘️जेवणात साजूक तुपाचा सढळ हाताने वापर करावा.
☘️कडधान्य टाळावीत.
फक्त मूग, मसूर यासारखी पचायला हलकी अशी कडधान्ये खाऊ शकता.
●पावसाळ्यात वेगवेगळ्या प्रकारचे सूप घ्यावेत.
गाजर, बीट, पालक, मेथी, कोबी, फ्लॉवर इत्यादी भाज्या यासाठी वापरू शकता.
Chicken stalk वापरू शकता.
सूप तयार करताना मिरी, लवंग, आले, लसूण, दालचिनी यासारखे मसाल्याचे पदार्थ वापरले तर पचनशक्तीला चालना मिळते.
●पिण्यासाठी उकळून गार केलेले पाणी वापरावे.

●काय टाळावे?

●दिवसा झोपणे टाळावे
●आंघोळीसाठी कोमट पाणी वापरावे.
●आपल्या भोवतालचा परिसर कोरडा आणि स्वच्छ ठेवावा.
दमट आणि ओलसर वातावरणामुळे सांधेदुखी जोर धरते.
●अनवाणी चालणे टाळावे.

●या काळात शारीरिक कष्ट टाळावेत.
व्यायाम पण नेहमीपेक्षा कमीच करावा.
●किमान आठवड्यातून एकदा शरीराला तेलाने मालिश करावी.

●पावसाळ्यात उपयुक्त औषधी वनस्पती --
☘️त्रिफळा
वातावरणातील दमटपणामुळे पचनसंस्था मंद होते त्यामुळे या काळात त्रिफळा उपयुक्त ठरते. पावसाळ्यात होणारा मलावष्टंभ त्याने टाळला जातो.
प्रत्येक जेवणानंतर आल्याचा छोटा तुकडा सेंधवाबरोबर घ्यावा आणि गरम पाणी प्यावे.

☘️भावप्रकाश या ग्रंथात सांगितल्याप्रमाणे हरितकी व सैंधव यांच सेवन केले असता पावसाळ्यातील विकार होत नाहीत.

☘️सुंठ

पचनसंस्था आणि श्वसनसंस्थे साठी उत्तम औषधी.
☘️गुळवेल ,तुळस

या काळात होणारे infections टाळण्यासाठी उत्तम औषधे आहेत.

15/03/2023

ब्राह्मी हे आयुर्वेदातील एक उत्तम बुद्धीवर्धक रसायनआहे.
ब्राह्मी बुद्धीवर्धक म्हणून सर्वांना माहित आहे पण याशिवाय ही ब्राह्मीचे आणखी उपयोग आहेत. म्हणूनच आयुर्वेदात ब्राह्मीला रसायन म्हटले गेले आहे.

🍀झोप न येणे किंवा अर्धवट झोप, जास्त झोप येणे या सर्व तक्रारीमध्ये ब्राम्ही उपयुक्त आहे.

🍀निराशा, उदासीनता, एखाद्या गोष्टीची भीती वाटत राहणे,OCD इत्यादी मानसिक व्याधींमध्ये ब्राम्ही उपयोगी आहे.

🍀ब्राम्ही हे मुख्यतः नसांना ताकद देणारे टॉनिक आहे. डोळ्यांच्या नसांची ताकद कमी झाल्यामुळे दोन प्रतिमा दिसणे, दृष्टी कमी होणे, कमी ऐकू येणे न्यूरोपथी इत्यादीमध्ये ब्राम्ही उपयोगी आहे.

🍀मनावरील ताण कमी करत असल्यामुळे मानसिक ताणामुळे उद्भवणाऱ्या रक्तदाबात उपयुक्त आहे.

🍀हृदय व रक्त वाहिन्यांना संरक्षण देत असल्यामुळे ब्राम्ही हे हृदयासाठी एक टॉनिक आहे.

🍀ब्राम्हीच्या सेवनाने उच्चार स्पष्ट होतात.बोलण्यासंबंधित इतर काही तक्रारी असतील तर त्याही ब्राम्हीच्या सेवनाने दूर होतात.

🍀प्रकृतीनुसार, वैद्यांच्या सल्ल्याने घेतल्यास ब्राम्ही मधुमेहामध्येही उपयुक्त आहे.

☘️ब्राम्हीचे काही उपयुक्त आयुर्वेदिक कल्प☘️

ब्राम्ही वटी
स्मृतिसागर रस
ब्राह्मी घृत
सारस्वतारिष्ट

11/02/2023

●तीळ हे वात व कफदोष कमी करणारे व किंचित पित्त वाढवणारे आहेत.
तीळामध्ये विटामिन E असते. हे नैसर्गिक अँटिऑक्सिडंट आहे यामध्ये Vit.K,magnesium, cooper,iron,zinc,Vit.B6 असते.
*उपयोग*
*दातांच्या आरोग्यासाठी*
यासाठी तीळ तीन प्रकारे वापरले जातात --
☘️तीळ चावून खावेत.
☘️ दात दुखत असेल तर तिळाची पेस्ट दाताखाली धरावी.
☘️ तिळाच्या तेलाने गुळण्या केल्यास किंवा तेल तोंडात बराच वेळ धरून ठेवल्यास दातांचे आरोग्य चांगले राहते. तसेच तोंडात अल्सर असेल तर तो बरा होण्यास मदत होते.

●त्वचेचा आणि केसाचा पोत सुधारतो व त्यांना बळकटी मिळते.
●तीळ आणि तिळाचे ऑइल हे दोन्ही उत्तम रेचक आहेत, पोट साफ राहण्यास मदत होते.
● तीळ आणि तिळाचे तेल त्वचेतील आद्र्रता टिकून ठेवण्यासाठी मदत करतात व त्वचेला मुलायम बनवतात.

●तिळाची पेस्ट जखम लवकर भरून येण्यासाठी त्यावर लावली जाते.
●जखम भरून येण्यासाठी मदत करणाऱ्या अनेक औषधी द्रव्यांबरोबर तिळतेल सिद्ध केले जाते व ते व्रणरोपक म्हणून वापरले जाते.

21/12/2022

शरीरात वाढलेला विकृत वात दोष कमी करण्यासाठी गोड खारट व आंबट अशा अन्नपदार्थांचे सेवन करा.
तिखट कडू आणि तुरट अन्नपदार्थ खाल्ल्याने वात वाढतो.

08/09/2022

☘Turmeric☘

हळदीचे गुणधर्म आपल्यातील
प्रत्येकाला माहिती आहेत.

एखाद्या ठिकाणी लागल, खरचटल तर आपण पहिल्यांदा हळद लावतो कारण ती जंतुसंसर्ग होऊ देत नाहीआणि रक्तस्त्राव थांबवते,जखम भरुन येण्यास मदत करते.
●हळदीमधील अँटी ऑक्सिडंट गुणधर्म पेशींचे नुकसान करणाऱ्या जीवजंतूंना नष्ट करतात.
●संधिवाताच्या रूग्णांना वेदना आणि सूजेपासून आराम मिळण्यासाठी हळद फारच उपयुक्त ठरते.
● सूज कमी करणारी ही हळद घशाला येणाऱ्या सुजेपासुन ते फुफ्फुसाचे आजार दूर करण्यासाठी खूप फायदेशीर मानली जाते.
इतकंच नव्हे तर कोलेस्ट्रॉल आणि त्वचेसंदर्भातील अनेक आजारांवर हळदीचा वापर खूप उपयुक्त ठरतो.ती वेदनाशामक आहे,वेगवगळ्या allergies मधे उपयोगी आहे .
● हळद ही अँटिऑक्सिडंट असल्यामुळे ती प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी उपयोगी आहे.
●इतर मसाल्याच्या पदार्थांप्रमाणे पचनक्रिया बिघडली असल्यास कच्ची हळद फायदेशीर ठरते.
ती पित्ताशयातील पित्ताच्या निर्मितीला उत्तेजन देते. ज्यामुळे तुमची पचनक्रिया सुरळीत होते.
●हळदीच्या वापरामुळे पोटातील गॅस आणि आतड्यांची सूजदेखील कमी होण्यास फायदा होतो.
● हळद ही कफदोषविरोधी असल्याने ती मधुमेहामधे उपयुक्त आहे.

☘हळद कशी घ्यावी?☘

●1 कप पाण्यात 1 चमचा हळद घालून 4 ते 5 min उकळणे व गाळून घेणे.

1 कप दूधात हे अर्धा कप पाणी घालून 5 min उकळणे व गाळून घेणे.

●हर्बल चहातून.

☘ प्रकृती व ऋतूनुसार☘

●वातप्रकृति
2 चिमुट हळद + अर्धा चमचे तुप

●पित्तप्रकृति
1 कप दुधात 1 चिमुट हळद

●कफप्रकृती
काळी मिरी आणि मधासोबत

●उन्हाळयात
1 कप दुधात 1 चिमुट

●हिवाळा आणि पावसाळा
काळी मिरी आणि मधासह

🛒To buy the available products click on the link below--

https://www.sujeevitam.com/collections/all

10/08/2022

🍀Triphala for dental care🍀

According to the Sushruta Samhita, Triphala can be used as a gargling agent in dental diseases.

●Triphala has significant role in the prevention and treatment of several diseases of the mouth such as dental caries, spongy and bleeding gums, gingivitis, and stomatitis.
●It basically prevents plaque formation, the main cause of dental carries.
It acts as antiinflammatory and prevents infections.

🍀How to use triphala churna for teeth?

●As toothpaste:
Mix triphala churna with a small amount of water to form a thick paste and use it as you would use any toothpaste.

●As mouthwash:
Mix a half teaspoon of Triphala powder with half a cup of warm water. Use it as you would use any mouthwash.

🛒To buy the available products click on the link below--

https://www.sujeevitam.com/collections/all