What are the opening hours?

Monday 9am - 9pm Tuesday 9am - 9pm Wednesday 9am - 9pm Thursday 9am - 9pm Friday 9am - 9pm Saturday 9am - 9pm Sunday 9am - 9pm

https://www.facebook.com/583338735038566/

Charak Ayurved Clinic & Panchakarma Centre,Waghalwadi/ Lonand, Nira/Baramati Road, Purandhar (2025)

25/09/2025

🌿डायबिटीस, हायपोथायरॉईड, स्थौल्य, पीसीओडी… कारण कुठं दडलंय?”👀

“हॉर्मोनल असंतुलनाचे मूक कारण – एंडोक्राइन डिस्रप्टर्स”

आज आपण सोप्या भाषेत Endocrine disruptors समजून घेऊया.

🔬 Endocrine म्हणजे काय?

आपल्या शरीरातील ग्रंथींची (glands) व्यवस्था जी हार्मोन्स तयार करून शरीराचे विविध कार्य नियंत्रित करते, तिला endocrine system म्हणतात.

उदा. थायरॉईड, पिट्युटरी, अॅड्रिनल, पॅन्क्रियाज, गोनॅड्स (अंडाशय/वृषण) इ.

हार्मोन्स हे रासायनिक संदेशवाहक आहेत जे वाढ, प्रजनन, ऊर्जा, झोप, पचन, मानसिक आरोग्य या सगळ्यावर प्रभाव टाकतात.

---
⚠️ Endocrine disruptors म्हणजे काय?

👉 अशा बाहेरील रासायनिक द्रव्यांना म्हणतात जी आपल्या शरीरातील हार्मोन्सच्या नैसर्गिक कार्यात हस्तक्षेप करतात.

हे हार्मोनसारखे वागतात,

किंवा हार्मोन तयार होऊ देत नाहीत,

किंवा रिसेप्टर ब्लॉक करतात.
--- --- ---

🧪 साधारण उदाहरणे:

1. Plastic chemicals – BPA (Bisphenol A), Phthalates → पाणी बाटल्या, फूड पॅकेजिंग.

2. Pesticides – DDT, Atrazine → फळे-भाज्यांवर शिल्लक.

3. Industrial chemicals – PCBs, Dioxins.

4. Personal care products – काही cosmetics, perfumes, deodorants मध्ये parabens.

5. Food additives – artificial sweeteners, preservatives, artificial colouring agents, etc.

--- ----

🩺 शरीरावर परिणाम:

थायरॉईड विकार (हायपो/हायपर).

लठ्ठपणा, मधुमेह (metabolic syndrome).

वंध्यत्व व लैंगिक विकार (low s***m count, PCOS).

कॅन्सरचा धोका (स्तन, प्रोस्टेट).

वाढ-मेंदू विकासात अडथळे (मुलांमध्ये).

--- ---

🌿 आयुर्वेदिक दृष्टिकोन:

हे सगळे पदार्थ “विरुद्ध आहार” व “दूषित आहार” या श्रेणीत बसतात.

ते शरीरात आम व विकृत दोष निर्माण करून धातु-दोष करतात.

दीर्घकाळ परिणाम = बीजदोष (germ cell damage) → वंध्यत्व व अपत्योत्पत्तीमध्ये दोष.
---

👉 थोडक्यात:
Endocrine disruptors = हार्मोन्सच्या नैसर्गिक यंत्रणेचा शत्रू.
ते आधुनिक “मूक विष” (Silent poisons) आहेत.
---

🌿 घरगुती उपाय:

शक्यतो steel / पितळी / मातीच्या भांड्यात पाणी ठेवावे, प्लास्टिक टाळा.

भाज्या-फळे नीट धुवून, मीठ-पाणी किंवा हळदीच्या पाण्यात भिजवून मगच वापरावीत.

शक्यतो लोणचं, पॅकबंद फूड, soft drinks, synthetic रंग व गोड पदार्थ टाळावेत.

घरी केलेले मसाले, लोणची, ताक, ताजे फळे यांचा आहारात समावेश करावा.
---

🌿 आयुर्वेदिक उपाय ( वैद्यांच्या सल्ल्यानेच घ्यावेत ):
त्रिफळा चूर्ण रात्री झोपताना कोमट पाण्यासोबत → शरीरातील आम व विषारी घटक कमी करतो.

हळद (golden milk हळदीचे दूध / हळदीचे पाणी) → antioxidant, endocrine व endothelium दोन्हीसाठी उपयुक्त.

आवळा → नैसर्गिक Vitamin C, हार्मोनल संतुलनास मदत.

गुडुची (गिलोय) → रक्तशुद्धी व प्रतिकारशक्ती वाढवते.

अश्वगंधा → stress कमी करून endocrine balance राखते.

ऋतु अनुसार सात्त्विक आहार, उपवास, नियमित व्यायाम व प्राणायाम हेही endocrine व endothelium दोन्हीचे रक्षण करतात.
--- ----

👉 थोडक्यात:
Endocrine disruptors टाळायचे असतील तर रसायनांपासून दूर राहा, नैसर्गिक व सात्त्विक आहार घ्या, आणि आयुर्वेदातील साधे पण प्रभावी उपाय वापरा.

Ayurvedic Panchakarma therapies endocrine व endothelium दोन्हीला deep detox करून खूप मदत करतात.
---

🌿 आयुर्वेदिक पंचकर्म उपाय:

Endocrine disruptors शरीरात “आम व विष” साचवतात. पंचकर्म हे विषनाशक व दोषशुद्धी करणारे उत्तम उपचार आहेत.

1. वमन (Therapeutic Emesis)

जास्त कफ, लठ्ठपणा, metabolic syndrome, thyroid imbalance मध्ये उपयुक्त.

2. विरेचन (Therapeutic Purgation)

पित्तदोष, हार्मोनल असंतुलन, त्वचारोग, acidity, fatty liver मध्ये उपयुक्त.

3. बस्ती (Medicated E***a)

वातदोष नियंत्रित करून reproductive व nervous system ला बळकट करते.

PCOS, infertility, stress, anxiety मध्ये उपयुक्त.

4. नस्य (Nasal Therapy)

मेंदू व pituitary वर थेट परिणाम करून हार्मोनल समतोल राखतो.

ताण, झोपेचे विकार, थायरॉईड विकारात उपयुक्त.

5. रक्तमोक्षण (Blood-letting)

दूषित रक्त शुद्ध करून skin व vascular health सुधारतो.
---
🌸 फायदे:

शरीरातील आम व विषारी रसायनांचे शुद्धीकरण

अग्नि (digestive fire) सुधारणा → metabolism सुधारतो

धातु-पोषण (tissue nourishment)

मनःशांती, झोपेचे संतुलन, ताण कमी.
---

👉 थोडक्यात:
Endocrine व Endothelium दोन्हीचे रक्षण हवे असेल तर Panchakarma + सात्त्विक आहार + घरगुती उपाय = सर्वात प्रभावी मार्ग.

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

24/09/2025

🌿Endothelial Disruptors (एंडोथीलियल डिसरप्टर्स) म्हणजे काय? आणि आयुर्वेदाचा दृष्टिकोन 🌿

आपल्या शरीरात रक्ताभिसरणासाठी ज्या बारीकसारीक रक्तवाहिन्या आहेत, त्यांना आतून झाकून ठेवणारं एक पातळ आवरण असतं. यालाच एंडोथीलियम ( Endothelium)म्हणतात.
हे एंडोथीलियम रक्तवाहिन्या निरोगी ठेवतं, रक्ताचं दाब नियंत्रीत करतं आणि हृदयाचं आरोग्य टिकवून ठेवतं.

पण…
👉 चुकीचा आहार (जास्त तेलकट, तळलेले पदार्थ, जंक फूड)
👉 प्रदूषण, रसायनं
👉 धूम्रपान, मद्यपान
👉 सततचा ताणतणाव
👉 झोपेची कमतरता
👉 निष्क्रीय जीवनशैली

ही सर्व कारणं एंडोथीलियल डिसरप्टर्स ठरतात. म्हणजेच ती रक्तवाहिन्यांचं आवरण हळूहळू खराब करतात.
परिणामी – उच्च रक्तदाब High blood pressure , मधुमेह, हृदयरोग, स्ट्रोक यांसारखे विकार निर्माण होऊ शकतात.
एंडोथेलियम weak/ कमकुवत झाल्याशिवाय हार्ट अटॅक ,स्ट्रोक,इ. सारखे आजार जवळपास अशक्य आहेत. यावरूनच याचे महत्त्व अधोरेखित होते.
एखाद्या व्यक्तीमध्ये जरी कोलेस्ट्रॉलची पातळी अतिरिक्त प्रमाणात वाढली ...विशेष करून एल डी एल LDL / Bad कोलेस्ट्रॉलची पातळी वाढली आणि त्याचे इंडोथेलियम चांगले healthy असेल तर कोलेस्ट्रॉल रक्तवाहिन्यांमध्ये जमा/ डिपॉझिट होऊ शकत नाही व त्याचा हृदयविकार, स्ट्रोक इत्यादीचा धोका कमी होतो.
याउलट एन्डोथेलियम weak असेल तर LDL कोलेस्ट्रॉल किंवा खराब कोलेस्ट्रॉल थोडे जरी वाढले तरी रक्तवाहिन्यांमध्ये ते जमा होऊ लागते व हृदयविकार व स्ट्रोकचा धोका वाढतो.
--- --- ----

🌿 आयुर्वेदाचा दृष्टिकोन :

आयुर्वेदात रक्तवाहिन्यांना "स्रोतस" म्हटलं आहे.
या स्रोतसांमध्ये जेव्हा 'आम' (अपचनातून तयार होणारे विषद्रव्य) साचतं, तेव्हा ते हळूहळू अरुंद होतात आणि कार्य नीट होत नाही. यालाच आजच्या भाषेत एंडोथीलियल डिसरप्शन म्हणता येईल.
--- --- ----

🌱 आयुर्वेदिक उपाय:

✔️ आहार –

ताजं, हलकं, पचायला हलकं अन्न खावं.

फळं, भाज्या, धान्य, ताक , तूप यांचा आहारात समावेश करावा.

तळलेले, जास्त गोड, जास्त तेलकट व पॅकबंद पदार्थ , Junk food टाळावेत.

✔️ दिनचर्या –

रोज सकाळी थोडा व्यायाम, सूर्यनमस्कार, प्राणायाम करा.

वेळेवर झोपा आणि वेळेवर उठा.

✔️ आचार रसायन –

राग, चिंता, ताण हे रक्तवाहिन्यांसाठी घातक आहेत.

शांत, आनंदी आणि संतुलित मन ठेवा.
✔️ पंचकर्म –

वैद्यकीय सल्ल्याने विरेचन, रक्तमोक्षण, बस्ती या क्रिया केल्यास रक्तवाहिन्यांची शुद्धी होते.
---
🌟 लक्षात ठेवा

👉 रक्तवाहिन्यांचं आरोग्य = हृदयाचं आरोग्य.
👉 Endothelial Disruptors पासून वाचायचं असेल तर :
“संतुलित आहार + व्यायाम + आनंदी मन” हाच सर्वात चांगला मार्ग आहे.

“आहारसम्भवं वस्तु रोगश्चापि तदन्वयात् ।”
👉 आहारातूनच आरोग्य आणि रोग दोन्ही निर्माण होतात.

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे,
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

23/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : Day 7 ✨🌿

🎉 मित्रांनो,
आज २३ सप्टेंबर रोजी आपण १० वा "आयुर्वेद दिन" साजरा करत आहोत.
यावर्षीची संकल्पना आहे –
🌏 “आयुर्वेद : लोकांसाठी आणि पृथ्वीसाठी” 🌱 " Ayurved: For People & Planet ".🌿

या विशेष दिवशी तुम्हा सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा 🙏
चला, आयुर्वेदाच्या तत्त्वांनुसार निरोगी जीवन जगण्याचा संकल्प करूया.
--- --- ---

1️⃣ दिनचर्या – प्राणायामाचे महत्त्व.
सकाळी १०–१५ मिनिटे प्राणायाम (अनुलोम-विलोम, दीर्घ श्वसन ओंकार गुंजन ,भ्रामरी, कपालभाती) केल्याने श्वसनशक्ती वाढते, ताण-तणाव कमी होतो आणि मन स्थिर होतं. Focus & Decision power सुधारते. नियमित प्राणायामाने रोगप्रतिकारशक्ती मजबूत होते.

2️⃣ ऋतुचर्या – हेमंत ऋतु.
या ऋतूत अग्नि (पचनशक्ती) तीव्र असते. त्यामुळे पौष्टिक, स्निग्ध व गोड पदार्थ (गूळ, तूप, दूध, बाजरी, तीळ) सेवन उपयुक्त आहे. थंड व कोरडे अन्न टाळावे.

3️⃣ आचार रसायन – मैत्रीपूर्ण वर्तन.
सर्वांशी प्रेमळ, सौम्य आणि मैत्रीपूर्ण वागल्याने मन प्रसन्न राहते, ताण कमी होतो आणि समाजात सकारात्मकता वाढते. “मैत्री” हे मानसिक आरोग्य व सामाजिक आरोग्य टिकवण्याचे प्रभावी साधन आहे.

4️⃣ आहार – ऋतूनुसार आहार.
सर्व ऋतूंमध्ये एकसारखा आहार चालत नाही. उदाहरणार्थ, हेमंतात उष्ण व स्निग्ध अन्न, उन्हाळ्यात थंड व रसाळ पदार्थ, पावसाळ्यात हलका व पचायला सोपा आहार हा नियम आहे. ऋतूनुसार आहार घेतल्यास दोष संतुलन राहते आणि रोग टाळता येतात.

5️⃣ उपचार तत्त्व – स्वभावोपारम (नैसर्गिक बरे होणे).
आयुर्वेद सांगतो की शरीराची स्वतःची healing capacity असते. योग्य आहार, जीवनशैली व औषधोपचार यांच्या मदतीने शरीर नैसर्गिकरित्या संतुलन मिळवते.

6️⃣ पंचकर्म – रक्तमोक्षण (शुद्ध रक्तनिर्मितीसाठी)
रक्तदोषांमुळे त्वचारोग, फोड, खाज, संधिवात, डोकेदुखी, गाऊट अशा तक्रारी निर्माण होतात. रक्तमोक्षण क्रियेने दूषित रक्त बाहेर टाकले जाते व नवीन रक्तनिर्मिती सुधारते. त्यामुळे रक्तसंबंधी व त्वचारोगांमध्ये हे अत्यंत उपयोगी आहे.

7️⃣ आजचा संदर्भ – आयुर्वेद दिनाचा संकल्प
आज आयुर्वेद दिनी आपण ठरवूया –
👉 दैनंदिन जीवनात छोटे-छोटे आरोग्यदायी बदल करू.
👉 नैसर्गिक जीवनशैली अवलंबू.
👉 स्वतःचं आणि पृथ्वीचं आरोग्य जपू.
--- --- --- ---
🌿 प्राणायाम = श्वसनशक्ती व मानसिक शांती
❄️ हेमंत ऋतुचर्या = बलवर्धन व स्निग्ध आहार
🤝 मैत्रीपूर्ण आचार = मन:शांती व सामाजिक आरोग्य
🩸 रक्तमोक्षण = रक्तदोषांवर उपाय व त्वचारोगनिवारण

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

22/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : Day 6 ✨🌿

1️⃣ दिनचर्या – उष:पान (सकाळी पाणी पिण्याची सवय)
आयुर्वेदानुसार सकाळी ब्रह्ममुहूर्तात उठून कोमट पाणी पिणं (उष:पान) हितकारक आहे. यामुळे पचनसंस्था सक्रिय होते, आतड्यांची शुद्धी सहज होते, विषद्रव्ये बाहेर टाकली जातात. नियमित उष:पान केल्याने त्वचा स्वच्छ राहते आणि शरीर हलकं वाटतं.

2️⃣ ऋतुचर्या – ग्रीष्म ऋतु
उन्हाळ्यात पित्तदोष वाढतो. ताक, नारळपाणी, काकडी, खरबूज यांसारखे थंड, रसाळ पदार्थ उपयोगी पडतात. तिखट, मसालेदार, आंबट अन्न टाळावं. दुपारी थोडा विश्रांतीचा वेळ घेणंही उपयुक्त ठरतं.

3️⃣ आचार रसायन – नम्रता अंगीकारा.
नम्रता आणि साधेपणा हे उत्तम मानसिक आरोग्याचे लक्षण आहेत. अशा आचरणाने समाजात आदर मिळतो, मन शांत राहते आणि नाती दृढ होतात.

4️⃣ आहार – ताजं व गरम अन्न.
शिळं अन्न नेहमीच जड आणि अपचनकारक ठरतं. ताजं व गरम अन्न पचनास मदत करतं, शरीराला बल देते आणि दोष संतुलित ठेवतं.

5️⃣ उपचार तत्त्व – शरीर-मन संतुलन महत्त्वाचे.
रुग्णाच्या शारीरिक विकारांसोबत मानसिक अवस्था देखील लक्षात घेतल्याशिवाय पूर्ण उपचार होऊ शकत नाही. म्हणूनच आयुर्वेदात शरीर आणि मन यांचे संतुलन हा उपचाराचा गाभा आहे.

6️⃣ पंचकर्म – नस्य (नाकावाटे औषध देणे).
नस्य क्रियेमुळे डोकं, नाक, डोळे आणि केस निरोगी राहतात. केस गळणे, अर्धशिशी, सर्दी-खोकला, सायनस , मेंदुचे विकार अशा तक्रारींवर हे प्रभावी आहे. दररोज सकाळी २ थेंब औषधी तूप किंवा तेल नाकात टाकल्याने डोक्याचे व मेंदुचे आरोग्य टिकते.

7️⃣ आजचा संदर्भ – नैसर्गिक पेयांचा अवलंब.
उन्हाळ्यात शीतपेये आणि कोल्ड्रिंक्स घेतली जातात, पण ती पचनासाठी अपायकारक असतात. ताक, नारळपाणी, लिंबूपाणी, फळांचे रस हेच खरी थंडावा देणारी व आरोग्यदायी पेये आहेत.
---
💧 उष:पान = शुद्धी आणि पचन सुधारणा.
🌿 नस्य = डोक्याचं व इंद्रियांचं संरक्षण.
🍉 ग्रीष्म ऋतुचर्या = नैसर्गिक थंडावा व आरोग्य.

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे.
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

21/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : Day 5 ✨🌿

1️⃣ दिनचर्या – व्यायामाचे महत्त्व
दररोज शरीराला योग्य प्रमाणात व्यायाम करणं आवश्यक आहे. “आरोग्यं मूलं व्यायामः” असं आयुर्वेद सांगतो. व्यायामामुळे शरीर हलकं होतं, भूक चांगली लागते, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते. पण अति व्यायाम टाळावा, कारण त्यामुळे थकवा, स्नायूविकार आणि वृद्धत्व लवकर येतं.

2️⃣ ऋतुचर्या – वसंत ऋतु
वसंत ऋतूत कफदोष प्रबळ होतो. त्यामुळे या काळात हलका, पचायला सोपा व तिखट-कडू-तुरट रसयुक्त आहार घ्यावा. मधाचं सेवन विशेष लाभदायक असतं. दुपारी थोडा व्यायाम, योग किंवा प्राणायाम केल्याने शरीर शुद्ध होतं.

3️⃣ आचार रसायन – इतरांचा सन्मान करा
आयुर्वेदानुसार सद्वर्तन म्हणजे आरोग्याचा पाया. मोठ्यांचा आदर करणं, लहानांशी प्रेमाने वागणं व समाजात सन्मानपूर्वक वावरणं हे मनाच्या स्वास्थ्यासाठी आवश्यक आहे. यातून सकारात्मकता निर्माण होते.

4️⃣ आहार – अन्न योग्य प्रमाणात घ्या
“मात्राशी सर्वदा भवेत्” – अन्न मर्यादित प्रमाणात खाणं हे पचनशक्ती वाढवतं. अति खाल्ल्यास अजीर्ण व जडपणा येतो. खूप कमी खाल्ल्यास शरीर दुर्बल होतं. त्यामुळे योग्य प्रमाण राखणं हे आरोग्याचं रहस्य आहे.

5️⃣ उपचार तत्त्व – दोषप्रकृति व अवस्था विचारात घेणे
उपचार करताना रोगाचा नाही तर रुग्णाचा विचार करणे हे आयुर्वेदाचे वैशिष्ट्य आहे. रुग्णाची प्रकृती, दोषांचा असमतोल, रोगाची अवस्था व ताकद यांचा विचार करून औषधोपचार ठरवला जातो.

6️⃣ पंचकर्म – वमन (औषधी वांती)
वमन हे कफदोष शुद्ध करण्यासाठी श्रेष्ठ आहे. शास्त्रोक्त पद्धतीने दिलेल्या औषधांमुळे शरीरातील साचलेला कफ बाहेर टाकला जातो. यामुळे दमा, ऍलर्जी, जुनाट खोकला-सर्दी, त्वचारोग यामध्ये चांगले परिणाम दिसतात. वमन नेहमी वैद्यकीय देखरेखीखालीच करावे.

7️⃣ आजचा संदर्भ – व्यायाम व आजची जीवनशैली
आज लोकांचं काम प्रामुख्याने बसून करण्याचं असल्यामुळे स्थूलता, पाठदुखी, उच्च रक्तदाब यांचे प्रमाण वाढले आहे. त्यामुळे सकाळी ३० मिनिटं चालणं, सूर्यनमस्कार किंवा हलका व्यायाम करणं ही गरज बनली आहे.
---

💪 व्यायाम = उत्साही शरीर + प्रसन्न मन
🌿 वमन = कफशुद्धी व रोगनिवारण..

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल

20/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : Day 4 ✨🌿

1️⃣ दिनचर्या – लवकर निजणे व लवकर उठणे
“रात्रौ जागरणं दोषाय” असं आयुर्वेद सांगतो. रात्री उशिरा झोपल्याने शरीर थकलेले राहते, मन चिडचिडे होते व पचनशक्ती मंदावते. सकाळी सूर्योदयापूर्वी उठल्याने शरीरात ऊर्जा निर्माण होते, मन प्रसन्न होतं आणि दिवसाची सुरुवात सकारात्मक होते.

2️⃣ ऋतुचर्या – हेमंत ऋतुतील नियम
हिवाळ्यात (हेमंत ऋतु) अग्नी प्रखर असतो. या काळात पौष्टिक, उष्ण व स्निग्ध पदार्थ (सुपीक तूप, दूध, कडधान्य, गूळ, तीळ, सूप) घेणे हितकारक असते. त्यामुळे शरीराला बळकटी मिळते आणि थंडीचा त्रास कमी होतो.

3️⃣ आचार रसायन – सत्य बोलणे
सत्य भाषणामुळे मन शुद्ध होतं, आत्मविश्वास वाढतो व समाजात विश्वास निर्माण होतो. खोटं बोलण्यामुळे निर्माण होणारा मानसिक ताण टाळता येतो. आयुर्वेदानुसार मनःस्वास्थ्य हे शरीराच्या आरोग्यासाठी महत्त्वाचं आहे.

4️⃣ आहार – गरम अन्न सेवन
“उष्णं अश्नीयात्” – गरम व ताजं अन्न पचनक्रियेस मदत करतं. थंड किंवा रात्रभर ठेवलेलं अन्न खाल्ल्याने आम, वातविकार व पोटाच्या तक्रारी वाढतात.

5️⃣ उपचार तत्त्व – समप्रकृतीसाठी संरक्षणात्मक उपचार
ज्यांची प्रकृती संतुलित आहे त्यांना उपचाराची गरज कमी असते. परंतु त्यांना देखील ऋतुचर्या, दिनचर्या व आहारनियम पाळून रोगप्रतिकारक शक्ती जपणं आवश्यक असतं. आयुर्वेदाचा उद्देश फक्त आजार बरा करणं नाही, तर निरोगी माणसाचं आरोग्य टिकवणं हा आहे.

6️⃣ पंचकर्म – बस्ती (औषधी एनिमा)
बस्ती ही वातदोष शुद्ध करण्यासाठी श्रेष्ठ क्रिया आहे. संधिवात, पाठदुखी, सांध्यांचे विकार, स्नायूंचा त्रास, न्युरोलॉजिकल विकार यामध्ये बस्ती अतिशय उपयोगी ठरते. म्हणूनच बस्तीला “आर्ध चिकित्सार्धम्” म्हणजे अर्धा उपचार म्हणून गौरविलं आहे.

7️⃣ आजचा संदर्भ – उशिरा जागरण व आजची जीवनशैली
आजच्या व्यस्त जीवनशैलीमुळे लोक रात्री उशिरापर्यंत मोबाईल, टीव्ही, काम किंवा सोशल मीडियामध्ये गुंतलेले असतात. यामुळे निद्रानाश, डोकेदुखी, स्थूलता व मानसिक थकवा वाढतो. त्यामुळे “लवकर निजणे व लवकर उठणे” हे आजच्या काळात अधिकच महत्त्वाचं ठरतं.
---
🌙 लवकर निजणे व लवकर उठणे = दीर्घायुष्य, ऊर्जा व आनंदी जीवन
🌿 बस्ती = वातशुद्धी व आरोग्यसंवर्धन
वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल

19/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : Day 3 ✨🌿

1️⃣ दिनचर्या – सूर्यनमस्काराचे महत्त्व
सूर्यनमस्कार हा सर्वांगासाठी परिपूर्ण व्यायाम आहे. दररोज सकाळी रिकाम्या पोटी सूर्यनमस्कार केल्याने स्नायू, हाडं, हृदय व श्वसनसंस्था सक्षम राहतात. पचनक्रिया सुधारते, वजन नियंत्रित राहते आणि मनाला एकाग्रता व प्रसन्नता मिळते. हा शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी सर्वोत्तम दिनक्रम आहे.

2️⃣ ऋतुचर्या – शरद ऋतु
शरद ऋतूत (सप्टेंबर-ऑक्टोबर) शरीरात पित्तदोष वाढतो. या काळात तिक्त रसयुक्त औषधी व पदार्थ (जसे नीम, पातळ हिरव्या भाज्या, मेथी, कारले) सेवन केल्याने शरीराला थंडावा मिळतो आणि त्वचेच्या तक्रारी, आम्लपित्त कमी होतात.

3️⃣ आचार रसायन – क्षमा पाळा
“क्षमा वीरस्य भूषणम्” असे म्हटले आहे. क्षमा पाळल्याने राग, मत्सर, तणाव कमी होतो. मन:शांती मिळते व मन आनंदी राहते. याचा थेट परिणाम आपल्या शरीराच्या आरोग्यावर होतो.

4️⃣ आहार – जेवल्यानंतर लगेच झोप घेऊ नका.
अन्न खाल्ल्यानंतर लगेच झोप घेतली तर पचनक्रिया मंदावते. त्यामुळे अजीर्ण, जडपणा व थकवा येतो. जेवल्यानंतर थोडा वेळ फिरणं किंवा बसून शांत राहणं योग्य.

5️⃣ उपचार तत्त्व – प्रकृतीनुसार उपचार
आयुर्वेदात प्रत्येक रुग्णाची प्रकृती (वात, पित्त, कफ किंवा मिश्र) वेगळी असते. त्यामुळे एकाच आजारासाठी सर्वांना सारखा उपचार नसतो. उपचार रुग्णाच्या प्रकृती व स्थितीनुसार बदलतो, हाच आयुर्वेदाचा अनोखा दृष्टिकोन आहे.

6️⃣ पंचकर्म – विरेचन (औषधी रेचक क्रिया)
विरेचन हे पित्तदोष शुद्धीकरण करण्यासाठी केलं जातं. योग्य औषधींच्या मदतीने पित्तदोष शरीरातून बाहेर टाकला जातो. यामुळे आम्लपित्त, त्वचारोग, मूळव्याध, यकृतविकार, डोकेदुखी व रक्तदृष्टीजन्य विकार आदींमध्ये उत्तम परिणाम दिसतात. ही क्रिया वैद्यकीय देखरेखीखालीच केली जाते.

7️⃣ आजचा संदर्भ – सूर्यनमस्कार आणि आजची जीवनशैली
आजच्या व्यस्त जीवनात सतत बसून राहण्याची सवय वाढली आहे. यामुळे स्थूलता, पाठदुखी, तणाव यांचा धोका वाढतो. दररोज सूर्यनमस्कार केल्याने शरीर तंदुरुस्त राहते, मानसिक ताजेतवानेपणा मिळतो आणि दिवसभर ऊर्जा टिकून राहते.
---

🌞 सूर्यनमस्कार = शारीरिक शक्ती + मानसिक शांतता + अध्यात्मिक उर्जा
🌿 विरेचन = पित्तशुद्धी व आरोग्य संवर्धन.

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

18/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : Day 2 ✨🌿

1️⃣ दिनचर्या –
दररोज सकाळी दात आणि जीभ नीट स्वच्छ करणं ही साधी पण महत्त्वाची सवय आहे. त्यामुळे अन्नाचा स्वाद छान लागतो, पचनशक्ती सुधारते आणि आजारांपासून संरक्षण मिळतं.

2️⃣ ऋतुचर्या –
उन्हाळ्यात शरीरात उष्णता वाढते, त्यामुळे गोड रसयुक्त पदार्थ (फळं, ताक, खजूर, मनुके) घेतल्याने शरीराला शीतलता मिळते आणि उष्माघात टाळता येतो.

3️⃣ आचार रसायन –
अहितकारक सवयी (रात्री उशिरापर्यंत जागरण, चुकीचे खाणे, व्यसनं) टाळा आणि संयम बाळगा. हाच खरा मानसिक आणि शारीरिक आरोग्याचा पाया आहे.

4️⃣ आहार –
“यथासंख्यं गुणान् भुञ्ज्यात्”
👉 अन्न त्याच्या गुणांनुसार व ऋतुनुसार सेवन केले तर ते औषधासारखं काम करतं. जसं थंड फळं उन्हाळ्यात, उष्ण पदार्थ हिवाळ्यात.

5️⃣ उपचार तत्त्व –
प्रत्येक रोगाचा मूळ आधार म्हणजे दोष (वात, पित्त, कफ), धातु आणि मल यांचा असमतोल. हा समतोल राखला की आरोग्य आपोआप चांगलं राहतं.

6️⃣ पंचकर्म –
स्नेहन (तेलाने अभ्यंग मसाज करणे ) आणि स्वेदन (घाम आणणे/ औषधी काढ्याची स्टीम बाथ) यामुळे स्नायूंना शिथिलता मिळते, सांधेदुखी कमी होते आणि शरीर हलकं वाटतं.

7️⃣ आजचा संदर्भ –
दैनंदिन ओरल हायजीन (दात व जीभ स्वच्छ ठेवणे) हा साधा उपाय दीर्घकाळापर्यंत दात-हाडे मजबूत ठेवतो, पचन सुधारतो आणि लांब पल्ल्याचं आरोग्य देतो.
---
🌏 लहान पावलं = मोठं आरोग्य.
आयुर्वेद आपल्याला शिकवतो – आरोग्य टिकवणं हेच खरे उपचार ..

वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

17/09/2025

🌿✨ आयुर्वेद दिन २०२५ : लोकांसाठी आणि पृथ्वीसाठी ✨🌿

आजचे ७ आयुर्वेदिक टिप्स

1️⃣ दिनचर्या (Daily routine)
श्लोक: “ब्राह्मे मुहूर्ते उत्तिष्ठेत् स्वस्थो रक्षार्थमायुषः।”
👉 पहाटे उठल्याने शरीर-मन ताजेतवाने राहते.

2️⃣ ऋतुचर्या (Seasonal regimen)
पावसाळ्यात जड व तळकट पदार्थ टाळा, आंबट-खारट रस मध्यम प्रमाणात घ्या.

3️⃣ आचार रसायन (Code of conduct)
सत्य, मधुर वाणी वापरा – मानसिक आरोग्य व नातेसंबंध दोन्ही मजबूत राहतात.

4️⃣ आहार (Diet & its importance)
“हितभुक्, ऋतुभुक्, मितभुक्” – जे शरीराला पचेल तेवढेच व ऋतुनुसार खा.

5️⃣ उपचार तत्त्वे (Treatment principles)
आयुर्वेद म्हणतो – रोग निवारणापेक्षा रोग टाळणे महत्त्वाचे (स्वास्थ्यरक्षण).

6️⃣ पंचकर्म (Detox & Rejuvenation)
पंचकर्म शरीरातील दोष घालवून नवचेतना देते – केवळ उपचार नाही तर प्रिव्हेन्शनसाठीही उपयुक्त.

7️⃣ आजच्या धकाधकीच्या जीवनात आयुर्वेदाचे महत्त्व
नियमित दिनचर्या, योग्य आहार आणि तणावनियंत्रणाच्या सवयी आपल्याला Burnout culture पासून वाचवतात.
---

🌏 ही ७ छोटी पावलं — लोकांच्या आरोग्यासाठी आणि पृथ्वीच्या संतुलनासाठी...
वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे,
चरक आयुर्वेद हाॅस्पिटल.

17/09/2025

🌿✨ आरोग्याचा खरा विचार... आयुर्वेदाच्या दृष्टीकोनातून ✨🌿

प्रिय मित्रांनो,

आजकाल आपण वारंवार ऐकतो –
👉 अचानक हृदयविकाराचा झटका येऊन मृत्यू
👉 तरुण वयात स्ट्रोक
👉 वाढता मधुमेह, उच्च रक्तदाब, थायरॉईड विकार
👉 जिमला जाणारे, आरोग्याची विशेष काळजी घेणारे लोकसुद्धा या आजारांना बळी पडताना दिसतात.

मग प्रश्न पडतो – चूक कुठे होते आहे?
आपण आरोग्याच्या नावाखाली काही गफलत तर करत नाही ना?
हे आत्मपरीक्षण आता आपल्याला सर्वांना करायलाच हवे.

🌏 याच पार्श्वभूमीवर, २३ सप्टेंबर २०२५ रोजी दहावा आयुर्वेद दिन आपण साजरा करणार आहोत.
यावर्षीची संकल्पना आहे –
💚 “आयुर्वेद : लोकांसाठी आणि पृथ्वीसाठी” (Ayurved for People & Planet) 💚

या निमित्ताने मी,
वैद्य निरंजन माणिकराव निगडे
(आयुर्वेदाचार्य, चरक आयुर्वेद हॉस्पिटल)

दररोज काही लहान टिप्स आणि लेख तुमच्यासोबत शेअर करण्याचा संकल्प केला आहे.

📌 विषय असतील –
🕔 दिनचर्या (Daily routine)
🌱 ऋतुचर्या (Seasonal lifestyle)
🧘 आचार रसायन (Healthy conduct)
🍲 आहाराचे महत्त्व
🌿 उपचार तत्त्वे
✨ पंचकर्म आणि त्याची उपयुक्तता
💚 आजच्या धकाधकीच्या जीवनात आयुर्वेदाची गरज

💡 लेख सोपे, दैनंदिन जीवनाशी जोडलेले असतील आणि त्यातून
👉 काय चुकतंय आणि
👉 ते कसं सुधारता येईल
याचा वेध घेण्याचा प्रयत्न असेल.

मित्रांनो, उद्देश एकच –
✔️ स्वतःचं आरोग्य जपा
✔️ पृथ्वीचं आरोग्य जपा

चला तर मग, आयुर्वेद दिन २०२५ च्या स्वागतासाठी आपण सारे मिळून ही आरोग्य-जागृतीची वाटचाल सुरू करूया…

12/11/2023

Join Our Team as a Panchakarma Therapist at Charak Ayurved Hospital!

🌿 **Job Opportunity:** Panchakarma Therapist

**Qualifications:**
- Age: 18 to 45 years
- Education: Minimum 10th pass
- Passion for service (Sevabhav)

**Why Charak Ayurved Hospital?**
- 🌟 Be part of a renowned Ayurvedic institution with a rich heritage.
- 🌿 Embrace the holistic approach to healthcare.
- 🤝 Join a supportive team of experienced Ayurvedic practitioners.

**Responsibilities:**
- Perform Panchakarma therapies under the guidance of senior therapists.
- Ensure a comfortable and healing environment for patients.
- Collaborate with the healthcare team for comprehensive patient care.

**Benefits:**
- 💰 Attractive Salary
- 🌿 Opportunities for professional growth and development
- 🏥 Experience the fulfilling aspect of contributing to holistic healthcare

**How to Apply:**
📧 Email your resume to nmnigade@gmail.com or 📞 Call 9960772654 /7709532339 to schedule an interview.

**Come, be a part of our commitment to holistic well-being at Charak Ayurved Hospital!** 🌿

02/09/2023

'Staying Healthy' is a 'Journey' & not a 'Sprint'.Choose your 'Habits' wisely.

Charak Ayurved Clinic & Panchakarma Centre,Waghalwadi/ Lonand

25/09/2025

24/09/2025

23/09/2025

22/09/2025

21/09/2025

20/09/2025

19/09/2025

18/09/2025

17/09/2025

17/09/2025

12/11/2023

02/09/2023

Address

Opening Hours

Telephone

Website

Alerts

Contact The Practice

Shortcuts

Share

Monday	9am - 9pm
Tuesday	9am - 9pm
Wednesday	9am - 9pm
Thursday	9am - 9pm
Friday	9am - 9pm
Saturday	9am - 9pm
Sunday	9am - 9pm