Ibrahim Mohammed

11/08/2025

گەر کاتت هەیە چەن خولەکێک زۆر سوپاستان دەکەین کە ئەم ڕاپرسیە وەڵام بدەنەوە کە سەبارەت بە " نەشتەرگەری جوانكاری پەیوەندی بە گرفت و نە خۆشیە دە رونیە كانەوە "یە.

ئەم پرسیارنامانە ئامانجیان دیاریکردنی کاریگەری نەخۆشی و گرفتە دەرونیەكانە لەسەرئەنجام دانی نەشتەرگەری جوانكاری. وەڵامدانەوەی پرسیارەکانی پرسیارنامە خۆبەخشانە و...

05/08/2025

جیاکاری و خراپ ناونانی کوردانی ڕۆژهەڵات

زۆرجار، کوردانی (ڕۆژهەڵات) ڕووبەڕووی جیاکاری و دابەشبوونێکی پڕ لە ئازار دەبنەوە، لە خودی هەرێمی کوردستاندا. زۆرێک لە ڕێگەی ئۆنلاین و لە ژیانی ڕۆژانەدا شایەتحاڵی قسەی ڕقاوی بوون یان ئەزموونیان کردووە، کە کوردەکانی ڕۆژهەڵات بە خراپ باس دەکەن و کۆمێنتی زۆر توندی ڕقاویان بۆ دەنوسرێت.

ئەم جیاکارییە زۆر نادادپەروەرییە. کوردەکانی ڕۆژهەڵات توشی چەوسانەوەی سیستماتیکی حکومەتی ئێران دەبن و ڕێژەی بەرزی بێکاری بە گشتی دەگاتە 13.8% و تەنانەت لە شوێنەکانی وەک کرماشانیش 17.4%. زۆرێک لە ژێر هەڕەشەی بەردەوامی توندوتیژیدا ناچار دەکرێن کارێکی نافەرمی مەترسیدار وەک کۆلبەری بکەن. ژنانی کورد لە ئێران ڕووبەڕووی جیاکاری دووقات دەبنەوە و بە ڕێژەیەکی مەترسیدار لە توندوتیژی و گۆشەگیری کۆمەڵایەتی دەناڵێنن. چالاکانی سیاسی بە ڕێژەیەکی زۆر مەترسی زیندانیکردن و تەنانەت لەسێدارەدانیان لەسەرە.

دەبێت ئەوە ڕەت بکەینەوە کە ئێمە بەهۆی جیاوازییەوە دابەش بووین.
وە ئەگەر تاقمێکی سیاسی یان مەزهەبی دەستی هەبێت لەم کارە ئەوە لەبری هەموو گەلی کورد قسە ناکەن و زۆر کەس دژی ئەمەیە و دەکرێت زۆرجار ئەم ڕق و کینە لە نەزانی و ترسەوە سەر هەڵدەدات.

ئەرکی هەموو کەسێکە کە لە هەر شوێنێک بێت دژی قسەی ڕق و کینە بوەستێت. ناسنامەی کوردایەتیمان بەهۆی فەرهەنگ و خەباتی هاوبەشمانەوە دەوڵەمەندترە، نەک بەهۆی فرەچەشنیمانەوە لاوازبێت.

یەکڕیزی ڕاستەقینەی واتە ڕێزگرتن لە کوردانی ڕۆژهەڵات، داننان بە قوربانیدان و تەحەددیاتەکانیان. تەنیا ئەو کاتە دەتوانین ئایندەیەکی دادپەروەر بنیات بنێین کە هیچ دەنگێکی کورد هەست بە کەمبوونەوە یان سووکایەتیکردن نەکات.

01/08/2025

ئەو قورسایەی کە هەڵیدەگرین: زەبر و زەنگ و مانەوە و بێباکی سیاسی لەسەر ڕێگاکانمان

هەموو ڕۆژێک لەسەر ڕێگاکانی کوردستان، منداڵانی وەک ئەمانە زیاتر لەوەی لە دەستیاندایە هەڵدەگرن. ئەوان قورسایی کۆمەڵگایەک لە قۆناغی گواستنەوەدا هەڵدەگرن، کۆمەڵگایەک کە بەهۆی ململانێ و هەژاری و بێدەنگی ئەوانەی لە دەسەڵاتدان زەبر و زەنگیان بەسەردا هاتووە.

زەبر و زەنگ تەنیا دەروونی نییە؛ سیاسیشە. کاتێک منداڵان لەبری ئەوەی بچنە قوتابخانە لە کەناری ڕێگاکە پێداویستییەکان دەفرۆشن، ئەوە تەنها کارەساتێکی خێزانیی نییە، بەڵکو کۆمەڵگا و سیستەمێکە لە قەیراندایە.

ئایا ئازارەکانی ئەم منداڵانە بەس نییە؟ ئایا کارەساتەکان تەنها کاتێک واقیعیین کە دوور بن، یان تەلەفزیۆن و سۆشیاڵ میدیا باسیان بکات؟

سۆزی تایبەت کراو و بە لایەنێک،یان گروپێک دادپەروەرانە نییە. گۆڕانی ڕاستەقینە کاتێک ڕوودەدات کە ئێمە لە شەقامەکانی خۆماندا بۆ لەبیرکراوەکان شەڕ بکەین.

03/06/2025

هێشتا دوورم لەوەی کە دەمەوێ ببم.

-فنسنت ڤان کوخ

28/05/2025

ئەفسانە و ڕاستییەکان دەربارەی نەخۆشی دەروونی

چیرۆکی پشت وێنە: ئەم تابلۆ سەرنجڕاکێشەی هیرۆنیموس بۆش دیمەنێکی سوریالی گرتووە: پیاوێک نەشتەرگەرییەکی سەیر و سەمەرەی بۆ دەکرێت، کە بەناو "دکتۆر" وا دەردەکەوێت کە بەردێک لە سەری دەربهێنێت. دوو کەسایەتی دیکە کە یەکێکیان ڕاهیبێک کە کتێبێکیان بە سەریەوە بەستراوەتەوە چاودێری ئۆپەراسیۆنەکە دەکەن. لە ئەوروپا لە سەدەکانی ناوەڕاست ئەمە ڕێگەیەک بو هەتا چارەسەری نەخۆشانی دەرونی بکەن.

ئەفسانە: نەخۆشی دەروونی دەگمەنە.
ڕاستی: نەخۆشییە دەروونییەکان زیاتر لە شێرپەنجە، شەکرە، یان نەخۆشییەکانی دڵ بڵاون. نزیکەی 1 لە هەر 5 کەس تووشی نەخۆشی دەروونی دەبن.

ئەفسانە: نەخۆشی دەروونی نیشانەیە بۆ لاوازی کەسایەتی یان پەروەردەکردنی خراپ.
ڕاستی: نەخۆشییە دەروونییەکان بەهۆی تێکەڵەیەکی ئاڵۆزی هۆکارە جینییەکان، بایۆلۆژی، کۆمەڵایەتی و ژینگەییەکانەوە دروست دەبن نەک بەهۆی کەموکوڕی کارەکتەری یان پەروەردەکردنی خراپەوە.

ئەفسانە: ئەو کەسانەی نەخۆشی دەروونییان هەیە توندوتیژن یان مەترسیدارن.
ڕاستی: زۆربەی ئەو کەسانەی نەخۆشی دەروونییان هەیە توندوتیژ نین. لە ڕاستیدا ئەگەری ئەوە زیاترە کە ببنە قوربانی توندوتیژی.

ئەفسانە: نەخۆشی دەروونی چارەسەر نییە و تەواوی تەمەنە.
ڕاستی: زۆر کەس بە چارەسەری گونجاو بە تەواوی چاک دەبنەوە، و زۆربەیان دەتوانن نیشانەکانیان بەڕێوەببەن و ژیانێکی پڕ لە خۆشی بژین.

ئەفسانە: تەنها هەندێک جۆری کەس تووشی نەخۆشی دەروونی دەبن.
ڕاستی: هەر کەسێک، بەبێ گوێدانە تەمەن، پێشینە، یان دۆخی، دەتوانێت تووشی کێشەی تەندروستی دەروونی بێت.

ئەفسانە: منداڵان و هەرزەکاران تووشی نەخۆشی دەروونی نابن.
ڕاستی: گەنجان دەتوانن و تووشی کێشەی تەندروستی دەروونی ببن، نزیکەی 20%ی هەرزەکاران لەوانەیە لە هەر ساڵێکدا ڕووبەڕووی کێشەی تەندروستی دەروونی ببنەوە.

ئەفسانە: دەتوانیت بە سەیرکردنی کەسێک بزانیت نەخۆشی دەروونی هەیە یان نا.
ڕاستی: هەمیشە ناتوانیت بزانیت کەی کەسێک کێشەی تەندروستی دەروونی خۆی هەیە؛ زۆر کەس لە دەرەوە تەندروستن بەڵام دەکرێ گرفتاربن.

ئەفسانە: ئەو کەسانەی نەخۆشی دەروونییان هەیە دەتوانن بەپەلە چارەسەر بن.
ڕاستی: نەخۆشییە دەروونییەکان شتێک نین کە مرۆڤەکان بە سادەیی بە هێزی ئیرادە زاڵبن؛ زۆرجار پێویستیان بە چارەسەر و پشتیوانی هەیە، هەروەک چۆن نەخۆشییە جەستەییەکان پێویستیانە.

26/05/2025

نمایشی حزبەکان و خاڵی پشکنینەکان ، دێگەڵە بەنمونە چی دەربارەی دابەشبوونمان ئاشکرا دەکات.

هەر جارێک لە سلێمانی دەڕۆمە بۆ هەولێر و دەگەمە بازگەی دێگەڵە، یان بە پێ چەوانەوە ، تەنها پشکنینی ناسنامە نیە ،بەڵکو هەستکردن بەوەی کە دەچمە ناو وڵاتێکی ترەوە، نەک تەنها شارێکی دیکەی هەرێمی کوردستان.

ئەمە تەنها پەیوەندی بە “ئاسایش”ەوە نییە. پەیوەندی بە " کۆنترۆڵکردنەوە" هەیە.

لە پشت ئەو پشکنینە بەناو ڕۆتینییانە ڕاستییەکی مەترسیدار هەیە: ئەم بازگەیە سنوورێکە لە نێوان دوو سیستەمی سیاسیدا یەکێتی لە لایەک، پارتی لە لایەکی دیکە. وە ئەوە نیشان دەدات. ئەگەر کاڵا دەگوازیتەوە؟ ئامادەبە بۆ پرسیار، کێشە، ڕەنگە تەنانەت بەناو "گومرگیش". ئەگەر تۆ تەنها گەشتیارێکی خەڵکی سلێمانی بیت یان هەولێر؟ خۆت ئامادە بکە بۆ ئەوەی بە گومانەوە مامەڵەت لەگەڵدا بکرێت.
بۆچی؟
چونکە ئەم خاڵە پشکنینە تەنها سەلامەتی خەڵک نییە بەڵکو:
_کۆنترۆڵکردنی بازرگانی بۆ دڵنیابوون لەوەی لایەنێک سوودمەندە لە هەر شتێک کە دەپەڕێتەوە.
_چاودێریکردن، دڵنیابوون لەوەی "خەڵکی دیوەکەی تر" بزانن کێ بەرپرسیارە.
_نمایشکردنی باڵادەستی، وەک بیرخستنەوەیەک کە دیموکراسی لێرەدا هێشتا کڕنۆش بۆ ئاڵای حزبی دەبات، وە بەکارهێنانی بیرۆکراسی بۆ قازانجی کەسی.
ئەمە تەنها بێزارکەر نییە هەڕەشەیە بۆ سەر ئەو بەهایانەی کە ئێمە بانگەشەی ئەوە دەکەین قوربانیمان بۆ داون.
چۆن دەتوانین باس لە یەکڕیزی و ئازادی و دیموکراسی بکەین لە کاتێکدا مامەڵە لەگەڵ هاووڵاتیانی شارە جیاوازەکان بکەین وەک بیانییەکان؟ چۆن ئایندەیەک بنیات بنێین لە کاتێکدا تەنانەت ڕێگاوبانەکانمان بە هێڵی حزبی و گومان دابەشکراون؟

24/05/2025

شیزۆفرینیا: گرفتەکانی پۆلێنکردن، چارەسەرکردن و ڕاستییە کەم بێستراوەکان

ڕەخنەی پۆلێنکردن:

زۆرجار ڕەخنەی شیزۆفرینیا دەگیرێت کە زۆر فراوانە و بە خراپی پێناسە کراوە. دەستنیشانکردنەکە دەتوانێت ئەو کەسانە لەخۆبگرێت کە نیشانە زۆر جیاوازەکانیان هەیە، هەڵوەسە، وەهم، ساردی سۆزداری، یان نەبوونی پاڵنەر و خولیا، ئەمەش وا دەکات کە مامەڵەکردن لەگەڵ هەموو کەسێک بە هەمان شێوە قورس بێت. لابردنی تایپە لاوەکیەکان شیزۆفرنیا (وەک شیزۆفرینیای پارانۆید یان کاتاتۆنیکی) بە مەبەستی ئاسانکردنی دەستنیشانکردن بوو بەڵام لە ڕاستیدا وایکرد کە چارەسەرکردن زەحمەتر بکات. ئێستا زۆرێک لە پسپۆڕان دەڵێن کە شیزۆفرینیا یەک نەخۆشی نییە بەڵکو کۆمەڵێک حاڵەتی پەیوەندیدارە کە پێویستیان بە پۆلێنکردنی وردترە.

تێكەڵاوی نیشانەکان و دەستنیشانکردنی هەڵە:
زۆرجار نیشانەکانی شیزۆفرینیا لەگەڵ نەخۆشییە دەروونییەکانی دیکەدا تێکەڵ دەبن، وەک نەخۆشی دوو جەمسەری یان خەمۆکییەکی توند. ئەمەش دەبێتە هۆی دەستنیشانکردنی هەڵە یان دواکەوتنی چارەسەرکردن، بە تایبەت کە هیچ تاقیکردنەوەیەکی بایۆلۆژی نییە و دەستنیشانکردن هێشتا پشت بە حوکمدانی کلینیکی دەبەستێت. هەروەها شیزۆفرینیای لە منداڵاندا بە تایبەتی دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی قورسە چونکە نیشانەکانی ئاڵۆزن و زۆرجار تێکەڵ بە تێکچوونەکانی تر دەبن.

گرفتەکانی چارەسەرکردن:
زۆربەی چارەسەرەکان سەرنج دەخەنە سەر کەمکردنەوەی نیشانە ئەرێنییەکان (وەک هەڵوەسە)، بەڵام نیشانە نەرێنییەکان (وەک نەبوونی خولیا و پاڵنەر یان ساردی سۆزداری) چارەسەرکردنیان زۆر قورسترە و زۆرجار پشتگوێ دەخرێن. زۆرێک لە نەخۆشەکان بە تەواوی وەڵامی دەرمان نادەنەوە و کاریگەرییە لاوەکییەکانیش دەتوانن توند بن.

ڕاستییە کەم بیستراوەکان:

ئەو کەسانەی کە تووشی شیزۆفرینیا بوون، ئەگەری زۆر زیاترە کە قوربانی توندوتیژی بن؛ زۆرجار میدیاکان بە هەڵە وەک مەترسیدار وێنایان دەکەن.

مەرج نییە ئاستی زیرەکی لە کەسانی تووشبوو بە شیزۆفرینیادا کەمتر بێت؛ بەشێکیان داهێنەرن، و هەندێک لە جینەکانی پەیوەست بە شیزۆفرینیا پەیوەندییان بە داهێنانەوە هەیە.

نزیکەی 25%ی نەخۆشەکان دەتوانن بە تەواوی چاکببنەوە دوای یەکەم نۆبە بە وەرگرتنی چارەسەری درووست.

پێناسە و پۆلێنکردنی شیزۆفرینیا بەدرێژایی ساڵان چەندین جار گۆڕاوە، و هێشتا هیچ کۆدەنگییەک نییە لەسەر ئەوەی کە ئەم نەخۆشییە لە ڕاستیدا چییە.

17/05/2025

یادەوەری، تاوان و سیاسەتی لەبیرکردن

بۆچی هەندێک گەل و نەتەوە تاریکترین ساتەکانیان لەبیرە لە کاتێکدا هەندێکی تر دەیانێژن؟

لە دەرووناسی سیاسیی یادەوەری بەکۆمەڵ ئامرازێکی کە دەسەڵاتە لەلایەن حکومەت، کتێبە مێژوویەکان، میدیاوە لە قاڵبیان دەدات
ئەڵمانیا وەربگرە کە بەردەوامە لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاشکرای ڕۆڵی خۆی لە هۆلۆکۆستدا. بەراورد بکە لەگەڵ تورکیادا، کە کۆمەڵکوژی ئەرمەنییەکانی ساڵی ١٩١٥ لە ڕووی سیاسییەوە ڕەتکراوەتەوە و لە ڕووی سۆزدارییەوە سەرکوت کراوە لەو وڵاتە، هەرچەندە زیاتر لە ملیۆنێک ئەرمەنی کوژراون.

ئەم سەرکوتکردنەی تاوانباری زیاتر لە بۆشایی مێژوویی دروست دەکات دەبێتە برینێکی دەروونی سیاسی.

لێرەدا هۆکارەکەی دەخەینەڕوو:

زەبر و زەنگی نێوان نەوەکان: ئەرمەنییەکان لە سەرانسەری جیهان هێشتا هەڵگری ئازارێکن کە دانیان پێدا نانرێت. چاکبوونەوە نزیکە لە مەحاڵ کاتێک تاوانبار ئینکاری زەبر و زەنگەکە بکات.

ناسنامەی نەتەوەیی ناسک دەبێت: کاتێک وڵاتێک شانازی خۆی لەسەر گێڕانەوەی بێتاوانی بنیات دەنێت، هەر تەحەدایەک بۆ ئەو چیرۆکە بە هەڕەشە دەبینێت. ئەمەش دەبێتە هۆی بەرگریکردن و سانسۆر و هەندێکجاریش نەتەوە پەرستی.

هاوسۆزی دەشێوێت: ئەو کۆمەڵگایانەی کە هەڵەکانی خۆیان سەرکوت دەکەن و نایانەوێ باسیان بکەن دەبێتە هۆی نەمانی هاوسۆزی بۆ ئازارەکانی ئەوانی دیکە کە کولتوورێکی دابڕاو لە سۆز و گرفتی جددی ئەخلاقی دروست دەکات .

دیموکراسی لاواز دەبێت: کاتێک ڕاستییە مێژووییەکان بە یاسا یان تابۆ بێدەنگ دەکرێن، مشتومڕی ئاشکرا و کراوە نامێنێت. گێڕانەوەی ڕاستی دەبێتە مەترسی و بیرکردنەوەی ڕەخنەیی لەناو دەچێت .

ئەم سەرکوتکردنە لە ڕوی سیاسییەوە ڕێکخراوە. سیستەمی پەروەردە باسی تاوانەکان ناکات، میدیاکان خۆیان دەپارێزن و سیستەمی یاساییش سزای گفتوگۆ دەدات. وە ئەوە ڕێک ئەوەیە کە سایکۆپۆلیتیک ئاگادارمان دەکاتەوە: کارکردن لەسەر دەروونی کۆمەڵ لەوەی کە خەڵکانێک دەتوانێت چی لەبیر بکەن؟ هەستی پێ بکەن یان تەنانەت بیڵێن؟

ئەوەی جێی سەرنجە ئەوەیە کە هەتا میللەتێک زیاتر تاوانەکانی سەرکوت بکات، زیاتر بە شوێنیەوەیە و لێی نابێتەوە. ڕابردوو لەناو ناچێت و تا ئەمڕۆش سیاسەت و ناسنامە و پەیوەندییەکان لە قاڵب دەدات.
لەکۆتایدا دەپرسین کە ئایا وڵاتێک دەتوانێت هەرگیز پێبگات و گەشە بکات بەبێ ئەوەی ڕووبەڕووی سێبەرەکانی ببێتەوە؟

15/05/2025

چۆن دەتوانین تاوانبارانی جەنگ بناسێنین وەک سەرکرددە؟

جێی سەرنجە کە سەرۆکێکی ئەمریکا بە ئاشکرا چاوی بە پیاوێک بکەوێت و وەک "سەرکردە" بناسێت کە ڕۆژێک سەرکردایەتی یەکێک لە مەترسیدارترین گروپە توندڕەوەکان ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی کردووە، ئەحمەد الشرع، کە پێشتر بە ئەبو محەمەد جۆلانی ناسرابوو، فەرماندەی پێشووی جەبهەت ئەلنوسرە بووە.

با ڕوون بین: جەبهەت نوسرە لقی فەرمی قاعیدە بوو لە سوریا. لە ژێر سەرکردایەتی جۆلانی، ئەوان بەرپرسیار بوون لە پێشێلکارییە بێشومارەکانی مافی مرۆڤ، لەوانە:

کۆمەڵکوژی خەڵکی سڤیل (وەک کوشتارگەی لازقیە لە ساڵی ٢٠١٣)

چەوساندنەوەی کەمینە ئایینییەکان: مەسیحی، عەلەوی، دروز و شیعە

ڕاگرتن و ئەشکەنجەدان و لەسێدارەدان

بە سەرباز کردنی منداڵان

سەرکوتکردنی توندوتیژی کۆمەڵگەی مەدەنی و ڕۆژنامەنووسان

ئەمە بۆچوونی سیاسی نییە. ئەمەش بە باشی لە ڕاپۆرتەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و ڕزگاربووانی ململانێکان دۆکیۆمێنت کراوە.

کەواتە بۆچی ترەمپ ئێستا بە سەرۆک دەیناسێنێت ؟
تەنانەت ئەگەر جۆلانی ئێستا وەک هەوڵدەدات وەک سیاسیەکی ڕێک پۆش دەرکەوێت، ناتوانین ئەو شوێنەواری دەروونی و جەستەیانە پشتگوێ بخەین کە بەهۆی کردەوەکانیەوە بەجێی هێشتووە.

من وەک کەسێک کە لەگەڵ ڕزگاربووانی شەڕ و جینۆساید کار دەکەم، ئەمە دەزانم: زەبر و زەنگ تەنها لەبەر ئەوەی کەسێک وێنەی خۆی دەگۆڕێت کاڵ نابێتەوە. وە قوربانیانی ئەم تاوانانە شایەنی دادپەروەرین نەک شەرعیەتدان بە ئەشکەنجەدەرەکانیان.

ئەم هەنگاوە لێدانە لە ڕزگاربووان بە تایبەت ئێزیدییەکان، مەسیحییەکان و سورییە میانڕەوەکان کە خەباتیان کرد بۆ بنیاتنانی ئاشتی لە خاکێکدا کە بەهۆی توندڕەوییەوە لەناوچوە.

14/05/2025

بۆچی دەستنیشانکردنی خەمۆکی وەک پەشێوی دەروونی زۆر ناڕوونە؟

خەمۆکی یەکێکە لەو حاڵەتانەی کە لە ئێستادا زۆرترین قسەی لەسەر دەکرێت. بەڵام ئایا دەزانی کە زانایان لە ڕاستیدا ناکۆکن لەسەر ئەوەی کە خەمۆکی بەڕاستی چییە و چۆن دەستنیشان بکرێت؟ ڕەنگە جێگەی سەرسوڕمان بێت، بەڵام شێوازی دەستنیشانکردنی خەمۆکی لە ئێستادا کۆمەڵێک کێشەی گەورەی هەیە. تێگەیشتن لەمانە دەتوانێت یارمەتیدەرمان بێت بۆ ئەوەی بیر لەوە بکەینەوە کە چۆن لە تەندروستی دەروونی نزیک دەبینەوە چ وەک نەخۆش و چ وەک کۆمەڵگا.

کێشەی خەمۆکی “یەک پێوەر بۆ هەمووان”

کاتێک گوێت لە "خەمۆکی" دەبێت، لەوانەیە یەک نەخۆشی بە خەیاڵتدا بێت کە کۆمەڵێک نیشانەی ڕوونی هەبێت. بەڵام لە ڕاستیدا خەمۆکی زیاتر تێکەڵەیەکە لە هەست و فکر و ئەزموونی جیاوازە . هەندێک کەس هەست بە دڵتەنگییەکی زۆر دەکەن، هەندێکی تر لەگەڵ ماندوێتی یان کێشەی تەرکیزکردندا کێشەیان هەیە و زۆرینەش نیشانەکانی دڵەڕاوکێیان تێدا سەرەکییە و دەردەکەون . ئەمەش واتە دوو کەس کە تووشی خەمۆکی بوون لەوانەیە کێشەی زۆر جیاوازیان هەبێت ئەمەش وا دەکات چارەسەرکردنیان بە هەمان شێوە قورس بێت.

دەستنیشانکردنی خەمۆکی: هەمیشە جێی متمانە نییە

بیهێنە بەرچاوت دوو چارەسازی دەروونی باسی یەک چارەخواز بکەن بەڵام ئەوان هاوڕا نین کە ئەو کەسە خەمۆکی هەیە یان نا. ئەمە زۆرتر لەوەی چاوەڕێی دەکەیت ڕوودەدات. توێژینەوەکان دەریدەخەن کە تەنانەت پیشەگەرە ڕاهێنراوەکانیش زۆرجار لە کاتی دەستنیشانکردنی خەمۆکیدا ناکۆکن. ئەم ناتەباییە بەو مانایەیە کە هەندێک جار دەتوانێت ناوی "خەمۆکی" زیاتر پێشنیار کردن بێت نەک دەستنیشانکردنی ورد .

“هەڵسەنگاندن” بۆ خەمۆکی؟

بە پێچەوانەی نەخۆشی شەکرە یان هەوکردن، خەمۆکی پشکنینی خوێن یان سکانی مێشکی نییە کە بتوانێت پشتڕاستی بکاتەوە. سەرەڕای چەندین ساڵ لێکۆڵینەوە، زانایان نیشانەیەکی بایۆلۆژی ڕوونیان نەدۆزیوەتەوە کە بڵێت “بەڵێ، ئەم کەسە خەمۆکی هەیە.” ئەمەش وا دەکات دەستنیشانکردنەکە زیاتر لەسەر بنەمای نیشانەکان و ڕاپۆرتی نەخۆشەکان بێت، کە ئەمەش بابەتی نیەو کەسیە .

خەمۆکی وەک تۆڕێکی نیشانەکان

لەبری ئەوەی بیر لە خەمۆکی بکەنەوە وەک تاکە نەخۆشییەک کە نیشانەکانی لێدەکەوێتەوە، ئێستا هەندێک لە توێژەران وەک تۆڕێک دەیبینن کە نیشانەکان کاریگەرییان لەسەر یەکتر هەیە. بۆ نموونە کێشەی خەوتن لەوانەیە ببێتە هۆی ماندوێتی، کە دواتر دەبێتە هۆی کێشەی تەرکیزکردن. ئەم بیرۆکەیە یارمەتیدەرە بۆ ئەوەی ڕوونی بکەینەوە کە بۆچی خەمۆکی لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر زۆر جیاواز دەردەکەوێت و پێشنیاری ئەوە دەکات کە بە ئامانجگرتنی نیشانە تایبەتەکان ڕەنگە کاریگەرتر بێت لە چارەسەرێکی یەک شێواز بۆ هەمووان.

بۆچی ئەمە گرنگە؟

بۆ چارەخوازان: ئەگەر خەمۆکی ئەوەندە جۆراوجۆر بێت، چارەسەرەکان پێویستە کەسی بێت. ئەوەی بۆ کەسێک کاردەکات لەوانەیە بۆ کەسێکی تر کار نەکات.

بۆ پسپۆڕانی دەروونی: لەبری ئەوەی تەنها هەڵسەنگاندن بکەن و فۆرمەکانی پڕ بکەنەوە ، ڕەنگە پێویست بکات بە قووڵی سەیری ئەوە بکەن کە کام نیشانەکان زۆرترین کێشەیان هەیە و بۆچی؟

بۆ لێکۆڵینەوە: تێگەیشتن لە خەمۆکی وەک تۆڕێکی ئاڵۆز نەک یەک نەخۆشی دەتوانێت ببێتە هۆی چارەسەری باشتر و لێکۆڵینەوەی وردتر.

بۆ کۆمەڵگا: زیادەڕۆیی لە دەستنیشانکردن دەتوانێت کاتێک ڕووبدات کە زۆر پشت بە پێناسە گشتییەکان خەمۆکی و هەلسەنگاندنی خێرای ئەو حاڵەتە ببەستین. ئەمەش دەبێتە هۆی دەرمانی ناپێویست یان چەواشەکاری.

هێڵی کۆتایی

خەمۆکی ڕاستەقینە و جدییە، بەڵام شێوازی دەستنیشانکردنی تەواو نییە. ناسینی ئاڵۆزییەکانی دەتوانێت یارمەتیدەرمان بێت بەرەو چاودێرییەکی زیرەکتر کە بەپێی ئەزموونی ناوازەی هەر کەسێک بگونجێت. بۆیە جارێکی تر کە گوێت لە “خەمۆکی” دەبێت، ئەوەت لەبیربێت: ئەوە تەنها شتێک نییە، بەڵکو زۆر شتە کە پێکەوە تێکەڵ بوون.

ئەگەر ئەمەت بە سەرنجڕاکێش زانی، لەگەڵ کەسێکدا بەشی بکە کە ڕەنگە سوود لە دیدێکی نوێ بۆ تەندروستی دەروونی وەربگرێت!

08/05/2025

بیهێنە بەرچاوت کە بخرێیتە ناو زەریایەکی فراوانەوە، بێ نەخشە ، بێ بەرچاو ڕونی . تەنها تۆ و زەریا و و پرسیارێکی چەوهەری "ئێستا چی؟"

چارەسەری وجوددی سەرنجی لەسەر ئەوە نییە کە کە بەلەمێکی ڕزگارکەرت پێ بدات.
تەنانەت پەیوەندی بەوەوە نیە کە بتگەیەنێتە کەناری وشکانی.
بەڵکو یارمەتیت دەدات بۆ ئەوەی بزانیت کە مەلە بکەیت و پرسیار بکەیت.
" دەتەوێت ببی بە چ جۆرە مەلەوانێک؟"
چارەسەری وجودی تەنیا سەبارەت بە نیشانە دەروونیەکان نییە. بەڵکو
خۆی دەخزێنێتە ناو قوڵایی ئەزموونی مرۆڤەوە. "بۆچی لێرەم؟""چ شتێک گرنگە کاتێک کە هیچ شتێک گەرەنتی نەبێت لە ژیاندا؟""چۆن دەژیم، کە دەزانم ڕۆژێک دەمرم؟"

بەڵێنی ئاسوودەیی نادات.
بەڵێنی ڕاستگۆیی دەدات.

لە جیهانێکدا کە زۆرجار خۆی لە پرسیارە سەختەکان دوور دەگرێت، چارەسەری بوونگەرایی ڕوبەڕویان دەبێتەوە.
دەڵێت: بەڵێ، تۆ دڵەڕاوکێت هەیە و وە ئەوە ڕەوایە و بەڕاستی
ژیان پڕە لە نادیاری، نا دڵنیایی، وە ئازادی ترسناکە، ماناش شتێکە کە دەبێت دروستی بکەیت نەک بۆت بمێنێتەوە .
هەروەها دەڵێت؛
تۆ بێدەسەڵات نیت.
تۆ نووسەری.، مەلەوانی و مانای ژیانت دروست دەکەیت.
کەواتە چارەسەری بوونگەرایی چاکت ناکاتەوە.
چونکە تۆ نەشکاویت.
لە تەنیشتتەوە دەڕوات کاتێک ڕووبەڕووی گەورەترین ڕاستییەکانی ژیان دەبیتەوە هەتا ڕێگەی خۆت بدۆزیەوە.

_ بۆ وەرگرتنی دانیشتنی دەروونی نامە بنێرە

18/04/2025

ئایا تۆ ئازادیت، یان تەنها تەماشای وەهمی ئازادی دەکەیت؟

چی ئەگەر هەموو ژیانت پێشتر ئامادە کرابێت block universe theory؟

بە گوێرەی هەندێک لە فیزیازانەکان کات تێ ناپەڕێت وەک ئاڕاستەیەک لە ڕابردوەوە بۆ ئێستا و بەرەو داهاتو بڕوات. کات ڕەهەندێکی وەک ڕەهەندی بەرزی یان پانی ە، وە ڕابردو،ئێستا و داهاتوو هەموی بەیەکەوە بونیان هەیە.
بیهێنە بەرچاوت

هەموو ژیانت، هەموو هەناسەیەک کە هەڵتگرتووە، هەموو هەڵبژاردنێک کە ئەنجامی دەدەیت لە ئێستاوە هەیە.
تۆ کات دروست ناکەیت لەگەڵ ڕۆشتنت...
تۆ تەنها ئەزموونی دەکەیت، چرکە بە چرکە، وەک شەمەندەفەرێک کە بەناو دیمەنێکدا دەسوڕێتەوە کە
تۆ چیرۆکەکە دروست ناکەیت...
تۆ تەنها بەناودا دەگەڕێیت.