The Surgical Clinic

13/10/2021

පිත්තාශයේ ගල් (Gallstones)

සාමාන්‍යයෙන් ජනගහනයෙන් විශාල පිරිසකගේ පිත්තාශයේ ගල් පවතින මුත් ඒවා රෝග ලක්ශන පෙනවන්නේ සුලු පිරිසකගේ පමනයි.
පිත්තාශයේ ගල් හටගැනීමට හේතුවන්නේ පිතවල සන්ගටකයන්ගේ සිදුවන වෙනස් වේම් හා පිත්තශයෙන් පිත ඉවතට ගලා නොයා දීර්ග කාලිනව පිත්තශයේ පැවතීමයි.
ප්‍රදාන වශයෙන් පිත්තාශයේ ඇතිවන ගල් වර්ග දෙකකි. එනම් කොලෙස්ට්ටරෝල් ගල් සහ කලු පැල්ලම් (black pigmented stone)සහිත ගල් වේ. කොලෙස්ටරෝල් ගල් සුලබ වර්ගය වන අතර ලා කහ පැහැයක් ගනී. අනිත් වර්ගය සුලබව දැකිය හැක්කේ රතුරුධිරනු විනාශවන(Haemolytic) තත්ව සහිත රෝගීන්ගේය.
පිත්තාශයේ පවතින ගලක් ,පිත්තාශයේ පටු ගෙල හරහා ගමකිරීමට තැත්කිරීමේ දී සිරවීමෙන් සිදුවන පේශි සකෝචනය හා ප්‍රදාහ තත්වය නිසා වේදනාව ඇතිවේ.
මෙම ගල ආපසු පිත්තශය තුලට වැටුනහොත් එය තාවකලික වේදනවක් පමනක් විය හැකි අතර නැවත නැවත සිදුවන මෙම ක්‍රියවලිය නිසා හටගන්නා දීර්ගකාලින වේදනාව සහ බඩේ දකුනු ඉහල කොටස ඇල්ලීමෙදී ඇතිවන වේදනාව කොලිසිස්ටයිටිස්/පිත්තාශ ප්‍රදාහය ලෙස හදුන්වයි.
මෙම රෝගී තත්වය සහ එහි ප්‍රතිකාර ගැන වෙනත් ලිපියකින් බලාපොරොත්තු වන්න.

11/10/2021

හෙට පිත්තාශයේ ගල් (Gallstone) ගැන දැනගමු.

28/09/2021

More about DVT......

Deep Vein Thrombosis is a life threatening condition unless identified and treat quickly. Therefore all should know about its presentation and when to seek m...

27/09/2021

12. ඩීප් වේන් ත්‍රොම්බෝසිස්(DVT/Deep Vein Thrombosis)

ඩීවීටී ලෙස අප කෙටියෙන් හදුන්වන මෙය ඉතා ඉක්මනින් ප්‍රතිකාර කලයුතු නැතහොත් මාරාන්තික සන්කූලතා ගෙනදෙන තත්වයකි.
සාමනයෙන් මෙම රෝගීන් පැමිනෙන්නේ, හදිසියේ ඇතිවූ කකුලේ(බත් කෙන්ඩ) වල හටගත් වේදනාවක් හා ඉදිමීමක් සමගයි. නමුත් මෙවැනි ලක්ශන කකුකේ පටකවල ආසදනයකදී(Cellulitis) ,මාන්ශපේශි ඉරීම්කදී( Muscle rupture), නැතහොත් බේකර්ස් සිස්ට් ලෙස හදුන්වන් දනහිස ආශ්‍රිතව හටගන්නා ගෙඩියක් පුපුරා යාමෙන්ද ඇතිවිය හැක.
ඩීවීටී යනු කකුලේ අභ්‍යන්තර ශිරාවල ලේ කැටි ඇතිවීමයි. මෙය ඇතිවීමට මූලික සාදක වන්නේ රුධිරයේ ලේ කැටි වීමේ සම්භාවිතාව ඉහල යාම, ශිරා වල ඇතුලත බිත්තියේ සිදුවන තුවාලවීම හා ශිරා තුල ලේ ගලායාම අඩුවීමෙන් එකතු වීමයි.

මේවා සන්ජානනීය රෝගී තත්ව නිසාද, පිලිකා ත්ත්ව, අනතුරු හා ශල්‍ය ක‍ර්ම මෙන්ම තවත් බොහෝ තත්වයන් නිසා සිදුවේ. රෝගී තත්ව නිසා ඇදමතම සිටින(bed bound) සහ අස්ති බිදීම් නිසා ප්ලාස්ටර් මගින් චලනය නතර කර (immobilize) ඇති රොගීන්ගේ බහුලව ඇතිවේ.

මෙවැනි රෝගියෙක් පැමිනිය විට තත්වය ඩීවීටී වීමට ඇති අවදානම ගනනය කිරීමට යොදාගන්නා වෙල්ස් ස්කොර්(Wells Score) නම් ක්‍රමවේදය භාවිතා කරයි. ඒ සදහා වෛද්‍යවරයා විසින් ඔබගෙන් විශේශිත ප්‍රශ්න කිහිපක් අසන අතර, ඔබව පරීක්ශා කර බලනු ඇත. මෙහිදී ඔබට පිලිකා රෝගතත්වයක් ඇතිද යන වග, ඔබ මෑතකදී ප්‍රදාන ශල්‍ය කර්මයකට භාජනය වූයේද යන වග ආදී බොහෝ කරුනු විමසනු ඇත.වෙල්ස් ස්කොර් ගැන දැනගැනීමට පිවිසෙන්න www.freesurgicalclinic.com

ඒ අනුව එය ඩීවීටී වීමට වැඩි අවදානමක් ඇතිනම් ඔබව කකුලේ අභ්‍යන්තර ශිරා වල ලේ කැටි ඇතිදැයි බැලීමට ස්කෑන් පරීකශවකට(DVT scan, Duplex Scan) යොමුකරනු ඇත.
එමගින් තහවුරු වේ නම් ඔබව ප්‍රතිකාර වලට යොමුකරන අතර, එය තහවුරු නොවේ නම් ඩී ඩයිමර් (D-Dimers) නම් ලේ පරීක්ශාවක් සිදු කර, එය පොසිටිව් නම් නැවත දින කිහිපයකින් ස්කෑන් පරීක්ශවක් සිදුකර බැලීමද, එය නෙගටිවෙ නම් ඩීවීටී වීමේ සම්බාවිතාව ඉතාම අවම බවද තීරනය කරයි.

කකලේ ඉදිමුමක් හා වේදන්නාවක් සමග පැමිනියද සායනිකව ඩීවීටී වීමේ හැකියාව අඩුබව වෛද්‍ය වරයාට හැගුනහොත් , ස්කෑන් පරීක්ශය වෙනුවට පලමුව ඩී ඩයිමර් පරීක්ශාව සිදුකර, එය පොසිටිව් ම පමනක් ස්කෑන් කර තහවුරු කිරීමද, නෙගටිව් නම් ඩීවීටි නොමැති ලෙස සැලකීමද සිදුවේ.

නමුත් ලන්කාවේ බොහෝ රෝහල් වල ඩී ඩයිමර් පරීක්ශාව සිදුනොකරන අතර ,පෞද්ගලික අන්ශයෙන් කිරීමට යන අධික පිරිවැය නිසා ,එය සිදුනොකර ස්කෑන් පරීක්ශාවට යොමුවේ.
කෙසේ හෝ රෝග විනිශ්චය සිදුකල පසු ප්‍රතිකාර වහාම ආරම්බ කරයි.

මෙහිදී ප්‍රදාන වශයෙන් ලේ කැටිගැසීම වලක්වන බෙහෙත් ලබා දීම, සම්පීඩක මේස් (Compression Stocking) සහ හැකි ඉක්මනින් රෝගියා ඇවිදීමට යොමුකිරීම සිදුකෙරේ.ඒ අනුව එනොක්සපරීන් නම් බෙහෙත සමට යටින් විදීම(Subcutaneous)ආරම්භ කරන අතර ඒ සමගම වෝෆරීන් නම් බෙහෙත පෙති ලෙස ලබාදේ. ලේ වල අපේක්ශිත INR නම් අගය ලගාවූ විට එනොක්සපාරින් විදීම නවතා වෝෆරින් පමනක් ලබා දේ.
පලමු වර ඩීවීටී සෑදුන රෝගියෙකුට අවම වශයෙන් මාස තුනක් වත මෙම බෙහෙත ලබාදිය යුතුය.
පාදයේ වලලුකරේ සිට ඉහලට ක්‍රමානුකූල පීඩයක් ලබාදෙන ස්ටොකින්ග්ස් මගෙන් කකුකේ ලේ ගමනය වැඩිකර ලේ කැටිගැසීම වලකයි.
රෝගියාට ඉකමනින් ඇවිදීමට සැලැස්වීම මගින් කකුලේ මාන්ශපේශිවල ක්‍රියාකාරිතවය වැඩිවී ලේ ගමනාගමනය වැඩිකරයි.

ඩීවීටී වල ප්‍රදානම සන්කූලතාව වන්නේ එම අභ්‍යන්තරා ශිරාවල පවතින ලේ කැටි ඉහලට ගොස් පෙනහලුවල ලේ නහරවල හිරවීමෙන් ඇතිවන පල්මොනරි එම්බොලිසම්(Pulmonary Embolism) මාරන්තික විය හැකි තත්වයයි.

එමනිසා ඔබට ඩීවීටී රෝග ලක්ශන ඇතිවුවහොත් වහාම වෛද්‍යවයයෙක් හමුවීම ඉතාම වැදගත් වේ.

වැඩි විස්තර සදහා පිවිසෙන්න අපේ වෙබ් පිටුවට.. www.freesurgicalclinic.com

අන්තර්ජාලයෙන් DVT stockings මිලදී ගැනීමට පහත ලින්ක් එක භාවිත කල හැක.
https://s.click.aliexpress.com/e/_9QJpCv

20/09/2021

11. නහර ගැටගැසීම (Varicose Vein)

ප්‍රමනයෙන් විශාල වූ, දගර ගැසුනු සමේ මතුපිට ආසන්නයේ පිහිටන ශිරා වැරිකෝස් වේන් ලෙස හදුන්වයි. මේවා ප්‍රදාන වශයෙන් හටගන්නේ පාදවලයි. දනහිසෙන් පහල සුලබව දැකිය හැකි අතර කලවා ප්‍රදේශයේද ඇතිවේ.
ශිරා වල රුදිරය ගමන් කරන්නේ හෘදය දෙසට වන අතර , ආපසු ගැලීම නැවැත්වීම සදහා හෘදය දෙසට පමනක් විවුර්තවන් කපාට ඇත. මෙම කපාට වල ක්‍රියාකාරිත්වය නිසි පරිදි සිදු නොවීමෙන් රුදිරය ආපසු ගැලීම නිසා මෙම නහර ප්‍රසාරනය වී අසාමාන්‍ය ලෙස ඉදිමීම හා දගර ගැසීම සිදූවේ. මෙම කපාට වල අක්‍රමවත් බව ඇතිවන යාන්ත්‍රනය නිවැරදිව හදුනාගෙන නැතත් එ සදහා වයස, ස්තූලභාවය, දීර්ගකාලිනව සිටගෙන සිටීම වැනි කරුනු දායක වන බවත්, මීට අවතරව කකුලේ අභ්‍යන්තර ශිරා වල ලේ කැටිගැසීම, ශිරා වල ව්‍යුහාතමක වෙනස්වීම් සිදුවන රෝගී තත්ව ,උදරයේ/ශ්‍රෝනියේ හටගන්නා පිලිකා තත්ව (Pelvic tumors) සහ ගර්භනීයභාවය හේතුකාරක විය හැක.
පිටතට දැකිය හැකි අසාමාන්‍ය නහර වලට අමතරව මෙම රෝගයේ ලක්ශ ලෙස කකුලේ වේදනාව (බොහෝවිට පාද ඔසවා , විවේක ගැනික්මෙන් අඩුවන), කකුලේ මස්පිඩු පෙරලීම, වලලුකර ප්‍රදේශයේ ඉදිමීම, කැසීම , අවපැහැවීම් හා තුවාල වීම් සැලකිය හැක.
මෙම රෝග විනිශ්චය සායනිකව සිදුකරන නමුත් එය තහවුරු කිරිමටත්, අක්‍රීය කපාට නිවැරදිව දැනගැනීමටත් කකුලේ ශිරා වල ස්කෑන් පරීක්ශාවක්( Venus Duplex Scan) සිදුකරනු ලබයි.
මේ සදහා මූලිකව භාවිතා වන ප්‍රතිකාර ක්‍රම වන්නේ

A. ලෙසර් හෝ විකිරන තාපය මගින් ශිරා පුලුස්සා සීල් කිරීම(Endothermal Ablation)

B. ස්ක්ලීරොතෙරපි (Sclerotherapy)

C.ශල්‍ය කර්මයක් මගින් ලේ නහර කපා ගැටගසා ගලවා ඉවත් කිරීම.(Ligation and Stripping)

මීට අමතරව ඉහත ක්‍රම ප්‍රතිශේප කරනහෝ ඒ සදහා සුදුසු නොවන රෝගීන්ටද, ඇතැම් විට තාවකාලික සහනය ලබාදීමටද , ක්‍රමිකපීඩනයක් ලබාදෙන මේස්(Graded Compression Stockings) භාවිත වේ.

බර අඩු කරගැනීම, නිතිපතා ව්‍යායාම කිරීම ආදී වෙනස්කම් ද ඉතා වැදගත් වේ.
ඉහත සදහන් කල ලේසර් ප්‍රතිකාර ක්‍රමය(EVLA) මේ වන විට ලන්කාවේ සුලබව භාවිත වේ. එය ශල්‍යගාරයක් තුල ශල්‍ය වෛද්‍ය වරුන් මෙන්ම, විකිරණවේද වෛද්‍ය (Radiologist) විසින්ද සිදුකරයි. මෙය සිහිය නැතිකර(General anesthesia), කොන්දෙන් හිරිවට්ටවා(Spinal) හෝ අදාල ස්ථානය පමනක් හිරිවට්ටවා(Local) සිදුකල හැක. ස්කෑන් කිරීම මගින් හදුනාගන්නා ලේ නහරයට කුඩා බටයක් ඇතුලුකර ඒ හරහා ඇතුලු කරන ලේසර් තුඩක් සහිත වයරයක් මගින් ලේ නහරයේ ඉහල සිට පහලට පුලුස්සමින් එම නහරය සීල් කර දමයි. මෙම ක්‍රියවකියෙන් පසුව ඔබට මද වේදනවක්, කකුකේ තදගතියක් හා හිරියක් වැනි ලක්ශන ඇතිවුවත් ඒවා තාවකාලික වේ.
බොහෝවිට එදිනම හෝ පසුදින ඔබට රෝහලෙන් පිටවිය හැක.
ඉහත ප්‍රතිකාර ක්‍රමය සුදුසු නොවේ නම්, ස්ක්ලීරොතෙරපි ක්‍රමය සලකා බලන අතර මෙහිදී ස්කෑන් මගින් හදුනාගත් ලේ නහර වලට ඖෂධයක් විදීම මගින් ඒවා හකුලවා සීල් කර දමයි.
ශල්‍යකර්මයේදී සිදුවන්නේ ,සිහිනැතිකර හෝ කොන්දෙන් හිරිවට්ටවා , ඔබගේ ඉකිලිය ප්‍රදේශයේ යොදන කැපුමකින් අදාල ශිරාවට ලගා වී , එම ශිරාවට රුධිරය සපයන ශාඛා ගැටගසා කපා දැමීමෙන් පසුව ප්‍රදාන ශිරාව ගැට ගසා කපා දමයි. ඉන් පසුව එම ශිරාවට කම්බියක් ඇතුලුකර, දනහිසට පහල යෙදූ කුඩා කැපුමකින් ඉවතට ගෙන, ශිරවේ ඉහල කෙලවර කම්බියට තදින් ගැටගසා , පහලින් ඇදීම මගින් ශිරාව ගලවා ඉවත් කරයි.(Stripping).
ඉහත ක්‍රම සියලෙන්ම පාදයේ මතුපිට ශිරා විනාශ වුවත් , අභ්‍යන්තර ශිරා මගින් පාදයේ ලේ ගමනාගමනය නිසියාකාරව පවත්වාගනී. එසේම එම ප්‍රතිකාර ක්‍රම වලට පසුව සතියක් පමන කකුල වෙලුම් පටි වලින් තදින් වෙලා තැබීමට සිදුවේ.
ඔබට නහර ගැට ගැසීමේ රෝග ලක්ශන ඇතනම් රුධිරනාල සම්බන්ද ශල්‍ය වෛද්‍ය(Vascular Surgeon) වරයෙක් යටතේ පවත්වන සායනයකට යොමුවීම වඩා යෝග්‍ය වේ.
මේ පිලිබද වැඩි විස්තර දැනගැනීමට අපේ වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන්න.
https://www.freesurgicalclinic.com/?p=131
පහත වෙබ් අඩවියෙන් ඔබට අවශ්‍ය Compression Stockings අන්තර්ජාලය හරහා ඇනවුම්කල හැක. https://s.click.aliexpress.com/e/_AbpVad

15/09/2021

10. ජී ඕ ආර් ඩී (GORD/Gastroesophageal Reflux Disease
GORD ලෙස හදුන් වන්නේ ඔබගේ ආමශයේ ඇති ආම්ලික ද්‍රව්‍ය ගලනාලය වෙත ආපසු පැමිනීම නිසා හටගන්නා බඩ පපුවේ දැවිල්ල, උගුරට එන ගතිය ඇතුලු රෝග ලක්ශන නිසා හටගන්නා අපහසු තාවයයි. මෙය බොහෝ දෙනෙක් ගැස්ට්‍රිටිස් ලෙස වැරදි ලෙස භාවිත කරන මුත් ඇත්ත වශයෙන් ම ගැස්ට්‍රිටිස් යනු ආමාශයේ ඇතිවන ප්‍රදාහ තත්වයයි.
සාමාන්‍යයෙන් GORD වල ප්‍රදාන ලක්ශන වන්නේ, බඩපුපුවේ දැවිල්ල සහ තිත්ත රසට උගුරට එන ගතියයි.මෙම ලක්ශන ආහාර ගැනිමෙන් පසුව ඇතිවන අතර, උඩු අතට නිදාගැනීම සහ අධික තෙල් හා මිරිස් සහිත ආහාර ගැනීමෙන් වැඩිවේ.
මෙම ප්‍රදාන ලක්ශනවලට අමතරව උගුරේ අපහසුතාව, කැස්ස,කටහඩ වෙනස්වීම, අදුම ගතිය මෙහි සන්කූලතාවන්ගේ ප්‍රකාශ වීමක් ලෙස දැකිය හැක.
නමුත් හෘදයබාධ(Heart Attack) වලදී හටගන්නා පපුවේ වේදනාව ද මෙම ආකාරයේ පපුවේ දැවිල්ලක් ලෙස ප්‍රකාශ විය හැකි බව අනිවාර්‍යයෙන් මතක තබා ගත යුතුය.
මෙම රෝග ලක්ශන ඇතිවීමට මූලික හේතුව වන්නේ ගලනාලයේ පහල කෙලවරේ පවතින කපාටයේ ස්ථිර හෝ තාවකාලික අක්‍රමවත් ක්‍රියාකරීත්වයයි. මෙය උපතින්ම පවතින තත්වයක් නිසා හෝ පසුකාලිනව ඇතිවිය හැක.
ගලනාලය මහා ප්‍රාචීරය හරහා උදර කුහරයට ඇතුලුවන ස්ථානයෙන් ආමාශය ඉහලට පැමිනීම( Hiatus hernia) ,විවිධ ඖෂධ හා ආහාර නිසා මෙය බහුලව ඇතිවේ. නිෆිඩිපින්, වෙරපමිල්, තියෝපිලින් වැනි ඖෂධ , කෝපි , චොකොලට්, වැනි ආහාරපාන මෙන්ම මද්‍යසාර හා දුම්වැටිද මීට හේතුකාරක විය හැක.

GORD රෝග විනිශචය සදහා සායනික ඉතිහාසය සහ පරීක්ශාව පමනක් ප්‍රමානවත්වේ. නමුත් රොග ඉතිහාසය පැහැදිලි නොමැතිවිට විට ඖෂධ ලබාදී ,ඒ සදහා ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය අනුව රෝග විනිශ්චය සිදුකල හැක.

GORD ලක්ශන වලට අමතරව ,අනතුරු ඇගවීම් ලක්ශන(Alarm Symptoms) ලෙස හදුන්වන කෑම ගිලීමේදී හිරවීම, ගිලිනවිට උගුරේ වේදනාව , ලේ වමනය හෝ මලපහ තාර කලුපැහැවීම හා අසාමාන්‍ය ලෙස සිරුරේ බර අඩුවීම (මෙම ලක්ශන පිලිකා තත්වයක ලක්ශන විය හැක) ඇතිනම් හෝ ප්‍රමානවත් පරිදී ඖෂධ ලබාගන්නා විටත් ප්‍රතිචාර නොදකවයි නම්, එන්ඩොස්කොපි පරීකශාවක් සිදුකරයි. එහිදී කැමරාවක් සහිත බටයක් ඔබගේ කට හරහා ඇතුලු කර , උගුර , ගලනාලය ආමාශය පරීක්ශා කරයි.
එමගින් ද සැලකිය යුතු ව්‍යාධි තත්ත්වයක් හදුනාගත නොහැකි නම් ගලනාලයේ පීඩනය මැනීම (Manomertry) ,ගලනාලයේ පැය 24 pH පරීක්ශාව වැනි පරීක්ශන වලට යොමු වීමට සිදුවේ.
මෙයට ප්‍රතිකාර ලෙස ජීවන චර්යාවේ වෙනස්කිරීම් -සිරුරේ බර අඩුකර ගැනීම, එකවර විශාල ආහාර වේල් නොගැනීම, නිදාගන්නා විට ඇදේ හිස පැත්ත ඔසවා තැබීම හා දුම්වැටි , මද්‍යසාර භාවිතය අවම කිරීම කල හැක.
ප්‍රත්‍යාම්ලික ලෙස Aluminium Hydroxide, Magneasium Hydroxide සහිත ඖෂධ භාවිතා වේ.
මද රෝග ලක්ශන ඇතිවිට ෆමොටිඩින් වැනි ඖෂධ ලබා දීම මගින් ආමශයික අම්ල ස්‍රාවය අඩුකරයි. නමුත් මේ සදහා වඩාත් ප්‍රතිපල දායක ඖෂ්ධ ලෙස Omeprazole සහ Pantorazole වැනි ඖෂධ භාවිතා වේ. අවම වශයෙන් සති 8 පමන කාලයක් එක දිගට මෙම ඖෂධ ලබාගත යුතු වේ. නමුත් ඇතැම් විට ජීවිතකාලය පුරාම භාවිත කිරීමටද සිදුවේ.
එසේ දීර්ගකාලීන ඖෂධ ලබා ගැනීම අපහසු විට හෝ රෝගියා ප්‍රතික්ශේප කරන විට ශල්‍ය කර්ම සදහා යොමුවිය හැක.
එම ශල්‍යකර්මය Funduplication ලෙස හදුන්වන අතර ඒ පිලිබදව වෙනත් ලිපියකින් ඔබව දැනුවත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමු.
GORDරෝගලක්ශන ඇතනම් ඔබ ආමශ හා ආන්ත්‍රික රෝග පිලිබද වෛද්‍ය වරයෙක්( Gastroenterologist , GI surgeon) හමුවීම වඩා සුදුසු වේ.
GORD පිලිබද සවිස්තරාතමකව දැනගැනීමට අපේ වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන්න.
https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fwww.freesurgicalclinic.com%2F%3Ffbclid%3DIwAR3jyBvdzPicOqyguwEmx8HIgAfjk3Su8zUHYFIKkB0IiKdBbPRN82zgWvA&h=AT3pP5zdVtfliYytsTN2Wbnz2sksxLPaP1loB55WX-jqAVnolElfyaFXMcw0HvSBCXFGfhZoRjJtvtrIcG0d2Xtfp5yhiw3G3uKWESDqjyPSLNHV2yiijVt4SlLXZCzwYBOf4ccIbzA

English Gastro- Oesophageal Reflux Disease (GORD) 4 mins ago admin Have you ever heard this term, GORD? Even though you have not heard this you may have seen lot of...

14/09/2021

ජී ඕ ආර් ඩී(GORD)/Gastroesophageal Reflux Disease
ඔබ මෙම යෙදුම කවදා හෝ අසා තිබේද? එසේ නොමැති නම් බඩ පපුව දැවිල,උගුරට එන ගතිය ඔබ නිතර අපහසුතාවට පතකරනවාද? ඇතැම් විට "ගැස්ට්‍රයිටිස්" ලෙස ඔබ වැරදි ලෙස අර්තකථනය කරන්නේ මෙය විය හැක. මේ පිලිබද පූර්න විස්තරයක් හෙට දිනයේ අපේ පිටුව තුල පලකිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමු......

08/09/2021

09. පැරොනයිකියා (Paronychia)

ඔබ මෙම නම කවදා හෝ අසා තිබේද?
එසේ නොමති නම් කවදා හෝ ඔබේ අතේ හෝ පාදයේ ඇගිලි වල නියපොත්ත ආසන්නයේ සමේ පැසවීමක්, ආසාදනයක් අත්විද තිබේද?

මෙලෙස නියපොත්තට ආසන්න නැතහොත් නියපොත්ත වටකොට ඇති සමේ ප්‍රදාහය, ආසාදනය වීම පැරොනයිකියා ලෙස හදුන්වයි.

මෙය රෝගලක්ශන, රෝග ලක්ශන පවතින කාලසීමව මත අකියුට්(උග්‍ර) සහ ක්‍රොනික්(නිදන්ගත) ලෙස වර්ගීකර්නය කෙරේ.
ඇකියුට් අවස්තාවේදී සමේ රතුවීම, ඉදිමීම, වේදනාව සහ බොහෝ විට සැරව එකතුවීම දැකගත හැක. මෙය සාමානයෙන් නියපොත්ත අසල සමට සිදුවන සුලු තුවාලයකට පසුව ඇතිවේ. පැසවීම බක්ටීරියා ආසදනය නිසා සිදුවේ.
ක්‍රොනික් අවස්තාවේදී, රෝග ලක්ශන සති හයකට වඩා පවතින අතර ඉහත ලක්ශන වලට අමතරව නියපොපොත්ත අවට සම ගනකම් වීම, නියපොත්තේ වර්නය වෙනස්වීම හා නියපොත්ත දිරායාම දැකගත හැක.
ක්‍රොනික් අවස්තාවට හේතුකාරක වන්නේ රසායනිකා ද්‍රව්‍ය වලට ඇති ආසාත්මිකතාව( සබන්, රබර්, ..) සහ නැවත නැවත සිදුවන ඇකියුට් අවස්තාව වේ. මෙහිදී නියපොත්තත් , සමත් අතර පවතින තද සම්බන්දතාව(Seal) ගිලිගී යාමෙන්, තෙතමනය රැදිම නිසා ද්විතීයික දිලීර ආසාදන ඇතිවේ.
මෙම රෝගය නිර්නය කිරීමට රෝග ඉතිහාසය හා සායනික පරීකශාව පමනක් ප්‍රමානවත් වේ. කිසිදු විද්‍යාගාර පරීක්ශනයක් හෝ ස්කෑන්,Xray අවශ්‍ය නොවේ.

ඇකියුට් අවස්තාවේ නම් ඔබට වේදනානශක සමග ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ආලේපන(Topical antibiotic cream) ලබාදෙනු ඇත.සැරව එකතුවී ඇත්නම් එය සුලු ශල්‍ය කර්මයක් මගින් පලා ඉවත් කිරීමට සිදුවේ. මෙය ඇගිල්ල හිරිවැටටවීම මගින් (Ring block) සිදුකල හැක.

ක්‍රොනික් තත්වය නම්,රෝග ලක්ශන පාලනයට අමතරව , හේතු සාධක වූ කරුනු මගහැරවීම ඉතා වැදගත්.
ඒ අනුව රසායනික ද්‍රව්‍ය පරිහරනයේදී අත් ආවරන පැලදීම, නියපොතු පිරිසිදුව හා වියලිව පවතව ගැනීම, ඇකියුට් අවස්තාවේදී නිසි ප්‍රතිකාර ලබාගනීම මෙන්ම, නියපොතු සැපීම වැනි අහිතකර පුරුදු වලින් වැලකීම ඉතා වැදගත් වේ. මෙම ත්ත්වයේ දී බොහෝ විට ආලේපනයක් ලෙස දිලීර නාශක (Antifungal) හෝ ස්ටිරොයිඩ් වර්ගයේ ආලේපන ලබා දේ.

ප්‍රතිශක්තී ඌනතාවක් පවතින පුද්ගලයන්ට ආලේපන වෙනුවට ප්‍රතිජීවක ඖෂධ පෙති හෝ බෙහෙත් විදීම සිදුකරයි.
ඔබට මෙවැනි ආසාදනයක් පවතීනම් සාමාන්‍ය ශල්‍ය සායනයකට හෝ ක්‍රොනික් අවස්තාව නම් සමේරෝග සායනයකට යොමු වීමෙන් නිසි ප්‍රතිකාර ලබාගත හැක.

05/09/2021

08. ප්ලාන්ටර් ෆැශියයිටිස්( Plantar Fasciitis)

ප්ලානටර් ෆැශියා ලෙස හදුන්වන්නේ, පාදයේ යටිපතුලේ සමට සහ මේද ස්තරයට යටින් පිහිටි, තතුමය සම්බන්දක පටක වලින් සෑදුනු ගනකම් පටලයකි. එය යටිපතුලේ ආරුක්කු හැඩය පවත්වා ගැනීමට උපකාර වේ.
ප්ලන්ටර් ෆැශියයිටිස් යනු මෙම ස්තරයේ සිදුවන ප්‍රදාහ තත්ත්වයකි(inflammation) බොහෝ විට මෙම ප්‍රදාහය ,මෙම පටලය අස්ති වලට සම්බන්ද වන ස්ථානයේ ඇතිවේ.
මෙය වයස අවුරුදු 40ත් 60ත් අතර සුලබව දැකිය හැක.
මෙය වැඩිහිටි පුද්ගලයන් අතර සුලබ විලුබේ වේදනවට ප්‍රධානම හේතුවයි.
මෙම තත්ත්වයේ ප්‍රධානම රෝගි ලක්ශන වන්නේ , විවෙකීව හිද ඇවිදීම පටන්ගත් මුල් පියවර කීපයෙන් පසු විලුබේ, යටිපතුලේ ඇතිවන දැඩි වේදනාවයි. මෙම වේදනාව ඉදිරි මිනිත්තු 30-45 කාලය තුල ක්‍රමයෙන් අඩුවී යයි.
විලුබේ ඇතුලත ප්‍රදේශයේ(medial side) තද කිරීමේදී ද දැඩි වේදනාවක් දැනේ.
මෙම තත්ත්වය ඇතිවීමට මූලික වන්නේ ප්ලාන්ටර් ෆැශියා එකට දීර්ගකාලීනව පීඩනය ඇතිවීම නිසා සිදුවන සුලු අනතුරු (microtrauma) තත්ත්වයන්ය.
සාමන්‍යයෙයෙන් ක්‍රීඩා වල යෙදිම, තරබාරුබව, නිතරම සිටගෙන සිටීම , නිතරම වල ගොඩැලි සහිත මතුපිටවල ඇවිදීම මෙනම උපතින්ම පාදයේ පවතින විරූපන තත්වයන්(Congenital Deformities) මෙයට හේතුකාරක වේ.
මෙම රෝගි ලක්ශන පවතීනම් ඔබ සාමාන්‍ය ශල්‍ය වෛද්‍ය වරයෙකු හෝ විකලාන්ග(orthopedic)ශල්‍ය වෛද්‍ය වරයෙක් හමුවිය යුතුය.
රෝග නිර්නය සායනික ඉතිහාසය විමසීමෙන් සහ සායනික පරීකශාව මගින් සිදුකරයි. නමුත් අස්තිවල පිපුරුම් හෝ වෙනත් පටක වලට සිදුවූ අනතුරු සැක කරන්නේ නම් කකුලේ Xray හෝ ස්කෑන් පරීක්ශාවකට යොමු කරනු ඇත.
ප්‍රතිකාර පිලිබද සැලකීමේදී, විවේක ගැනීම, අයිස් තැබීම, තද වෙලුම් පටියක් යොදා තැබිම, හා රාත්‍රී කාලයේදී ආදාරකයක්(Splint) යොදා තැබීම සමග වේදනා නාශක ලබාදීම මූලික ප්‍රතිකාර වේ.
සති 8ක පමන ඉහත ප්‍රතිකාර මගින් සාර්ථක ප්‍රතිපල නොලැබේ නම් ස්ටිරොයිඩ් වර්ගයේ බෙහෙත් විදීම යෝජනා කරයි. මෙය සායනයේදී හෝ ශල්‍යාගාරයක් තුල සිදුකල හැක නමුත් රෝහල ගතවීමට අවශ්‍ය නැත.
විලුබ ප්‍රදේශය විශබීජ හරන දියර වලින් පිරිසිදු කිරීමෙන් පසුව, හිරි වැට්ටවීමට යොදාගන්නා බෙහෙත් (local anestgetic agents) මිශ්‍ර කර , ස්ටිරොයිඩ් විදිනු ලබයි. මෙහිදී සුලු අපහසුවක්/වේදනාවක් දැනෙනු ඇත.
සාමන්‍යයෙන් මාස 3ක පමන කාලයක් රෝගලක්ශන පාලනය කිරීම මෙමගින් සිදුවේ. ඇතැම් විට මෙමගින් රෝග ලක්ශන සම්පුර්නයෙන් සුවවීමද, ඇතැම්විට නැවත නැවත හටගැනීමද සිදුවිය හැක.
දීර්ග කාලිනව පවතින, අනිත් ප්‍රතිකාර සදහා ප්‍රතිරෝදී තත්තවලදී ශල්‍ය කර්ම ක්‍රම යොදාගන්නමුත් ලන්කාවේ සුලබව සිදු නොකරයි.
මෙම රෝගයට ප්‍රතිකාර නොකර සිටියහොත් දීර්ග කලින වේදනාව, කකුලේ විරූපනය වීම් හා ඇතැම් විට ප්ලාන්ටර් ෆැශියා එක පුපුරායාම(rupture) වැනි ස්න්කූලතා ඇතිවේ.

28/08/2021

07. ඒනල් ෆිශර් ( A**l Fissure)

මලපහ කිරීමේදී දැඩි වේදන්වක් සමග මලපහ සමග සුලු වශයෙන් ලේ පිටවීම සුලබව ශල්‍ය සායන වලට පැමිනෙන රෝගින්ගේ රෝග ලක්ශනයක් වේ. මෙය ඒනල් ෆිශර් නැතහොත් ගුද මාර්ගයේ කෙලවර සිදුවූ පැලීමක් විය හැක. නමුත් මෙය ඇතැම් විට වෙනත් දරුනු රෝගී තත්වයක මූලික ලක්ශනයක්ද විය හැක.
ඒනල් ෆිශර් තත්වය හට ගැනීමට මූලික කරුනු කිපයකි. සාමානයෙන් මලබද්ධය සහ මලපහ කිරීමට තැටමීමට සිදුවීම මුලික සාධකයකි. එමෙන්ම සමහර පුද්ගලයනගේ ගුද මාර්ගයේ කෙලවර පිහිටන කපාටවල( A**l sphincters) ස්වබාවයෙනම පවතින තද ගතිය ද මීට හේතුවේ.
ඝන මලපහ(hard stools) හා කපාටවල තදගතිය නිසා ගුද මාර්ගයේ බිත්තියට හානිවීමත් එනිසා හටගන්නා වේදනාව නිසා කපාට වල තද ගතිය තව දුරටත් වැඩි වීමත් , බිත්තියට ලේ සැපයුම අඩු වීමත් මත විශම චක්‍රයක් ලෙස මෙය සිදුවේ.
නමුත් පිලිකා තත්ත්ව, බඩවැල්වල පවතින දීර්ගකලීන ආසාත්මිකතා(Chronic inflammatory bowel disease) , HIV, වැනි තත්ත්ව වලදී ද මෙවැනි තුවාල දැක ගත හැක.
මුලදී සදහන් කල පරිදී මූලික ලක්ශන ලෙස මලපහ කිරිමේදී පිහියකින් කපන්නා වැනි තියුනු වේදනවක් ඇතිවන අතර එය මලපහ කර අවසන් වී සෑහෙන වේලාවක් යනතුරු පවතිනු ඇත. සාමාන්‍යයෙන් මල පහවල ඉරක් ලෙස තැවරුනු ලේ දැකගත හැක.
ඔබට මෙවැනි ලක්ශන ඇත්නම් ඔබ සාමන්‍ය ශල්‍ය සායනයකට හෝ ගුද හා ආන්ත්‍රික රෝග ශල්‍ය සායනයකට යොමු වීම වඩා යෝග්‍යවේ.
මෙහි රෝග විනිශ්චය රෝග ඉතිහාසය විමසීමෙන් හා පරීකශා කිරීම මගින් සිදුකර අතර අනෙකුත් රෝග තතවයන් පිලිබද සැක ඉවත් කරගැනීමට සිග්මොයිඩස්කොපි පරීකශනයක් සදහා ඇතැම්විට යොමු කරනු ඇත.
මෙයට ප්‍රතිකාර කිරිම පියවර වශයෙන් සිදුවේ. මූලිකව මෙම තත්වයට හේතුකරක වන කරුනු නිවැරදි කිරීම ට පියවර ගනී.
ඒ අනුව දිනකට පානය කරන ජල ප්‍රමානය ලීටර 3-3.5 පමන ප්‍රමානයක් දක්වා වැඩිකිරීම. කෙදි සහිත ආහාර වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීම හා මලපහ කිරීමට පෙර වේදනා නාශක ආලේප කිරීම මෙන්ම බඩ බුරුලෙන් තබා ගැනිමට බෙහෙත් (stool softeners) ලබා දීම සිදුකරනු ඇත .
මෙම ප්‍රතිකාරවලට ප්‍රතිචාර නොදක්වන විට, මෙම ප්‍රතිකාරවලට සමගාමීව GTN හෝ Diltiazem ආලේපන ලබාදීම සිදුකරයි. එමගින් කපාටවල මාන්ශපේශි ලිහිල් කර ලේ සැපයුම වැඩිකරයි.
දීර්ග කාලිනව පවතින මෙම තුවාල සුව කිරීම සදහා කපාටය සැහල්ලු කිරීම සදහා Botulinum ටොක්සීනය විදීම සිදුකරන අතර මෙය මෑතකදී හදුන්වාදුන් සාර්ථක ක්‍රමයක් වුවද ලන්කාවේ සුලබව භාවිතා නොවේ.
මෙසේ දීර්ඝ කාලීන තුවාල සදහා බහුලව භාවිතවන් ශල්‍ය කර්මය වන්නේ ගුදමාර්ගයේ අභ්‍යන්‍තර කපාටයේ කෙලවර කැපුමක් යෙදීමයි.
මෙය Spinal Anesthesia නැතහොත් කොන්දෙන් හිරි වට්ටවා සිදුකරන අතර ,ඒ පිලිබද විශේෂ් පලපුරුද්දක ඇති වෛද්‍යවරයකු විසින් සිදුකරනු ලබයි.
මෙම ශල්‍ය කර්මය ආශ්‍රිතව හට ගන්නා ප්‍රදානම සකූලතව නම් මලපහ පිට වීම පාලනය කරගත නොහැකී වීමට (incontinence) ඇති අවදානමයි.
මේ පිලිබද වැඩි විස්තර දැනගැනීමට පිවිසෙන්න https://www.freesurgicalclinic.com/?p=102

25/08/2021

06. ට්‍රිගර් ෆින්ගර්/ට්‍රිගර් තම්බ් (Trigger Finger/Trigger Thumb)

මෙම තත්ත්වය සාමාන්‍යයෙන් ශල්‍ය සායනයක සුලබව දක්නට ලැබෙන ආබාධිත තත්ත්වයකි. මෙහිදී රෝගියා බොහෝවිට මහපට ඇගිල්ලේ හෝ දබර ඇගිල්ලේ වේදනාව, නැවිමේ අපහසුව ,නැවූ පසු ආපසු දිගහැරිමට අනිත් අතින් උදව් ලබාගැනීමට සිදුවීම හා නැවීමේදී හා දිග හැරීමේදී පනිනවා වැනි ස්වභාවයක් දැනීම මෙහි ප්‍රධාන ලක්ශන වේ. මෙය එක අතක හෝ අත් දෙකේම ඕනෑම ඇගිල්ලක ඇතිවිය හැක.

මෙම ලක්ෂන ඇතිවන්නේ ඇගිලි නැවීම සිදුකරන කන්ඩරා (flexor tendons) ගමන් කරන තන්‍තුමය කොපුවක් වැනි ආවරනය ඝන වීම නිසා, කන්ඩරාව හා එය අතර ඝර්ශනය වැඩි වීමෙනි.මෙම කොපුවේ ආරම්බක ස්ථානය A1 පුලිය ලෙස හදුන්වයි.

මෙය ඇතිවීමට නිශ්චිත හේතුවක් නොදන්නා අතර බොහෝවිට දියවැඩියාව සහ රුමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් ඇති රෝගීන් අතර සුලබය.
මෙහි රෝග විනිශ්චය සදහා කිසිදු විද්‍යාගාර හෝ ස්කෑන් පරීක්ශාවක් අවශ්‍ය නොවේ. නමුත් වෙනත් රෝගී තත්ත්ව පරීක්ශාවට රුධිර සීනි මට්ටම හා ඇතැම් විට රුමටොයිඩ් ෆැක්ටර් පරීක්ශාව කරනු ඇත.
මෙම රෝග ලක්ශන ඇතිවිට ඔබ සාමන්‍ය ශල්‍ය සායනයකට, විකලාන්ග සායනයකට හෝ ප්ලාස්ටික් ශල්‍ය සායනයකට යොමුවිය යුතුය.
එහිදී ඔබව පරීක්ශා කර බලා තදබල තත්වයක් නොමැති නම් වේදනා නාශක ලබා දී නිරීකශය කිරීම කලහැකි මුත් බොහොවිට ස්ටෙරොයිඩ් වර්ගයේ බෙහෙත් විදීම පලමු ප්‍රතිකර්ම ක්‍රමය ලෙස යොදාගනු ඇත.
මෙය සායනයේදී හෝ, සුලු ශල්‍යකර්ම කාමරයක් තුල සිදුකරයි. එය විදිමෙන් අනතුරුව ඔබට ක්ෂනික සහනයක් දැනෙන අන්තර සම්පූර්නයයෙන් සුව විමට සතියක පමන කාලයක් ගතවේ. එක් වරක් විදීමෙන් සහනයක් නොලැබුන හොත් නැවත වරක් විදීම කල හැකිය. එයටද ප්‍රතිචාර නොදක්වයි නම් ශල්‍ය කර්මයට යොමුවේ.
ශල්‍යකර්මයේ අරමුන වන්නේ A1 පුලිය හා තන්තුමය කොපුව පලා කන්ඩරාව නිදහස් කිරීමයි.
මෙය හිරිවැට්ටවීම මගින් කල හැකි මුත්, ඇතැම් විට සිහිය නැති(general anesthesia) කරද සිදුකරයි.
අත්ලේ යොදන කුඩා කැපුමක් මගින් සිදුකර බොහොවිට අවශෝශනය නොවන මැහුම් යොදා සති දෙකකින් පමන ඉවත් කරයි.
ශල්‍ය කර්මය ආශ්‍රිත ප්‍රදාන සන්කූලතා වන්නේ A1 පුලිය නිදහස් කිරීම නිසා කන්ඩරාව දුන්නක් සේ ඉහලට එසවීම(bowing) සහ ඇගිල්ලට ස්නායු සැපයුම ලබා දෙනා කුඩා ස්නයුවට හානිවීම නිසා අන්ගිල්ලේ හිරි ගතියක් ඇතිවීම ය. නමුත් එමගින් සැලකියයුතු මට්ටමේ ආබාධිත තත්වයක් ඇතිනොවේ.
වැඩි විස්තර සදහා අපේ වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන්න...
https://www.freesurgicalclinic.com/