28/10/2025
"'ඩිමෙන්ෂියා' කියන්නේ මතක ශක්තිය නැතිවීම, සිතීමේ, ගැටලු විසඳීමේ හෝ භාෂාවේ දුෂ්කරතා ඇතුළත් රෝග ලක්ෂණ සහිත රෝගී තත්ත්යකි. මේ රෝගයේ ජීව විද්යාත්මක පැත්ත සරලව මෙහෙම කියන්නම්.
අපේ මොළය තියෙන සෛලවලට හානි වීම තමයි මෙයට හේතුව
Alzheimer’s Disease කියන තත්ත්වයේදී Amyloid Plaques (බීටා-ඇමිලොයිඩ් ප්රෝටීන් එකතුව) එතකොට Tau Tangles මොළයේ එකතු වෙලා, මතකය එතකොට චින්තනය භාර තියෙන hippocampus, cortex වගේ කලාපවලට හානි කරනවා.
Vascular Dementia අනිත් තත්වයේදී මොළයට රුධිරය හරියට යන්නේ නැති එක. ආඝාතයක් (stroke) නිසා ඔක්සිජන් හිඟ වෙලා සෛල මැරෙනවා.
Lewy Body Dementia වලදී Dopamine, Acetylcholine වගේ රසායනික ද්රව්ය (neurotransmitters) අඩු වෙලා, හිතුවිලි, හැසිරීම, චලනය අවුල් වෙනවා.
Frontotemporal Dementia යන තත්වයේදී මොළයේ ඉදිරිපස (frontal) එතකොට පැත්තේ (temporal) කලාප හැකිලෙනවා. ඒ නිසා භාෂාව, හැසිරීම වෙනස් වෙනවා.
ඩිමෙන්ශියාවේ විවිධ වර්ග තිබේ. ඇල්සයිමර් යනු වඩාත් සුලභ වර්ගය වන අතර එය රෝගීන්ගෙන් 50-70% කි. අනෙකුත් වර්ග අතර සනාල ඩිමෙන්ශියාව, Lewy body dementia, frontotemporal dementia, normal pressure hydrocephalus, Parkinson's disease, syphilis, Creutzfeldt-Jakob disease යනාදිය ඇතුළත් වේ. පුද්ගලයෙකුට එක් ඩිමෙන්ශියා වර්ගයකට වඩා අත්විඳිය හැකිය.
ස්නායු ආබාධ හේතුවෙන් ඇතිවන ආබාධිත මට්ටම අනුව ඩිමෙන්ශියාවේ බරපතලකම වර්ගීකරණය කළ හැකිය.
ඩිමෙන්ශියාවේ ප්රධාන අවධීන් හතර නම් ඒවායේ බරපතලකම අනුව වර්ගීකරණය කර ඇත
මෘදු සංජානන දුර්වලතා: මෙම අදියර අනිවාර්යයෙන්ම ඩිමෙන්ශියාව පෙන්නුම් නොකරන නමුත්, එය ආබාධය දක්වා වර්ධනය විය හැකි රෝග ලක්ෂණ ඇත. මෙය සාමාන්ය අමතක වීම මගින් සංලක්ෂිත වේ. මෙය වයස්ගත වීමත් සමඟ සිදු වන අතර සෑම අවස්ථාවකදීම ඩිමෙන්ශියාව ලෙස නොසැලකේ. මෙම අදියර සමහර අවස්ථාවලදී පමණක් ඩිමෙන්ශියාව දක්වා වර්ධනය වේ.
මෘදු ඩිමෙන්ශියාව: මෙය පුද්ගලයෙකුට ඩිමෙන්ශියා රෝග ලක්ෂණ සහ එදිනෙදා ජීවිතයට බලපෑ හැකි සංජානන දුර්වලතා අත්විඳින අවධියකි. මතකය නැතිවීම, ව්යාකූලත්වය, පෞරුෂ වෙනස්වීම්, අතරමං වීම, කාර්යයන් සැලසුම් කිරීමේ සහ ක්රියාත්මක කිරීමේ අපහසුතා මෘදු ඩිමෙන්ශියා රෝගීන් තුළ දක්නට ලැබෙන පොදු රෝග ලක්ෂණ කිහිපයකි.
මධ්යස්ථ ඩිමෙන්ශියාව: ඩිමෙන්ශියාවේ මෙම අදියර වඩාත් අභියෝගාත්මක වන අතර, බලපෑමට ලක් වූ පුද්ගලයාට වැඩි උපකාර අවශ්ය වේ. මධ්යස්ථ ඩිමෙන්ශියාවේ රෝග ලක්ෂණ මෘදු ඩිමෙන්ශියාවට සමාන නමුත් තීව්ර හා ශක්තිමත් වේ. මධ්යස්ථ ඩිමෙන්ශියාවෙන් පෙළෙන රෝගියෙකුට නින්දට බාධා ඇති විය හැකි අතර කලබල වීම සහ සැකය ප්රදර්ශනය කළ හැකිය. ඇඳුම් ඇඳීම, හිසකෙස් පීරීම වැනි සරල ක්රියාකාරකම් සිදු කිරීමට ඔවුන්ට උපකාර අවශ්ය විය හැකිය.
දරුණු ඩිමෙන්ශියාව: ඩිමෙන්ශියාවේ රෝග ලක්ෂණ මෙම අදියරේදී නරකම වේ. බලපෑමට ලක් වූ පුද්ගලයාට සන්නිවේදනය, කථනය වැනි ගැටළු ඇති විය හැක. වාඩි වී සිටීම, හිස ඔසවා ගැනීම වැනි කාර්යයන් කළ නොහැකි විය හැකිය. පුද්ගලයෙකුට මුත්රාශයේ පාලනයද නැති විය හැක. දරුණු ඩිමෙන්ශියා රෝගීන් සඳහා පූර්ණ කාලීන රැකවරණය අවශ්ය වේ.
රෝග ලක්ෂණ
අසාමාන්ය හැසිරීම
කාංසාව
උදාසීනත්වයෙන්
නින්දේ සහ ආහාර රුචියේ වෙනස්කම්
මානසික අවපීඩනය
උද්යෝගිමත් මනෝභාවය
නින්ද නොයාම
ආවේගශීලී හැසිරීම
කථන සහ භාෂා අපහසුතා
මතකය සමඟ ගැටළු
ආහාර ගැනීමේ හෝ ගිලීමේ අපහසුතා
සෑම විටම ඩිමෙන්ශියාව උරුම නොවේ. දෙමව්පියන්ගෙන් උරුම වූ ජාන ඩිමෙන්ශියා අවදානම කෙරෙහි කුඩා බලපෑමක් ඇති කරයි. කෙසේ වෙතත්, මෙය සරල ජීවන රටා ගැලපීම් කිරීමෙන් සහ සෞඛ්ය සම්පන්න ජීවන පුරුදු වර්ධනය කිරීමෙන් වෙනස් කළ හැකිය. පහත සඳහන් පූර්වාරක්ෂාවන් අනුගමනය කිරීමෙන් ඩිමෙන්ශියාව වර්ධනය වීමේ අවදානම සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කර ගත හැකිය -
දුම්පානය නතර කරන්න
නිතිපතා ව්යායාම් කරන්න
නිරෝගී ශරීර බරක් පවත්වා ගන්න
මත්පැන් පානය අවම කරන්න
සෞඛ්ය සම්පන්න කොලෙස්ටරෝල් මට්ටමක් පවත්වා ගන්න
අධි රුධිර පීඩනය පාලනය කරන්න
සමබර ආහාර වේලක් අනුභව කරන්න
ක්රියාශීලී වන්න
ඩිමෙන්ශියා අවදානම අඩු කිරීමට උපකාර වන ආහාර මොනවාද?
ඉහළ අඩංගු ආහාර ඔමෙගා 3 තෙල් සහිත මාළු වැනි මේද අම්ල ඩිමෙන්ශියා අවදානම අඩු කරයි. කහ සහ බෙරි, රතු වයින් වැනි සුපිරි ආහාර ද අවදානම අඩු කරන බව විශ්වාස කෙරේ
ඩිමෙන්ශියා රෝගියෙකුට සහය නොමැතිව බොහෝ වැඩ කටයුතු කිරීමට නොහැකි වේ. මෙම අවස්ථාවෙහිදී, රෝගීයාට නිරන්තරයෙන් රැකවරණය සහ අධීක්ෂණය අවශ්ය වේ. උපකාරය නොමැති විට, රෝගියාට පොදු අනතුරු හඳුනා ගැනීමට නොහැකි වන නිසා බෝහෝ කරදර අත්විඳීමට සිදුවේ. මේ නිසා වර්තමාන කාර්ය බහුල ජීවිත තුළ අපහට ඔවුන්ව නිවෙස්වල බලාගැනීම අතිශය දුෂ්කර වේ. එවැනි ඔබගේ ආදරණියන් අපි ආදරයෙන් රැක බලාගන්නේමු. එන්න අප වෙත ඔබේ ආදරණීයන්ගේ සොඳුරු නවාතැන. මෙහෙයවීම රාජ්ය රෝහලක මනෝ විද්යාඥවරයෙකු විසිනි. සතිමා වැඩිහිටි නිවාසය, කැස්බෑව දුරකථන අංක :0768606511 /0758606511/ 0741306411
Dementia is a condition characterized by a decline in cognitive function, including memory loss, difficulty with problem-solving, and language impairments. The biological basis of dementia involves damage to brain cells, which can be caused by various factors.
*Types of Dementia:*
1. *Alzheimer's Disease:* The most common type of dementia, accounting for 50-70% of cases. It is characterized by the accumulation of amyloid plaques and tau tangles in the brain, leading to damage in areas responsible for memory and cognition.
2. *Vascular Dementia:* Caused by reduced blood flow to the brain, often due to stroke or small vessel disease.
3. *Lewy Body Dementia:* Characterized by the presence of Lewy bodies in the brain, leading to cognitive decline, hallucinations, and motor symptoms.
4. *Frontotemporal Dementia:* A group of disorders affecting the front and temporal lobes of the brain, leading to changes in personality, behavior, and language.
*Stages of Dementia:*
1. *Mild Cognitive Impairment:* A stage where individuals may experience memory loss and cognitive decline but still maintain daily functioning.
2. *Mild Dementia:* Individuals experience noticeable cognitive decline, including memory loss, confusion, and difficulty with daily tasks.
3. *Moderate Dementia:* Individuals require significant support with daily tasks and may exhibit agitation, suspicion, and sleep disturbances.
4. *Severe Dementia:* Individuals experience significant cognitive and functional decline, requiring full-time care and support.
*Symptoms of Dementia:*
- Memory loss
- Communication and language difficulties
- Problem-solving difficulties
- Mood changes, such as anxiety and depression
- Personality changes
- Sleep disturbances
- Appetite changes
*Prevention:*
While some risk factors for dementia cannot be changed, such as age and genetics, there are steps that can be taken to reduce the risk of developing dementia:
- Quit smoking
- Exercise regularly
- Maintain a healthy weight
- Limit alcohol consumption
- Manage blood pressure and cholesterol levels
- Eat a balanced diet
- Stay mentally active
*Care and Support:*
Individuals with dementia require varying levels of care and support, depending on the stage and severity of the condition. This may include:
- Assistance with daily tasks, such as bathing and dressing
- Medication management
- Emotional support and companionship
- Cognitive stimulation and therapy
If you or a loved one is experiencing symptoms of dementia, it's essential to seek medical attention and support from healthcare professionals.
Our facility provides specialized care and support for individuals with dementia, offering a safe and nurturing environment. Our team, led by a clinical psychologist, is committed to delivering compassionate care. We understand the challenges of caregiving and invite you to consider our services for your loved ones. Sathima elderly care home kesbewa More information pls contact :0768606511/0758606511/ 0741306511
