10/11/2025
အရိုးအဆစ်နာကျင်ကိုက်ခဲမှုအတွက် ရေခဲအုံခြင်း (Ice Compression) နှင့် ရေနွေးအုံခြင်း (Heat Compression) တို့၏ အသုံးပြုရမည့် အခြေအနေများ (Indications) နှင့် မသုံးသင့်သည့် အခြေအနေများ (Contraindications)
---
1. ရေခဲအုံခြင်း (Ice Compression/Cryotherapy)
အဓိကရည်ရွယ်ချက်: ရောင်ရမ်းမှုကို လျှော့ချခြင်း၊ သွေးကြောများကို ကျုံ့စေခြင်း၊ အာရုံကြောများ၏ တုံ့ပြန်မှုကို နှေးကွေးစေကာ နာကျင်မှုကို သက်သာစေခြင်း။
အသုံးပြုသင့်သော အခြေအနေများ (Indications for Ice)
1. ရုတ်တရက်ဒါဏ်ရာ (Acute Injuries): ချက်ချင်းဖြစ်သော ဒဏ်ရာများ (ဥပမာ - ချော်လဲခြင်း၊ ကြိုးခုန်ခြင်း၊ ခလုတ်တိုက်ခြင်း) ဖြစ်ပြီး ၄၈ နာရီမှ ၇၂ နာရီ အတွင်း။
2. ရောင်ရမ်းခြင်း၊ နီမြန်းခြင်း၊ ပူနွေးခြင်း (Inflammation, Redness, Heat): ဒဏ်ရာအသစ်တွင် ရောင်ရမ်းနေချိန်။
3. ထိခိုက်ဒဏ်ရာပြီး ချက်ချင်း: နာကျင်မှုကို အမြန်ဆုံး ထိန်းချုပ်လိုသော အချိန်။
4. လေ့ကျင့်ခန်း ပြုလုပ်ပြီးချိန်: ကြွက်သားများ နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း (Delayed Onset Muscle Soreness - DOMS) ကို ကာကွယ်ရန် သို့မဟုတ် သက်သာစေရန်။
မသုံးသင့်သော အခြေအနေများ (Contraindications for Ice)
1. သွေးလှည့်ပတ်မှု မကောင်းခြင်း (Poor Circulation): ဆီးချိုရောဂါကြောင့် သွေးကြောထိခိုက်သူများ၊ သွေးစီးဆင်းမှု အားနည်းသူများ။
2. အာရုံခံစားမှု ချို့ယွင်းခြင်း (Sensory Impairment): ဒဏ်ရာနေရာတွင် ထုံကျင်မှုရှိသူများသည် ရေခဲဒဏ်ကို မခံစားမိဘဲ အရေပြားပျက်စီးတတ်သည်။
3. အအေးဓာတ်နှင့် ဓာတ်မတည့်ခြင်း (Cold Hypersensitivity): အအေးဒဏ်ကို မခံနိုင်သူများ (ဥပမာ - Cold Urticaria)။
4. တစ်ရှူးများ ခြောက်သွေ့ပျက်စီးနေခြင်း (Open Wounds or Atrophic Skin): အနာဖေးမကပ်သေးသော ဒဏ်ရာများ၊ အရေပြားပြဿနာရှိသည့်နေရာတွင် မသုံးသင့်။
သတိပြုရန်: ရေခဲကို အရေပြားနှင့် တိုက်ရိုက်မထိပါစေနှင့်။ ပုဝါပါးတစ်ထပ်ခင်း၍ အုံပါ။ တစ်ကြိမ်လျှင် ၁၅-၂၀ မိနစ်ထက် ပိုမထားပါနှင့်။ တစ်နေ့လျှင် ၃-၄ ကြိမ်ခန့် သုံးနိုင်သည်။
---
2. ရေနွေးအုံခြင်း (Heat Compression/Thermotherapy)
အဓိကရည်ရွယ်ချက်: သွေးကြောများကို ပြန့်ကားစေခြင်း၊ ကြွက်သားများကို ပြေလျော့စေခြင်း၊ တောင့်တင်းမှုကို လျှော့ချပေးခြင်း။
အသုံးပြုသင့်သော အခြေအနေများ (Indications for Heat)
1. နာတာရှည် ကြွက်သားတောင့်တင်းမှု (Chronic Muscle Tension or Stiffness): ဇက်ကြောတက်ခြင်း၊ ခါးနာခြင်း စသည့် ကြာမြင့်စွာ ခံစားနေရသော ဝေဒနာများ။
2. ဒဏ်ရာ သက်တမ်းရင့်ပြီးချိန် (After 48-72 Hours of Acute Injury): အကြိတ်ရိုက်ဒဏ်ရာ၏ ရောင်ရမ်းမှု အဓိကကျသွားပြီး ကြွက်သားတောင့်တင်းမှု ကျန်နေချိန်။
3. အဆစ်အမြစ် ရောင်ရမ်းမှု မဟုတ်သော နာကျင်ကိုက်ခဲမှုများ (Non-inflammatory Pain): အကြောင်းရင်းမရှိဘဲ ကြွက်သားညောင်းညာကိုက်ခဲခြင်း။
4. လေ့ကျင့်ခန်း မစမီ ကြွက်သားပြေလျော့စေရန်: ကြွက်သားများကို သွေးပူစေပြီး ထိခိုက်မှုလျော့နည်းစေရန်။
မသုံးသင့်သော အခြေအနေများ (Contraindications for Heat)
1. ရုတ်တရက်ဖြစ်သောဒါဏ်ရာအသစ် (Acute Injuries with Inflammation): ရောင်ရမ်းနီမြန်းပူနွေးနေသော ဒဏ်ရာပေါ်တွင် ရေနွေးအုံပါက ရောင်ရမ်းမှု ပိုဆိုးစေသည်။
2. သွေးထွက်လွန်ခြင်း သို့မဟုတ် သွေးခဲခြင်း (Bleeding Tendency or Thrombosis): ရေနွေးသည် သွေးကြောများကို ချဲ့ပေးသောကြောင့် သွေးထွက်များစေနိုင်သည်။
3. အာရုံခံစားမှု ချို့ယွင်းခြင်း (Sensory Impairment): ရေနွေးပူလောင်ဒဏ်ကို မခံစားမိဘဲ ပူလောင်နိုင်သည်။
4. ကင်ဆာရောဂါ (Cancer): ရေနွေးသည် သွေးစီးဆင်းမှုကို မြင့်တက်စေကာ ကင်ဆာဆဲလ်များ ပြန့်ပွားနိုင်ခြေရှိသည်။
5. ပိုးဝင်နေသော ဒဏ်ရာ (Infected Areas): ရေနွေးသည် ဘက်တီးရီးယားပိုးများ ပွားများစေနိုင်သည်။
သတိပြုရန်: ရေနွေးအိတ်ကို အရေပြားနှင့် တိုက်ရိုက်မထိပါစေနှင့်။ ပုဝါဖြင့်ခံ၍ အုံပါ။ တစ်ကြိမ်လျှင် ၁၅-၂၀ မိနစ်ခန့်သာ ထားပါ။ အိပ်ပျော်သွားခြင်း၊ အချိန်ကြာမြင့်စွာ ထားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။
---
အတိုချုပ်ဆုံးချုပ်နည်း (Simple Rule of Thumb)
· ရေခဲ (ICE) = အသစ်၊ ရောင်နေသော ဒဏ်ရာများအတွက် (I-C-E: Inflammation, Cold, Elevate ဟု မှတ်ပါ)။
· ရေနွေး (HEAT) = ကြာပြီး၊ တောင့်နေသော၊ ညောင်းနေသော ဝေဒနာများအတွက်။
Thein Myint (GI)