27/09/2022
Herpes လို့ခေါ်တဲ့ ရေယုန်အကြောင်း
☑️ ရေယုန်လို့ပြောလိုက်တာနဲ့ လူတော်တော်များများ အရည်ကြည်ဖုနဲ့အနာဆိုတာကို ကြုံဖူး၊ မြင်ဖူးကြမှာပါ။ယားယံနာကျင်ပြီး စပ်ဖျဉ်းဖျဉ်းနဲ့ နေရခက်တဲ့ အနာတစ်မျိုးဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။ လူတစ်ယောက်မှာတစ်ခါဖြစ်ပြီးရင် နောက်ထပ် ကိုယ်ခံအားကျနေချိန်တွေမှာ ထပ်ပြီးဖြစ်နိုင်ပါသေးတယ်။ 😢😢
📍 ရေယုန်ကတော့ Herpes Simplex Virus (HSV) လို့ခေါ်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုး ကူးစက်ခံရခြင်းကြောင့်ဖြစ်တာပါ။ သူ့မှာဆိုရင် အမျိုးအစားနှစ်မျိုးရှိပါတယ်။ HSV-1 နဲ့ HSV-2 ပါ! 🦠 🦠
🔺 HSV-1 ကတော့ နှုတ်ခမ်း၊ပါးစပ်နဲ့အရေပြားမှာ အများအားဖြင့် ဖြစ်တတ်ပြီး တခါတရံ မျက်နှာနဲ့ လျှာမှာလည်းဖြစ်တတ်ပါတယ်၊ ပုံမှန်အားဖြင့် ၂ ပါတ်ကနေ ၃ ပါတ်ခန့်ကြာတတ်ပါတယ်။
🔺 HSV-2 ကတော့ အမျိုးသား/အမျိုးသမီး မျိုးပွါးအင်္ဂါ၊ တင်ပါးနဲ့ စအိုဝတွေမှာ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ၂ ပါတ်ကနေ ၆ ပါတ်ခန့် ကြာပါတယ်။
အမျိုးအစားနှစ်ခုလုံးကတော့ ဖြစ်တဲ့နေရာမှာ နာကျင်တဲ့အရည်ကြည်ဖုတွေ ပေါက်ကြတာချင်း တူပါတယ်။ ပြန်ဖြစ်တဲ့ရေယုန်တွေကတော့ ပထမတစ်ကြိမ်ဖြစ်တာလောက် အချိန်မကြာတတ်ကြပါဘူး။
📍ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရပြီးတာနဲ့ တွေ့ရတဲ့
လက္ခဏာတွေကတော့
🔺 အရည်ကြည်ဖု၊ အနာနဲ့အတူ နာကျင်ယားယံမယ်၊ စပ်ဖျင်းဖျင်းဖြစ်မယ်
🔺 အဖျားရှိမယ်
🔺 ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ပြီး မအီမသာဖြစ်မယ်
🔺 ပြန်ရေကြောလို့ခေါ်တဲ့ Lymph nodes တွေ ယောင်လာမယ်
📍 ကူးစက်တဲ့နည်းတွေကတော့
🔺 ရောဂါပိုးရှိတဲ့လူရဲ့အနာ၊ အနာရည်ကြည်၊ တံတွေးစတာတွေကိုထိမိကိုင်မိခြင်း၊
🔺 ပိုးရှိသူနဲ့ သွားတိုက်တံအတူသုံး၊ အစားအသောက်အတူတစ်ပန်းကန်ထဲ စားသောက်မိခြင်း စတာတွေအပြင်
🔺 ရောဂါပိုးရှိသူနဲ့အကာအကွယ်မပါဘဲ လိင်ဆက်ဆံခြင်း စတဲ့ နည်းတွေကနေတစ်ဆင့် ကူးစင်နိုင်ပါတယ်။
🚨 တချို့အခြေအနေတွေမှာ ရောဂါပိုးရှိတဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ကနေတဆင့် သန္ဓေသားကိုလည်း ကူးစက်နိုင်ပါတယ် 🚨
📍 ရေယုန်ဖြစ်ရင် ရောဂါပိုဆိုးဝါးမသွားအောင် ပိုးသတ်ဆေးသောက်လို့ရပါတယ်။ အထိရောက်ဆုံးဆေးတွေကတော့ Acyclovir, Famciclovir စတဲ့ဆေးတွေဖြစ်ပြီး ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း သောက်ရ၊ လိမ်းရမှာဖြစ်ပါတယ်။
🔺 အနာသက်သာစေဖို့ အနာသက်သာဆေး Acetaminophen ကိုသောက်လို့ရပါတယ်။
🔺 ဆီးလမ်းကြောင်းမှာဖြစ်တဲ့ အနာအတွက် Lidocaine ပါတဲ့ ခရင်မ်တွေကို ဆီးမသွားခင် လိမ်းပေးပါ။
🔺 စအိုမှာဖြစ်တဲ့အနာဆိုရင် ဆားရည်ထိုင်ပေးခြင်း လုပ်လို့ရပါတယ်။
🔺အနာကို ရှားစောင်းလက်ပတ်ဂျဲလ် လိမ်းပေးတာကလည်း ကောင်းတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
📍ရေယုန်မဖြစ်အောင်ကာကွယ်လို့ရပါတယ်၊ နည်းလမ်းတွေကတော့
🔺လက်ဆေးခြင်းကိုကျင့်သုံးမယ်
🔺 ရောဂါဖြစ်နေတဲ့သူနဲ့ ပစ္စည်းမျှဝေသုံးစွဲမှုတွေ၊ အထိအတွေ့၊ လိင်ဆက်ဆံတာတွေ ရှောင်ရှားမယ်
🔺လိင်ဆက်ဆံရာမှာ အကာအကွယ်သုံးမယ်
🔺ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေမှာ လက္ခာဏာတွေဖြစ်ပြီဆိုရင် သန္ဓေသားဆီကူးစက်မှုနည်းအောင် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေနဲ့ အမြန်ဆုံးပြသမယ်
🔺Herpes ကာကွယ်ဆေးထိုးမယ်။
📍ရေယုန်ကတစ်ခါဖြစ်ပြီးရင် နောက်ထပ် စိတ်ဖိစီးမှုများတဲ့အချိန်၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်၊ ကိုယ်ခံအားကျတဲ့အချိန်တွေမှာ ထပ်ဖြစ်နိုင်တဲ့အပြင် ပြင်းထန်လာပါက ဦးနှောက်အမှေးရောင်ခြင်း၊ မျက်ကြည်လွှာရောင်ခြင်း စတဲ့နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့အတွက် မပေါ့ဆဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ 📍
ဒီလောက်ဆိုရင် Herpes ဘာလို့ဖြစ်တာလည်း၊ ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလည်း စတဲ့အချက်တွေကို သိရပြီမို့သူငယ်ချင်းတွေကိုလည်း ဝေမျှပေးလိုက်ကြရအောင်။
Ref: 1. WHO (2021). Herpes simplex virus. Retrieved from www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/herpes-simplex-virus
Goodwin, M. (2020). Symptoms, causes, and treatment of herpes. Retrieved from www.medicalnewstoday.com/articles/151739
WebMD. (2021). Herpes simplex virus: HSV-1 & HSV-2. Retrieved from www.webmd.com/genital-herpes/pain-management-herpes #1