29/11/2025
အသည်းကင်ဆာ (Liver Cancer) ဆိုတာ ဘာလဲ?
အသည်းကင်ဆာသည် သန်စွမ်းကျန်းမာနေသော လူ၏ပုံမှန်အသည်းဆဲလ်များက မထိန်းနိုင်အောင် ကြီးထွားပျံ့ပွားနေခြင်းကြောင့် အသည်းအတွင်း အစိုင်အခဲ tumor တစ်ခုဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်ပါသည်။
အခြားနေရာများသို့ပျံ့နှံ့နိုင်ပြီး သွေးကြောမှတဆင့် အဆုတ်၊ အရိုး စတဲ့ အခြားအင်္ဂါများသို့လည်း ကူးစက်ပျံ့နှံ့သွားနိုင်ပါတယ်။
အထူးသဖြင့် fatty liver(အသည်းအဆီဖုံးခြင်း), cirrhosis (အသည်းခြောက်ခြင်း), hepatitis B (အသည်းရောင်အသားဝါဘီ) သို့မဟုတ် hepatitis C (အသည်းရောင်အသားဝါစီ) ကဲ့သို့ အသည်းရောဂါများရှိသူများတွင် အသည်းကင်ဆာဖြစ်ရပ်များ မြင့်တက်လာနိုင်ပါတယ်။
အသည်းကင်ဆာရဲ့ အစောပိုင်းအဆင့်များမှာ မသိသာပေမယ့် လူနာအများစုဟာ ရောဂါရင့်မှသာ သိရှိတတ်ကြပါတယ်။
သို့သော် အသည်းကင်ဆာသည် ကာကွယ်နိုင်တဲ့ရောဂါ မျိုးဖြစ်လို့ ရောဂါလက္ခဏာဖြစ်ပေါ်လာသည်ကိုစောင့်မနေဘဲ ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုတွေ ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားများ
ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အသည်းကင်ဆာသည် အမျိုးသားများအနက် အဖြစ်များဆုံးကင်ဆာများထဲတွင်ပါဝင်ပြီး အသက် 30 နှစ်မှ 70 နှစ်ကြား ကာလတွင် အဖြစ်များသည်။
အမျိုးသားများသည် အမျိုးသမီးများထက် ၂–၃ ဆ ပို၍ဖြစ်တတ်ပါသည်။
အသည်းကင်ဆာကို အဓိက ၂ မျိုးခွဲနိုင်သည်—
1. Hepatocellular Carcinoma (HCC)
အထွေထွေအများဆုံးတွေ့ရတဲ့အမျိုးအစား ဖြစ်ပြီး အသည်းဆဲလ်များက အသည်းတစ်ရှုးအတွင်း ပုံမှန်မဟုတ်ကြီးမားပျံ့ပွားလာကာ ပုံမှန်မဟုတ်ပြင်းထန်သောကင်ဆာ ဖြစ်စေပါသည်။
2. Cholangiocarcinoma (Bile Duct Cancer)
အသည်းနှင့်သည်းခြေပြွန်ကြောင်းကြားရှိ ဆဲလ်များက အဆက်မပြတ်ကြီးထွားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာပြီး Liver fluke အသည်းကူးစက်ရောဂါပိုး (အထူးသဖြင့် ထိုင်းမြောက်အရှေ့ပိုင်း) ကြောင့် အဓိကအကြောင်းအရင်းဖြစ်တတ်သည်။
နိုက်ထရိတ် (nitrite) ပါဝင်မှုမြင့်သော ချိုမွှေးစာ၊ အငန်ချဉ်ပါသဖြင့် ထမင်းလှော်၊ ရေခဲထားသောအသားများ စတဲ့ အစားအစာများလည်း အန္တရာယ်ဖြစ်စေပါတယ်။
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်ရခဲသည့်အကြောင်းအရင်းများ
ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အသည်းကင်ဆာရဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းက hepatitis B နှင့် hepatitis C ဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်ပြီး—
• သွေးမှတဆင့်
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်မှ ကလေးသို့
• အကာအကွယ်မဲ့လိင်ဆက်ဆံမှုမှတဆင့်
ကူးစက်တတ်ပါတယ်။
ဗိုင်းရပ်စ်က အသည်းဆဲလ်ထဲထိခိုက်ဝင်စားပြီး—
• နာတာရှည်အသည်းရောင်ခြင်း
• ကူးစက်ရောဂါပိုးသယ်ဆောင်သူ (လက္ခဏာမပေါ်ပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်စေတာရှိ)
တို့ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်သည့် အန္တရာယ်အကြောင်းအရာများ
• အရက်ကို ရေရှည်သောက်သုံးခြင်း : အသည်းယားယံမှုနှင့် အသည်းဆဲလ်ပျက်စီးရခြင်းက ကင်ဆာဖြစ်နိုင်မှု မြင့်စေနိုင်သည်
• အသည်းခြောက်ခြင်း (cirrhosis) : အသည်းဆဲလ်ဖျက်စီးပြီး အမာရွတ်များတင်းကျပ်လာခြင်း
• Aflatoxin မျိုးဗီဇပိုးများ :
o တောင်ပုတ်သီး (peanuts)
o ချိုရွေးသီးမှုန့်
o ထမင်းသီး
o ကောင်းမွန်စွာထိန်းသိမ်းမထားသော မုန့်စားဖွယ်များ
တွင် mold (မှို) ဖြစ်လွယ်ပြီး Aflatoxin ကင်ဆာဖြစ်စေတတ်ပါသည်။
• Type 2 Diabetes : သွေးချိုထိန်းနိုင်မှုနည်းခြင်းကြောင့် အသည်းတွင် အဆီစုဆောင်းလာပြီး fatty liver/ cirrhosis ထိ တိုးတက်ကာ အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်စေသည်။
________________________________________
အသည်းကင်ဆာရဲ့ လက္ခဏာများ
အစောပိုင်းတွင် မသိသာသော လက္ခဏာမရှိပဲ—
• အစာမကျေခံစားရခက်ခြင်း
• ဗိုက်ဖောခြင်း
• ညာဖက်နံရိုးအောက်တွင် နာကျင်မှု
စတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။
အစာအိမ်အနာလိုလို လက္ခဏာတွေပါ ဖြစ်နိုင်ပြီး tumor ပိုကြီးလာတာနဲ့အမျှ—
ရိုးရှင်းသော ပုံမှန်လက္ခဏာများ
• အစားအသောက်လျော့နည်းခြင်း
• ကိုယ်အလေးချိန်လျော့နည်းခြင်း
• ဗိုက်ဖောခြင်း (ascites)
• အလွယ်တကူ ပြည့်အင့်သွားခြင်း
အဆင့်မြင့်လာသည့် လက္ခဏာများ
• အသားဝါခြင်း (jaundice)
• အစာမကျေခြင်း၊ ဗိုက်အမြဲဖောခြင်း
• မောပန်းလွယ်ခြင်း
• ညာဖက်နံရိုးအောက်သို့မဟုတ် ပခုံးထိပ်ပိုင်း နာကျင်ခြင်း
• ဆီးရောင်ရင့်ခြင်း
• ခြေလက်များဖောခြင်း
• အကြောင်းအရင်းမရှိဘဲဖျားခြင်း
• အသည်းတွင်အစိုင်အခဲဖြစ်ပေါ်လာခြင်း
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ အဆင့်ခွဲခြားမှု (Stages)
Stage 1
Tumor သည် သေးငယ်ပြီး အသည်းအတွင်းသာ ရှိ.
Stage 2
Tumor 1 ခုထက်ပိုများလာနိုင်ပြီး တချို့သောအခြေအနေများတွင်ကင်ဆာဆဲလ်များသည်နီးစပ်ရာ သွေးကြောထဲသို့ဝင်ရောက်နိုင်ပါသည်။
Stage 3
သွေးကြောမကြီးထဲ သို့ပျံ့နှံ့မှု ဖြစ်လာပြီး အနီးအနား ပြန်ရည်ကြောများသို့ကူးစက်နိုင်သော်လည်း ပျံ့ပွားမှုကြီးကြီးမားမားမဖြစ်ပွားသေးပါ။
Stage 4
ကင်ဆာသည် အဆုတ်၊ အရိုး သို့မဟုတ် အဝေးဆုံးပြန်ရည်ကြောများသို့ ပျံ့နှံ့မှု ဖြစ်နေပြီး နောက်ဆုံးအဆင့် ဖြစ်သည်။
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ ပြန်လည်စစ်ဆေးနိုင်သည့် နည်းလမ်းများ
1. သွေးစစ်ဆေးမှု
o အသည်းလုပ်ဆောင်မှုစစ်ဆေးခြင်း Liver function tests (ALT/AST/ALP)
o Hepatitis B, C screening
o အသည်းဇီဝညွှန်းကိန်း AFP (alpha-fetoprotein – tumor marker)
2. အထက်ပိုင်း အစာအိမ်အူကြောင်း Ultrasound
3. FibroScan – အသည်းအဆီဖုံးခြင်း fibrosis၊ အသည်းခြောက်ခြင်း cirrhosis အခြေအနေကို non-invasive ဖြင့် တိတိကျကျ စစ်ဆေးနိုင်ခြင်း။
4. CT scan / MRI – အထွေထွေ စစ်ဆေးခြင်းများအတွက်
5. Liver biopsy – တိကျသေချာစွာသိရှိနိုင်သောတစ်ရှုးအသားစအဖြေယူခြင်း
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ ကုသမှုနည်းလမ်းများ
• ခွဲစိတ်ဖြင့် tumor ဖယ်ရှားခြင်း, အသည်းပိုင်းအစားထိုးခြင်း
• RFA (Radiofrequency ablation) : ၃ စင်တီမီတာအောက် tumor များတွင် အထူးထိရောက်
• TACE/TOCE chemo injection : အသည်းသွေးကြောမှတဆင့် ကီမိုဆေးထိုးခြင်း (tumor size ကြီးခြင်း/ 3–5 tumor များတွင် သင့်တော်)
________________________________________
အသည်းကင်ဆာ ကိုကာကွယ်နိုင်သည့် နည်းများ
• မွေးကင်းစကနေ hepatitis B ကာကွယ်ဆေး ထိုးရန်
• နေတစ်လှန်းခြောက်/ငါးသားခြောက်/အသားကင် မစားရန်
• အာဟာရမပြည့်မီသောအစားအစာများ
• မကောင်းသောသိုလှောင်ထားမှုကြောင့် aflatoxin ပါနိုင်သော အစားအစာများ မစားရန်
(မြေပဲ၊ ငရုပ်သီးမှုန့်)
________________________________________
Nakornthon Hospital တွင် အထွေထွေအသည်းကင်ဆာ စစ်ဆေးကုသမှု
အသည်းကင်ဆာအန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ သံသယရှိလျှင်—
• Hepatitis B/C
• Fatty liver
• Cirrhosis
စမ်းသပ်စစ်ဆေးရန် Gastroenterology & Liver specialist ကို ပြသသင့်ပါတယ်။
FibroScan ကဲ့သို့ Non-invasive diagnostic technology များဖြင့် အသည်းရောဂါများကို တိတိကျကျစစ်ဆေးနိုင်ပြီး Nakornthon Hospital GI & Liver Center တွင်—
• GI endoscopy suite
• Colon prep room
• Recovery room
• Advanced diagnostic equipment
အားလုံးကို One Stop Service ဖြင့် တနေရာတည်း အချိန်ကုန်သက်သာ ကောင်းမွန်သောအရည်အသွေများဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးလျှက်ရှိနေပါတယ်။
စောစောစီးစီး စစ်ဆေးမှုက ကုသမှတ်မြင့်တင်ပြီး လူနာအရည်အသွေးနှင့် အသက်ရှည်မှုကို တိုးမြှင့်စေနိုင်ပါသည်။
အသေးစိတ်သိလိုပါက အောက်ပါ ဖုန်းနံပါတ်များကို ဆက်သွယ်စုံစမ်းနိုင်ပါတယ်။
နခွန်ထွန်ဆေးရုံကြီး မြန်မာပြည်ရုံး
ဆက်သွယ်ရန်လိပ်စာ
ရန်ကုန်ရုံး
အမှတ်(၅)၊ သစ္စာလမ်း၊ ပထမထပ်၊ ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့။
မန္တလေးရုံး
အမှတ်(𝟏𝟔𝟔)၊ 𝟕𝟖 လမ်းနှင့် 𝟒𝟎𝐀 လမ်းထောင့်၊ မဟာအောင်မြေမြို့နယ်၊ မန္တလေးမြို့။
ဆက်သွယ်ရန်ဖုန်းနံပါတ်
ရန်ကုန်ရုံး
𝟎𝟗 𝟗𝟔 𝟒𝟒𝟒 𝟓𝟑𝟑𝟑,
𝟎𝟗 𝟗𝟔 𝟒𝟒𝟒 𝟖𝟑𝟑𝟑
မန္တလေးရုံး
𝟎𝟗 𝟗𝟔 𝟒𝟒𝟒 𝟗𝟕𝟕𝟕,
𝟎𝟗 𝟗𝟔 𝟒𝟒𝟒 𝟗𝟖𝟖𝟖
#𝐧𝐚𝐤𝐨𝐫𝐧𝐭𝐡𝐨𝐧𝐢𝐧𝐭𝐞𝐫
#𝐍𝐚𝐤𝐨𝐫𝐧𝐭𝐡𝐨𝐧
#နခွန်ထွန်ဆေးရုံကြီးမြန်မာပြည်ရုံး
