24/06/2022
💠G6PDချို့တဲ့ခြင်း (G6PD Deficiency) အကြောင်းသိကောင်းစရာ
G6PD ရဲ့ နာမည်အရှည်ကတော့ Glucose-6-Phosphate-Dehydrogenase Enzyme ဖြစ်ပါတယ်။ G6PD ချို့တဲ့ခြင်းကိုတော့ G6PD Deficiency လို့ခေါ်ပါတယ်။ G6PD ချို့တဲ့ခြင်းဟာ အဖြစ်အများဆုံး သွေးနီဥနဲ့ဆိုင်တဲ့ Enzyme ချို့တဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့လူသန်းပေါင်း ၄၀၀ ခန့်မှာ G6PD deficiency ရှိပါတယ်။
💠G6PD ဆိုတာဘာလဲ?
G6PD ဆိုတာ Enzyme တစ်ခုပါ။ ပုံမှန်ဆိုရင် G6PD enzyme ဟာ လူတွေမှာအလုံအလောက်ရှိနေရမှာဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့တာဝန်ကသွေးနီဥတွေကို ဓာတ်တိုးပစ္စည်းတွေရဲ့ ဘေးအန္တရာယ်ကနေကာကွယ်ပေးတာပါ။ သွေးနီဥတွေ သက်တမ်းစေ့နေနိုင်အောင် ကာကွယ်ပေးပါတယ်။
သွေးနီဥဆိုတာကတော့ ကိုယ်ခန္ဓာကို အောက်ဆီဂျင်တွေရောက်ရှိအောင်လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။ G6PD ချို့တဲ့တဲ့အခါ သွေးနီဥတွေကို free radical လို့ခေါ်တဲ့ဓာတ်တိုးပစ္စည်းတွေက ဖျက်ဆီးလိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သွေးနီဥတွေ ပေါက်ကွဲပျက်စီးနိုင်ပါတယ်။ ဆီးမည်းမည်းတွေသွားပြီး ကလေးကချက်ချင်းဖြူဖျော့သွားတာမျိုးရှိပါတယ်။
မိဘတွေပြောလေ့ရှိတဲ့စကားရှိပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကလေးက G6PD ရှိတယ်ဆိုပြီးပါ။ တကယ်တော့ G6PD Deficiency ရှိတယ် သို့မဟုတ် G6PD ချို့တဲ့နေတယ်ဆိုပြီးပြောရမှာပါ။
G6PD ချို့တဲ့ခြင်းဟာ ယောကျာ်းလေးမှာအဖြစ်များပါတယ်။ Genetic disorder လို့ခေါ်တဲ့ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ X chromosome မှာ mutation လို့ခေါ်တဲ့ ထွန်းခြင်း ဖြစ်ပေါ်နေတာကို မျိုးရိုးလိုက် လက်ဆင့်ကမ်းလာတာမျိုးပါ။
💠G6PD ချို့တဲ့ခြင်း၏လက္ခဏာများ
G6PD ချို့တဲ့တဲ့လူနာများမှာ မတည့်တာနဲ့မတွေ့မချင်း လက္ခဏာမပြတာများပါတယ်။ G6PD ချို့တဲ့တဲ့မွေးကင်းစကလေးများမှာတော့ အသားဝါခြင်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မတည့်တဲ့အစားအစာ၊ ဆေးဝါး တိုက်ကျွေးမိရင် သို့မဟုတ် ရောဂါပိုးတစ်ခုခုဝင်ရင် သွေးနီဥပျက်စီးပြီး သွေးအားနည်းခြင်းမျိုးဖြစ်တတ်ပါတယ်။
လက္ခဏာများအနေနဲ့
နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း
မောခြင်း
ဆီးအရောင်ရင့်ခြင်း/ဆီးမည်းမည်းသွားခြင်း
ဖျားခြင်း
နုံးခြင်း
မူးဝေခြင်း
ဖြူဖျော့ခြင်း
အသားဝါခြင်း စတဲ့လက္ခဏာများတွေ့ရနိုင်ပါတယ်။
💠G6PD ချို့တဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်ခြေများသူများကတော့
အမျိုးသားများ
အာဖရိကန်လူမျိုးများ
အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှဆင်းသက်သူများ
G6PD ချို့တဲ့ခြင်းမျိုးရိုးရှိသူများ ပဲဖြစ်ပါတယ်။
💠G6PD ချို့တဲ့ခြင်းရှိမရှိဘယ်လိုသိရှိနိုင်မလဲ?
ခုနောက်ပိုင်းမှာတော့ မွေးကင်းစကလေးများအသားဝါရင် G6PD ချို့တဲ့မှုကြောင့်ဟုတ်မဟုတ် သိရအောင် သွေးဖောက်စစ်ဆေးကြပါတယ်။ ဒီလို blood test ကနေတဆင့်သိရှိနိုင်ပါတယ်။ မလိုအပ်ရင်တော့ မစစ်ပါဘူး။
-မွေးကင်းစကလေးအသားဝါခြင်းဟာ Phototherpy ပေးသော်လည်း အဝါဓာတ်မလျော့သေးတဲ့အခါမျိုး
-မိသားစုထဲမှာ G6PD ချို့တဲ့သောရောဂါရာဇဝင်ရှိတဲ့အခါ
-တောင်ကြီးပဲလှော်လိုအစားအစာ၊ Sulphur ပါတဲ့ဆေးဝါး တိုက်ကျွေးပြီးရင်/ ပရုတ်လုံးလိုအရာတွေနဲ့ထိတွေ့ပြီးရင် ကလေးနဲ့မတည့်ဘဲသွေးနီဥပျက်စီးမှုဖြစ်တဲ့အခါမျိုးမှာ G6PD Deficiency ရှိမရှိစစ်ဆေးကြပါတယ်။
💠G6PD ချို့တဲ့မှုအဆင့်များ
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်းကြီးဖြစ်တဲ့ WHOက G6PD ပြောင်းလဲမှုမျိုးကွဲများကို အဆင့်၅ဆင့်သတ်မှတ်ထားပါတယ်။
Class I - G6PD ချို့တဲ့မှုပြင်းထန်သူ (enzyme 10% အောက်သာ အလုပ်လုပ်သူ)
Class II - G6PD ချို့တဲ့မှုပြင်းထန်သူ (သွေးအားနည်းမှုဖြစ်လိုက်ပျောက်လိုက်ရှိနေသူ၊ enzyme 1-10 % သာ အလုပ်လုပ်သူ)
Class III - G6PD ချို့တဲ့မှု အလယ်အလတ်ပြင်းထန်သူ ( သွေးအားနည်းမှုဖြစ်လိုက်ပျောက်လိုက်ရှိနေသူ၊ enzyme 10-60 % အလုပ်လုပ်သူ)
Class IV - G6PD ချို့တဲ့မှုမရှိသူ ( enzyme 60-150% အလုပ်လုပ်သူ)
Class V - Enzyme အလုပ်လုပ်မှုများနေသူ (>150%ကျော် activity ရှိသူ)
💠ကုသနည်း
G6PD ချို့တဲ့ခြင်းဟာ မွေးရာပါရောဂါမို့ပျောက်ကင်းအောင်ကုသလို့မရပါ။ ကာကွယ်တဲ့နည်းလမ်းကတော့ မတည့်တဲ့အစားအစာတွေနဲ့ ဆေးဝါးတွေကို မှတ်သားပြီးရှောင်ကြဉ်တာဟာ ကာကွယ်ရာရောက်သလို ကုသရာပါရောက်ပါတယ်။ မတည့်တာတစ်ခုခုစားမိပြီး သွေးနီဥပေါက်ကွဲခြင်းဖြစ်ရင်တော့ အမြန်ဆုံးဆေးရုံပြရပါမယ်။
💠G6PD ချို့တဲ့မှုရှိတဲ့ကလေးများ ရှောင်ကြဉ်ရမည့် အစားအစာများ/ဆေးဝါးများ
အစားအစာ
* Fava Beans (တောင်ကြီးပဲ)
ဆေးဝါးများ
* 2-Naphthol
* Acetylphenylhydrazine
* Aldesalfone Sodium
* Arsine
* Ascorbic acid
* Beta Naphthol
* Brizolamide
* Bupivacaine
* Ciprofloxacin
* Dapsone
* Diethylamine
* Dimenidrinato
* Dimercaprol
* Dorzolamide
* Enoxacin
* Furazolidone
* Gliclazide
* Glimeripride
* Glipizide
* Glucosulfone
* Hydroxychloroquine
* Lomefloxacin
* Mefloquine
* Menadione
* Menadione sodium bisulfite
* Methylene blue
* Naphtalene,Pure
* Niridazole
* Nitric oxide
* Nitrofural
* Nitrofurantoin
* Nitroglycerin
* Noramidopyrine
* O-Acetylsalicylic acid + Ascorbic Acid
* O-Acetylsalicylic acid +Paracetamol
* Pamaquine
* Pefloxacin
* Pentaquine
* Phynylhydrazine
* Pipemidic acid
* Probenecid
* Primaquine
* Quinidine+Phynylhydrazine
* Sodium Nitroprusside
* Spiramycin
* Stibophen
* Sulfacetamide
* Sulfadimidine
* Sulfamethoxazol
* Sulfanilamide
* Sulfapyridine
* Sulfasalazine
* Thiamphenicol
* Tolonium chloride
* Trimethoprim+Sulfamethoxazole
အထက်ပါဆေးဝါးများဟာ G6PD Deficiency Association မှထုတ်ပြန်ထားတဲ့ G6PD ချို့တဲ့သူများအားလုံးအတွက် high risk ဖြစ်တဲ့ ရှောင်သင့်တဲ့ဆေးဝါးတွေဖြစ်ပါတယ်။ Medium Risk ဖြစ်တဲ့ဆေးဝါးတွေရှိနေပါသေးတယ်။
ဒါပေမယ့်အထက်ပါဆေးဝါးများ အများစုဟာ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားနဲ့မှသာပေးတဲ့ဆေးတွေဖြစ်ပါတယ်။ OTC drugs လို့ခေါ်တဲ့ မိမိဘာသာ ဆေးကောင်တာမှာဝယ်နိုင်တဲ့ဆေးတွေမပါတာများပါတယ်။ ဒါကြောင့် စိတ်ပူစရာအများကြီးမလိုဘူးလို့ပြောတာဖြစ်ပါတယ်။ မိဘများအနေနဲ့ မိမိရဲ့ကလေးကို ဆေးခန်းပြတဲ့အခါ G6PD ချို့တဲ့ကြောင်း ဆရာဝန်ကိုပြောပြဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
💠G6PD ချို့တဲ့မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေးများသောမေးခွန်းများ
▪️G6PD ချို့တဲ့သောကလေးငယ်တွေမှာ ကာကွယ်ဆေးထိုးလို့ရမရ?
G6PD ချို့တဲ့သော ကလေးငယ်တိုင်းဟာ National Immunization Program (အမျိုးသားကာကွယ်ဆေးထိုးဆေးတိုက်အစီအစဉ်)မှာပါတဲ့ သူတို့ထိုးရမယ့်ကာကွယ်ဆေးအားလုံးနဲ့တည့်ပါတယ်။ စိတ်ချလက်ချထိုးနိုင်ပါတယ်။
▪️G6PD ချို့တဲ့တာကို ပထမတစ်ကြိမ်စစ်ပြီးရင်ပြန်စစ်ဖို့လိုလား?
ကလေးငယ်ရဲ့ကျန်းမာရေးအခြေအနေအရ အဖြေမသေချာနိုင်တဲ့အခြေအနေမျိုးဆိုရင် နောက်တစ်ကြိမ်ပြန်စစ်ရပါတယ်။ ၄ပတ်မှ ၆ပတ် သို့မဟုတ် ၂လအကြာမှာပြန်စစ်တာမျိုးရှိကောင်းရှိနိုင်ပါတယ်။ဒါကို ဆရာဝန်များကဆုံးဖြတ်ရပါတယ်။ ဒါသည်လည်း ကလေးငယ်မှာဖြစ်နေတဲ့ ကျန်းမာရေးအခြေအနေအရ G6PD ချို့တဲ့တာကို ချို့တဲ့မှုမရှိဘူးလို့ထွက်လာမှာစိုးလို့ပါ။ အဖြေသည် ဆရာဝန်က confirm လို့ပြောရင် တစ်သက်လုံးအတွက် confirm ဖြစ်ပါတယ်။
▪️G6PD ချို့တဲ့တဲ့ကလေးဟာ ပုံမှန်လူလိုပဲနေနိုင်မှာလား? စိုးရိမ်ရလား?
ကလေးတွေအတွက်သတိထားရှောင်ကြဥ်ရမယ့်အစားအစာနဲ့ဆေးဝါးတွေကို လိုက်နာပေးရင် ကျန်းမာသောဘဝကိုပုံမှန်အတိုင်းနေနိုင်ပါတယ်။ အများကြီးထူးပြီး စိုးရိမ်ပူပန်စရာ၊ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်စရာမရှိပါဘူး။ ရောဂါပြင်းထန်မှုလည်း G6PD ချို့တဲ့တဲ့ကလေးတိုင်းမတူနိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့်လွန်ကဲစွာစိုးရိမ်ပူပန်စရာမလိုပါဘူး။
▪️ကလေးနဲ့မတည့်တဲ့ပရုပ်လုံးကိုလူကြီးရောသုံးလို့ရလား?
ကလေးကိုအနီးကပ်ပြုစုထိန်းကျောင်းတဲ့ လူကြီးတွေကတော့ ပရုပ်လုံးမသုံးသင့်ပါဘူး။ ပရုပ်ဆီလည်းမသုံးသင့်ပါဘူး။
▪️ကလေးကို ကျွေးဖို့ ပဲအမျိုးအစားအကုန်လုံးရှောင်ရမှာလား?
အဓိကရှောင်ရမှာကတော့ ပဲကြား၊တောင်ကြီးပဲဖြစ်ပါတယ်။ အချို့သောကလေးများကတော့ ပဲပိစပ်မတည့်ပါဘူး။ တခြားသောပဲ (ဥပမာ ပဲနီလေး၊ စားတော်ပဲ၊ ကုလားပဲ ကျွေးချင်ရင် ကျွေးကြည့်နိုင်ပါတယ်။) ဒါပေမယ့် Hemolysis သွေးနီဥပြိုကွဲခြင်းဖြစ်တဲ့လက္ခဏာများဖြစ်တဲ့ ဖြူဖျော့ခြင်း၊ ဆီးအရောင်ရင့်ခြင်းများဖြစ်ရင်တော့ ဆေးရုံပြရပါမယ်။
▪️G6PD ချို့တဲ့သောကလေးဟာ အပြင်စာတွေနဲ့တည့်လား?
ဆိုးဆေးတွေပါနိုင်တဲ့အစားအစာများ၊ အရောင်ဆိုးထားသောအသီးခြောက်၊ဟင်းသီးဟင်းရွက်ခြောက်များမကျွေးသင့်ပါဘူး။
▪️G6PD ချို့တဲ့တာက ပြန်ကောင်းမှာလား?
G6PD ချို့တဲ့ခြင်းဟာ Genetic disorder လို့ခေါ်တဲ့ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ X chromosome မှာ mutation လို့ခေါ်တဲ့ ထွန်းခြင်း ဖြစ်ပေါ်နေတာကို မျိုးရိုးလိုက် လက်ဆင့်ကမ်းလာတာမျိုးပါ။ ကလေးအထူးကုဆရာဝန်က သေချာတယ် G6PDချို့တဲ့တယ်လို့ပြောရင် ပြန်စစ်စရာမလိုပါဘူး။ တစ်သက်လုံးချို့တဲ့မှာဖြစ်ပါတယ်။
▪️ကလေးမှာ G6PD ချို့တဲ့မှုမဖြစ်အောင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ကရော ဘာတွေဆောင်ရရှောင်ရမလဲ?
အထက်မှာပြောထားသလို မျိုးဗီဇကြောင့်ဖြစ်တဲ့အခြေအနေမို့ မိခင်အနေနဲ့ ဘာမှလုပ်လို့မရပါဘူး။ အစားအသောက်ရှောင်လို့ G6PD ကိုလည်းမကာကွယ်နိုင်ပါဘူး။ အချို့သော တိုင်းရင်းဆေးတွေကတော့ သွေးနီဥပေါက်ကွဲခြင်းကိုဖြစ်စေတတ်လို့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေကိုရှောင်ခိုင်းတာပါ။
🔶ကလေးမှာ G6PD ချို့တဲ့မှုပါလာတယ်ဆိုတာ ရောဂါတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ Enzyme ဓာတ်တစ်ခု ချို့တဲ့ရုံပဲဖြစ်တဲ့အတွက် အကြံပြုချက်တွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး လိုက်နာသွားမယ်ဆိုရင် လုံလောက်ပါပြီ။
ဒါဆိုရင်တော့ G6PD ချို့တဲ့တယ်ဆိုတာဘာလဲနဲ့ ဆောင်ရန်၊ရှောင်ရန်လေးတွေကို သိရှိသွားပြီလို့ထင်ပါတယ်ရှင်။
အားလုံးကျန်းမာပျော်ရွှင်ကြပါစေ။
မောင်(ဆေး-၁)မာမီ
✅စာများကို လွတ်လပ်စွာ share နိုင်ပါတယ်။ ခွင့်ပြုချက်တောင်းရန်မလိုပါ။
❗️တစ်ဆင့်ပြန်လည်ကူးယူခြင်းမပြုရန်မေတ္တာရပ်ခံပါတယ်။
ျို့တဲ့ခြင်း
💠ကျန်းမာရေးဆောင်းပါးများ Link
https://www.facebook.com/290558198291445/posts/972978136716111/?d=n
![[Unicode]Hello 👋🤗မင်္ဂလာပါဗျနေ့စဉ်နေထိုင်စားသောက်မှုပုံစံ life style တွေက ကိုယ့်ရဲ့ကျန်းမာရေးအပေါ်ဘယ်လိုသက်ရောက်မှုတွေ...](https://img4.findhealthclinics.com/043/326/285075500433264.jpg)
