26/05/2020
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ (သို႔) ေရာက္လာေတာ့မည့္ ဧည့္သည္
⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️⚠️
🦟 ပူျပင္းတဲ့ ေႏြရာသီအလြန္ မိုးရာသီကို ႀကိဳတဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မလိုလားေသာ ဧည့္သည္တစ္ေယာက္ကိုပါ ႀကိဳရပါေတာ့မယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ (ေခၚ) #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
🦟 ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ၾကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္တာေၾကာင့္ မထူးဆန္းဘူး ထင္ရေပမယ့္လည္း မေပါ့ဆသင့္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
🦟 ဒါေၾကာင့္ ဒီ ပို႔စ္မွာ မၾကာခင္ေရာက္လာေတာ့မယ့္ ထိုဧည့္သည္အေၾကာင္းကို ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္မ်ားနဲ႔တကြ အနည္းငယ္ေျပာျပေပးသြားပါမယ္ခင္ဗ်ာ။
✅ #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာဘာလဲ?
👉 ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာ (ေအးဒီးစ္) အမ်ိဳးႏြယ္ဝင္ ျခင္အုပ္စုကတစ္ဆင့္သယ္ေဆာင္တဲ့ #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။
👉 အထူးသျဖင့္ #ကေလးငယ္ေတြ မွာျဖစ္တတ္ၿပီး တခ်ိဳ႕မွာ သက္လတ္ပိုင္းအထိျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
👉 ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္တဲ့ ျခင္ကုိက္ခံရရင္ ေရာဂါကူးႏိုင္ပါတယ္။
👉 ရိုးရိုးတုပ္ေကြးအဆင့္နဲ႔ ၿပီးသြားတာမ်ိဳးရွိသလို ေရာဂါျပင္းထန္ႏိုင္တာမ်ိဳးလည္းရွိလို႔ မေပါ့သင့္တဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
✅ #ေအးဒီးစ္ျခင္အေၾကာင္းတစ္ေစ့တစ္ေစာင္း 🦟
👉 Aedes (ေအးဒီးစ္) ျခင္ဆိုတာ ပံုပန္းသ႑ာန္အရ သူတို႔ရဲ႕ ေျခတံေတြေပၚမွာ #အျဖဴစက္ေတြ ပါတဲ့ ျခင္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ #ေန႔ပိုင္းကိုက္တဲ့ျခင္ေတြ ျဖစ္ၾကၿပီး အကုိက္ဆံုးအခ်ိန္က အာရုဏ္ဦး နဲ႔ ေနဝင္ခ်ိန္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ပ်ံသန္းႏိုင္တဲ့ အကြာအေဝးက တျခားေသာျခင္မ်ိဳးစုေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ တိုပါတယ္။ ၿငိမ္ေနတဲ့ ေရျပင္မွာ မ်ိဳးပြားပါတယ္။
👉 ဒီျခင္အုပ္စုဟာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးသာမက ဆင္တုပ္ေကြး (Chikungunya), ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ (Zika) နဲ႔ အသားဝါဖ်ား (Yellow Fever) ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးေတြကိုပါ သယ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။
👉 အေျခအေနေတြအေပၚမူတည္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ သက္တမ္းက ၂ ပတ္ကေန ၄ ပတ္အထိရွိပါတယ္။ အသက္ရွင္ေနသမၽွ ပိုးကိုသယ္ေဆာင္ပါတယ္။
✅ #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလကၡဏာမ်ား
👉 ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါပိုး သယ္ေဆာင္တဲ့ ျခင္ကိုက္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းေရာဂါလကၡဏာမျပေသးဘဲ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ (၃ - ၁၄) ရက္ အထိ ေအာင္းၿပီး ေရာဂါပ်ိဳးပါတယ္။ (ပ်မ္းမွ် တစ္ပတ္ဆို ေရာဂါလကၡဏာ စျပတတ္ပါတယ္။)
👉 ေရာဂါလကၡဏာ စျပတဲ့အခါ ေသြးလုပ္တုပ္ေကြးေရာဂါမွာ အဆင့္ (၃) ဆင့္ ရွိပါတယ္။
1️⃣ ဖ်ားတဲ့အဆင့္
2️⃣ အေရးႀကီးအဆင့္ (အသက္အႏၱရာယ္ထိခိုက္ႏိုင္တဲ့အဆင့္) နဲ႔
3️⃣ ျပန္လည္သက္သာတဲ့ အဆင့္ ဆိုၿပီးရွိပါတယ္။
ဒီအဆင့္ ၃ ဆင့္လံုးက လူတိုင္းမွာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ဘဲ တခ်ိဳ႕မွာ ဖ်ားၿပီး ျပန္သက္သာသြားေလ့ရွိပါတယ္။
အဆင့္ ၃ ဆင့္လံုးရဲ႕ စုစုေပါင္းၾကာခ်ိန္ကေတာ့ ပ်မ္းမၽွ တစ္ပတ္ျဖစ္ပါတယ္။
1️⃣ #ဖ်ားတဲ့အဆင့္မွာ ခံစားရမယ့္ ေဝဒနာေတြကေတာ့
- ကုိယ္ပူႀကီးမယ္ (104° ဖာရင္ဟိုက္ အထိရွိႏိုင္ပါတယ္။)
- ေခါင္းကိုက္မယ္။
- မ်က္လံုးနာမယ္။
- ေျခေတြ လက္ေတြနာမယ္။ (အရိုးက်ိဳးသလိုနာတဲ့ နာျခင္းလို႔ တင္စားၾကပါတယ္။)
- အနီစက္ေတြ ထြက္မယ္။
- ဗိုက္ေအာင့္မယ္။
- အန္မယ္။
- ဝမ္းေလၽွာမယ္ စတာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
2️⃣ #အေရးႀကီးအဆင့္ ဟာ စဖ်ားတဲ့ ေန႔ကစၿပီး ၄ ရက္ေျမာက္ကေန ၇ ရက္ေျမာက္အထိအတြင္းမွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
⚠️(ဒါေၾကာင့္ ကုိယ့္ကေလး ဘယ္ေန႔ကစဖ်ားလဲ ဖ်ားတာဘယ္ႏွစ္ရက္ရွိၿပီလဲ ဆိုတာ မွတ္ထားဖို႔လိုပါတယ္။)⚠️
👉 ဒီအဆင့္မွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့
❗ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ျခင္း၊
❗ အလြန္အမင္းမွိန္းျခင္း/ကေယာင္ကတမ္းျဖစ္ျခင္း၊
❗ ဆီးသြားအလြန္နည္းသြားျခင္း/ ဆီးမထြက္ေတာ့ျခင္း၊
❗ ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားမ်ား ေအးစက္ျခင္း၊
❗ အသားျပာျခင္း၊
❗ ေမာဟိုက္ျခင္း၊
❗ ေရဖ်င္းဆြဲျခင္း၊ တို႔အျပင္
❗ အလြန္အမင္းအန္ျခင္း၊
❗ အလြန္အမင္း ဗိုက္နာျခင္း တို႔ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
👉 ဒါ့အျပင္ ေသြးထြက္လြယ္တဲ့အတြက္ -
❗ ႏွာေခါင္းေသြးလၽွံျခင္း
❗ သြားဖံုးေသြးယိုျခင္း
❗ ကတၱရာေစးကဲ့သို႔ ဝမ္းမည္းမည္းသြားျခင္း (ေသြးဝမ္း)
❗ ေကာ္ဖီေရာင္အန္ျခင္း (ေသြးအန္ျခင္း) တို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
⚠️ (ေကာ္ဖီေရာင္အန္တတ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ေနခ်ိန္အတြင္း ေကာ္ဖီေရာင္ပါေသာ အစာမ်ားျဖစ္တဲ့ ေခ်ာကလက္၊ ေကာ္ဖီ၊ မိုင္လို၊ လက္ဖက္ရည္၊ အိုဗာတင္း စသည္ တို႔ကိုေရွာင္သင့္ပါတယ္။ ေရာဂါေၾကာင့္အန္ျခင္းလား ေကာ္ဖီေရာင္ပါေသာအစာစားထားလို႔ ေကာ္ဖီေရာင္အန္ျခင္းလား ေရာေထြးတတ္လို႔ပါ။)⚠️
👉 ‼ ဒီအဆင့္မွာ ေနာက္အေရးႀကီးေသာ တစ္ခ်က္က #ကုိယ္ပူက်သြားျခင္းပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ္ပူက်သြားတိုင္း စိတ္ခ်ရၿပီဆိုၿပီး မေနသင့္ပါဘူး။ ‼
3️⃣ #ျပန္သက္သာတဲ့အဆင့္ ေရာက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့
- ေသြးေပါင္ခ်ိန္ျပန္တက္လာပါမယ္။
- အေရျပားမွာ ေရာဂါသက္သာၿပီ လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ့ အနီစက္တစ္မ်ိဳးထြက္လာပါမယ္။ ေျခေထာက္မွာပိုထြက္ပါတယ္။ ယားပါတယ္။
- ဆီးသြားတဲ့ ပမာဏျပန္မ်ားလာပါမယ္။
- ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းေႏွးျခင္း
- တက္ျခင္းတို႔ေတာ့ တခ်ိဳ႕မွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။
ဒီေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြကိုအၾကမ္းဖ်င္းသိၿပီထင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
✅ #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကကုလို႔ရလား?
👉 ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကို ေပ်ာက္ေစတဲ့ေဆး #မရွိပါ။
👉 ေရာဂါကို သက္သာေစရန္ ပိုမဆိုးေစရန္ ပံ့ပိုးေပးတဲ့ ကုသမႈမ်ားနဲ႔ ေစာင့္ၾကပ္ကုသရပါတယ္။ ကေလးဖ်ားလၽွင္ ေဆးရံု ေဆးခန္းကို ခ်က္ခ်င္းသြားေရာက္ ကုသဖို႔ လိုပါတယ္။
👉 အဖ်ားက်ေစရန္ ေရဖတ္တိုက္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ေရခ်ိဳးေပးလို႔လည္း ရပါတယ္။ ကုိယ္ပူႀကီးလြန္းလၽွင္ ကေလး တက္တတ္ပါတယ္။
👉 ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္းထက္ ပိုၿပီးထိေရာက္ပါတယ္။
✅ #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ?
👉 🦟 ျခင္ကိုက္လို႔ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါမုိ႔လို႔ ျခင္ကိုက္မခံရေအာင္ေနရပါမယ္။
💁♂️ ျခင္ေပါက္ဖြားမႈနည္းေစဖို႔ အိမ္ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ေရဝပ္ႏိုင္မယ့္ေနရာမ်ားကိုရွင္းလင္းျခင္း၊ ျခံဳႏြယ္မ်ားရွင္းလင္းျခင္း၊ မိမိအိမ္ရွိ ပန္းအိုးမ်ားကိုပံုမွန္လဲလွယ္ေပးျခင္း၊ ေရသိုေလွာင္ကန္မ်ားအား ေသခ်ာဖံုးအုပ္ျခင္း အျပင္ ျခင္ေဆးျဖန္းျခင္းတို႔ကို လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
💁♂️ ကေလးငယ္မ်ား ျခင္ကိုက္မခံရေစရန္ ျခင္ေထာင္ျဖင့္ အိပ္ေစျခင္း၊ အက်ႌလက္ရွည္ႏွင့္ ေဘာင္းဘီရွည္မ်ား ဝတ္ဆင္ေစျခင္း၊ ျခင္ကာစကာမ်ားတပ္ဆင္ျခင္း၊ ျခင္ေဆးေခြမ်ား၊ ျခင္ေျပးေဆးမ်ားလူးျခင္း တို႔ကို ျပဳလုပ္ေပးလို႔ရပါတယ္။
💁♂️ အျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ CYD-TDV လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးရွိပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံမွာေတာ့ အသံုးမျပဳႏိုင္ေသးပါဘူး။
✅ #ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကတစ္ခါျဖစ္ၿပီးျပန္ျဖစ္ႏိုင္သလား?
👉 ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
👉 ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္စ္က အမ်ိဳးအစားအခြဲ ၅ မ်ိဳးရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ (DENV1 to 5)
👉 တစ္ႀကိမ္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ဖူးသူက ေနာက္တစ္ႀကိမ္ထပ္ျဖစ္ရင္ ေရာဂါပိုဆိုးတတ္ပါတယ္။
✅ #ေရွာင္ရန္မ်ား။
🚫 #ေကာ္ဖီေရာင္ပါေသာ အစာမ်ားမေကၽြးရပါ။
🚫 ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ေနေသာသူမွ #ျခင္ကိုက္ထပ္မခံရေအာင္ေနသင့္ပါတယ္။ (ပိုးမရွိေသးတဲ့ ျခင္ေတြက ပိုးရွိေနေသာ လူဆီကေန ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရသြားႏိုင္ၿပီး အျခားလူမ်ားအား ျပန္႔ပြားေစႏိုင္လို႔ပါ။)
🚫 #မက္ကေလာင္ေဖာက္ျခင္း၊ ျခစ္ျခင္းမလုပ္ရပါ။ ေရာဂါမသက္သာသည့္အျပင္ ေဖာက္သည့္ေနရာမွ အျခားေရာဂါပိုးမ်ားဝင္ကာ ပိုးဆိပ္တက္တတ္ပါတယ္။
🚫 ကေလးအား ပါရာစီတေမာမွလြဲ၍ အျခားေသာ #အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား မတိုက္ရပါ။ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း ေသြးယုိျခင္းကို ပိုျဖစ္ေစပါတယ္။
✅ #နိဂံုးခ်ဳပ္
💁♂️ အခုေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ အေၾကာင္းနဲ႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြကို သိေလာက္ၿပီထင္ပါတယ္။
💁♂️ ေစာေစာသိ ေစာေစာကုသမႈခံယူျခင္းက ေရာဂါရဲ႕ ျပင္းထန္မႈနဲ႔ မလိုလားအပ္ဘဲ အသက္ဆံုးရံႉးမႈကို သိသိသာသာေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါတယ္။
💁♂️ ေအးျမတဲ့ မိုးဥတုနဲ႔ အတူကပ္ပါလာမယ့္ ဒီေရာဂါဆိုးရန္က ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အခုပို႔စ္ေလးက အေထာက္အကူျပဳမယ္လို႔ယံုၾကည္ပါတယ္။
💁♂️ ေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့လည္း က်န္းမာေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ဗဟုသုတမ်ားကို ေျပာျပေပးသြားဦးမွာျဖစ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
💁♂️ အားလံုး က်န္းမာျခင္းနဲ႔ျပည့္စံုၾကပါေစ။ က်န္းမာျခင္းသည္ လာဘ္တစ္ပါးပါ။ ✅
