Medical Assistant

11/07/2025

နောက်ဆုံးပေါ် ဆီးချို ဆေးများ(SGLT2 inhibitor )

SGLT2 inhibitor ဆေးအမျိုးအစားများသည် ဆီးချိုရောဂါကုသမှုတွင် အသုံးပြုသော ဆေးအုပ်စုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ စုစုပေါင်း (၄) မျိုး ရှိပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ:

1. Canagliflozin
2. Dapagliflozin
3. Empagliflozin
4. Ertugliflozin

အချက်အလက်များအတိုချုပ်:
- အဓိကအသုံးပြုမှု : အမျိုးအစား ၂ ဆီးချိုရောဂါကုသရန်၊ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ထိန်းညှိရန် ။
- လုပ်ဆောင်ချက် : ကျောက်ကပ်မှ ဂလူးကို့စ်ပြန်လည်စုပ်ယူမှုကို တားဆီးကာ ဆီးမှတစ်ဆင့် ဂလူးကို့စ်စွန့်ထုတ်စေခြင်း ။
- ထင်ရှားသောဆေးများ :
- Dapagliflozin (Farxiga®)
- Empagliflozin (Jardiance®)
- Qtern (Dapagliflozin + Saxagliptin ပေါင်းစပ်ဆေး)

သတိပြုရန်:
- FDA မှ အသိအမှတ်ပြုထားသော်လည်း ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်ဖြင့်သာ သောက်သုံးရမည် ။
- ဆေးတစ်မျိုးချင်းစီတွင် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးနှင့် သတိထားရမည့်အချက်များ ကွဲပြားနိုင်သောကြောင့် ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်သင့်ပါသည် ။

ဆေးအမျိုးအစားများအပြည့်အစုံနှင့် အတည်ပြုလေ့လာချက်များအတွက် တို့ကို ရည်ညွှန်းနိုင်ပါသည်။

Dapagliflozin

Dapagliflozin (Dapagliflozin) သည် ဆီးချိုရောဂါ အမျိုးအစား 2၊ နှလုံးအလုပ်မလုပ်တော့သည့်ရောဂါ (heart failure) နှင့် နာတာရှည်ကျောက်ကပ်ရောဂါများအတွက် အဓိကအသုံးပြုသည့် Sodium-Glucose Cotransporter-2 (SGLT2) inhibitor ဆေးအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ဆေးဝါး၏ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို အောက်တွင်ရှင်းပြထားပါသည်။

1. အလုပ်လုပ်ပုံ (Mechanism of Action)*
Dapagliflozin သည် ကျောက်ကပ်ရှိ *SGLT2 ပရိုတိန်း* ကို တားဆီးပေးပြီး၊ ဂလူးကို့စ်ကို ဆီးမှတစ်ဆင့် စွန့်ထုတ်စေသည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည်:
- သွေးတွင်းသကြားဓာတ် လျော့ကျစေခြင်း
- ကိုယ်အလေးချိန် ကျစေခြင်း (တစ်နေ့လျှင် ဂလူးကို့စ် ၇၀ ဂရမ်ခန့် ဆီးနှင့်အတူထွက်သွားသောကြောင့်)
- သွေးပေါင်ချိန် လျော့ကျစေခြင်း (ဆိုဒီယမ်နှင့် ရေဓာတ်စွန့်ထုတ်မှု များသောကြောင့်)

2. အဓိက အသုံးပြုမှုများ (Indications)
- ဆီးချိုအမျိုးအစား 2 : သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ထိန်းညှိရန် (အစားအသောက်၊ လေ့ကျင့်ခန်းနှင့်အတူ)
- နှလုံးအလုပ်မလုပ်တော့သည့်ရောဂါ :
- နှလုံးပျက်စီးမှုကြောင့် ဆေးရုံတက်ရန် လိုအပ်မှု လျော့ကျစေခြင်း
- နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ သေဆုံးမှု လျော့ကျစေခြင်း
- နာတာရှည်ကျောက်ကပ်ရောဂါ : ကျောက်ကပ်ဆုံးရှုံးမှု နှေးကွေးစေခြင်း၊ ကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသရန် လိုအပ်မှု လျော့ကျစေခြင်း

> ⚠️ သတိပြုရန် : ဆီးချိုအမျိုးအစား 1 (insulin လုံးဝမထုတ်နိုင်သော) အတွက် *အသုံးမပြုရ* ။

3. ဆေးသောက်သုံးနည်း (Dosage)
- ပုံမှန်ဆေးပမာဏ : 10 mg တစ်နေ့တစ်ကြိမ် (မနက်စာ မစားခင် သို့မဟုတ် စားပြီး)
- ကျောက်ကပ်မကောင်းသူများ :
- eGFR 25–45 mL/min/1.73m²: 10 mg တစ်နေ့တစ်ကြိမ်
- eGFR

21/06/2025

30/05/2025

Acute Cystitis (ဆီးအိမ်ရောင်ခြင်း)

Acute Cystitis (ဆီးအိမ်ရောင်ခြင်း) ဆိုတာက ဘက်တီးရီးယားပိုးဝင်၍ ဆီးအိမ်ရုတ်တရက်ရောင်ရမ်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။

ဖြစ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

- Escherichia coli (E. coli) အဓိကဘက်တီးရီးယားဖြစ်ပြီး အူမှဆီးလမ်းကြောင်းသို့ ပျံ့နှံ့ဝင်ရောက်ခြင်း။
- လိင်ဆက်ဆံပြီးချိန်၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်၊ ဆီးအိမ်အလုပ်မကောင်းခြင်း၊ ဆီးပိုက်တပ်ထားရခြင်း။
- ရေသောက်နည်းခြင်း၊ ဆီးအောင့်ခြင်း။

ရောဂါလက္ခဏာများ

- ဆီးသွားစဉ်နာခြင်း/စပ်ခြင်း (Dysuria)
- ဆီးခဏခဏသွားချင်ခြင်း (Frequency)
- ဆီးအိမ်ပြည့်နေသော်လည်း ဆီးမထိန်းနိုင်ခြင်း (Urgency)
- ဆီးနှင့်သွေးပါခြင်း (Hematuria)
- အောက်ဗိုက်နာခြင်း (Suprapubic pain)
- (ပြင်းထန်လျှင်) ဖျားခြင်း၊ ချမ်းတုန်ခြင်း (ကျောက်ကပ်ပါရောင်နိုင်သောကြောင့်)

စစ်ဆေးမှုများ

- Urinalysis (ဆီးစစ်ခြင်း) → White blood cells (WBC), Red blood cells (RBC), Nitrites, Leukocyte esterase
- Urine Culture (ဆီးပိုးမွေးခြင်း) → ဘက်တီးရီးယားအမျိုးအစားနှင့် သင့်တော်သောပဋိဇီဝဆေးရွေးရန်

ကုသမှု

- ပဋိဇီဝဆေးများ
- First-line: Nitrofurantoin (5 days), Fosfomycin (Single dose), Trimethoprim-Sulfamethoxazole (3 days)
- အခြားရွေးချယ်စရာများ: Ciprofloxacin, Levofloxacin (သို့သော် ဘက်တီးရီးယားခံနိုင်ရည်မြင့်လာသောကြောင့် သတိထား)
- နာကျင်မှုသက်သာရန်: Phenazopyridine (ဆီးသွားရင် မစပ်အောင်)
- ရေများများသောက်ပါ!

ကာကွယ်ရန်

- ရေများများသောက်ပါ။
- ဆီးအောင့်မထားပါနှင့်။
- လိင်ဆက်ဆံပြီးတိုင်း ဆီးသွားပါ။
- မိန်းမကိုယ်သန့်ရှင်းရာတွင် **ရှေ့မှနောက်သို့** သန့်ပါ (E. coli ဝင်ခြင်းကိုလျှော့ချရန်)။

သတိပြုရန်: လက္ခဏာဆိုးလာပါက (ဖျားခြင်း၊ ခါးနာခြင်း) ကျောက်ကပ်ရောင်ခြင်း (Pyelonephritis) ဖြစ်နိုင်သောကြောင့် ဆရာဝန်နှင့်ပြသပါ။

ဤအချက်များသည် အထွေထွေအချက်များသာဖြစ်ပြီး ကုသမှုအတွက် ဆရာဝန်နှင့်တိုင်ပင်ပါ။
M.A (Note)
M.A= Aung Win Hlaing

25/05/2025

ရေယုန်ပေါက်ခြင်းနှင့်ကျန်းမာရေး

ရေယုန်ပေါက်ခြင်းသည် အသက်အရွယ် (ကျား/မ) မရွေးဖြစ်ပွားတတ်ပြီး အထူးသဖြင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် ခုခံအားစနစ် အားနည်းသူများတွင် အဖြစ်များသော အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရေယုန်ဆိုသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ် ပေါ်ရှိ အရည်ကြည်ဖုများမှတစ်ဆင့်ကူးစက်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ရေယုန်ဖြစ်တဲ့သူတစ်ယောက်နှင့် အသားချင်း ထိ၍ဖြစ်စေ၊ ကိုင်တွယ်ထားသော အရာဝတ္ထုပစ္စည်းများမှတစ်ဆင့်ဖြစ်စေ ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ ရောဂါလက္ခဏာ များမှာ ယားခြင်း၊ ပူခြင်း၊ စပ်ခြင်း၊ နာကျင်ခြင်း၊ အနာဖြစ်ခြင်း၊ အရည်ကြည်အဖုပေါ်လာခြင်းတို့ကို ခံစားရတတ်ပါတယ်။ ရေယုန်သည် ရိုးရိုးရေယုန် Herpes Simplex နှင့် ဆင်ရေယုန် Herpes Zoster ဟူ၍နှစ်မျိုးရှိပါသည်။

📌Herpes Simplex ရိုးရိုးရေယုန်တွင် အမျိုးအစားနှစ်မျိုးရှိသည်။

👉Herpes Simplex Virus Type 1 (HSV-1)

ဤအမျိုးအစားသည် အများအားဖြင့် ခံတွင်းရေယုန်များကိုဖြစ်စေပြီး ပါးစပ်နှင့်နှုတ်ခမ်းတစ်ဝိုက်တွင် အရည်ကြည်အဖုအနာများဖြစ်ပေါ်သည့် လက္ခဏာရပ်များဖြစ်ပါသည်။

👉Herpes Simplex Virus Type 2 (HSV-2)

HSV-2 သည် အဓိကအားဖြင့် လိင်အင်္ဂါတွင်ရေယုန်များကိုဖြစ်စေပြီး လိင်အင်္ဂါနှင့် စအိုနေရာများတွင် အနာများ သို့မဟုတ် အရည်ကြည်ဖုများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ လက္ခဏာများတွင် လိင်အင်္ဂါဧရိယာ၊ တင်ပါး သို့မဟုတ် ပေါင်အတွင်းပိုင်းတွင် အရည်ကြည်ဖုများနှင့် အနာများဖြစ်ပေါ်ပြီး နာကျင်မှုများလည်းရှိနိုင်ပါသည်။

📌Herpes Zoster ဆင်ရေယုန်(ခေါ်)ရေယုန်ခါးပတ်

ဆင်ရေယုန် (Herpes Zoster) ခေါ် Shingles ၏ထူးခြားချက်များသည် ရိုးရိုးရေယုန်နှင့်မတူဘဲ ရင်ဘက်၊ ကြော ဘက်၊ ခါးဘက်များတွင် အများဆုံးပေါက်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဆင်ရေယုန်သည် သာမာန်ရေယုန်ထက် အရွယ်အစားကြီးပြီး ကူးစက်မှုနှုန်းလည်းပိုမိုမြန်ဆန်ပါသည်။ ပေါက်သောနေရာများတွင် ပူစပ်၍တင်းနေတတ်ပြီး နာကျင်မှုလည်းပိုမိုပြင်းထန်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်အချို့နိုင်ငံများတွင် အသက် ၆၀ ကျော်ရှိသူများကို ရေကျောက် ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့ ထိုးပေးခြင်းဖြင့် ရေကျောက် (Chicken Pox) နှင့် ဆင်ရေယုန် (Herpes Zoster) တို့သည် (Varicella Zoster Virus) Virus အမျိုးစားချင်း ဆင်တူသောကြောင့် ဆင်ရေယုန်ကို ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ပြီးသကဲ့သို့ဖြစ်သွားပါသည်။

👆👆👆အထက်ပါရေယုန်နှင့်ပတ်သက်သောအနာများသည် နာကျင်နိုင်ပြီး အများအားဖြင့် အဖျားတက်ခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်းနှင့် ယေဘူယျနာမကျန်းဖြစ်ခြင်းစသည့် အခြားလက္ခဏာများပါ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ ရေယုန်အနာများမပေါ်မီ ယားယံခြင်း၊ ပူလောင်ခြင်းတို့အပြင် တုပ်ကွေးကဲ့သို့ လက္ခဏာများခံစားရနိုင်သည်။ ရောဂါလက္ခဏာ အမျိုးအစား ပြင်းထန်မှုပေါ်မူတည်ပြီး ဝေဒနာခံစားမှုနှင့် ကြာမြင့်ချိန်လည်းကွဲပြားခြားနားနိုင်ပါသည်။

👉ထို့အပြင် ရေကျောက်ဖြစ်ဖူးသောလူများနှင့် ရေယုန်ဖြစ်ဖူးသောလူများတွင် ခန္ဓာကိုယ်တွင် အချိန်မရွေး ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ် နိုင်ပါသည်။ ရေယုန်ဖြစ်ဖူးသောလူများတွင် ရောဂါသက်သာပျောက်ကင်းသွားပြီးလျှင်လည်း ၎င်းရောဂါပိုးသည် အာရုံကြောထဲတွင် ခိုကပ်နေတတ်ပြီး အချိန်မရွေးပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။ ရေယုန်သည် ခုခံအားကျဆင်းသည့်ဝေဒနာသည်များနှင့် အသက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်အဖြစ်များပါသည်။ ရေယုန်သည် စိတ်ဖိစီးမှုများသော အခါမျိုးတွင် ဖြစ်ပွားတတ်ပါသည်။ အများအားဖြင့်နမ်းခြင်း သို့မဟုတ် အသုံးအဆောင်များကို မျှဝေသုံးစွဲခြင်းနှင့် ထိတွေ့ခြင်းမှလည်း ကူးစက်နိုင်သည်။ ရောဂါပိုးရှိသူနှင့် လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်ပါသည်။

🛡🛡ရေယုန်ကိုဘယ်လိုကြိုတင်ကာကွယ်မလဲ

ရေယုန်ရောဂါသည် ဆေးများသောက်ပြီး သိပ်မထိရောက်တာရှိသလို သက်သာသွားတာလည်းရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့်ရောဂါကို မဖြစ်အောင် ကာကွယ်သောအနေဖြင့် သက်ကြီးသောသူများအား ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးခြင်း၊ မိမိကိုယ်ကို ကျန်းမာအောင် တစ်ကိုယ်ရည် သန့်ရှင်းမှုရှိအောင်ဂရုစိုက်ခြင်း၊ အခြားသူ၏ အဝတ်အစားများအား လဲလှယ်ဝတ်ဆင်ခြင်းအား တတ်နိုင်သမျှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ ရောဂါဖြစ်ပွါးနေသူနှင့် လိင်ဆက်ဆံထိတွေ့မှုများ ကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတိုဖြင့် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။

🔬💉💊ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် ကုသခြင်း။ (Diagnosis and Treatment)

🔬ရောဂါရှာဖွေခြင်း– ရေယုန်သည် ပုံမှန်အားဖြင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုမှတစ်ဆင့် ရောဂါအမည်တပ်နိုင်ပြီး (PCR) စစ်ဆေးခြင်း သို့မဟုတ် သွေးစစ်ဆေးမှုကဲ့သို့သော ဓာတ်ခွဲခန်းစစ်ဆေးမှုများသည် ရိုးရိုးရေယုန် (HSV-1, HSV-2) သို့မဟုတ် ဆင်ရေယုန် (Varicella Zoster Virus) ရှိနေကြောင်း အတည်ပြုနိုင်ပါသည်။

💉💊ကုသခြင်း– ရေယုန်အတွက် ကုသဆေးမရှိသော်လည်း၊ acyclovir, valacyclovir နှင့် famciclovir ကဲ့သို့ သောဆေးများသည် ရောဂါဖြစ်ပွားမှု၏ ပြင်းထန်မှုလျှော့ချရန် ကူညီပေးပြီး ရောဂါဖြစ်ပွါးမှု အခြေအနေကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါသည်။

😲ရှားရှားပါးပါး ကိစ္စများတွင် ရေယုန်သည် ဦးနှောက်ရောင်ခြင်း သို့မဟုတ် ဦးနှောက်အမြှေးရောင်ခြင်းကဲ့သို့ ပိုမိုပြင်းထန်သော နောက်ဆက်တွဲများကိုဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ မွေးကင်းစကလေးများ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသောအခါတွင် ပိုမိုပြင်းထန်နိုင်ပြီး ဆေးကုသမှုခံယူရန် လိုအပ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ရေယုန်ရောဂါခံစားရပါက သက်ဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူနှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ကုသသင့်ပါကြောင်း ရေယုန်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်များကို ဗဟုသုတအလို့ငှာဖော်ပြပေးလိုက်ပါသည် ခင်ဗျာ။

https://www.bahosihospital.com/articles/%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%9A%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%B1%E1%80%AB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%80/

25/05/2025

နှလုံးအဆို့ရှင်ကျယ်ခြင်း (Heart Valve Regurgitation)

နှလုံးအဆို့ရှင်ကျယ်ခြင်း (Heart Valve Regurgitation) ဆိုတာက နှလုံးအဆို့ရှင်တစ်ခုခု ပုံမှန်မပိတ်နိုင်တဲ့အခါ သွေးတွေ နောက်ပြန်ယိုစီးတဲ့ပြဿနာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို အဆို့ရှင်မလုံခြင်း (Valvular Insufficiency) လို့လည်းခေါ်ပါတယ်။

အဓိကအကြောင်းရင်းများ

1. မွေးရာပါချို့ယွင်းချက် (Congenital) – ဥပမာ: Mitral valve prolapse, Bicuspid aortic valve.
2. နှလုံးရောဂါအခံ – Rheumatic fever, Infective endocarditis (ဘက်တီးရီးယားကူးစက်မှု).
3. အသက်ကြီးခြင်း – အဆို့ရှင်တွေမာပြီးကျုံ့နိုင်စွမ်းနည်းလာခြင်း (Degenerative valve disease).
4. နှလုံးကြွက်သားပြဿနာ – နှလုံးကြီးခြင်း (Cardiomyopathy), နှလုံးအာရုံကြောသေခြင်း (Heart attack).

လက္ခဏာများ
- အဆို့ရှင်အလိုက် ကွဲပြားမှု
- Mitral valve regurgitation: မောခြင်း၊ ညဘက်ချောင်းဆိုးခြင်း၊ ခြေထောက်ဖောရောင်ခြင်း။
- Aortic valve regurgitation : ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်း၊ နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း။
- ပြင်းထန်ရင် : နှလုံးအလုပ်မလုပ်နိုင်ခြင်း (Heart failure)၊ ရုတ်တရက်နှလုံးရပ်ခြင်း။

ရောဂါရှာဖွေမှု

- နှလုံးအသံပြောင်းခြင်း (Murmur) – Stethoscope နဲ့ကြားရနိုင်။
- Echocardiogram – အဆို့ရှင်အခြေအနေကိုအသေးစိတ်ကြည့်ရန်။
- EKG, ရင်ဘတ်ဓာတ်မှန်, MRI တို့လည်းလိုနိုင်ပါတယ်။

ကုသမှုနည်းလမ်းများ
1. ဆေးဝါးဖြင့်ကုသ :
- သွေးပေါင်ကျဆေး (ACE inhibitors, ARBs).
- နှလုံးခုန်နှုန်းထိန်းဆေး (Beta-blockers).
- ရောင်ရမ်းမှုလျှော့ခြင်း (ဥပမာ: Rheumatic fever ဆိုပါက Penicillin).

2. ခွဲစိတ်ကုသ :
- အဆို့ရှင်ပြုပြင်ခြင်း (Valve repair).
- အဆို့ရှင်အစားထိုးခြင်း (Valve replacement) – စက်ခလုတ် (Mechanical) သို့မဟုတ် ဇီဝအဆို့ရှင် (Biological) တပ်ဆင်နိုင်ပါတယ်။

ဘယ်အချိန်မှာဆရာဝန်ပြမလဲ ?

- မောခြင်း၊ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းစတဲ့ လက္ခဏာတွေပေါ်ရင် အမြန်ပြသင့်ပါတယ်။
- နှလုံးအဆို့ရှင်ပြဿနာကို စောစောသိပါက နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေကို ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

အသေးစိတ်အတွက် နှလုံးအထူးကု (Cardiologist) နဲ့ တိုင်ပင်ပါ။

M.A(Note)
M.A = Aung Win Hlaing

20/05/2025

နှလုံးအဆို့ရှင်ကျဉ်းခြင်း (Heart Valve Stenosis)

နှလုံးအဆို့ရှင်ကျဉ်းခြင်းဆိုတာ နှလုံးအဆို့ရှင် (valve) မာပြီး ပိတ်သွားကာ သွေးစီးဆင်းမှုကိုဟန့်တားတဲ့ ပြဿနာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ နှလုံးက ပုံမှန်သွေးညှစ်ဖို့ ပိုအလုပ်လုပ်ရပြီး နောက်ဆုံး နှလုံးကြီးခြင်း၊ နှလုံးအလုပ်မလုပ်ခြင်း (Heart Failure) အထိဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

အဓိကအဆို့ရှင်ကျဉ်းမှုအမျိုးအစားများ

1. Aortic Valve Stenosis (AVS) – နှလုံးဘယ်ဘက်ခန်းမှ သွေးညှစ်ထုတ်တဲ့ အဆို့ရှင်ကျဉ်းခြင်း (အဖြစ်များဆုံး)။
2. Mitral Valve Stenosis (MS)
– ဘယ်ဘက်အထက်ခန်း (atrium) နဲ့ အောက်ခန်း (ventricle) ကြားအဆို့ရှင်ကျဉ်းခြင်း (များသောအားဖြင့် Rheumatic fever ကြောင့်)။
3. Pulmonary/Tricuspid Valve Stenosis
– ညာဘက်နှလုံးအဆို့ရှင်ကျဉ်းခြင်း (အဖြစ်နည်း)။

ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းရင်းများ

- မွေးရာပါချို့ယွင်းချက် (Congenital) – ဥပမာ: Bicuspid aortic valve (ပုံမှန် 3 ချောင်းအစား 2 ချောင်းသာပါခြင်း)။
- Rheumatic Fever (အာသီးရောင်ပြီးနောက် နှလုံးအဆို့ရှင်ထိခိုက်ခြင်း)။
- သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် အဆို့ရှင်မာခြင်း (Degenerative calcification)။
- ဘက်တီးရီးယားကူးစက်မှု (Infective Endocarditis)။

လက္ခဏာများ

(၁) Aortic Stenosis (ပြင်းထန်မှသာလက္ခဏာပြ)
- အားနည်းခြင်း၊ အလွယ်တကူမောခြင်း (အထူးသဖြင့် လှုပ်ရှားရင်)
- ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း (Angina)
- သတိလစ်ခြင်း (Syncope)
- နှလုံးရပ်တန့်ခြင်း (Sudden Cardiac Arrest – ပြင်းထန်အခြေအနေ)

(၂) Mitral Stenosis
- ချောင်းဆိုးသွေးပါခြင်း
- ညဘက်အသက်ရှူကြပ်ခြင်း (Nocturnal Dyspnea)
- ခြေထောက်ဖောရောင်ခြင်း (Edema)
- နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း (Atrial Fibrillation)

ရောဂါရှာဖွေမှု

- Stethoscope ဖြင့်နှလုံးအသံစစ်ဆေးခြင်း (Murmur ကြားရနိုင်)။
- Echocardiogram – အဆို့ရှင်ကျဉ်းမှုကို အသေးစိတ်တိုင်းတာရန်။
- EKG, ရင်ဘတ်ဓာတ်မှန်, Cardiac MRI တို့လည်းလိုနိုင်ပါတယ်။

ကုသမှုနည်းလမ်းများ

(၁) ဆေးဝါးဖြင့်ကုသခြင်း
- သွေးပေါင်ထိန်းဆေး (Diuretics, Beta-blockers)
- နှလုံးခုန်မမှန်ကုဆေး (ဥပမာ – Digoxin)
- Rheumatic Fever ဆိုပါက Penicillin (ဘက်တီးရီးယားကာကွယ်ရန်)

(၂) ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
- Balloon Valvuloplasty – ပိုက်ငယ်ထည့်ပြီး အဆို့ရှင်ကိုချဲ့ခြင်း (Mitral stenosis တွင်အသုံးများ)။
- အဆို့ရှင်အစားထိုးခွဲစိတ်မှု(Valve Replacement) –
- Mechanical Valve (သွေးကျဲဆေးသောက်ရန် လိုအပ်)
- Biological Valve (သက်တမ်းအနည်းငယ်သာခံ)

ဘယ်အချိန်မှာဆရာဝန်ပြမလဲ?

- မောလွယ်ခြင်း၊ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းစတဲ့ လက္ခဏာတွေပေါ်ရင် အမြန်ပြသင့်ပါတယ်။
- Aortic Stenosis ပြင်းထန်ရင် ရုတ်တရက်နှလုံးရပ်တတ်ပါတယ်။

အသေးစိတ်အတွက် နှလုံးအထူးကု (Cardiologist) နှင့် တိုင်ပင်‌ဆွေးနွေးပါ။
M.A(note)
MA=Aung Win Hlaing

10/05/2025

Dimenhydrinate

Dimenhydrinate ဆေးသည် မူးဝေအော့အန်ခြင်းကို ကုသရာတွင် အသုံးများသော ဆေးဝါးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် ခရီးသွားလာစဉ် မူးဝေအန်ခြင်း (Motion Sickness)၊ Vertigo (ခေါင်းမူးခြင်း)နှင့် Ménière's disease ကဲ့သို့သော အခြေအနေများအတွက် သုံးပါသည်။

Dimenhydrinate ၏ အခြေခံအချက်များ
- ဆေးအုပ်စု : Antihistamine (H1 receptor blocker)
- အလုပ်လုပ်ပုံ :
- ဦးနှောက်အတွင်းရှိ vestibular system (ဟန်ချက်ထိန်းစနစ်) နှင့် vomiting center (အန်သည့်ဗဟို) တို့ကို ဟန့်တားပေးခြင်းဖြင့် မူးဝေအန်ခြင်းကို သက်သာစေသည်။
- Anticholinergic effect (ခြောက်သွေ့ခြင်း၊ အိပ်ငိုက်ခြင်း) ပါရှိသည်။

သုံးစွဲရမည့် အခြေအနေများ
1. Motion Sickness (ခရီးသွားလာစဉ် မူးဝေအန်ခြင်း)
- ကား၊ လှေ၊ လေယာဉ် စီးနင်းချိန်တွင် ကြိုတင်သောက်နိုင်သည်။
2. Vertigo (ခေါင်းမူးခြင်း)
3. Ménière's Disease (နားအတွင်းဖိအားများပြီး မူးခြင်း)
4. အခြားအကြောင်းများကြောင့် အန်ခြင်း (ဥပမာ - ခွဲစိတ်ကုသပြီးနောက်)

ဆေးသောက်ရန် ညွှန်ကြားချက်
- ပုံမှန်လူကြီးဆေးပမာဏ : 50–100 mg ကို 4–6 နာရီခြားတစ်ကြိမ် (တစ်နေ့လျှင် 400 mg ထက်မပိုရ)။
- ကလေးဆေးပမာဏ : အသက်နှင့်ကိုက်ညီသော ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း ပေးရမည်။
- သောက်ရန်အချိန် : မူးဝေစေနိုင်သော အခြေအနေမတိုင်မီ 30 မိနစ်မှ 1 နာရီ** အလိုတွင် ကြိုသောက်ပါ။

ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ
- အဖြစ်များသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ :
- အိပ်ငိုက်ခြင်း (Drowsiness)
- ခြောက်သွေ့ခြင်း (Dry mouth, Dry eyes)
- မူးဝေခြင်း
- ဝမ်းချုပ်ခြင်း
- ပြင်းထန်သော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ (ရှားပါး) :
- နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း
- ဆီးသွားရခက်ခြင်း
- အာရုံကြောဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများ (ဥပမာ - တက်ခြင်း)

သတိထားရမည့်အချက်များ
1. အိပ်ငိုက်စေသောကြောင့် ကားမောင်းခြင်း၊ စက်ပစ္စည်းများ အသုံးပြုခြင်းကို ရှောင်ပါ။
2. အရက်နှင့် ရောသောက်ပါက အိပ်ငိုက်မှုပိုဆိုးနိုင်သည်။
3. အခြားဆေးများနှင့် ဓာတ်ပြုနိုင်သည် (ဥပမာ - စိတ်ငြိမ်ဆေးများ၊ အိပ်ဆေးများ)။
4. ကိုယ်ဝန်ဆောင်နှင့် နို့တိုက်မိခင်များ ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ပါ။
5. Glaucoma, Prostate ပြဿနာရှိသူများ သတိထားသုံးပါ။

အရေးပေါ်အခြေအနေ (Overdose)
- လက္ခဏာများ : သတိလစ်ခြင်း၊ တက်ခြင်း၊ အသက်ရှူရပ်ခြင်း။
- ကုသမှု : အရေးပေါ်ဆေးရုံသို့ ချက်ချင်းပို့ပါ။

သတိပြုရန် : Dimenhydrinate ကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မပါဘဲ ရေရှည်သောက်သုံးခြင်းမပြုပါနှင့်။ ဆေးအသုံးပြုစဉ် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများခံစားရပါက ဆရာဝန်နှင့်ပြသပါ။

M.A=Aung Win Hlaing

10/05/2025

Motion Sickness (ကားမူးခြင်း)
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

ကားစီးရင် ခေါင်းမူးခြင်းကို (Motion Sickness) သို့မဟုတ် ကားမူးခြင်းဟုခေါ်ပြီး လူအများကြုံတွေ့ရလေ့ရှိသော ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်ရခြင်းရဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းကတော့ ဦးနှောက်က ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ လှုပ်ရှားမှုနဲ့ မျက်လုံးကမြင်ရတဲ့ အချက်အလက်တွေ မကိုက်ညီတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ ကားပေါ်မှာ ထိုင်နေရင် ကိုယ်ခန္ဓာက ရွေ့လျားနေပေမယ့် မျက်လုံးက ကားအတွင်းပိုင်းကို ကြည့်နေရင် ငြိမ်နေတယ်လို့ ထင်ရပါတယ်။ ဒီလို မကိုက်ညီမှုကြောင့် ဦးနှောက်က ရှုပ်ထွေးသွားပြီး ခေါင်းမူးခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ ချွေးထွက်ခြင်း စတဲ့ လက္ခဏာတွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။

ကားစီးရင် ခေါင်းမူးခြင်းကို ကာကွယ်ဖို့ အောက်ပါနည်းလမ်းတွေကို စမ်းသပ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

၁။ မျက်လုံးကို ချိန်ညှိပါ
- ကားပေါ်မှာ မျက်လုံးကို ဝေးရာကို ကြည့်ပါ။ ဥပမာ ရှေ့ကကားတွေ၊ မြင်ကွင်းကျယ်တွေကို ကြည့်ပါ။ ဒါက ဦးနှောက်ကို လှုပ်ရှားမှုနဲ့ ပိုပြီး ကိုက်ညီစေပါတယ်။
- စာအုပ်ဖတ်ခြင်း၊ ဖုန်းသုံးခြင်းလို အာရုံစိုက်ရတဲ့ အရာတွေကို ရှောင်ပါ။

၂။ လေကောင်းလေသန့်ရပါစေ
- ကားပေါ်မှာ လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင် ပြတင်းပေါက်ကို အနည်းငယ်ဖွင့်ထားပါ။ လေကောင်းလေသန့်ရှူရှိုက်ရင် ခေါင်းမူးခြင်းကို သက်သာစေပါတယ်။

၃။ အစာစားပါ
- ကားစီးခါနီးမှာ အစာအနည်းငယ်စားထားပါ။ အစာအိမ်လွတ်နေရင် ခေါင်းပိုမူးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဆီများတဲ့ အစာတွေကို ရှောင်ပါ။

၄။ အာရုံပြောင်းပါ
- ဂီတနားထောင်ခြင်း၊ စကားပြောခြင်းဖြင့် အာရုံပြောင်းထားပါ။ စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချပေးပါ။

၅။ ဆေးသောက်ပါ
- ကားမူးတတ်ရင် ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့ ဆေးတွေကို ကြိုတင်သောက်ထားနိုင်ပါတယ်။ (ဥပမာ: Dimenhydrinate ဆေး)ဒါပေမယ့် ဆေးသောက်ခြင်းကို နောက်ဆုံးနည်းလမ်းအဖြစ် သုံးသင့်ပါတယ်။

၆။ ခရီးတိုသွားပါ
- ခရီးရှည်သွားရင် ခဏခဏ ရပ်နားပြီး လမ်းလျှောက်ပေးပါ။ ဒါက ခန္ဓာကိုယ်ကို ပြန်လည်ညှိပေးပြီး ခေါင်းမူးခြင်းကို သက်သာစေပါတယ်။

ဒီနည်းလမ်းတွေကို လိုက်နာရင် ကားစီးရင် ခေါင်းမူးခြင်းကို သက်သာစေနိုင်ပါတယ်။
M.A=Aung Win Hlaing

08/05/2025

Plantar Fasciitis (ဖနောင်းဖုံးရောင်ရမ်းခြင်း)

Plantar fasciitis ဆိုတာက ဖနောင်းဖုံး (plantar fascia) လို့ခေါ်တဲ့ ခြေဖဝါးအောက်ခံကြောတန်းရောင်ရမ်းတဲ့ ပြဿနာဖြစ်ပြီး ခြေဖနောင့်နာကျင်မှု အဖြစ်များဆုံးအကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မနက်အိပ်ရာထချိန် ပထမဆုံးခြေလှမ်းမှာ စူးပြီးနာတတ် ပါတယ်။

ဖြစ်စေသောအကြောင်းရင်းများ

- ခြေဖဝါးကို အလွန်အမင်းအသုံးပြုခြင်း (အထူးသဖြင့် ပြေးခြင်း၊ ကြာရှည်ရပ်ခြင်း)
- ခြေဖဝါးပုံစံမမှန်ခြင်း (ခြေဖဝါးပြားခြင်း၊ ခြေဖဝါးအလွန်မြင့်ခြင်း)
- သင့်တော်သောဖိနပ်မဝတ်ခြင်း (ခြေဖဝါးအားပံ့မပေးသောဖိနပ်)
- ကိုယ်အလေးချိန်များခြင်း (ခြေဖဝါးပေါ်ဖိအားများစေသည်)
- အသက် ၄၀–၆၀ ကြား (အဖြစ်များဆုံးအရွယ်)

ရောဂါလက္ခဏာများ

- ခြေဖနောင့်အောက်ဘက်တွင် စူးရှပြင်းထန်သောနာကျင်မှု (မနက်အိပ်ရာထချိန်အဆိုးဆုံး)
- ကြာကြာထိုင်ပြီးထလျှင် နာပြီး လမ်းနည်းနည်းလျှောက်ရင် သက်သာလာတတ်သည်
- ခြေဖဝါးအောက်ခြေဖနောင့်နားတွင် နှိပ်လိုက်ရင် နာသည်
- ခြေဖဝါးတောင့်တင်းပြီး ကွေးရဆန့်ရခက်ခဲနိုင်သည်

ကုသမှုနည်းလမ်းများ

1. အနားယူပြီး ရေခဲကပ်ပါ
- ပြေးခြင်း၊ ခုန်ခြင်းလို အရွတ်ကိုဖိစီးစေသောလှုပ်ရှားမှုများကို ရှောင်ပါ။
- နာတဲ့နေရာကို တစ်နေ့ ၃–၄ ကြိမ်၊ တစ်ခါ ၁၅ မိနစ်ခန့် ရေခဲကပ်ပါ ။

2. ခြေသလုံးနှင့် ဖနောင်းဖုံးကြောများကို ဆွဲဆန့်ပါ
- ခြေသလုံးဆန့်ခြင်း (နံရံကိုမှီပြီး တစ်ဖက်ခြေကိုနောက်ဆန့်ကာ ၃၀ စက္ကန့်ကြာထားပါ)
- ဖနောင်းဖုံးဆန့်ခြင်း (ထိုင်ပြီး ခြေဖဝါးကိုလက်နဲ့ဆွဲကာ ခြေချောင်းများကိုပင့်ပါ)

3. သက်တောင့်သက်သာရှိသောဖိနပ်ဝတ်ပါ
- ခြေဖဝါးအားပံ့ပေးသော ဖိနပ် (arch support ပါသောဖိနပ်) ကိုရွေးချယ်ဝတ်ဆင်ပါ။
- ညဖိနပ်အထူး (Night splint) တပ်ဆင်ခြင်းဖြင့် ဖနောင်းဖုံးကိုဆန့်ထားနိုင်သည်။

4. အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ
- အိုင်ဗျူပရိုဖန် (Ibuprofen) သို့မဟုတ် **နာပရိုဇန် (Naproxen) ကဲ့သို့သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ သောက်နိုင်သည်။

5. ဆရာဝန်နှင့်ပြသပါ (အကယ်၍ ၂–၄ ပတ်ကြာသည်အထိ မသက်သာလျှင်)
- ဖောက်ထိုးကုထုံး (Steroid injection)
- ရောင်ရမ်းမှုကျစေသောလေဆာကုထုံး (Shockwave therapy)
- ခွဲစိတ်ကုသခြင်း (အလွန်ရှားပါသည်)

ကာကွယ်ရန်

- ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းပါ။
- ခြေဖဝါးကိုဆန့်ပေးသော လေ့ကျင့်ခန်းများလုပ်ပါ။
- ခြေဖဝါးအားကောင်းစေသော ဖိနပ်နှင့် ခံတောင်းပါသောဖိနပ်ဝတ်ဆင်ပါ။
- ရုတ်တရက် ပြေးလွှားလှုပ်ရှားမှုများမလုပ်ဘဲ ဖြည်းဖြည်းချင်းစတင်ပါ။

အကယ်၍ နာကျင်မှုမသက်သာပါက အရိုးအထူးကု (orthopedic) သို့မဟုတ် ခြေဖဝါးအထူးကု (podiatrist) နှင့်ပြသပါ။

M.A=Aung Win Hlaing 😊
M.A(Note)

07/05/2025

Chemotherapy (ကီမိုဆေးသွင်းကုထုံး)
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

Chemotherapy (ကီမိုဆေးသွင်းကုထုံး) ဆိုတာက ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်ဖြတ်ရန် သို့မဟုတ် ကြီးထွားမှုကိုဟန့်တားရန် အသုံးပြုသော ဆေးဝါးကုထုံး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကုထုံးဟာ ကင်ဆာအမျိုးအစားပေါ်မူတည်ပြီး အဓိကကုထုံး (Primary treatment) သို့မဟုတ် အခြားကုထုံးများနှင့်ပေါင်းစပ် (Combination therapy) အဖြစ်အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

Chemotherapy ၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်များ
1. ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးခြင်း (Kill cancer cells)
2. ကင်ဆာပြန့်ပွားမှုကို ဟန့်တားခြင်း (Prevent metastasis)
3. ကင်ဆာလက္ခဏာများကို သက်သာစေခြင်း (Palliative care)

Chemotherapy အမျိုးအစားများ

ဆေးဝါးအမျိုးအစားပေါ် မူတည်၍ အုပ်စုခွဲနိုင်ပါတယ်:

(1) အလိုက်သင့်ဆေးများ (Alkylating Agents)
- ဥပမာ : Cyclophosphamide, Cisplatin
- အလုပ်လုပ်ပုံ : DNA ကို ပျက်စီးစေပြီး ဆဲလ်များကို ပွားမလာအောင်တားဆီးတယ်။

(2) Antimetabolites (ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆန့်ကျင်ဆေးများ)
- ဥပမာ : Methotrexate, 5-Fluorouracil (5-FU)
- အလုပ်လုပ်ပုံ : ဆဲလ်များ DNA/RNA တည်ဆောက်မှုကို အနှောင့်အယှက်ပေးတယ်။

(3) Anthracyclines (အန်သရာဆိုင်ကလင်း)
- ဥပမာ : Doxorubicin, Daunorubicin
- အလုပ်လုပ်ပုံ : ဆဲလ်အတွင်း Free radicals ထုတ်လုပ်ကာ DNA ကိုပျက်စီးစေတယ်။

(4) Plant Alkaloids (အပင်ထွက်ဆေးများ)
- ဥပမာ : Vincristine, Paclitaxel
- အလုပ်လုပ်ပုံ : ဆဲလ်များကွဲထွက်မှုကို တားဆီးတယ်။

(5) Hormonal Therapy (ဟော်မုန်းဆေးများ)
- ဥပမာ Tamoxifen (ရင်သားကင်ဆာ), Leuprolide (ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ)
- အလုပ်လုပ်ပုံ : ကင်ဆာဆဲလ်များ ကြီးထွားမှုကို ဟော်မုန်းနည်းစေခြင်းဖြင့် ထိန်းချုပ်တယ်။

Chemotherapy ပေးနည်းများ

1. သွေးကြောထဲသွင်းခြင်း (IV Infusion) – အများဆုံးသုံးသောနည်း
2. ဆေးသောက်ခြင်း (Oral Chemotherapy)– ဆေးပြားများ/အရည်များ
3. ကြွက်သားထဲထိုးခြင်း (Intramuscular Injection)
4. ဦးနှောက်ရေမြှုပ်ရည်ထဲထိုးခြင်း (Intrathecal Chemo) – ဦးနှောက်ကင်ဆာအတွက်

ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ
Chemotherapy ဟာ ကင်ဆာဆဲလ်များနှင့်အတူ ပုံမှန်ဆဲလ်များကိုပါ ထိခိုက်စေနိုင်တဲ့အတွက် အောက်ပါဘေးထွက်သက်ရောက်မှုများဖြစ်နိုင်ပါတယ်:
- သွေးဆဲလ်များနည်းခြင်း (Anemia, Neutropenia, Thrombocytopenia)
- ပျို့အန်ခြင်း၊ ဝမ်းပျက်ခြင်း
- ဆံပင်ကျွတ်ခြင်း
- မောပန်းခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားကျဆင်းခြင်း
- အာရုံကြောထိခိုက်ခြင်း (Peripheral Neuropathy)

Chemotherapy ၏ အားသာချက်များ
✅ ကင်ဆာဆဲလ်များကို ထိရောက်စွာသတ်နိုင်
✅ ခွဲစိတ်ကုသမှုမလိုပဲ ကုသနိုင်
✅ ပြန့်နေသောကင်ဆာများကို ထိန်းချုပ်နိုင်

အားနည်းချက်များ
❌ ပုံမှန်ဆဲလ်များကိုပါ ပျက်စီးစေ
❌ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ
❌ ကင်ဆာအမျိုးအစားပေါ်မူတည်၍ ထိရောက်မှုကွာခြား

အရေးကြီးသောမှတ်ချက်
Chemotherapy ကို မိမိသမားတော်ညွှန်ကြားသည့်အတိုင်း အတိအကျလိုက်နာရန် အရေးကြီးပါတယ်။ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို သက်သာစေရန် အာဟာရပြည့်ဝစွာစားသုံးခြင်း၊ အနားယူခြင်း၊ ဆရာဝန်နှင့်ပုံမှန်ပြသခြင်း တို့ကို ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် Chemotherapy ဟာ ကင်ဆာကုသရာတွင် အရေးပါသော ကုထုံးတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဆေးပညာတိုးတက်မှုနှင့်အတူ ပိုမိုထိရောက်သော ဆေးဝါးများ ဆက်လက်ပေါ်ထွက်လျက်ရှိပါတယ်။

https://www.bumrungrad.com/mm/treatments/chemo-therapy

05/05/2025

Myocardial Infarction (နှလုံးသွေးကြောပိတ်ခြင်း / Heart Attack)

အဓိပ္ပါယ်နှင့် အရေးပါမှု

Myocardial Infarction (MI) ဆိုတာ နှလုံးသွေးကြောတစ်ခုခု ပိတ်ဆို့သွားပြီး နှလုံးကြွက်သားကို သွေးမရောက်တော့ဘဲ သေဆုံးသွားခြင်း (အရေးပေါ်အခြေအနေ) ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာလို "နှလုံးတိုက်ခိုက်ခံရခြင်း"လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။

အဓိကဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်းများ

1. သွေးကြောကျဉ်းခြင်း (Atherosclerosis)
- အဆီပြင်း (Plaque) တွေစုပုံပြီး သွေးကြောကျဉ်းလာကာ ပိတ်ဆို့စေပါတယ်။

2. သွေးခဲပိတ်ခြင်း (Thrombosis)
- ကျဉ်းနေသော သွေးကြောထဲမှာ သွေးခဲ (Blood clot) ဖြစ်ပြီး လုံးဝပိတ်သွားနိုင်ပါတယ်။

3. အခြားအန္တရာယ်ဖြစ်စေသော အကြောင်းများ
✔ သွေးတိုးရောဂါ (Hypertension)
✔ ဆီးချိုရောဂါ (Diabetes)
✔ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း
✔ အဝလွန်ခြင်း
✔ မိသားစုရာဇဝင်ရှိခြင်း

Myocardial Infarction ၏ လက္ခဏာများ

အဓိကလက္ခဏာများ

- ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း (အလွန်ပြင်းထန်ပြီး ၁၅ မိနစ်ထက် ကြာနိုင်ပါတယ်)
- ချွေးစေးပြန်ခြင်း
- ပျို့အန်ခြင်း
- မောခြင်း

အခြားလက္ခဏာများ

- လက်မောင်း၊ မေးရိုး၊ နောက်ကျောသို့ နာကျင်မှုပျံ့နှံ့ခြင်း
- မူးဝေခြင်း (သို့) သတိလစ်ခြင်း

အရေးပေါ်ကုသမှုနှင့် ကာကွယ်နည်း

1. အရေးပေါ်အခြေအနေ (Emergency Treatment)*
- Aspirin (သွေးကျဲဆေး) ချက်ချင်းဝါးစားပါ။
- ဆေးရုံသို့ အမြန်ဆုံးသွားပါ (ECG, Troponin Test ဖြင့် အတည်ပြုပါ)
- PCI (Angioplasty) / Thrombolysis (သွေးခဲဖျက်ဆေး) ဖြင့် ကုသမှုခံယူပါ။

2. ရေရှည်ကာကွယ်ရန်

✔ ဆေးလိပ်ဖြတ်ပါ
✔ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အစားအစာများ စားပါ (ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သစ်သီး၊ ငါး)
✔ ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ
✔ သွေးတိုး၊ ဆီးချိုနှင့် ကိုလက်စထရောကို ထိန်းပါ

နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

- နှလုံးပျက်စီးခြင်း (Heart Failure)
- နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း (Arrhythmia)
- နောက်တစ်ကြိမ် Heart Attack ထပ်ဖြစ်နိုင်ခြေ

Myocardial Infarction ဟာ အသက်အန္တရာယ်ရှိသော အခြေအနေဖြစ်ပြီး ချက်ချင်းကုသမှုခံယူရန် အရေးကြီးပါတယ်။ရောဂါလက္ခဏာတွေ့ရပါက အချိန်မဆိုင်းဘဲ ဆေးရုံသို့ အမြန်ဆုံးသွားပါ။

M.A(Note)
M.A=Aung Win Hlaing

04/05/2025

Cushing's Syndrome( စတီးရွိုက်ဆေးများကိုကြာရှည်စွာသောက်သုံးမူကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါလက္ခဏာစု)

Cushing's Syndrome ဆိုတာက cortisol ဟော်မုန်းများလွန်းတဲ့အခြေအနေကိုခေါ်ပါတယ်။ Cortisol က ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့စိတ်ဖိစီးမှုကိုတုံ့ပြန်ဖို့၊ ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်တွေကိုထိန်းညှိဖို့နဲ့ ရောင်ရမ်းမှုကိုလျှော့ချဖို့ အရေးပါတဲ့ဟော်မုန်းဖြစ်ပေမယ့် အလွန်များရင် ပြဿနာတွေဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

အကြောင်းရင်းများ

Cushing's Syndrome ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းရင်းတွေမှာ:

1. ဆေးဝါးသုံးစွဲမှု (အဓိကအကြောင်းရင်း)
- Steroid ဆေးများ (ဥပမာ prednisone) ကိုနာတာရှည်သောက်သုံးသူတွေမှာ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

2. ခန္ဓာကိုယ်တွင်းက ထုတ်လုပ်မှုများခြင်း
- Pituitary gland အကျိတ် (Cushing's Disease): Pituitary gland က ACTH ဟော်မုန်းအများကြီးထုတ်ပြီး adrenal gland ကို cortisol အထွက်များစေတယ်။
- Adrenal gland အကျိတ် : Adrenal gland ကိုယ်တိုင်က cortisol အလွန်အမင်းထုတ်တဲ့အခါ။
- Ectopic ACTH ထုတ်သောအကျိတ်များ (ဥပမာ အဆုတ်ကင်ဆာ)။

လက္ခဏာများ

Cortisol များတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဒီလိုလက္ခဏာတွေပြတတ်ပါတယ်:
- ဝလာခြင်း (အထူးသဖြင့် မျက်နှာ "moon face"၊ လည်ပင်း "buffalo hump"၊ ဗိုက်တွင် အဆီစုခြင်း)
- အရေပြားပြဿနာများ (အညိုစက်များ၊ ပါးလွှာပြီးအက်ကွဲလွယ်သောအရေ)
- ကြွက်သားအားနည်းခြင်း
- သွေးတိုးခြင်း၊ ဆီးချိုတက်ခြင်း
- စိတ်အပြောင်းအလဲမြန်ခြင်း (စိတ်ကျ၊ စိုးရိမ်လွန်ခြင်း)
- အမျိုးသမီးတွင် ရာသီမမှန်ခြင်း၊ အမွေးအမျှင်ထူခြင်း၊

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

- သွေးနှင့်ဆီးစစ်ခြင်း : Cortisol ပမာဏကိုတိုင်းတာခြင်း (24 နာရီဆီးစစ်ခြင်း၊ dexamethasone suppression test)
- ဟော်မုန်းစစ်ဆေးခြင်း : ACTH ပမာဏကြည့်ပြီး pituitary လား adrenal လား ခွဲခြားခြင်း။
- ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း : MRI/CT ဖြင့် pituitary သို့မဟုတ် adrenal အကျိတ်ရှာခြင်း။

ကုသမှု

အကြောင်းရင်းပေါ်မူတည်ပြီး ကုသနည်းများ:
1. ဆေးဖြတ်ခြင်း : Steroid ဆေးသုံးနေရင် တဖြည်းဖြည်းလျှော့ချဖို့လိုပါတယ်။
2. ခွဲစိတ်ခြင်း :
- Pituitary/adrenal အကျိတ်ဆိုလျှင် ခွဲထုတ်ခြင်း။
- အကျိတ်မဖြတ်နိုင်ရင် ဆေးသွင်းကုခြင်း (chemotherapy) သို့မဟုတ် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး။
3. ဆေးဝါးများ : Ketoconazole, metyrapone ကဲ့သို့ cortisol ထုတ်လုပ်မှုကိုလျှော့ချသောဆေးများ။

နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

မကုသဘူးဆိုရင်:
- နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်း
- အရိုးပွခြင်း (osteoporosis)
- ကူးစက်ရောဂါများကိုတိုက်ထုတ်နိုင်စွမ်းကျခြင်း

Cushing's Syndrome ကို စောစောသိပြီးကုသရင် လက္ခဏာတွေသက်သာနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သံသယရှိရင် ဆရာဝန်နဲ့ပြသဖို့အရေးကြီးပါတယ်။

https://www.nhs.uk/conditions/cushings-syndrome/

M.A= Aung Win Hlaing