28/07/2021
💥ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါနေ့ (၂၈-၇-၂၀၂၁)အတွက်ဂုဏ်ပြုဆောင်းပါး 💥
❣️"အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရန် ၊ ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ပါ"❣️
ဒေါက်တာ ဝင်းအောင် (သုတေသီ)
ဇူလိုင်လ (၂၈) ရက်နေ့သည် ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါနေ့ ဖြစ်ပါသည်။ “ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများရှိ လူသားများအားလုံးမှ အသည်းရောင်ရောဂါများကို သတိပြု အလေးထားလာကြစေရန်နှင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသည်းရောင်ရောဂါများ လျော့နည်း ပပျောက်သွား စေရန် ” ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) မှကြီးမှူး၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ် မှစတင်ကာ အထက်ပါ နေရက်တွင် နှစ်စဉ်ဆောင်ပုဒ်တစ်ခုစီ ချမှတ် ၍ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း နိုင်ငံတိုင်းတွင် ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါနေ့ (World Hepatitis Day) အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားများကို ကျင်းပပြုလုပ်လာခဲ့ကြပါသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေး အတွက် ဆောင်ရွက်ရာတွင် ဦးဆောင်မှုပြုနေသည့် အစိုးရမဟုတ်သည့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းကြီးတစ်ခု ဖြစ်သော ကမ္ဘာ့ အသည်းရောင်ရောဂါ မဟာမိတ်အဖွဲ့ ( World Hepatitis Alliance- WHA ) နှင့် WHO တို့မှ ပူးပေါင်းထုတ်ပြန်သော ယခုနှစ် ၂၀၂၁ အတွက်ဆောင်ပုဒ်မှာ “ Hepatitis Can’t wait ” ( အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရန် ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ပါ ) ဖြစ်ပါသည်။ WHO ၏ ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည့် သက္ကရာဇ်၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသည်းရောင်ရောဂါကို ပြည်သူလူထု၏ ကျန်းမာရေးကို ခြိမ်ခြောက်ခံနေရ ခြင်းမှ ဖယ်ရှားကင်းစင်နိုင်ရေးအတွက် အသည်းရောင်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းများကို တုံ့ဆိုင်း နှောင့်နှေး/ စောင့်ဆိုင်း ကြန့်ကြာ မှုမရှိပဲ ယနေ့ အချိန်မှစ၍ အရေးတကြီး ချက်ချင်းအမြန်ဆုံး ဆောင်ရွက်ကြပါဟု ဆိုလိုပါသည်။
၁။ "ကမ္ဘာအသည်းရောင်ရောဂါ ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှု့"
ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသည်းရောင်ရောဂါကို ဖြစ်စေပြီး လူသားများ၏ ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေသည့် အသည်းရောင်အသားဝါ ရောဂါ ဗိုင်းရပ်စ် ပိုး (၅) မျိုး ရှိပါသည်။ အေ၊ ဘီ၊ စီ၊ ဒီ နှင့် အီး ဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါပိုးတို့ ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါ မဟာမိတ်အဖွဲ့ (WHA ) ၏ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ထုတ်ပြန်ချက် စစ်တမ်းများအရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၃၂၅ သန်းသည် အသည်းရောင်အသားဝါ ရောဂါပိုးများ ကူးစက်ခံနေရပြီး ယင်းတို့အနက်မှ ဘီပိုးနှင့် စီပိုး ကူးစက်ခံနေရသူပေါင်းမှာ ၉၆% ခန့် ရှိပါသည်။ ၂.၁ သန်းသည် ဘီပိုးနှင့်စီပိုး ပူးတွဲ ၊ ၂.၇ သန်းသည် ဘီပိုးနှင့် အိပ်ချ်အိုင်ဗီ (HIV )ပိုး ပူးတွဲ ၊ ၂.၃ သန်းသည် စီပိုးနှင့် အိပ်ချ်အိုင်ဗီပိုး ပူးတွဲ ကူးစက်ခံထား ရသူများ ဖြစ်ကြ ပါသည်။ နှစ်စဉ် ပိုးရှိလူဦးရေ ၁.၃ သန်းခန့်သည် အသည်းရောင် ရောဂါ ၏ နောက်ဆက်တွဲ အသည်းခြောက်၊ အသည်းကင်ဆာ ရောဂါများ ကြောင့် သေဆုံးလျှက်ရှိပါသည်။ ယင်းတို့အနက်မှ ဘီပိုးနှင့် စီပိုး များကြောင့် သေဆုံးသူပေါင်းမှာ ဝ.၉ သန်း နှင့် ဝ.၂ သန်းခန့် အသီးသီး ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် အသည်းရောင်ရောဂါနှင့် ဆက်နွယ်သော ရောဂါများကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင်နေ့စဉ် စက္ကန့်၃၀ တွင် လူတစ်ဦး အသက်ဆုံးရှုံးလျှက် ရှိနေပါသည်။ ယနေ့ ကမ္ဘာပေါ်တွင် သန်း ၂၉၀ သော အသည်းရောင်ရောဂါပိုး ရှိနေသော လူသားများသည် မိမိကိုယ်မိမိ အသည်းရောင်ရောဂါပိုး ကူးစက်ခံထား ကြရ သည်ကို ဂရုမပြုမိကြပါ ၊ မသိရှိကြပါ ။ ဘီပိုးရှိ လူနာများ၏ ၁၀% နှင့် စီပိုးရှိလူနာများ၏ ၁၉% သည် သာလျှင် မိမိကိုယ်မိမိ ရောဂါပိုးများ ကူးစက်ခံထားရသည်ကို သိရှိကြပါသည်။ ယင်းတို့အနက်မှ ၈% သော ဘီပိုးရှိ လူနာနှင့် ၇.၄% သော စီပိုးရှိ လူနာများသာ ဆေးဝါးကုသမှု ခံယူနေပါသည်။ ထို့အပြင် မွေးကင်းစကလေးငယ်များ၏ ၄၂% သည်သာ မွေးပြီးပြီးချင်း ဘီပိုးကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံမှု ခံယူနိုင်ကြရပါသည်။
၂ ။ "အသည်းရောင်ရောဂါ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ"
မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသည်းရောင် အသားဝါရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ကျန်းမာရေး နှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာနသည် အမျိုးသား အသည်းရောင်အသားဝါရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးစီမံချက် (NHCP) ကို ၂၀၁၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ဖွဲ့စည်း တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ရောဂါ ကာကွယ်ရေး ၊ ရှာဖွေဖော်ထုတ်စစ်ဆေးရေး ၊ ထိန်းချုပ်ရေးနှင့် ကုသရေးလုပ်ငန်းများကို ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့်ဆောင်ရွက်လျှက်ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး အားလုံးရှိ (၁၈) မြို့နယ်တွင် လူဦးရေ ( ၅၅၄၇ ) အပေါ် ကွင်းဆင်းသုတေသနပြု တွေ့ရှိချက်များအရ ဖြစ်ပွားမှုနှုန်း ဘီပိုး (၆.၅%) ၊ စီပိုး (၂.၇%) နှင့် ဘီပိုး စီပိုး ပူးတွဲ ( ဝ.၀၄%) ရှိကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားပါသည်။ နိုင်ငံတစ်ဝန်းကလေးငယ်များတွင် ဘီပိုး ကာကွယ်ဆေး ၃ ကြိမ်ပြည့်ထိုးနှံခြင်းတွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ၇၆ % နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ၉၁% ရှိပါသည်။ ဘီပိုးရှိမိခင်မှ ကလေးသို့ ကူးစက်မှုကို ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန် မွေးပြီးပြီးချင်း၂၄ နာရီအတွင်း ဘီပိုးကာကွယ်ဆေးထိုး ထိုးနှံပေးခြင်း လွှမ်းခြုံမှု မှာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ၁% နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ၁၄ % ရှိပါသည်။ မကြာမီကာလ ၂၀၁၉ ခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံတစ်ဝန်း (၂၆ ) မြို့နယ်ရှိ လူဦးရေ (၉၁၄၃၇) အပေါ် ကွင်းဆင်းစစ်ဆေး တွေ့ရှိချက်အရ ဘီပိုး (၅.၆%) ၊ စီပိုး (၃.၆%) နှင့် ဘီပိုး စီပိုး ပူးတွဲ ( ဝ.၁၃ %) ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းများ အသီးသီးရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ အထက်ပါ စစ်တမ်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသည်းရောင်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းသည် ( ၄ ) နှစ် အတွင်း သိသာစွာ လျော့နည်းသွားခြင်း မရှိသေး ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
၃ ။ "ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကာလ နှင့် အသည်းရောင်ရောဂါ အခြေအနေ"
ယခုအချိန်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ကူးစက်မြန် ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ ကိုဗစ်-၁၉ ဖြစ်ပွားနေသည့် ကာလဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သော အထက်ပါရောဂါကြောင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်နေ့ အထိ တစ်နှစ်ခွဲကာလအတွင်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ခံစားရသူပေါင်း ( ၁၉၃,၀၈၇,၂၃၂ ) ဦး နှင့် သေဆုံးသူပေါင်း (၄,၁၄၆,၆၀၈) ဦး ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း အထက်ပါကာလအတွင်း ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ခံစားရသူပေါင်း (၂၅၃,၃၆၄ ) ဦး နှင့် သေဆုံးသူပေါင်း (၆,၁၃၃) ဦး ရှိပါသည်။ ၂၀၂၀ နှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်းတွင်လည်း (ယခုအချိန်အထိ) ကမ္ဘာတစ်ဝန်း နိုင်ငံတိုင်း၊ ပြည်သူတိုင်း ရင်ဆိုင်တွေ့ကြုံခဲ့ကြရသော ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မြန်ကပ်ရောဂါကြီးကြောင့် နိုင်ငံတကာတွင် အသည်းရောင်ရောဂါ ကာကွယ်၊ စစ်ဆေး ၊ ကုသရေး လုပ်ငန်းများအပေါ် သိသာစွာ တုံ့ဆိုင်း ထိခိုက်မှု များ ရှိခဲ့ပါသည်။ ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းများအပေါ်တွင်လည်း အထိုက်အလျောက် လျော့နည်း နှောင့်နှေး မှုများ ရှိခဲ့ပါသည်။
WHO ၏ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကတည်းက ချမှတ်ခဲ့သော ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည့် သက္ကရာဇ် ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် အသည်းရောင်ရောဂါသည် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကို ခြိမ်းခြောက်နေသည့် အန္တရာယ်မှ ဖယ်ရှားကင်းစင်နိုင်ရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ရန် ဆယ်စုနှစ် တစ် ခုသာ ကျန်ပါတော့သည်။ ထို့ကြောင့် လက်ရှိဖြစ်ပွားလျှက်ရှိသော ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ရောဂါကာလတွင်ပင် အသည်းရောင်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး အတွက် လိုအပ်သော တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ချက်များကို တုန့်နှေးစောင့်ဆိုင်းနေခြင်း မရှိပဲ ချက်ချင်းအမြန် အလေးထား ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များ၊ ထောင်အတွင်းအကျဉ်းကျခံရနေသူများ ၊ လိင်တူဆက်ဆံသော အမျိုးသားများ၊ မွေးကင်းစကလေးငယ်များ၊ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် နေထိုင်သူများ၊ မူးယစ်ဆေးဝါး သွေးကြောသွင်း သုံးစွဲသူများ နှင့် ရွေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများသည် အသည်းရောင်ရောဂါကာကွယ် စစ်ဆေး ကုသမှု များကို ခံယူရန်လိုအပ်ပါသည်။ ထိုအတူ နိုင်ငံတော်၏ သက်ဆိုင်ရာ မူဝါဒချမှတ်သူ၊ စီစဉ်ဆုံးဖြတ်သူများမှလည်း ယခုအချိန်သည် အသည်းရောင်ရောဂါ ကာကွယ် စစ်ဆေး ကုသရေးအတွက် လိုအပ်သည့် လုပ်ငန်းများကို ရွေ့ဆိုင်းခြင်း၊ တုံနှေးခြင်း၊ စောင့်ကြည့်ခြင်းတို့ လုံးဝမပြုလုပ်ပဲ ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ရမည့် အချိန်ဖြစ်ပါသည်။
၄ ။ "လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ချက်များ"
ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသည်းရောင်ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်းကို ထိရောက်စွာကာကွယ်နိုင်ရန်နှင့် သက္ကရာဇ် ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် အသည်းရောင် ရောဂါကင်းစင်သည့် ကမ္ဘာကြီးဆီသို့ အချိန်မီအောင်မြင်စွာ အရောက်လှမ်းနိုင်ရန်အတွက် WHA မှ ကမ္ဘာ့ပြည်သူများ ၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ များ နှင့် ကမ္ဘာ့ ဦးဆောင်အဖွဲ့အစည်းများသို့ အောက်ပါအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် နှိုးဆော် လမ်းညွှန် အကြံပြု ထားပါသည်။
၄ : ၁ ကမ္ဘာ့ ပြည်သူများသို့ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်များ
အသည်းရောင်ရောဂါ ဖယ်ရှားကင်းစင်နိုင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များ အောင်မြင်ရန်မှာ ပြည်သူများ၏ တက်ကြွစွာပါဝင်မှုသာလျှင် အဓိက ဖြစ် ပါသည်။
၁။ လူတိုင်းသည် မိမိတွင် အသည်းရောင်ရောဂါ ပိုးများ ရှိ/မရှိ အလေးထားဂရု ပြု ချက်ချင်း စမ်းသပ်စစ်ဆေး ကြပါရန် ၊
၂ ။ အသည်းရောင်ရောဂါပိုး ရှိနေသူများသည် နောက်ဆက်တွဲ ရောဂါဆိုး (အသည်းခြောက်/ အသည်း ကင်ဆာ) များ မဖြစ်မှီ တိကျထိရောက်သော ဆေးဝါးကုသမှုများကို အမြန်ဆုံး ချက်ချင်းခံယူရန် ၊
၃ ။ အသည်းရောင်ရောဂါ ဘီပိုး မရှိသူများသည် ဘီပိုးကာကွယ်ဆေး ၃ ကြိမ်ထိုးနှံမှု ခံယူရန် ၊
၄။ ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိခင်တိုင်းသည် မိမိမှမွေးဖွားလာမည့် ရင်သွေးငယ်ကလေးသို့ အသည်းရောင်ရောဂါ ကူးစက်ခြင်း မခံ ရအောင်ကာကွယ်ရန် အတွက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေစဉ် အသည်းရောင်ရောဂါပိုး ရှိ/ မရှိ ပုံမှန်စစ်ဆေးရန် နှင့် ရှိနေပါကလည်း တုန့်နှေးစောင့်ဆိုင်းနေခြင်း မရှိပဲ ချက်ချင်းအမြန် ကုသမှုခံယူကြရန် ၊
၅။ မွေးကင်းစကလေးငယ်တိုင်းသည်လည်း မွေးပြီးပြီးချင်း ၂၄ နာရီအတွင်း ဘီပိုးကာကွယ်ဆေး ချက်ချင်းအမြန် ထိုးနှံမှုခံယူရန် နှင့် အသက်တစ်နှစ်အတွင်း နောက်ထပ် အနည်းဆုံး ၂ ကြိမ် ထပ်မံထိုးနှံပေးရန် ၊
၆။ အသည်းရောင်ရောဂါပိုး ရှိနေသူများသည်း မိမိကိုယ်မိမိ စိတ်အားငယ်ခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ (Stigma) များမခံစား ကြရန်နှင့် ပိုးရှိနေသူများကိုလည်း ပတ်ဝန်းကျင်မှ လူမှုရေး ပစ်ပယ်ခြင်း၊ ရှောင်ရှား ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း (Discrimination) တို့ မပြုလုပ်ရန် ၊
၇။ အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေး အတွက် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ပြု နေသော ပြည်သူ့လူထုအဖွဲ့အစည်းများမှလည်း အသည်းရောင်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု ကာကွယ်ရေး နှင့် ကင်းဝေးရေး အတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ လိုအပ်သည့် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများ ကို ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ရန် တို့ ဖြစ်ပါသည်။
၄ : ၂ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီးသို့ အသိပေး လမ်းညွှန်ချက်များ
အထူးသဖြင့် ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းများသော ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ သည် မိမိနိုင်ငံမှ ပြည်သူများအား အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေး အတွက် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုများ ပေးရန် ဖြစ် ပါသည်။
၁။ ကမ္ဘာပြည်သူများ အားလုံးမှ အသည်းရောင်ရောဂါများကို သတိမူ အလေးထားလာကြစေရန် တိုက်တွန်း နိုးဆော် ပေးရန် ၊
၂။ အသည်းရောင်ရောဂါ ဖြစ်နိုင်ချေ များသောသူများ (အထူးသဖြင့် မွေးကင်းစကလေးငယ်များ ၊ မူးယစ်ဆေးဝါး သွေးကြောတွင်း ထိုးသွင်း နေကြသူများ) ကို ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ချက်ချင်းအမြန် ပေးရန် ၊
၃ ။ သန့်စင် ( ပိုးကင်းစင်) သည့် ဘေးကင်း စိတ်ချရသော သွေးသွင်း ကုသမှုများ ဆောင်ရွက် ပေးရန် ၊
၄။ မူးယစ်ဆေးဝါးသွေးကြောတွင်းထိုးသွင်းသုံးစွဲသူများကို ပိုးကူးစက်ခြင်းအန္တရာယ် လျော့ပါးကင်းစင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးရန် ၊
၅။ ရောဂါရှိသူများအပေါ် လူမှုရေးအရ တရားမျှတမှုမရှိခြင်းနှင့် မမှန်မကန် မတရားဆုံးဖြတ်မှု ပေးခြင်းတို့မပြုလုပ်ရန် ၊
၆။ အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေးအတွက် လုပ်ရှားဆောင်ရွက်နေမှုများကို ယခုထက်ပို၍ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ရန် နှင့် လှုပ်ရှား ဆောင်ရွက်သည့်လုပ်ငန်းများတွင် ပြည်သူလူထုမှ ပါဝင်ကူညီဆောင်ရွက်မှုများ ရှိအောင် ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ရန် ၊
၇။ နိုင်ငံ ဦးဆောင် စီမံခန့်ခွဲ/ မူဝါဒ ချမှတ်/ ဆုံးဖြတ်ချက်ချသူ ပုဂ္ဂိုလ်များ သည် အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် နိုင်ငံတော်၏ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ်အဖြစ်ခံယူ ၍ နိုင်ငံတော်၏ အမျိုးသားရေး အမြင် အသိစိတ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ဘဏ္ဍာငွေကြေးသုံးစရိတ်များ၊ ပံ့ပိုးမှုများ ခွဲဝေ လျာထားသတ်မှတ်ခြင်းတို့ကို ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ရန် ၊
၈။ အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်စင်ရေးအတွက် ရောဂါကာကွယ် တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းများကို နိုင်ငံတကာ အထောက်အပံ့ ပေးသည့် အဖွဲ့အစည်းများ ၊ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံ အစိုးရ များနှင့် ဟန်ချက်ညီညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ၊
၉။ နိုင်ငံတိုင်းသည် မိမိတို့နိုင်ငံတွင် အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေးအတွက် အမျိုးသားရေး ဦးတည်ချက်၊ ရည်မှန်းချက်များ စနစ်တကျ ချမှတ်ဆောင်ရွက်ရန် နှင့် ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် မိမိနိုင်ငံသည် အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်သည့် ပထမဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်အောင် ချက်ချင်းအမြန် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ရန် တို့ ဖြစ်ပါသည်။
၄ : ၃ နိူင်ငံတကာနှင့် ကမ္ဘာ့ ဦးဆောင်အဖွဲ့အစည်းများသို့ အကြံပြုတင်ပြချက်များ
လက်ရှိအချိန်တွင် WHO သည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအားလုံး၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို ရယူ၍ အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေး အတွက် ထိရောက်သော ရည်မှန်းချက် နှင့် စီမံချက် (Global Action Plan) များချမှတ် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက် လျှက်ရှိပါသည်။
၁။ ကမ္ဘာ့ရောဂါများတိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းများ၏ လက်ရှိအစီအစဉ်များတွင် အသည်းရောင်ရောဂါကင်းစင်ရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ကိုလည်း ချက်ချင်းအမြန် ထည့်သွင်းဆောင်ရွက်ရန် ၊
၂။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီးသို့ အသည်းရောင်ရောဂါကင်းစင်ရေး လက်ရှိ ဆောင်ရွက်ခြင်းများအတွက် ပံ့ပိုး ကူညီမှုများကို ချက်ချင်းအမြန် ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ရန် ၊
၃။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်မှ ရင်သွေးကလေးငယ်ထံသို့ ကိုယ်ခံအားကျ အိတ်ချ်အိုင်ဗီရောဂါနှင့် ဆစ်ဖလစ်ရောဂါများ နှင့် အတူ အသည်းရောင်ရောဂါ ကူးစက်ခံရမှုမှ လုံးဝမရှိ (ကင်းစင်) စေ ရေး ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ရန် ၊
၄။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများတွင် အသည်းရောင်ရောဂါကင်းစင်ရေးအတွက် လက်ရှိဆောင်ရွက်လျှက်ရှိသော လုပ်ငန်းများကို စနစ်တကျ ကြပ်မတ်စစ်ဆေး ခြင်း နှင့် လမ်းညွှန် ခြင်း တို့ကို ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ရန် ၊
၅။ အသည်းရောင်ရောဂါလူနာများကို လူသားတိုင်းလက်လှမ်းမှီသော ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ရရှိနိုင်အောင် ချက်ချင်း အမြန် ဆောင်ရွက်ရန် တို့ ဖြစ်ပါသည်။
နိဂုံး
ယခုအချိန်ကာလတွင် အသည်းရောင်ရောဂါသည် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ အတူ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ကူးစက်ပြန့်ပွားဆဲ ရှိနေ ပါသည်။ WHO ၏ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ချမှတ်ခဲ့ သည့် “To Eliminate Viral Hepatitis as Public Health Threat by 2030” (အသည်းရောင်ရောဂါများကို ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် ပြည်သူလူထု၏ကျန်းမာရေးကို ခြိမ်းခြောက်ခံနေရမှုမှ ဖယ်ရှားပစ် နိုင်ရေး) ရည်မှန်းချက် ကို လည်းကောင်း၊ ယခင် ၂၀၂၀ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါနေ့ ဆောင်ပုဒ် ဖြစ်သည့် “HepFreeFuture” (အသည်းရောဂါကင်းစင်ရာ အနာဂတ်ကမ္ဘာ ) ကို လည်းကောင်း၊ ယခုနှစ် ၂၀၂၁ ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါနေ့၏ ဆောင်ပုဒ် ဖြစ်သည့် “Hepatitis Can’t wait ( အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရန် ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ပါ) ဆောင်ပုဒ် တို့ကို လည်းကောင်း၊ ထိရောက်အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ကမ္ဘာ့ပြည်သူများနှင့်အတူ မြန်မာပြည်သူ များမှလည်း တက်ကြွစွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်သူလူထု အနေဖြင့် မိမိကိုယ်မိမိ အသည်းရောင် အသားဝါ ဘီ/ စီ ပိုးများ ရှိ/မရှိ မသိရှိ ရသေးပါကလည်း ချက်ချင်းအမြန် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုခံယူခြင်း ၊ ရောဂါပိုးမရှိပါက ချက်ချင်းအမြန် ဘီပိုးကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံမှုခံယူခြင်း ၊ ရောဂါပိုးရှိပါက ချက်ချင်းအမြန် တိကျထိရောက်သော ဆေးဝါးကုသမှု ခံယူခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ကြပါရန် နှင့် နိုင်ငံတော်အစိုးရမှလည်း မိမိနိုင်ငံတွင် လက်ရှိ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ကပ်ရောဂါ ကာလ အတွင်း ပြည်သူများ အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်ရေးအတွက် ရောဂါကာကွယ်ရေး ၊ စစ်ဆေးရေး ၊ ကုသစောင့် ရှောက်ရေးနှင့် ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းများကို အရှိန်အဟုန်မြင့် ချက်ချင်းအမြန် ဆောင်ရွက်ကြပါရန် တိုက်တွန်း နှိုးဆော်အပ်ပါသည်။ ယခုချက်ချင်း စတင်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ပြည်သူများ၏ အသက်ပေါင်းများစွာကို ကယ်တင်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ သို့မှသာလျှင် မဝေးတော့သည့် အနာဂတ်ကာလတွင် အသည်းရောင်ရောဂါ ကင်းစင်သောကမ္ဘာကြီး ပေါ်ထွန်းလာနိုင်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြရင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၂၈) ရက်နေ့တွင်ကျရောက်မည့် “ ကမ္ဘာ့အသည်းရောင်ရောဂါနေ့ ” အား ဤဆောင်းပါး ဖြင့် ဂုဏ်ပြု ကြိုဆို လိုက်ရပါသည်။
ကိုး ကား - WHO , World Hepatitis Day 2021 - Hepatitis can’t wait
- World Hepatitis Alliance , World Hepatitis Day 2021 Campaign Guidelines
ဤဆောင်းပါးကို ဆရာကြီးထံမှခွင့်ပြုချက်တောင်းခံ၍ ကူးယူ ဖော်ပြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ Treasure For Life Page တွင်ဖော်ပြခွင့်ပေးပါသော ဆရာကြီး ဒေါက်တာဝင်းအောင် (သုတေသီ) ကိုလည်း အထူးပင်ကျေးဇူးတင်ရှိပါသည် 🙏🙏🙏
https://www.facebook.com/win.aung.9619
