14/10/2025
🥑🧠Гэдэсний эрүүл байдал ба тархины хооронд маш нарийн, хүчтэй “гэдэс–тархины холбоо” (gut-brain connection) гэж нэрлэгддэг харилцан нөлөөлөл байдаг.
Гэдсийг заримдаа “хоёр дахь тархи” гэж ч хэлдэг. Энэ холбоо дараах байдлаар ажилладаг. 👇
🧠 1. Мэдрэлийн системээр дамжих холбоо
✅Гэдэс болон тархийг vagus (тэнэмэл) мэдрэл холбодог. Энэ мэдрэл нь хоёр чиглэлд мэдээлэл дамжуулдаг:
1. Гэдэсний байдал (хоол, хий, үрэвсэл, бичил биетний өөрчлөлт) → Тархинд дохио илгээдэг.
2. Тархины сэтгэл санаа, стрессийн түвшин → Гэдэсний хөдөлгөөн, шүүрэл, хоол боловсруулалтанд нөлөөлдөг.
💡 Тиймээс стрессдэх үед гэдэс хямрах, эсвэл ходоод өвдөх нь энэ холбоотой.
🦠 2. Гэдэсний бичил биетэн (gut microbiota)
✅Гэдэс дотор олон тэрбум “сайн” болон “муу” бактери байдаг.Эдгээр нь:
🌱Серотонин, допамин зэрэг “аз жаргалын” нейротрансмиттерийг үүсгэдэг.
🌱Үрэвсэл, дархлааны урвал, бодисын солилцоог зохицуулдаг.
💬 Судалгаагаар серотонины 90% нь гэдсэнд ялгардаг.
Тиймээс гэдэсний бичил биетэн хямарвал сэтгэл гутрал, түгшүүр, анхаарал төвлөрөлд хүртэл нөлөөлдөг.
🧬 3. Дархлааны системийн нөлөө
✅Гэдэс бол дархлааны системийн 70%-ийг агуулдаг эрхтэн.
✅Гэдэс үрэвсэлтэй бол дархлааны дохио тархинд очиж, ядаргаа, уур уцаар, анхаарал сарних гэх мэт сэтгэцийн шинж тэмдэг үүсгэдэг.
👩🏻⚕️👩🏻⚕️Гэдэс–тархины тэнцвэрийг дэмжих зөвлөмж
1. Пробиотик ба пребиотик хүнс хэрэглэх (йогурт, кефир, даршилсан ногоо, гадил, овъёос гэх мэт)
2. Идэвхтэй хөдөлгөөн хийх – гэдэсний бичил биетний олон янз байдалд сайнаар нөлөөлдөг.
3. Стрессийг зохицуулах – бясалгал, амьсгалын дасгал, хангалттай нойр.
4. Эрүүл хооллолт – боловсруулсан хүнс, сахар, хийжүүлсэн ундаа, архи, кофе их хэрэглэхээс зайлсхий.
5. Ус сайн уух – гэдэсний хөдөлгөөнийг сайжруулна.
