17/10/2025
Стресс хүний эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Орчин үеийн амьдралын хурдацтай өөрчлөлт, технологийн дэвшил, нийгмийн харилцааны байдал нь хүний сэтгэл зүй, бие махбодод нөлөөлөх стрессийн түвшинг үлэмж нэмэгдүүлж байна. Стресс нь хүний биед байгалиасаа хамгаалах зориулалттай, тодорхой аюул, дарамтад хариу үзүүлэх хариу урвал боловч энэ нь удаан хугацаанд үргэлжлэх тохиолдолд эрүүл мэндэд олон талын сөрөг үр дагавартай болдог.
🕰 Стрессийн мөн чанар ба цаг үеийн ялгаа
Өмнө үед стресс нь гол төлөв гэнэтийн биеийн аюул занал (жишээ нь: зэрлэг амьтнаас зугтах, аюулт нөхцөлөөс амьд гарах) үед үүсдэг байсан. Энэ үед хүний биед адреналин, кортизол зэрэг даавар ихээр ялгарч, зүрхний цохилт нэмэгдэж, булчингийн хариу урвал эрчимждэг байв. Ийм төрлийн стресс нь хязгаарлагдмал хугацаанд үргэлжилдэг ба амьд үлдэх боломжийг нэмэгдүүлдэг байжээ.
Харин өнөө үед стресс нь ихэвчлэн сэтгэл зүйн болон нийгмийн хүчин зүйлсээс үүдэлтэй болж өөрчлөгдсөн. Жишээлбэл, санхүүгийн дарамт, ажил, сургууль, гэр бүл, цахим орчны дарамт, мэдээллийн хэт урсгал зэрэг нь хүний сэтгэл зүйд тогтмол, тасралтгүй нөлөөлсөөр байна. Энэ нь архаг стресс болон хувирч, бие махбодыг байнгын ачаалалтай байлгадаг.
🧠 Сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө
Стрессийн хамгийн эхний бөгөөд илүү мэдрэгддэг нөлөө нь сэтгэл зүйн түвшинд илэрдэг. Удаан хугацааны стресс нь сэтгэл гутрал, түгшүүр, өөртөө итгэх итгэл сулрах, амьдралын утга учир алдагдах мэдрэмж зэрэг эмгэг шинжүүдийг үүсгэж болдог. Мөн нойрны хямрал, анхаарал төвлөрөл буурах, шийдвэр гаргах чадвар доройтох зэрэг нь хүний өдөр тутмын амьдралд хүчтэй сөрөг нөлөө үзүүлдэг.
🩺 Бие махбодын эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө
Стрессийн улмаас бие махбодын олон эрхтэн тогтолцоонд дараах сөрөг нөлөөнүүд илэрдэг:
Зүрх судасны тогтолцоо: Цусны даралт тогтмол өндөр байх, зүрхний хэм алдагдах, зүрхний шигдээсийн эрсдэл нэмэгдэх
Дархлааны тогтолцоо: Дархлаа суларч, халдварт өвчинд өртөмтгий болох
Хоол боловсруулах систем: Ходоодны өвчин, шарх, өтгөн хаталт, суулгалт зэрэг эмгэг үүсэх
Арьсны асуудал: Батга, арьсны үрэвсэл, хуурайшилт
Таргалалт, чихрийн шижин: Кортизолын түвшин өндөр байх нь инсулины зохицуулалтад сөргөөр нөлөөлдөг
⚠️ Орчин үеийн стрессийн онцлог
Орчин цагт хүмүүсийн стресс тайлах байгалийн механизм (амралт, биеийн хөдөлгөөн, байгалтай харьцах, харилцаа зэргийг) хангалттай ашиглаж чадахгүй байна. Цахим хэрэглээ нэмэгдэж, хүмүүс дэлгэцийн өмнө олон цагаар сууж, амрах боломж багасч, тархи тогтмол идэвхтэй байгаа нь стрессийн түвшинг улам нэмэгдүүлдэг.
Мөн ажил, сургууль, нийгмийн сүлжээний дарамтаас үүдэлтэй “чимээгүй стресс” буюу илэрхий шинж тэмдэггүй боловч дотроо хуримтлагдсан стресс нь хүний эрүүл мэндийг аажмаар доройтуулах аюултай.
Стресс нь зөвхөн сэтгэл санааны асуудал биш, харин хүний нийт биеийн эрүүл мэндэд нөлөөлөх хүчтэй хүчин зүйл юм. Өнөө үед стрессийн хэлбэр, эх үүсвэр, үр дагавар улам нарийсч, төвөгтэй болсоор байгаа тул түүнийг танин мэдэх, зөв зохицуулах, тайлах арга барил эзэмших нь зайлшгүй чухал болжээ. Өөртөө анхаарал тавих, сэтгэл зүйгээ хайрлах, амьдралын тэнцвэрийг олох нь стрессээс сэргийлэх үндсэн түлхүүр юм.
Танд мэдээлэл таалагдсан бол шэйр хийж бусаддаа түгээгээрэй.
Эрүүл жаргалтай таны төлөө-Family medical эмнэлэг
