http://www.schoolvoorpsychologie.nl/

School voor psychologie, Chansonsdreef 101, Harderwijk (2025)

10/11/2025

(On)opzettelijkheid 60
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Sprezzatura: opzettelijk nastreven om een handeling of vaardigheid zo onder de knie te krijgen dat je deze ongedwongen, nonchalant, onopzettelijk kunt uitvoeren; iets zo instuderen dat het spontaan overkomt. Het construct - in de psychologie wordt veel geconstrueerd - staat centraal in het boek De hoveling van Baldassare Castiglione uit 1528. In zijn tijd stond het vooral voor het nastreven en ontwikkelen van de goede smaak, weten hoe het hoort aan het hof of bij de elite en dat tonen in houding en gedrag met elegantie en nonchalance. Het blijft van buiten naar binnen werken. En dat heeft meestal - dure het kort dure het lang - iets oppervlakkigs en dwangmatigs. Zeker, het kan kunstig zijn en mooi zelfs. Maar ontdaan van zin en betekenis. Er is wat anders nodig (zie de serie over beschaving). Al kan ik me voorstellen dat een musicus een stuk zo probeert in te studeren dat het ogenschijnlijk moeiteloos gespeeld wordt èn toch een essentie – een snaar? - geraakt wordt. Want kan je iets echt onder de knie krijgen zonder opzettelijke inspanning en je best doen? De psycholoog Anders Ericsson bevond na onderzoek onder violisten dat er zo rond de 10.000 uur geoefend moet worden om een hoog niveau te bereiken. Alleen opzettelijk veel uren maken is niet voldoende. Het gaat om kwaliteit van oefenen eerder dan kwantiteit (ook al is 10.000 uren best veel). De kwaliteit bestaat er onder andere uit de aandacht er bij te houden, te reflecteren op je spel en opzettelijk gespitst te zijn op wat er beter kan. Hoe moet je dit zien in samenhang met wu wei (ik-niet-doen), ongedwongenheid en spontaniteit? Het verschil wordt gemaakt door je motief. Ben je uit op eer en roem, het etaleren van je ego, dan wordt het in geval van een musicus hoogwaardige, technisch goed gespeelde muziek zonder diepgang, ontdaan van het wezenlijke. Is je motief om het wezen te laten klinken, zonder een ikkig oogmerk, dan kan opzettelijk oefenen onopzettelijk klinken. Trouwens, heb je weleens 'sprezzatura' beoogd en zo ja met welk motief?

04/11/2025

(On)opzettelijkheid 59 Vicieuze cirkels 7
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Tot slot van deze serie over vicieuze cirkels dan de vraag: wat moeten we dan wel leren? Nou, ten eerste dat het leven een leerschool is. Een school - waarop je gewoonlijk niet alleen zit - is echter niet het einddoel: het gaat er om deze met succes te doorlopen. Daarna begint veelal pas het echte, bedoelde, ware leven. Welke dingen leer je zo al? Je krijgt je eerste - even een vergelijking makend met zwemmen - A-diploma als je eenmaal genoeg doordrongen bent van onze oorsprong en als je snapt dat onze oorsprong ook onze bestemming is. Een volgend B-diploma verkrijg je als je begint te begrijpen wat ons van onze oorsprongbestemming af houdt. Verdere diploma's zijn te behalen voor het opzettelijk maar zonder forcering overwinnen van ikcentraliteit en ook reddend zwemmen. Wie ze uitreikt? Jijzelf. Je weet het gewoon, onopzettelijk, wanneer je zo ver bent, sjoemelen staat gelijk aan zelfbedrog. Ook borgt het enigszins dat je er mee gaat lopen pronken. En wat als je niet slaagt? Dan blijf je zitten en moet het over, daar helpt geen lieve lotje aan. Is er een griffel voor wie zijn best doet? Dat ligt er aan wat de (on-)opzettelijke beweegreden is voor je best doen. Maakt het nog iets uit of je het goede - gespeend van elk eigen belang - of het verkeerde - doorspekt met het eigenste belang - doet? In principe maakt dat wel iets uit. Maar even een disclaimer: veel wat hier als goed of slecht geldt, is dat slechts in relatieve en tijdelijke zin. En alles verkeert in onze werkelijkheid in het tegendeel. Het is echter ook weer niet de bedoeling het goede dan maar niet na te streven. Op de hoogste trede van de ladder van Diotima van Manteneia - duidelijk buiten de vicieuze cirkel - sta je als je in alles schoonheid èn het goede kunt ontwaren. En de bron waaruit zij voortkomen ervaart. Dat kan als hooggegrepen of zelfs hoogdravend overkomen. Maar het is evengoed onontkoombaar voor iedere mens. Trouwens wanneer heb jij laatstelijk het goede gedaan?

29/10/2025

(On)opzettelijkheid 57 Vicieuze cirkels 5
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Het leven wordt wel eens beschreven als een mallemolen, waarin een ieder rondjes draait. Een voorbeeld van zo'n rondje is: armoede maakt listig, list schept rijkdom, rijkdom schept weelde, weelde schept hoogmoed, hoogmoed komt voor de val en de val brengt tot de bedelstaf. Een vicieuze cirkel dus. Vicieus heeft de gevoelsbetekenis 'slecht'. Het is afgeleid van het Latijnse vitiosus, "gebrekkig". Oorspronkelijk werd 'circulus vitiosus' vooral gebruikt in de betekenis van een (gebrekkige) cirkelredenering. Tegenwoordig staat de vicieuze cirkel vooral voor een ongewenste uitkomst, waarbij de oorzaak - meestal de heden ten dage genormaliseerde hebzucht en bezitsdrang - onopzettelijk in stand blijft. Herken je een dergelijke cirkel in je leven, een zich herhalende gedachten-, gevoels- of handelingsreeks met bijbehorende stemmingen? Het is nuttig jezelf te onderzoeken op het bestaan van vicieuze cirkels in je eigen leven. Ze ontwikkelen zich onopzettelijk, als ongewenste uitkomst van doen en laten, zowel van een individu als van een collectief. Actueel is eind 2025 de collectieve vicieuze cirkel van polarisatie en strijd. We zien hoe de wapentoerusting steeds meer geaccepteerd en als onontkoombaar beleefd wordt. Het kan zelfs lijken of je er niet aan kunt ontsnappen: een noodlottige kringloop die zichzelf bekrachtigt. Hoe zit dit voor jou persoonlijk? De ontsnapping aan een vicieuze cirkel begint met het besef, vaak na een onopzettelijk ontvangen kopstoot, dat je er in één gevangen zit. Dan pas ga je opzettelijk nadenken. En je merkt dan mogelijk een verlangen op om buiten de cirkel te geraken. Dat is een eerste, opzettelijke prille stap buiten de cirkel en een stap omhoog op de positieve spiraal opwaarts. Trouwens met welke vicieuze cirkel(s) heb jij van doen in je actuele leven?

14/10/2025

(On)opzettelijkheid 56 Vicieuze cirkels 4
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

De waarheid zou in het midden liggen, zo stelde ik. Aan de andere kant zijn er onopzettelijke verschillen en onevenwichtigheden die aandacht verdienen. Die onevenwichtigheden houden ongelijkheid in stand die onopzettelijk uitmondt in ongelijkwaardigheid. Rijke mensen met een goede opleiding hebben namelijk door de bank genomen meer invloed. Zo verkeren ze min of meer opzettelijk vaker in kringen van mensen met meer dan gemiddelde invloed. Ze hebben vaker toegang tot anderen met macht, zoals volksvertegenwoordigers en beleidsmakers want die behoren vaker dan gemiddeld genomen tot hun netwerk, lees ook bubbel. Mede daardoor zal hun belang sterker herkend worden en wetgeving gemiddeld genomen vaker hun belangen dienen. Meer dan dat van arme mensen met veelal een kleiner netwerk en nauwelijks invloedrijke kennissen. Dit bestendigt de bestaande ongelijkheid en heeft kenmerken van een vicieuze cirkel. Er komt - zeker weten - een moment dat wetmatige veranderingen, evolutionair of revolutionair deze vicieuze cirkel verbreken soms in de vorm van een revolutie. Een kans om de vicieuze cirkel te doorbreken die stelt dat je je succes en rijkdom aan jezelf te danken hebt, biedt de Nobelprijs. Die is in 2024 toegekend aan drie economen die aantoonden dat welvaartsverschillen tussen landen en daarbij inbegrepen de inwoners van die landen, ontstaan door maatschappelijke instituties, democratie, vrije verkiezingen en onafhankelijke rechtspraak. Voor dat dit inzicht veranderingen teweeg brengt zijn we wel een straat verder. Duurt het je allemaal te lang, vind je de ongelijkwaardigheid en alles wat er mee samenhangt onverteerbaar en wil je daden stellen? Mijn zegen heb je. Besef echter dat elk bereikt resultaat echter tijdelijk is en een kiem van het tegendeel in zich draagt. In deze aardse dreven blijft een balans nooit in evenwicht. Ik vermoed overigens dat hierbij opzet in het spel is. Laten we voor nu maar zeggen dat het het leven interessant houdt. Maar opzettelijk passief toe kijken is aan de andere kant niet echt een aantrekkelijke optie. Wat te doen? Trouwens, hoe borg jij dat je anderen opzettelijk gelijkwaardig behandelt?

06/10/2025

(On)opzettelijkheid 55 Vicieuze cirkels 3
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

In de psychologie kennen we de fundamentele attributiefout. Die fout bestaat er uit dat iedere mens onopzettelijk geneigd is om als het tegenzit de omstandigheden de schuld te geven, terwijl als het meezit we graag denken dat we dat zelf bewerkstelligd hebben. Voor anderen denken we precies andersom: bij succes van een ander, is het lot hem of haar gunstig gezind; tegenslag heeft men aan zichzelf te danken. Vandaar 'fundamenteel' zullen we maar zeggen. Iets soortgelijks speelt er bij ‘cognitieve dissonantie’: we negeren wat we zeker kunnen weten om maar te krijgen wat we kregen. Maar het enige dat we krijgen is voor de kiezen. Hoe vaak we dit ook horen, het heeft weinig effect op onze onopzettelijke 'attributiestijl' en ‘ontkenning’. De econoom Piketty, schrijver van de bestseller 'Kapitaal in de 21ste eeuw' stelt - terecht mijns inziens - opnieuw in een recent boek dat rijke mensen denken dat ze hun vergaarde vermogen aan zichzelf te danken hebben en dat arme mensen hun armoede aan zichzelf te wijten hebben. Arme mensen zelf daarentegen wijten in het algemeen gesteld hun armoede aan omstandigheden, niet aan zichzelf. En kijken met enige afgunst en soms ook wrok naar de 'rijke elite'. Wat is dan een facet van de waarheid? Rijke mensen onderschatten onopzettelijk de rol van toeval, geluk, afkomst (erfenis van rijke ouders) en van het voordeel dat ze hebben van collectieve voorzieningen zoals o.a. onderwijs, zorg, veiligheid, rechtstaat. En ze overschatten de rol van hun eigen 'talenten' en 'genen'. Arme mensen lopen een groter risico de rol van inspanning en moeite voor iets doen onopzettelijk te onderschatten. Ze overschatten daarentegen de rol van omstandigheden en collectieve voorzieningen. Zo ligt deze ‘waarheid’ ogenschijnlijk en onopzettelijk weer in het midden, als een wetmatigheid. Voelt dit onopzettelijk wat onbevredigend? Zie je de vicieuze cirkel? Er is aangaande dit alles nog wel het een ander te zeggen. Dat dan in een volgende aflevering. Trouwens, wat wijt jij - na het tot je nemen van het voorgaande - van je actuele levenssituatie zoal aan omstandigheden?

30/09/2025

(On)opzettelijkheid 54 Vicieuze cirkels 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Dat andere antwoord op de vraag waar we de bron van de ellende die soms over ons uitgestort wordt moeten zoeken is de volgende: die bron ligt ook altijd in jezelf. Dus niet alleen buiten jezelf. Nu kan het arrogant overkomen zoiets een ander voor te houden, zeker als die zich flink in de nesten gewerkt heeft (opzettelijk), geslachtofferd werd of een slag van het grillige lot kreeg te incasseren (onopzettelijk). Ook al is de oorzaak van je ellende buiten jezelf nog zo reëel - soms zijn beide antwoorden maar altezeer tegelijk waar. Deels opzettelijk en deels onopzettelijk. Dan nog kan het zinvol zijn ook een gedachte te wijden aan de juistheid van je eigen schuld muggebult. Ja, dit kan hardvochtig overkomen, al is het bedoeld als wijze raad. En ja, het kan lastig zijn om eens in de spiegel te kijken. Wat is welbeschouwd het gevolg als je het niet ook bij jezelf zoekt? Dat je de les die altijd besloten ligt in wat je overkomt niet leert. En wat je niet leert, krijg je steeds weer voor je kiezen. Je zou dit het risico van veerkracht kunnen noemen: pappen en nathouden, vallen en opstaan, mrt je hoofd tegen een muur en doorbeuken. Door de bron van je ellende uitsluitend buiten jezelf te zoeken, stap je in feite in de uitzichtloze weg van actie en reactie, klappen uitdelen èn incasseren. Steeds opnieuw. En ja, daar kun je voor kiezen, min of meer opzettelijk, gedreven door emoties als frustratie, angst, haat en wraak. En ik zeg niet dat het onbegrijpelijk is wat je voelt, kiest en doet. Soms is er ongetwijfeld een gegronde reden voor. Het probleem is alleen dat je er niks voor koopt alleen buiten jezelf de oorzaak te zoeken. Je zet jezelf gevangen in een vicieuze cirkel. Zo werkt het nu eenmaal. Maar dat is toch voor niemand, of oorzaken binnen en buiten jezelf gezocht worden en liggen, de bedoeling. Wanneer vroeg jij jezelf laatstelijk af wat je eigen schuldmuggebult was?

22/09/2025

(On)opzettelijkheid 53 Vicieuze cirkels 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Zo werkt het nu eenmaal. Het is wat het is. Het is altijd al zo geweest. Wen er maar aan. Gelukkig went alles, hangen ook. Bijt op je tong, recht je rug, draag je kruis zonder klacht. Nou, je kent er zelf nog wel een paar. Het is allemaal een poging - eerst opzettelijk en daarna verwordt een onopzettelijke gewoonte of reflex - de slagen van het lot ons er niet onder te laten krijgen. En werkt het een beetje? Dat is een interessante en belangwekkende vraag. Aan de ene kant is het een levenshouding die je overeind kan houden en je door laat gaan op de ingeslagen weg. Gek genoeg maakt de ernst van de tegenslagen niet eens zoveel uit. Al is het hier in het algemeen prettiger en beter vol te houden dan in sommige elders. Het kleine leed dichtbij voelt altijd groter dan het grote leed ver weg. En er is altijd een ver weg. Of de mens weet zich er wel één te verbeelden of daar wordt voor gezorgd door belanghebbenden. Het probleem is wel dat deze negatief veerkrachtige levenshouding ons tot stilstand brengt. Het laat ons ellende verduren en doorstaan, maar brengt ons niet verder. Het voorkomt dat we de vraag stellen: hoe komt het dat we ons in deze situatie bevinden? Als we deze vraag eenmaal met opzet, klaar bewust stellen dan dient zich snel een eerste antwoord aan: een vijand bewerkstelligt ons leed. En die vijand moet buiten onszelf gezocht worden. En ja, die vijand buiten ons kan zeer reëel zijn. Je kunt gedwongen zijn je er tegen te verzetten, de vijand van je vijand te worden, een strijder voor de goede zaak. Maar er is nog een andere antwoord mogelijk. Volgende aflevering. Wanneer liet jij je laatstelijk verleiden de vijand van je vijand te worden?

15/09/2025

(On)opzettelijkheid 52 Bedoeling 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Welke van de twee perspectieven overwegend zijn in je leven is ook onopzettelijk bepaald, daarin heb je geen opzettelijke keuze. Althans in het begin. Het leven, de kennis die je verwerft van de wereld, het systeem waarin zich dit leven afspeelt en in het bijzonder je ervaringen kan je bepaalde inzichten geven. En die kunnen de weg openen voor het andere perspectief. O.a. reflectie, even stil staan, innerlijke stilte maakt je ontvankelijk voor andersoortige kennis en ervaring. Kennis die een ander perspectief op bedoeling kan ontsluiten, een derde perspectief. Niemand kan je dat nieuwe perspectief overigens opdringen of aanpraten. Zelfs ik niet ;-). Als je dit perspectief hebt zie je dit leven als een leerschool en jezelf als leerling. Wat moet er geleerd worden? Eerst – denk ik - wat de ware bedoeling of bestemming van de mens in ieder geval niet is. Het verdere leven voert je tot het inzicht wat de ware bedoeling wèl is en vervolgens word je geplaatst voor een bepaalde keuze. Je kiest dan om een inzicht al dan niet in je leven tot een praktijk maken. Dan bevind je je op een ander pad, een dat kan voeren tot vervulling van de bedoeling van de mens. Die keuze is spontaan-onopzettelijk én bewust- opzettelijk: je kiest wat onontkoombaar is. Pas op wat nu volgt is een herhaling: het is denk ik realistisch er vanuit te gaan dat je dat pad niet in je uppie kunt aflopen. Zoek aansluiting bij groepen die eenzelfde perspectief kiezen als jij. Je zult wel moeten leren onderscheid te maken tussen groepen die werkelijk snappen waar het om gaat, waar het de bedoeling betreft en groepen die dat alleen maar claimen. Je zult op je eigen oordeel moeten vertrouwen. 'Proeven' op basis van kennis, ervaring en verworven inzicht of een groep met jou ‘resoneert’. Altijd zal - dure het lang dure het kort - blijken of het voor jou 'klopt'. Er zijn enkele criteria die enig houvast bieden: 1 het ik wordt (terecht met een ‘t’ in dit specifieke geval) nooit centraal gesteld, maar juist de Ander; 2 er wordt op geen enkele manier dwang - zelfs zelfdwang wordt afgeraden - uitgeoefend 3 de eigen autonomie wordt volledig gerespecteerd 4 (de lastigste om te bepalen) is de levenshouding en dito gedrag van het overgrote deel van de groepsleden in overeenstemming met de bedoeling die men als waar en juist zegt aan te nemen? Trouwens welk inzicht heb jij laatstelijk nog opgedaan?

09/09/2025

(On)opzettelijkheid 51 Bedoeling 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten kom
en aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal er in duiken.

Er zijn minimaal twee perspectieven op de bedoeling. De bedoeling van een mensenleven, bedoel ik dan. Één perspectief is dat het leven geen bedoeling heeft. Mensen met dat gezichtspunt zeggen dan vaak dat de bedoeling samenvalt met het leven zelf. Of neem de Franse filosoof Jean-Paul Sartre die vond dat een mens nu eenmaal geen schaar is, iets met een duidelijke bedoeling. Hij acht mogelijk het begrip bedoeling synoniem met functie. Hij brengt bedoeling in verband met vrijheid, de vrijheid om zelf zin te geven aan je leven. Vrijheid betekent ook altijd verantwoordelijkheid bij Sartre. Je zou als iemand die wel gelooft dat het leven een bedoeling heeft - een beetje gelijkhebberig zou het wel overkomen - kunnen zeggen dat de bedoeling van deze mens dan is zoveel verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leven als maar mogelijk is voor een mens. Je keuze voor waar je je leven mee vult is vrij, de gevolgen zijn voor eigen rekening. Maar wat staat er precies op die rekening? Baten en lasten, geluk en pech? Rijkdom, bezit macht, bevrediging, gemoedsrust, sereniteit? De vraag die wel een beetje boven het maaiveld blijft hangen is die aangaande het 'waartoe'? Het andere perspectief gaat er vanuit dat het leven wel degelijk een bedoeling heeft. Welke bedoeling, dat is ook een kwestie van geloof en overtuiging.
Of je gelooft dat het leven al dan niet een bedoeling heeft is geen kwestie van vrije keuze, het zit ingebakken in je leven en je opvoeding en is dus onopzettelijk. Je zou het kunnen wijten aan de genen, het lot, karma of een combinatie daar van. In aantal doen de verschillende, vooronderstelde soorten levensvervullingen waaruit iemand kan kiezen niet uit voor mensen die al dan niet geloven in een bedoeling. Het geloof in het ene perspectief betekent niet vanzelf dat de levensloop steeds zoveel verschilt van die van mensen met het andere perspectief. Welke van de twee perspectieven herken je als het meest het eigen voor jezelf?

01/09/2025

(On)opzettelijkheid Benoemen 7
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal er in duiken.

Dus je loopt vast, misschien voor de zoveelste keer. Je ziet geen uitweg. Zit op de bodem van je verdriet, zelfmedelijden. Je verlangt naar een echte oplossing. Eerst om door te kunnen gaan met je prettige leventje. Dat is alles wat je vraagt. Maar dan komt het een keer: je ziet 'en un momento dado' (letterlijk Spaans voor: op een moment dat je gegeven wordt) in dat het zich herhaalt. Ook bij anderen. Natuurlijk, er zijn ook mensen die het ogenschijnlijk voor de wind gaat. Besef dat dat altijd tijdelijk is. En daar komt bij dat altijd de anderen - let wel: ook voor de 'mazzelkonten' zelf – mazelkonten zijn. Wat houdt nu die fundamentele verandering waarnaar een verlangen bespeurd kan worden in? Degene die deze blog vaker leest zal het al vermoeden. Laat ik de vinger op zere plek leggen: het is het afscheid nemen van de ingeboren, onze natuureigen zelfzucht, ikgerichtheid, egoïsme. De meeste mensen deugen misschien een beetje en zijn soms gewoon slecht. We doen ons best, en willen echt het goede doen, maar bewerkstelligen vaak het tegenovergestelde. Nog wat zout in de wonde: kom me niet aan met je goede bedoelingen of je nobele inborst: jij en ik blijven in de grond van de zaak, naar onze aard egoïsten (sorry). De fundamentele verandering bestaat eruit dat aan te pakken. Makkelijker gezegd dan gedaan, ja. Maar eerlijk gezegd zal iedereen er eens aan moeten beginnen. Kun je dat alleen? Ik denk zelf van niet. Het ik is wel erg bedreven in zich verstoppen in goede bedoelingen en zich omhullen met nobele inborsten. Zit je met vragen? Goed teken! Zoek een groep die als belangrijkste principe heeft een begin te helpen maken met opzettelijk steeds opnieuw benoemen, ontmaskeren van het ik. Om zo onopzettelijk steeds ruimte te maken voor iets anders, ~ik (= niet-ik). Een beweging van mensen die door ervaring en zoeken kennis hebben verworven van hoe je dat doet, zonder opgelegde dwang, met behoud van autonomie, zonder forcering. Je kunt je zelfzucht niet bestrijden met een zelfzuchtig motief. Hoe je bepaalt of de beweging een beetje 'klopt'? Leer opzettelijk te proeven met je verstand en denken met je hart. Onopzettelijk geldt ook: is de mens klaar dan is de leermeester daar. Komt je dit als een beetje zwaar voor? Weet dan dat juist ~ik lichter is. Trouwens, wanneer zag je laatstelijk iets pas toen je door had of vv?

18/08/2025

(On)opzettelijkheid 48 Benoemen 5
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal.

Een voorbeeld: de diagnose autisme nam tussen 1998 en 2018 in het VK toe met bijna 800 procent. Ook bij ADHD doet zich hetzelfde voor. In het recente verleden was de diagnose RSI populair, waar je nu niets meer over hoort. Hedentendage (2025) is burnout een populaire diagnose. Sommigen spreken van overdiagnose. Die heeft als bijeffect dat mensen die echt ernstige aandoeningen hebben minder zichtbaar worden (Trouw, 20 maart 2025). Ik moest denken aan niet langgeleden SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten) en nu ALK (aanhoudende lichamelijke klachten) voor klachten waar geen medische verklaring voor is. Een psychische (deel-)verklaring stuit bij lijders vaak op grote weerstand. Wat is hier aan te doen? Leren accepteren dat lichaam en geest te onderscheiden, echter niet te scheiden zijn. Er is altijd een psychische component, ook bij overduidelijke lichamelijke klachten en een eenduidige medische diagnose (voorzover daar sprake van kan zijn). Die psychische component omvat hoe je je (on)opzettelijk verhoudt tot je aandoening. Die verhouding ertoe kan de aandoening aanzienlijk verergeren of juist dragelijker maken. Een andere mogelijkheid tot herstel, genezing en klachtenvermindering, namelijk de zgn. leefstijlinterventies, is niet erg populair bij ‘lijders’. Dat vraagt opzettelijke inspanning, verandering van onze gewoonten, onze manier van leven. Toch zijn ze vaak het goede begin van de weg omhoog: minder eten, meer bewegen, niet roken, geen alcohol, slaap en rust, aandacht voor anderen en de gevolgen van je doen en laten voor onze gezamenlijke levensfeer. Maar eerlijk gezegd is dit alles slechts pappen en nathouden. Er is een veel fundamentelere verandering in onze levenshouding nodig. Laat ik eens zo onbescheiden zijn – natuurlijk in alle bescheidenheid - een poging te wagen die te benoemen in de volgende en laatste aflevering uit deze reeks.

School voor psychologie

10/11/2025

04/11/2025

29/10/2025

14/10/2025

06/10/2025

30/09/2025

22/09/2025

15/09/2025

09/09/2025

01/09/2025

18/08/2025

Adres

Website

Meldingen

Contact De Praktijk

Snelkoppelingen

Delen

Type