http://www.schoolvoorpsychologie.nl/

School voor psychologie, Chansonsdreef 101, Harderwijk (2025)

08/12/2025

(On)opzettelijkheid 64 Verantwoordelijkheid 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Kun je trouwens uberhaupt opzettelijk begripvol, tolerant en clement zijn? Ja. Het is hedentendage maar weinigen vergund onopzettelijk clement, begripvol en tolerant te zijn. Omdat het opzettelijk kan heb je gewoon meteen eigenlijk ook de verantwoordelijkheid om het te worden. In het bijzonder voor alle mensen die onopzettelijk de fout ingaan. Clement, begripvol en tolerant zijn hoofd-hart woorden. Dat wil zeggen dat ze een hoofdaspect hebben, een woordenboekbetekenis, maar niets zijn, niets betekenen zonder de gevoelswaarde. En die wordt volledig bepaald door ervaring (Wittgenstein zou zeggen: door gebruik). Wat kun je opzettelijk doen om ‘ze’ te worden, m.a.w. hoe kun je je verantwoordelijkheid invullen? Het begint met begrip opbrengen: in het onderhavige geval de ervaring dat je iets snapt van de beweegreden van de ander, waarom die deed wat die deed. Typisch iets dat je kweekt, dus geduld vraagt. Je kunt gras niet sneller laten groeien door er aan te trekken. Begrip is ook een goede eerste stap op pad naar tolerantie en clementie. Tolerantie is het vermogen om ondanks een zekere mate van schuld of verantwoordelijkheid niet moeilijk te doen over wat een ander deed: leven en laten leven zeg maar. Het lijkt misschien best wel veel op clementie en begrip, dus misschien een beetje dubbelop. Aan de andere kant: dubbelgenaaid zit steviger. Tolerantie versterk je opzettelijk door je eigen beperkingen en gemaakte fouten en blunders beschikbaar te houden in je geheugen om ze snel in je bewustzijn te kunnen 'laden'. Twee van de drie gedaan. Nou, wanneer toonde jij laatstelijk begrip?

01/12/2025

(On)opzettelijkheid 63 Verantwoordelijkheid 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Tot waar reikt je verantwoordelijkheid? Tot waar opzet reikt. Verantwoordelijkheid nemen vooronderstelt opzettelijkheid. Voor het geval je denkt – (on)waarschijnlijk - dat je kunt doen wat je wilt zonder verantwoordelijk gehouden te kunnen worden voor de gevolgen zolang er maar geen opzet is: nee, dat is een zelfdienende, te simpele voorstelling van zaken. Ook voor wat je onopzettelijk doet kun je verantwoordelijk gehouden worden. Als je bijvoorbeeld verzuimd hebt - nalatig bent geweest - kennis van de wet te nemen en die dan overtreedt. Iedereen wordt in theorie geacht de wet te kennen. Dus kun je verantwoordelijk gesteld worden en je niet beroepen op dat je 'van niets wist'. Tenminste als je er met opzet kennis van hàd kunnen nemen. Wat als je de taal niet machtig bent als vreemdeling omdat je nog maar kort in Nederland bent? Of wat als je vanwege een leerstoornis moeite hebt om ingewikkelde wetteksten te begrijpen? We betreden het grijze gebied dat de meeste ruimte inneemt tussen het zwart en wit bij wet en recht. Eigenlijk geldt dit op alle andere vlakken des gemenen leven net zo. Wat is in de regel de beste grondhouding als je je in dit ruim bemeten, grijze gebied - vaak realistischer dan zwart of wit - bevindt? Begrip, tolerantie en/of clement zijn; alle drie zijn eigenlijk drie van de ontelbare facetten van Liefde. Strengheid in relatie tot verantwoordelijkheid werkt eigenlijk alleen voor jezelf en dan nog tot op zekere hoogte. Voor de anderen en het overige: scherp in je blik, zacht in je oordeel. Zodat je eerder de balk in het eigen oog ziet die je onopzettelijk het zicht belet op de splinter in het oog van de ander. Wat kunnen jij en ik doen om begripvol, tolerant en clement te zijn? Volgende aflevering. Trouwens wanneer nam jij laatstelijk je verantwoordelijkheid?

24/11/2025

(On)opzettelijkheid 62
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Macht, laten we daar eens induiken met ons favoriete perspectief. Macht is de mogelijkheid om opzettelijk het lot naar onze hand te zetten en anderen in het gelid van onze eigen wensen en verwachtingen. Mogelijkheid, want je hoeft het niet uit te oefenen ook al heb je. Maar inderdaad als je het hebt dan is de onopzettelijke neiging de macht opzettelijk te gebruiken groot. En opzettelijk gebruik van macht is meestal misbruik. En onopzettelijk gebruik? Macht zonder plan of intentie, daar kan weinig goeds uit voort komen dunkt mij. Zoals altijd is macht op zichzelf niet per se slecht. Dat wordt het pas als het niet samen komt met iets anders. En dat is wijsheid, waarheid en liefde, de liefde bovenal. Daar is eerder over gesproken en dat zal ik niet herhalen ook al is herhaling – de kracht of in dit verband de macht van reclame - vaak noodzakelijk om iets te laten beklijven. Wijsheid, waarheid en liefde zijn onontbeerlijk voor de machtige, want zij vormen de grondslag of hoeksteen waar men op kan bouwen bij machtsuitoefening: dienstbaarheid. In alle andere gevallen gaat het mis met macht. Dat komt omdat het ik dan zijn kans schoon ziet, toegrijpt en macht aanwendt om het eigen belang - het eigen gelijk, de eigen rijkdom, de eigen familie, de eigen stam etc - te dienen. Lao tse zegt: "Hij die geen waarde hecht aan macht en niet houdt van weelde, al moge zijn wijsheid als dom schijnen, heeft de alwijsheid verkregen." Streef daarom niet naar macht, dat is namelijk de roep van je ik. Wijs toevertrouwde macht - die draagt de mantel van gezag - tegelijkertijd ook niet af. Dat is een kwestie van verantwoordelijkheid. Gezag kun je overigens niet afwijzen, die komt voort uit je levenshouding die zichtbaar wordt in je gedrag. Maar ook gezag - altijd onopzettelijk - kan alleen goed uitpakken wanneer deze gepaard gaat met dienstbaarheid. Wanneer stelde jij je laatstelijk dienstbaar op?

17/11/2025

(On)opzettelijkheid 61
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Kleingeestig zijn we allemaal weleens. Maar grootgeestig? Mocht je vinden dat dit geen bestaand woord is, weet dan dat het best vreemd is dat het niet bestaat en dat het vanaf nu geboren is en niet meer ontkend kan worden. Het lijkt mij tenslotte veel leuker grootgeestig dan kleingeestig te zijn. Wat het betekent? Eerst even kleingeestigheid: dat is iets doen of denken dat benepen is. Andersgezegd je laat je kennen als iemand met een beperkt denk- en doe-raam, dat ruimheid mist. Je herkent het vaak als iets afwijzen of afwaarderen omdat het niet in je kleine kraam past. Vaak gaat dat onopzettelijk, zo ben je nu eenmaal. Grootgeestigheid vraagt om opzet: ik acht de kans echt klein dat je onopzettelijk grootgeestig bent. Al sluit ik het niet graag uit want stel je voor dat je zo vaak grootgeestig bent dat het je gewone doen wordt. Wat ìs nu grootgeestigheid? Eigenlijk duidt dat het vermogen aan vooral anderen en situaties ruimhartig tegemoet te treden, met groot begrip. Voorbeeldje? Wat ik bijvoorbeeld grootgeestig acht is je inzetten voor vrede als iedereen zich voorbereidt op oorlog.. Of afzien van vergelding voor aangedaan leed. Of een brug slaan tussen de uiterste polen. Of het belang van iemand anders zwaarder wegen dan dat van jezelf. Je belangstelling weet te vestigen op het echt wezenlijke. Je je perspectief zo weet te wisselen dat het schone naar voren treedt in het lelijke. Of jezelf minder achten dan de Ander. Misschien kun jijzelf dit rijtje nu aanvullen met eigen voorbeelden. Dat doet het grootgeestige toenemen. Je hebt er niet snel teveel van. Wanneer was jij trouwens zelf laatstelijk grootgeestig?

10/11/2025

(On)opzettelijkheid 60
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Sprezzatura: opzettelijk nastreven om een handeling of vaardigheid zo onder de knie te krijgen dat je deze ongedwongen, nonchalant, onopzettelijk kunt uitvoeren; iets zo instuderen dat het spontaan overkomt. Het construct - in de psychologie wordt veel geconstrueerd - staat centraal in het boek De hoveling van Baldassare Castiglione uit 1528. In zijn tijd stond het vooral voor het nastreven en ontwikkelen van de goede smaak, weten hoe het hoort aan het hof of bij de elite en dat tonen in houding en gedrag met elegantie en nonchalance. Het blijft van buiten naar binnen werken. En dat heeft meestal - dure het kort dure het lang - iets oppervlakkigs en dwangmatigs. Zeker, het kan kunstig zijn en mooi zelfs. Maar ontdaan van zin en betekenis. Er is wat anders nodig (zie de serie over beschaving). Al kan ik me voorstellen dat een musicus een stuk zo probeert in te studeren dat het ogenschijnlijk moeiteloos gespeeld wordt èn toch een essentie – een snaar? - geraakt wordt. Want kan je iets echt onder de knie krijgen zonder opzettelijke inspanning en je best doen? De psycholoog Anders Ericsson bevond na onderzoek onder violisten dat er zo rond de 10.000 uur geoefend moet worden om een hoog niveau te bereiken. Alleen opzettelijk veel uren maken is niet voldoende. Het gaat om kwaliteit van oefenen eerder dan kwantiteit (ook al is 10.000 uren best veel). De kwaliteit bestaat er onder andere uit de aandacht er bij te houden, te reflecteren op je spel en opzettelijk gespitst te zijn op wat er beter kan. Hoe moet je dit zien in samenhang met wu wei (ik-niet-doen), ongedwongenheid en spontaniteit? Het verschil wordt gemaakt door je motief. Ben je uit op eer en roem, het etaleren van je ego, dan wordt het in geval van een musicus hoogwaardige, technisch goed gespeelde muziek zonder diepgang, ontdaan van het wezenlijke. Is je motief om het wezen te laten klinken, zonder een ikkig oogmerk, dan kan opzettelijk oefenen onopzettelijk klinken. Trouwens, heb je weleens 'sprezzatura' beoogd en zo ja met welk motief?

04/11/2025

(On)opzettelijkheid 59 Vicieuze cirkels 7
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. (On)opzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Ze zijn niet altijd wat we wensen. Maar zien we dat wel juist? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Tot slot van deze serie over vicieuze cirkels dan de vraag: wat moeten we dan wel leren? Nou, ten eerste dat het leven een leerschool is. Een school - waarop je gewoonlijk niet alleen zit - is echter niet het einddoel: het gaat er om deze met succes te doorlopen. Daarna begint veelal pas het echte, bedoelde, ware leven. Welke dingen leer je zo al? Je krijgt je eerste - even een vergelijking makend met zwemmen - A-diploma als je eenmaal genoeg doordrongen bent van onze oorsprong en als je snapt dat onze oorsprong ook onze bestemming is. Een volgend B-diploma verkrijg je als je begint te begrijpen wat ons van onze oorsprongbestemming af houdt. Verdere diploma's zijn te behalen voor het opzettelijk maar zonder forcering overwinnen van ikcentraliteit en ook reddend zwemmen. Wie ze uitreikt? Jijzelf. Je weet het gewoon, onopzettelijk, wanneer je zo ver bent, sjoemelen staat gelijk aan zelfbedrog. Ook borgt het enigszins dat je er mee gaat lopen pronken. En wat als je niet slaagt? Dan blijf je zitten en moet het over, daar helpt geen lieve lotje aan. Is er een griffel voor wie zijn best doet? Dat ligt er aan wat de (on-)opzettelijke beweegreden is voor je best doen. Maakt het nog iets uit of je het goede - gespeend van elk eigen belang - of het verkeerde - doorspekt met het eigenste belang - doet? In principe maakt dat wel iets uit. Maar even een disclaimer: veel wat hier als goed of slecht geldt, is dat slechts in relatieve en tijdelijke zin. En alles verkeert in onze werkelijkheid in het tegendeel. Het is echter ook weer niet de bedoeling het goede dan maar niet na te streven. Op de hoogste trede van de ladder van Diotima van Manteneia - duidelijk buiten de vicieuze cirkel - sta je als je in alles schoonheid èn het goede kunt ontwaren. En de bron waaruit zij voortkomen ervaart. Dat kan als hooggegrepen of zelfs hoogdravend overkomen. Maar het is evengoed onontkoombaar voor iedere mens. Trouwens wanneer heb jij laatstelijk het goede gedaan?

29/10/2025

(On)opzettelijkheid 57 Vicieuze cirkels 5
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Het leven wordt wel eens beschreven als een mallemolen, waarin een ieder rondjes draait. Een voorbeeld van zo'n rondje is: armoede maakt listig, list schept rijkdom, rijkdom schept weelde, weelde schept hoogmoed, hoogmoed komt voor de val en de val brengt tot de bedelstaf. Een vicieuze cirkel dus. Vicieus heeft de gevoelsbetekenis 'slecht'. Het is afgeleid van het Latijnse vitiosus, "gebrekkig". Oorspronkelijk werd 'circulus vitiosus' vooral gebruikt in de betekenis van een (gebrekkige) cirkelredenering. Tegenwoordig staat de vicieuze cirkel vooral voor een ongewenste uitkomst, waarbij de oorzaak - meestal de heden ten dage genormaliseerde hebzucht en bezitsdrang - onopzettelijk in stand blijft. Herken je een dergelijke cirkel in je leven, een zich herhalende gedachten-, gevoels- of handelingsreeks met bijbehorende stemmingen? Het is nuttig jezelf te onderzoeken op het bestaan van vicieuze cirkels in je eigen leven. Ze ontwikkelen zich onopzettelijk, als ongewenste uitkomst van doen en laten, zowel van een individu als van een collectief. Actueel is eind 2025 de collectieve vicieuze cirkel van polarisatie en strijd. We zien hoe de wapentoerusting steeds meer geaccepteerd en als onontkoombaar beleefd wordt. Het kan zelfs lijken of je er niet aan kunt ontsnappen: een noodlottige kringloop die zichzelf bekrachtigt. Hoe zit dit voor jou persoonlijk? De ontsnapping aan een vicieuze cirkel begint met het besef, vaak na een onopzettelijk ontvangen kopstoot, dat je er in één gevangen zit. Dan pas ga je opzettelijk nadenken. En je merkt dan mogelijk een verlangen op om buiten de cirkel te geraken. Dat is een eerste, opzettelijke prille stap buiten de cirkel en een stap omhoog op de positieve spiraal opwaarts. Trouwens met welke vicieuze cirkel(s) heb jij van doen in je actuele leven?

14/10/2025

(On)opzettelijkheid 56 Vicieuze cirkels 4
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

De waarheid zou in het midden liggen, zo stelde ik. Aan de andere kant zijn er onopzettelijke verschillen en onevenwichtigheden die aandacht verdienen. Die onevenwichtigheden houden ongelijkheid in stand die onopzettelijk uitmondt in ongelijkwaardigheid. Rijke mensen met een goede opleiding hebben namelijk door de bank genomen meer invloed. Zo verkeren ze min of meer opzettelijk vaker in kringen van mensen met meer dan gemiddelde invloed. Ze hebben vaker toegang tot anderen met macht, zoals volksvertegenwoordigers en beleidsmakers want die behoren vaker dan gemiddeld genomen tot hun netwerk, lees ook bubbel. Mede daardoor zal hun belang sterker herkend worden en wetgeving gemiddeld genomen vaker hun belangen dienen. Meer dan dat van arme mensen met veelal een kleiner netwerk en nauwelijks invloedrijke kennissen. Dit bestendigt de bestaande ongelijkheid en heeft kenmerken van een vicieuze cirkel. Er komt - zeker weten - een moment dat wetmatige veranderingen, evolutionair of revolutionair deze vicieuze cirkel verbreken soms in de vorm van een revolutie. Een kans om de vicieuze cirkel te doorbreken die stelt dat je je succes en rijkdom aan jezelf te danken hebt, biedt de Nobelprijs. Die is in 2024 toegekend aan drie economen die aantoonden dat welvaartsverschillen tussen landen en daarbij inbegrepen de inwoners van die landen, ontstaan door maatschappelijke instituties, democratie, vrije verkiezingen en onafhankelijke rechtspraak. Voor dat dit inzicht veranderingen teweeg brengt zijn we wel een straat verder. Duurt het je allemaal te lang, vind je de ongelijkwaardigheid en alles wat er mee samenhangt onverteerbaar en wil je daden stellen? Mijn zegen heb je. Besef echter dat elk bereikt resultaat echter tijdelijk is en een kiem van het tegendeel in zich draagt. In deze aardse dreven blijft een balans nooit in evenwicht. Ik vermoed overigens dat hierbij opzet in het spel is. Laten we voor nu maar zeggen dat het het leven interessant houdt. Maar opzettelijk passief toe kijken is aan de andere kant niet echt een aantrekkelijke optie. Wat te doen? Trouwens, hoe borg jij dat je anderen opzettelijk gelijkwaardig behandelt?

06/10/2025

(On)opzettelijkheid 55 Vicieuze cirkels 3
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

In de psychologie kennen we de fundamentele attributiefout. Die fout bestaat er uit dat iedere mens onopzettelijk geneigd is om als het tegenzit de omstandigheden de schuld te geven, terwijl als het meezit we graag denken dat we dat zelf bewerkstelligd hebben. Voor anderen denken we precies andersom: bij succes van een ander, is het lot hem of haar gunstig gezind; tegenslag heeft men aan zichzelf te danken. Vandaar 'fundamenteel' zullen we maar zeggen. Iets soortgelijks speelt er bij ‘cognitieve dissonantie’: we negeren wat we zeker kunnen weten om maar te krijgen wat we kregen. Maar het enige dat we krijgen is voor de kiezen. Hoe vaak we dit ook horen, het heeft weinig effect op onze onopzettelijke 'attributiestijl' en ‘ontkenning’. De econoom Piketty, schrijver van de bestseller 'Kapitaal in de 21ste eeuw' stelt - terecht mijns inziens - opnieuw in een recent boek dat rijke mensen denken dat ze hun vergaarde vermogen aan zichzelf te danken hebben en dat arme mensen hun armoede aan zichzelf te wijten hebben. Arme mensen zelf daarentegen wijten in het algemeen gesteld hun armoede aan omstandigheden, niet aan zichzelf. En kijken met enige afgunst en soms ook wrok naar de 'rijke elite'. Wat is dan een facet van de waarheid? Rijke mensen onderschatten onopzettelijk de rol van toeval, geluk, afkomst (erfenis van rijke ouders) en van het voordeel dat ze hebben van collectieve voorzieningen zoals o.a. onderwijs, zorg, veiligheid, rechtstaat. En ze overschatten de rol van hun eigen 'talenten' en 'genen'. Arme mensen lopen een groter risico de rol van inspanning en moeite voor iets doen onopzettelijk te onderschatten. Ze overschatten daarentegen de rol van omstandigheden en collectieve voorzieningen. Zo ligt deze ‘waarheid’ ogenschijnlijk en onopzettelijk weer in het midden, als een wetmatigheid. Voelt dit onopzettelijk wat onbevredigend? Zie je de vicieuze cirkel? Er is aangaande dit alles nog wel het een ander te zeggen. Dat dan in een volgende aflevering. Trouwens, wat wijt jij - na het tot je nemen van het voorgaande - van je actuele levenssituatie zoal aan omstandigheden?

30/09/2025

(On)opzettelijkheid 54 Vicieuze cirkels 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Dat andere antwoord op de vraag waar we de bron van de ellende die soms over ons uitgestort wordt moeten zoeken is de volgende: die bron ligt ook altijd in jezelf. Dus niet alleen buiten jezelf. Nu kan het arrogant overkomen zoiets een ander voor te houden, zeker als die zich flink in de nesten gewerkt heeft (opzettelijk), geslachtofferd werd of een slag van het grillige lot kreeg te incasseren (onopzettelijk). Ook al is de oorzaak van je ellende buiten jezelf nog zo reëel - soms zijn beide antwoorden maar altezeer tegelijk waar. Deels opzettelijk en deels onopzettelijk. Dan nog kan het zinvol zijn ook een gedachte te wijden aan de juistheid van je eigen schuld muggebult. Ja, dit kan hardvochtig overkomen, al is het bedoeld als wijze raad. En ja, het kan lastig zijn om eens in de spiegel te kijken. Wat is welbeschouwd het gevolg als je het niet ook bij jezelf zoekt? Dat je de les die altijd besloten ligt in wat je overkomt niet leert. En wat je niet leert, krijg je steeds weer voor je kiezen. Je zou dit het risico van veerkracht kunnen noemen: pappen en nathouden, vallen en opstaan, mrt je hoofd tegen een muur en doorbeuken. Door de bron van je ellende uitsluitend buiten jezelf te zoeken, stap je in feite in de uitzichtloze weg van actie en reactie, klappen uitdelen èn incasseren. Steeds opnieuw. En ja, daar kun je voor kiezen, min of meer opzettelijk, gedreven door emoties als frustratie, angst, haat en wraak. En ik zeg niet dat het onbegrijpelijk is wat je voelt, kiest en doet. Soms is er ongetwijfeld een gegronde reden voor. Het probleem is alleen dat je er niks voor koopt alleen buiten jezelf de oorzaak te zoeken. Je zet jezelf gevangen in een vicieuze cirkel. Zo werkt het nu eenmaal. Maar dat is toch voor niemand, of oorzaken binnen en buiten jezelf gezocht worden en liggen, de bedoeling. Wanneer vroeg jij jezelf laatstelijk af wat je eigen schuldmuggebult was?

22/09/2025

(On)opzettelijkheid 53 Vicieuze cirkels 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Zo werkt het nu eenmaal. Het is wat het is. Het is altijd al zo geweest. Wen er maar aan. Gelukkig went alles, hangen ook. Bijt op je tong, recht je rug, draag je kruis zonder klacht. Nou, je kent er zelf nog wel een paar. Het is allemaal een poging - eerst opzettelijk en daarna verwordt een onopzettelijke gewoonte of reflex - de slagen van het lot ons er niet onder te laten krijgen. En werkt het een beetje? Dat is een interessante en belangwekkende vraag. Aan de ene kant is het een levenshouding die je overeind kan houden en je door laat gaan op de ingeslagen weg. Gek genoeg maakt de ernst van de tegenslagen niet eens zoveel uit. Al is het hier in het algemeen prettiger en beter vol te houden dan in sommige elders. Het kleine leed dichtbij voelt altijd groter dan het grote leed ver weg. En er is altijd een ver weg. Of de mens weet zich er wel één te verbeelden of daar wordt voor gezorgd door belanghebbenden. Het probleem is wel dat deze negatief veerkrachtige levenshouding ons tot stilstand brengt. Het laat ons ellende verduren en doorstaan, maar brengt ons niet verder. Het voorkomt dat we de vraag stellen: hoe komt het dat we ons in deze situatie bevinden? Als we deze vraag eenmaal met opzet, klaar bewust stellen dan dient zich snel een eerste antwoord aan: een vijand bewerkstelligt ons leed. En die vijand moet buiten onszelf gezocht worden. En ja, die vijand buiten ons kan zeer reëel zijn. Je kunt gedwongen zijn je er tegen te verzetten, de vijand van je vijand te worden, een strijder voor de goede zaak. Maar er is nog een andere antwoord mogelijk. Volgende aflevering. Wanneer liet jij je laatstelijk verleiden de vijand van je vijand te worden?

School voor psychologie

08/12/2025

01/12/2025

24/11/2025

17/11/2025

10/11/2025

04/11/2025

29/10/2025

14/10/2025

06/10/2025

30/09/2025

22/09/2025

Adres

Website

Meldingen

Contact De Praktijk

Snelkoppelingen

Delen

Type