02/10/2025
Van vergeten naar gezien: waarom cultuursensitieve zorg levens verandert
Elvira werd geboren in 1925 in Bandung, op het eiland Java in het toenmalige Nederlands-Indië. Officieel geregistreerd bij de Nederlandse burgerlijke stand, met een Nederlands paspoort. Maar haar identiteit was veel meer dan een nationaliteit — het was een mengeling van Indische gewoonten, rituelen en herinneringen.
Ze overleefde de Japanse bezetting, maakte de bloedige revolutie mee en vluchtte in 1957 met haar gezin naar Nederland. Vluchtelingen in eigen land, met Nederlandse papieren maar met een ontvangst die ijzig was. “Ga terug naar je land,” werd hen vaak gezegd. Dus zweeg Elvira. Niet klagen, gewoon dragen. Aanpassen.
Maar de pijn van ontworteling nestelde zich diep. Jaren later, als haar geheugen haar in de steek begint te laten en dag en nacht verwisselen van plaats, komt ze in een verpleeghuis terecht. Een moeilijk besluit. En wat had het verschil kunnen maken… als daar toen al mensen werkten die cultuursensitief konden zorgen.
Want wat klein lijkt, bleek voor Elvira groot.
Op de dagen dat er nasi of bami werd geserveerd, kreeg ze mes en vork — terwijl ze, zoals ze haar hele leven gewend was, at met een vork en lepel. Haar potje sambal, waarmee ze haar eten wat pit kon geven, mocht niet mee naar tafel. En haar flessen water op het toilet — onmisbaar voor haar persoonlijke hygiëne — werden weggehaald. Niemand begreep dat Indische mensen hun billen wassen met water, niet met papier.
De frustratie groeide. Op het ene moment praatte ze vol trots over haar Indische roots, het volgende moment schreeuwde ze het uit: “Niemand begrijpt me!”
Pas later drong het besef door: dit was geen ‘moeilijke’ bewoonster. Dit was iemand die niet gezien werd in wie ze werkelijk was.
Gelukkig is er in 2025 iets veranderd. Steeds meer zorgmedewerkers krijgen de kans om te leren over verschillende culturele achtergronden. Er is ruimte voor nieuwsgierigheid, voor erkenning, voor echt luisteren.
Cultuursensitief werken betekent méér dan rekening houden met gewoonten. Het betekent mensen zien in hun hele verhaal — hun geschiedenis, hun pijn, hun trots. En dat is geen luxe, maar noodzaak, als we zorg willen bieden die menswaardig is.
Want zorg die niet raakt aan cultuur, raakt vaak ook het hart niet.
Ken jij iemand in je omgeving met dementie en wil je daar graag meer over weten?
* Alzheimer Café; iedere derde donderdagavond van de maand (m.u.v. juli en augustus dan op donderdagmiddag) bij Wijkhuis De Westwijzer in Helmond.
* Infopunt Mantelzorg; iedere dinsdagmiddag (m.u.v. schoolvakanties) van 14 tot 16 uur in de bibliotheek in Helmond.
* Op zoek naar nog meer activiteiten met als thema dementie? Bekijk dan het jaarprogramma 2025 van Dementievriendelijke gemeente Helmond.
