15/09/2024
Als er iemand afzegt…
Laatst werd ik gebeld door de kleinzoon van een meneer die wij zes jaar geleden hebben begraven. Oma was nu overleden en of wij de uitvaart konden verzorgen. Wat fijn dat we opnieuw gebeld werden. Het vertrouwen van een familie is juist in ons werk zo belangrijk. Het is niet niks om een uitvaart ‘uit handen te geven’.
Buiten het zorgcomplex waar oma de laatste periode woonde, werd ik opgewacht door haar kleinzoon. Ik wist dat hij enorm op zijn oma gesteld was en dat hij vroeger veel bij haar is geweest. Ik zag zijn verdriet. Voordat we samen naar boven gingen vertelde hij over de laatste jaren van oma. Nadat opa was overleden, ging het snel achteruit: oma werd vergeetachtiger en ze kon steeds moeilijker alleen zijn. Toen het niet meer vertrouwd was dat ze alleen woonde heeft haar dochter een kangoeroewoning gebouwd, waar moeder toch alleen, maar wel beschermd kon wonen. Dat ging goed. Helaas maar voor een korte tijd. Oma ging steeds sneller achteruit en ze verhuisde naar een woon-zorgcomplex waar ze de aandacht kon krijgen die ze nodig had en waar ook zij aandacht aan anderen kon geven. Want oma was en bleef een lieverd die altijd oog voor een ander had.
We gingen naar boven, naar de kamer van oma, waar haar beide dochters al waren. Het was een goed weerzien en zoals de oudste dochter zei: ‘Het is niet verdrietig, moeder was op. En wij hebben een paar jaar geleden al afscheid van haar genomen, toen ze begon te dementeren. Nu nemen wij afscheid van haar lichaam, wat haarzelf ook steeds meer en meer in de steek liet.’
Eerst hebben we samen moeder de laatste verzorging gegeven. Dit is altijd een mooi moment: samen met de familie moeder wassen en kleden. We nemen hier altijd ruim de tijd voor en dan komen de herinneringen als vanzelf naar boven. Waarom snel-snel als juist dit onderdeel zo belangrijk is voor de rouwverwerking? Samen mooie kleren aantrekken en het haar doen. Gebruikte moeder lippenstift? Of andere make-up? Het samen verzorgen van de overledene wordt bijna altijd als heel prettig ervaren, ook al zien ze er wellicht een beetje tegenop.
De datum voor de dag van de uitvaart werd vastgesteld en samen gaven we deze dag vorm. Net als bij opa mocht ik samen met de aanwezigen het leven van oma herinneren. En als je 83 bent zijn dat veel herinneringen. We lachten om anekdotes en ik nam vooral bij de dochters een verandering waar: leek het eerst nog van: ‘we nemen afscheid van haar lichaam, want haarzelf waren we al kwijt’ zag ik nu dat door de herinneringen moeder weer ging leven. Moeder werd weer moeder en steeds minder de dementerende vrouw. De dementie verdween als het ware samen met haar sterven.
Het werd een prachtig afscheid, waarin we het leven van mevrouw hebben kunnen laten zien: een creatieve, liefdevolle, betrokken, hardwerkende vrouw, moeder en oma.
Een paar weken later spreek ik de dochter opnieuw en vraag haar hoe het gaat met het verwerken van het verlies van haar moeder. ‘Dat valt me tegen,’ zegt ze. ‘ik had verwacht dat ik al gerouwd had om haar toen ze dement werd en we geen contact meer met haar konden hebben. Dus niet. Ik begrijp nu pas dat ik, door het zorgen voor en de zorgen om haar geen afscheid heb genomen. En daar ben ik blij om. Nu moet ik écht afscheid van haar nemen en door de uitvaart is zij weer meer mijn moeder geworden en niet die vrouw die mij niet meer herkende.’ En ik haar soms ook haast niet meer, sprak ze er zachtjes achteraan.
Zo mooi om te horen dat een zorgvuldige en liefdevolle afscheidsceremonie een mens kan doen herleven en dat het voor de nabestaanden een helende functie heeft.
Daarom hou ik zo van dit vak.
O ja: de titel van dit verhaal: ‘als er iemand afzegt’.
Het was een drukke periode in het crematorium en ook de familie heeft voorkeuren voor de dag van de uitvaart, het liefst op woensdag in verband met geboekte vakanties van kleinkinderen. Na veel heen en weer gebel hebben we eindelijk de datum en tijd vastgesteld op donderdag, woensdag bleek echt onmogelijk . En dan zegt de jongste dochter: ‘Als er iemand afzegt voor woensdag, dan nemen wij graag dat plekje over…’ Dat is humor.
Ook daarom hou ik zo van dit vak.