13/03/2015
Mensen met psychische klachten moeten kunnen kiezen!
‘Analytische Therapie óf Cognitieve Gedragstherapie’
In de huidige extraverte tijd, waarin het (collectieve) bewustzijn zich voornamelijk naar buiten richt, roept het onbewuste een tegenreactie op. Namelijk een diepe behoefte om naar binnen te keren, te verdiepen in wie we in wezen zijn. Daarom is er juist in deze tijd een grote behoefte aan Analytisch Therapeuten, aldus Gertrude Vissers (MA),erkend analytisch therapeut uit Uden.
De hedendaagse prestatiemaatschappij waarin aanpassen aan, hoge productiviteit, materie en de uiterlijke belevingswereld al decennia lang op de voorgrond treden, leidt bij steeds meer mensen tot psychologische aandoeningen waarvoor professionele hulp wordt gevraagd. Geheel volgens de huidige 'wetenschappelijke' instelling worden veel psychische klachten behandeld vanuit de cognitieve gedragstherapie en wordt daarmee het symptoom ofwel het gedrag behandeld en niet de onderliggende oorzaken. De Analytische Therapie is gebaseerd op dieptepsychologie en behandeld juist de onderliggende oorzaken. Dieptepsychologie stelt zichzelf ten doel de mens weer terug brengen bij de innerlijke beleving, te helpen de eigen fundamentele waarden te vinden. Ik zeg dan ook wel eens dat het herstellen van het fundament de woning weer bewoonbaar maakt. Een leuke metafoor toch!
Wat is diepte psychologie, waar staat de term "Analytisch" voor en wat is het verschil tussen de Analytische Therapie en de tegenwoordige Cognitieve gedragstherapie?
Verandering van buitenaf
Cognitieve Gedragstherapie is een van de meest toegepaste behandelvormen in de huidige westerse maatschappij. Het is kortdurend, gestructureerd en gericht op het heden en de toekomst. Wat dat betreft past deze therapievorm dan ook in het huidige tijdsbeeld. ‘Niet morgen maar nu! Er wordt slechts kort stil gestaan bij de ervaringen uit het verleden. Kern van de therapie is om de cliënt door een andere bril te laten kijken aangaande gedachten, fantasieën, herinneringen over opvattingen en geb***tenissen. De therapeut hanteert oefeningen en huiswerkopdrachten om de cliënt zijn disfunctionele gedachtenpatronen te leren ombuigen en te leren geb***tenissen anders te interpreteren zodat er door een objectievere kijk op de eigen gevoelens en waarnemingen negatieve gevoelens kunnen verdwijnen, waarbij ook het gedrag verandert. Van buitenaf i.p.v. van binnenuit.
Hoe is dieptepsychologie anders dan cognitieve therapie en gedragstherapie?
Verandering van binnenuit
Dieptepsychologie richt zich op de drijfveren van de menselijke psyche. Deze bevinden zich niet in datgene wat we van onszelf bewust zijn, maar in dat overgrote deel wat we ons niet bewust zijn; het onbewuste. Dieptepsychologie is dus een heel andere manier van de psyche benaderen, dan de cognitieve gedragstherapie dat doet. Niet van buitenaf maar van binnenuit!
De dieptepsychologie legt een verbinding tussen het bewustzijn en onbewuste. Dat doet ze door de niet bewuste drijfveren zichtbaar te maken. Ze liggen als potentieel 'materiaal' (psychische energie) klaar voor gebruik in het onbewuste opgeslagen. Het enige wat we moeten doen is het bruikbaar maken voor het bewustzijn. Dieptepsychologie richt zich op het bewustmaken van dit ongebruikte 'materiaal' door het te laten beleven en begrijpen. Het onbewuste bewust!
De dieptepsychologie stelt dat werkelijke psychologische verandering alleen mogelijk is wanneer dat van binnenuit geb***t, vanuit "de diepte van onze psyche" oftewel het onbewuste. Daarom wordt het 'dieptepsychologie' genoemd. De verandering geb***t dus van binnenuit. Daardoor verandert de ‘buitenwereld’ mee en ga je datgene wat je van buiten af tegenkomt, anders beleven.
“Zo binnen zo buiten” zegt Gertrude Vissers dan.
Beleving versus cognitie
De term "Analytisch" in de Analytische Therapie geeft aan dat we onze onbewuste drijfveren bewust kunnen worden, door ze eerst te beleven en vervolgens cognitief op te nemen en daarmee in ons bewustzijn te integreren. Deze beleving is een belangrijk onderdeel van de dieptepsychologie, omdat het onbewuste zich niet in ons denken laat inpassen.
Zodra we rechtstreeks begrip willen krijgen van het onbewuste, dat gelijk staat aan de "natuur" in de mens, schiet het denken te kort. Beleven staat dichter bij onze gevoelens en emoties, en is daarom een veel betere manier om contact te krijgen met onze natuurlijke impulsen welke zich achter ons gedrag bevinden.
Er zijn dus veel verschillen merk ik, maar de belangrijkste lijkt me het verschil in mensbeeld, zie ik dat goed?
Jazeker, dat zie je goed. Laat ik het zo zeggen:
Analytische therapeuten aan er vanuit dat mensen een ziel hebben die zich door de levensjaren ontwikkelt. Zielen zijn wetenschappelijk niet aangetoond en dus krijgen ze in de cognitieve therapie geen plaats: de ziel bestaat niet. Als u psychische problemen hebt, is dat voor de analytische therapeut een onmiskenbaar teken dat een ontwikkelingsfase niet goed verloopt. Dat u psychische groeipijnen hebt. Hoewel: soms is het zelfs een teken dat u midden in een intense, maar heel natuurlijke en positieve ontwikkelingsfase van uw psyche zit. Denk maar aan pubers: die kunnen zich bijzonder vreemd en onaangepast gedragen onder de invloed van de natuurlijke fysieke en psychische veranderingen, maar daarom zijn ze toch nog niet ziek! In de war: ja. Lastig: ja. Uit balans: zeker! Maar niet ziek...
In cognitieve therapie gaat het vooral om anders leren denken. Als je anders denkt, voel je je anders en dan verandert je gedrag. Daarvoor zijn dan keurige protocollen ontwikkeld, die iedere nieuwe patiënt op vrijwel dezelfde manier doorloopt. Dat werkt in ongeveer 50% van de gevallen, zo heeft wetenschappelijk onderzoek uitgewezen.
Mensen zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk
Van dieptepsychologie zijn dat soort getallen niet bekend, omdat analyse van een uniek zielsproces zich niet leent voor statistisch onderzoek: er zijn te veel variabelen. Iedere cliënt is anders, want er zijn in de dieptepsychologie geen 350 standaarddiagnosehokjes waarin 7.000.000.000 mensen moeten passen en vooral: er is geen vast protocol voor de therapie, dus dat maakt vergelijken helemáál onmogelijk. Alleen als je doet alsof alle patiënten gelijk zijn, door ze met een 'diagnose' in een categorie te zetten, kun je voor iedereen hetzelfde leerprogramma opstellen, waardoor het niet uitmaakt welke therapeut je hebt en dán kun je vergelijken en statistische berekeningen maken.
Er zijn in de uitwerking nog veel andere verschillen, maar dit zijn de meest kenmerkende. Cognitieve en analytische therapeuten gaan dus uit van twee compleet verschillende mensbeelden en dat resulteert in volkomen verschillende werkwijzen en doelstellingen.
Zijn de resultaten door de verschillen dan veel anders?
De ideale cognitieve therapeut heeft zijn/haar doel bereikt als de patiënt weer normaal kan functioneren in de maatschappij, terug is in het gezin, terug gaat aan het werk; de analytisch therapeut streeft naar de expressie van het meest eigene in de mens: zijn ziel. Het gaat dus niet automatisch om aanpassen en weer aan het werk (al is dat meestal wel het geval), het gaat om trouw zijn aan jezelf onder álle omstandigheden. De vrijheid voelen om in het collectief - de maatschappij - te zijn die je altijd al was, maar die je niet durfde te zijn. Dát is geluk, dat is de zin van je leven. Individu in de groep: verbonden, maar zelfstandig, in de eerste plaats trouw aan de uniciteit, de eigenheid van je ziel. Wat dat is, wie en wat je bent...
Hoe ervaren cliënten jouw aanpak van dieptepsychologie?
Het beste laat ik een van hen deze vraag beantwoorden. Hij beschrijft zijn ervaring met beide therapievormen heel treffend:
“Na diverse psychotherapeuten te hebben versleten was ik nog geen stap verder. Ik snapte oorzaak en gevolg al langer, had een goed inzicht in de oorzaken van waarom ik doe wat ik doe. Maar; weten is één, er daadwerkelijk iets mee kunnen is iets van een andere orde. Je angsten, boosheid en andere emoties begrijpen maakte nog niet dat ze weggingen. Met tussenpozen ben ik telkens nieuwe wegen ingeslagen, heb zelfs een tijdje een psychiater geraadpleegd, maar daar kon ik al helemaal niks doen. Voor je het weet ben je behangen met allerlei stickers over enge stoornissen. Ik zocht ‘gewoon’ een therapie omdat ik graag wilde stoppen met alleen maar praten over emoties als angst en boosheid, mijn negatief zelfbeeld, het gevoel dat het leven me overkomt, geen keuzes kunnen maken op grond van wie ik in wezen ben enzovoort. Ik wilde leren om het in mijn gevoel te kunnen toelaten, het niet alleen te kunnen begrijpen met mijn hoofd maar te kunnen voelen in mijn lijf..
Ik belandde in de praktijk van Gertrude. Ik had gehoord dat ze een academische opleiding in dieptepsychologie heeft gedaan en middels een geheel eigen aanpak problemen en kwesties benaderd en daarmee ook succesvol is. Nou, hoewel ik dacht al veel te weten, bleek mijn intelligentie (cognitie) eerder een sta in de weg. Ik had inmiddels een enorm arsenaal aan verdedigingsmechanismen en ontsnappingsroutes ingebouwd die ik leerde begrijpen.
Bij Gertrude viel voor mij nog een wereld te ontdekken. Mijn binnenwereld bleek behoorlijk polair. Aan de ene kant vond ik een hele kritische übermensch die vindt dat hij altijd door rood licht mag fietsen en elke opdracht uitmuntend moet afronden. Aan de andere kant trof ik een heel klein angstig manneke aan die bang is om niet goed genoeg te zijn. Deze twee maakten het elkaar in het dagelijks leven niet gemakkelijk. Tjonge, wat was ik er na jaren overleven letterlijk moe van geworden. .
Bij Gertrude wisselden gesprekken zich af met het naar binnen gaan en voelen wat er te voelen viel. Hoe ik stoeide met het mannelijke deel in mij, maar ook hoe ik het vrouwelijke deel in mij had ontwikkeld met daarin veel trekjes van mijn moeder. Mijn ingesleten angst voor verlies heb ik onder ogen gezien en gevoeld wat er van je over blijft als je in dat gevoel durft. ‘Ik’ bleef over! Een prachtig en warm gevoel van ruimte, een bevrijding en een enorme levenskracht. De taal van je binnenste leren kennen is een schitterende ervaring. Beelden, kleuren en sensaties zeggen dan zoveel meer dan woorden. Als vanzelf sta ik al enige tijd anders in het leven, anders ten opzichte van mijn werk, anders in mijn relatie. Ik voel een enorme rust en begin overal meer greep op te krijgen. Ik voel me steeds minder afhankelijk van de wereld om me heen.
Met dat inzicht en gevoel kan ik nu mijzelf gerust stellen en kan ik de übermensch op vakantie sturen als ik de lat te hoog leg, bang ben of twijfel. Ik kies niet meer primair voor anderen maar stem me vooral af op mezelf. Ik weet dat elk mens uniek is en er meer wegen zijn die naar Rome leiden, maar de aanpak van Gertrude is voor mij de beste remedie gebleken. Daarbij hebben we ook nog veel lol gehad om wat er te ontdekken was. Waar een goeie grap én therapie al niet goed voor is.”
Een echt pleidooi voor analytische therapie, maar waar moeten cliënten rekening mee houden als het gaat om tijd en snelheid?
Zoals ik eerder al zei is de cognitieve gedragstherapie kortdurend en in 50% van de gevallen succesvol. Bij mij moet je rekening houden met een doorgaans langere duur van de therapie. Gemiddeld ben je toch wel een jaartje zoet voordat je jezelf durft te zijn.
Als zelfstandig gevestigde erkend analytisch therapeut werk je vanuit een eigen praktijk. Weten verwijzers zoals bijvoorbeeld huisartsen jou goed te vinden? Met andere woorden, hebben mensen met psychische klachten wel wat te kiezen?
Doorgaans verwijzen huisartsen hun patiënten voor psychische hulp naar de GGZ en voor ‘lichtere gevallen’ hebben sommige huisartspraktijken een GGZ-ondersteuner in huis. De reguliere hulp, waaronder de cognitieve gedragstherapie, zit in het basispakket van de verzekeraars en wordt sinds 2014 volledig vergoed. Het eigen risico wordt wel verrekend.
Ga je voor andersoortige psychische hulp, dan ben je qua vergoeding afhankelijk met welke hulpverleners (beroepsverenigingen) de verzekeraars contracten hebben gesloten. Diverse verzekeraars vergoeden mijn therapie mits er een aanvullende verzekering is afgesloten voor alternatieve geneeswijzen. Mijn praktijk wordt erkend door de beroepsvereniging JVATN (Jungiaanse Vereniging voor Analytisch Therapeuten). De beroepsvereniging werkt hard aan een breder draagvlak voor analytische therapie bij verzekeraars, huisartsen en cliënten.
