Strootman Psychologiepraktijk

01/12/2025

Verliefd of verslaafd (3)
Steeds meer middel nodig
Omdat gokverslaving de enige gedragsverslaving is, die in de DSM-V is opgenomen, worden de negen diagnosecriteria voor gokverslaving vaak geëxtrapoleerd naar liefdesverslavingen. Dit zijn onder meer: chronische terugval, verslechtering in dagelijkse levensgebieden zoals werk, school- en sociale contacten, toenemende tolerantie (steeds meer 'middel' nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken) en ontwenningsverschijnselen.
De symptomen van verliefde personen vertonen opmerkelijke parallellen. Zij ontwikkelen bijvoorbeeld een tolerantie voor hun geliefde, waardoor ze die steeds vaker willen zien. Een gevolg hiervan kan zijn dat andere sociale contacten verwaarloosd worden, of dat school en werkprestaties eronder lijden.
Hoe liefde wordt ervaren en uitgedrukt, hangt sterk af van iemands neurobiologie en culturele achtergrond.
Door de bank genomen worden gevoelens van verliefdheid in het Westen sterker ervaren en gepresenteerd dan in andere culturen. Dit komt onder meer omdat westerlingen hun partners kiezen op basis van persoonlijke voorkeuren, terwijl in andere delen van de wereld sociale verplichtingen een grotere rol spelen bij de partnerkeuze. Hoewel dit niet voor alle culturen opgaat, suggereert dit dat met name westerlingen vatbaar zijn voor obsessieve verliefdheid.
De hamvraag blijft, rechtvaardigt dit alles een aparte diagnose?
Nee, concluderen Karamycheva en Pieters. Er zijn sterke aanwijzingen dat de symptomen van liefdesverslaving overeenkomen met die van andere verslavingen; maar op basis van de huidige stand van het wetenschappelijk onderzoek, kan moeilijk worden vastgesteld, wanneer verliefdheid ontaardt in liefdesverslaving.
Bovendien zien de auteurs ethische complicaties rondom het categoriseren van de symptomen als een verslaving. De maatschappij oordeelt immers anders over iemand die uit liefdesverdriet een ex-partner stalkt, dan over iemand die dat doet omdat hij of zij lijdt aan een liefdesverslaving. Dat onderscheid is vergelijkbaar met hoe we denken over illegale drugs (negatief) en voorgeschreven medicatie (neutraal of positief).
Liefdesverslavingen categoriseren als een aandoening, zou bovendien kunnen leiden tot medicalisering. De focus komt dan meer te liggen op de vraag of iemand wel of niet gezond is, in plaats van op de symptomen die zich aandienen. Terwijl dat voor het probleem waarmee iemand kampt niet uitmaakt. De symptomen zijn echt, besluiten de auteurs.
"En er zijn aanwijzingen dat de hersenfysiologie van deze personen afwijkt van die van gezonde individuen. Het is daarom cruciaal dat de focus ligt op de klachten van cliënten, ongeacht het perspectief van de zorgverlener, concluderen de onderzoekers. Of je dat nu verliefdheid noemt of een liefdesverslaving..."
Uit De Psycholoog jaargang 60 2025-3.

23/09/2025

Verliefd of verslaafd (2)
Morfineverslaving bij muizen
Positieve liefdeservaringen worden geassocieerd met de activatie van verschillende systemen, waaronder het oxytocine en vasopressinesysteem dat sociale interacties moduleert. De auteurs halen onderzoek aan naar morfineverslaving bij muizen, waaruit bleek dat dit systeem invloed kan hebben op het ontstaan van tolerantie en afhankelijkheid. Ook hersengebieden die dopamine bevatten, zoals de middenhersenen, vertonen een verhoogde activiteit bij verliefde personen. Een vergelijkbare hersenactiviteit wordt gezien bij personen met gedrags- of middelenverslavingen.
Positieve liefdeservaringen kunnen daarnaast leiden tot een verminderde activatie van hersengebieden die betrokken zijn bij negatief affect, sociaal oordeel en de analyse van emoties van anderen. In de eerste fase van verliefdheid ervaren mensen daardoor doorgaans minder negatieve emoties dan mensen zonder partner.
Dat lijkt fijn, maar het maakt mogelijk ook vatbaarder voor het ontwikkelen van liefdesverslavingen.
Ook negatieve liefdeservaringen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van liefdesverslavingen.
In een studie uit 2010 vertoonden verschillende hersengebieden een verhoogde activiteit bij deelnemers die foto's te zien kregen van mensen die hun romantisch hadden afgewezen. Die gebieden zijn gekoppeld aan gevoelens van verlies, verlangen en emotionele regulatie. Negatieve liefdeservaringen kunnen zelfs leiden tot een klinische depressie en in extreme gevallen tot moord- of zelfdoding.
Sociale en omgevingsfactoren spelen een grote rol bij de ontwikkeling van verslavingsgevoeligheid. Vooral ervaringen in de kindertijd zijn van invloed. Jeugdtrauma kan leiden tot een afwijkende hersenontwikkeling, waardoor iemand gevoeliger wordt voor stressoren en later in het leven meer kans heeft op psychosociale problemen. Zoals cognitieve vertekeningen, een verminderd probleemoplossend vermogen en interpersoonlijke moeilijkheden.
Verlies romantische partner
Een specifiek trauma dat vaak voorkomt bij mensen met een liefdesverslaving, is het verlies van een romantische partner.
Dit verlies gaat geregeld gepaard met gevoelens van afwijzing, een negatief zelfbeeld en een groeiend wantrouwen jegens anderen. Voor een gezonde verwerking van dergelijke emoties is emotionele stabiliteit essentieel. Maar niet iedereen beschikt over de juiste vaardigheden om deze gevoelens op een adequate manier te reguleren.
Als er dan bovendien nog sprake is van jeugdtrauma, zoals emotionele verwaarlozing of een gebrek aan ouderlijke aandacht, kan dit het verwerkingsproces verder bemoeilijken. Het gevolg is vaak een neerwaartse spiraal van disfunctioneel gedrag en sociale isolatie.
Sociale media
Last but not least vonden de auteurs dat sociale media een trigger kunnen zijn voor liefdesverslaving. De manier waarop liefde in deze media wordt geframed, bevat kenmerken die lijken op verslavingsgedrag. Denk aan het emotionele hunkeren naar een geliefde, de 'high' in het bijzijn van de geliefde, obsessieve gedachten en extreme afhankelijkheid van de romantische partner. In popmuziek wordt verliefdheid vaak vergeleken met een verslaving (Denk aan 'Slave of love' van Bryan Ferry).
Chronisch gebruik van sociale media kan hierdoor een risicofactor zijn, met name onder jongeren. Zij zijn al vatbaarder voor liefdesverslaving en gebruiken sociale media van alle leeftijdsgroepen het meest intensief. En hoe jonger mensen beginnen met het gebruik van sociale media, des te vaker ontwikkelen ze depressieve symptomen en angstklachten. Sociale media maken het ook gemakkelijker om in contact te komen en te blijven met romantische partners en expartners. Dit bevordert de ontwikkeling van een liefdesverslaving.
Volgende keer aflevering 3 en slot.
Uit De Psycholoog van maart 2025.

19/09/2025

https://www.facebook.com/share/p/16CsdJqnrg/?mibextid=wwXIfr

Op zoek naar een boek dat jou leert hoe je jouw gezondheid versterkt? Bestel direct het boek Emotionele Gezondheid. Klik hier!

02/09/2025

05/08/2025

Verliefd of verslaafd? (1)
Katja Karamycheva en Toine Pieters doken in het fenomeen liefdesverslaving.
Hun literatuurstudie leverde een paar opmerkelijke bevindingen op. Bijvoorbeeld uit hersenonderzoek bij mensen die een blauwtje hebben gelopen.
Ruim de helft van alle vrouwen die tussen 2017 en 2021 in Nederland zijn vermoord, werd omgebracht door hun ex-partner. Het is een onthutsend cijfer dat Katja Karamycheva en Toine Pieters aanhalen in de introductie van hun onderzoeksverslag 'Van verliefd zijn naar verslaafd zijn: obsessieve verliefdheid bij westerse jongeren'. Wat ze er maar mee willen aangeven, de term liefdesverslaving mag grappig klinken, het is zeker geen onschuldig verschijnsel. De 'ongecontroleerde fixatie op een romantische partner' kan letterlijk dodelijke gevolgen hebben. 'Verslaving aan gevoelens van verliefdheid, wordt momenteel om diverse redenen niet erkend in de DSM-V', schrijven de auteurs. Met hun literatuurstudie willen zij hun hypothese onderzoeken, dat er misschien toch wel goede redenen zijn daar nog eens naar te kijken. Hieronder volgt een journalistieke samenvatting van hun studie. Het integrale onderzoeksverslag staat op de website van het NIP.
In de Verenigde Staten kwamen onderzoekers uit op de schatting dat een op de vier jongeren aan een liefdesverslaving lijdt. Ze zijn daarbij ook vaak angstig en depressief. Een andere studie met een intrigerende uitkomst - die voor Karamycheva en Pieters aanleiding gaf tot verder onderzoek - gaat over hersenonderzoek bij mensen die zijn afgewezen door degene op wie ze verliefd zijn. Bij hen is een verandering in hersenactiviteit zichtbaar, die overeenkomt met die van mensen die verlangen naar cocaïne.
Bij een verslaving horen drie belangrijke aspecten. de 'drug' (verliefdheid), de 'set' (fysiologische en psychologische factoren) en de 'setting' (sociale en culturele factoren). Karamycheva en Pieters hanteren deze structuur ook in hun onderzoeksverslag. Er bestaan geen onderzoeken naar de specifieke pathofysiologie van liefdesverslavingen. Wel zijn er studies die de neurobiologische processen van zowel positieve als negatieve liefdeservaringen belichten. Romantische liefde blijkt verschillende hersengebieden te activeren die verantwoordelijk zijn voor gevoelens van vertrouwen, plezier en voldoening, maar ook voor processen die geassocieerd zijn met verslaving.
Wordt vervolgd...

16/07/2025

Bedankt voor jouw steun aan het Wereld Natuur Fonds. Samen hebben we al veel kunnen bereiken! Bekijk hieronder een greep uit onze resultaten van de afgelopen jaren.

09/06/2025

ABC/RET-therapie aflevering 11

Goedemorgen op deze mooie Tweede Pinksterdag. Daar ben ik dan (eindelijk) weer! Ik heb inmiddels een open hartoperatie achter de rug, dus sorry voor mijn lange afwezigheid.

Vandaag wilde ik verder gaan met de ABC/RET therapie. Als ik het goed heb hadden we de achtste irrationele cognitie afgerond. Deze luidde: Ik moet het altijd goed hebben, niets mag me pijn of moeite kosten... Weet je het nog?
Anders scrol maar even terug.
Na acht komt negen en deze cognitie is: Ik ben bang dat ik gek word. Maar dat mag absoluut niet; ik zou het niet kunnen verdragen.
Deze cognitie onderbouwen we met de volgende gedachten die door je hoofd flitsen.
- Ik kan niet eens meer helder nadenken. Mijn God straks word ik nog gek.
- Gisteravond was er een film op de televisie van een film die dezelfde problemen had als ik. Tenslotte kwam hij in het gekkenhuis terecht. (Als ik daar zou belanden, kan ik het verder wel vergeten.)
- Wat zal er met me gebeuren? (Wat het ook is, ik kan het vast niet verdragen!)
- Ik ben bang dat ik het niet meer red. (En dat zou een ramp zijn).
- En als ik mijn zelfbeheersing nou eens verlies... (Ik moet er niet aan denken).
- Ik denk dat ik gek word. (Ik kan de situatie niet zo goed aan als ik zou moeten kunnen.)
- Van de problemen die ik heb moet je wel gek worden. (En dat zou ik niet kunnen verdragen).
- Misschien gaat het met mij wel net zoals met mijn moeder. (Die heeft zelfmoord gepleegd. Het zou afschuwelijk zijn als ik hetzelfde deed.)
- Wat betekent dit symptoom dokter? (Ik ga alvast uit van het ergste. Wat vreselijk als het niet iets onschuldigs zou blijken te zijn.)
- Is dit soms normaal? (Nee dus, en daarom is het met me gedaan.)

Fenofobie, de angst om gek te worden, komt bij veel cliënten voor en ligt vaak ten grondslag aan wat we secundaire emotionele problemen hebben genoemd (Walen 1983). Raimy (1975) noemt dit probleem 'psychologische hypochondrie'. Waar zijn mensen dan zo bang voor? Leken krijgen doorgaans uiterst gebrekkige informatie over psychopathologie en kunnen zo gaan denken dat ze misschien wel zullen veranderen in razende en tierende gekken die langdurig in een psychiatrisch ziekenhuis moeten worden opgesloten. De cognitieve thema's die daaraan ten grondslag liggen hebben meestal te maken met veroordeling van zichzelf ('ik deug niet') en angst voor ongemak ('ik zou dat soort problemen nooit aankunnen').
De rationele cognitie is hier:
Emotioneel lijden is beslist onaangenaam, maar niet ondraaglijk.

De volgende vier irrationele opvattingen hebben een wat andere vorm. Ze zijn minder uitgesproken evaluatief, maar geven wel blijk van irrationaliteit. Omdat ze noch empirisch verifieerbaar, noch bevorderlijk zijn voor de doelen die worden nagestreefd, namelijk lekker onbezorgd leven.

10. Zo'n irrationele cognitie is bijvoorbeeld:
Je kunt moeilijkheden beter ontwijken dan ze onder ogen zien.
- Nou er is toch niks te vinden dat hiertegen helpt, dus ik kan het net zo goed opgeven. (Wat verschrikkelijk dat ik zo hard moet werken om te veranderen').
- Waarom zou ik het nog proberen? (Het zou eigenlijk vanzelf moeten gaan).
- Ik doe alles om dat te vermijden (omdat ik niet tegen moeilijkheden kan).
- Het heeft geen zin. (Veranderen is gewoon te moeilijk).
- Ach zo erg is het nou ook weer niet. (....), waarom zou ik er dan wat aan doen? (Wanneer ik onder ogen zie dat het een groot probleem is, zinkt de moed me in de schoenen.)
- Drinken helpt me om alles te vergeten (en ik kan de herinneringen niet verdragen).
- Ik word gewoon een beetje high (en die kick heb ik nodig).
- Momenteel maak ik er weinig van, maar (....), dat is gemakkelijker dan mijn leven veranderen. (Veranderen zou minder moeite moeten kosten).
- Wat niet weet, wat niet deert. (Als ik er wel over nadenk, heb ik het niet meer van de ellende.)
- Het helpt toch niet. (Het moet direct werken, anders begin ik er niet aan.)
- Ik zal er nog wel eens over nadenken. (Want vandaag wil ik er niks over horen.)
- Ik wilde er iets aan doen, maar ik ben er gewoon niet aan toegekomen. (Het is te moeilijk).

Deze opvatting lijkt op de opmerking: 'Ik moet het altijd goed hebben, niets mag me pijn of moeite kosten' en heeft een impliciet evaluatief aspect: de problemen die je in je leven kunt tegenkomen zijn zo vreselijk, dat ze koste wat het kost moeten worden vermeden.
Dit vermijdingsgedrag kan de therapeutische voortgang danig belemmeren. De therapeut doet er verstandig aan de cliënt rechtstreeks met zijn getalm te confronteren en om hem aan te sporen deze irrationele opvatting eens grondig onder de loep te nemen.

De rationele cognitie is hier:
De zogenaamde weg van de minste weerstand blijkt op de lange termijn meestal de moeilijkste weg te zijn. Zaken oplossen of aanpakken is altijd beter dan ze voor je uitschuiven of net doen alsof ze niet bestaan.

Met deze wijze cognitie in het achterhoofd beëindigen we deze sessie vandaag. Ik hoop oprecht dat het niet zo lang duurt voordat ik me weer meld op deze site. Mijn hart doet het weer, ik ben aan het revalideren dus dat ziet er goed uit. Misschien heb ik ook wel te lang gewacht om met een slecht functionerend hart naar de cardioloog te gaan. Ook psychotherapeuten maken fouten. :-)
Fijn weekend verder!!

04/02/2025

https://nos.nl/l/2554525

De ziekte van Parkinson is ongeneselijk. Toch zijn er manieren om de symptomen te verlichten, zoals dans. In Roermond krijgen parkinsonpatiënten of mensen met een vergelijkbare ziekte een cursus Argentijnse tango speciaal voor parkinsonpatiënten.

20/01/2025

Lewy Body Dementie
Ervaringen en onderzoek

Het is - zeker aan het eind van het traject - een van de ergste vormen van dementie. En dat komt vooral door de wanen en hallucinaties die ermee gepaard gaan. Waar Alzheimer alleen het geheugencentrum aantast en Parkinson zich wat die aantasting betreft, voornamelijk beperkt tot het motorische deel van de hersenschors tasten de zogenoemde Lewylichaampjes (Lewy Bodies) de hele hersenschors aan.
Lewy Body Dementie (kortweg LBD) is een onbekende ziekte, toch komt ze na Alzheimer en vasculaire dementie het vaakst voor.
En evenals bij de andere vormen van dementie valt er weinig tegen te doen. Vanwege de overlap van de symptomen van Alzheimer en Parkinson, komen misdiagnoses veel voor, medicijnen zijn veelal niet te verdragen en daarbij wisselt het bewustzijn van de patiënt ook nog eens een keer continu: het ene moment redelijk en aanspreekbaar, het andere ogenblik totaal in de war en onredelijk. Dit is loodzwaar voor de mantelzorgers.
Tienjarig traject
Jullie zullen het laatste jaar gemerkt hebben en misschien al wel jaren, dat ik niet zoveel tijd meer in deze pagina kon steken als voorheen het geval was. Ik heb mijn praktijk ook op een laag pitje moeten zetten. Want ik was vooral mantelzorger.

Mantelzorger voor mijn man die werd getroffen door de ziekte Lewy Body Dementie (kortweg LBD).
Kent u nu iemand met dementie of zeker als die persoon last heeft of krijgt met lopen en af en toe dingen ziet die wij niet zien, benader me dan alstublieft. Ik kan helpen omdat ik inmiddels ervaringsdeskundige ben.
Ik schreef ook een boek over deze ziekte. Dat kunt u kopen, maar daar gaat het me in eerste instantie niet eens om. Ik wil vooral de mensen helpen die even radeloos zijn als dat ik was in 2011 toen de ziekte van mijn man zich openbaarde.
Ik ben psycholoog zoals jullie weten, maar ik heb ook mijn hele leven geschreven. Na tien jaar mantelzorg, kan ik me met recht ervaringsdeskundige noemen. En er komen zoveel misdiagnoses voor!
Mijn boek bestaat uit twee delen: een lopend verhaal over tien jaar mantelzorg en de (val)kuilen en hobbels waar we als echtpaar tegenaan liepen en hoe we die trachtten op te lossen.
Het tweede deel van het boek is een ‘onderzoeksdeel’, met de typische ziekteverschijnselen van LBD, de verschillen met andere vormen van dementie, onderzoek naar medicijnen die het lijden van de patiënt af en toe kunnen verlichten en last but not least de oorzaak of mogelijke oorzaak. Gedacht moet worden aan bepaalde genen die een rol kunnen spelen. Een artikel overgenomen uit The Lancet werpt hier enig licht op.
Het boek is in eigen beheer uitgegeven en te bestellen via Alicestrootman@gmail.com. Kosten 29,50.

20/01/2025

ABC RET therapie aflevering 10 vervolg

De achtste irrationele cognitie
Ik moet het altijd goed hebben; niets mag me pijn of moeite kosten.
- Waren die extra problemen nu echt nodig? Ik kan het niet verdragen.
- Het is gewoon veel te zwaar (en dat zou het niet moeten zijn).
- Maar ik heb er een hekel aan (en daarom moet het ophouden).
- Misschien raak ik wel gewond (en dat zou vreselijk zijn).
- Maar ik krijg zo'n vreselijke honger (ik moet kunnen afslanken zonder honger te lijden).
- Ik kan het niet verdragen.
- Wat een narigheid (waarom moeten ze het mij toch zo moeilijk maken).
- Ik zou blij zijn als ik overal vanaf was (en als ik niet overal vanaf kon komen, dan word ik nooit gelukkig).
- Kunnen we geen parkeerplaats vinden die wat dichterbij is? (Ik neem geen genoegen met ongemak.)
- Wat? Ik naar de tandarts? Nee hoor, die doet me veel te veel pijn. (Alles moet pijnloos worden behandeld, wat het ook is.)
- Ik sta al vijf minuten te wachten. (En hoeveel geduld kan ik nog opbrengen?)
- Ik ben bang om zwanger te worden omdat een bevalling pijn doet (en pijn kan ik nu eenmaal niet verdragen).
Het lijkt misschien vreemd dat bij de beschrijving van deze irrationele cognitie het woord 'pijn' wordt gebruikt. Met 'pijn' doelen we op zowel psychisch als op lichamelijk ongemak. Lichamelijk ongemak doet zich ook vaak voor als er geen sprake is van ziekte, bijvoorbeeld bij allerlei vormen van ongemak en overlast.
Denken geen ongemak te kunnen verdragen is een vorm van lage frustratietolerantie (LFT) die kan leiden tot verslavingen en buitensporig gedrag en op zijn minst tot jammeren en klagen wat leidt tot problemen met mensen in de omgeving.
Angst voor ongemak (discomfort anxiety) kan cliënten ook verhinderen om doelstellingen op de lange termijn te verwezenlijken of om bestaande wensen van zichzelf te vervullen omdat ze ervan uitgaan dat ze de inspanning die ervoor nodig is, niet kunnen opbrengen. Als je tegen een bergstroom op moet lopen om in een waterval te kunnen zwemmen, moet je je doel via stenen en rotsen bereiken met soms een schrammetje tot gevolg. Mensen denken soms dat alles hen even gemakkelijk af zou moeten gaan en daarbij staan ze zichzelf duidelijk in de weg.

De rationele cognitie (RB) is hier:
Je krijgt zelden iets voor niets. Ik kan dit ongemak best verdragen. Al zal ik het waarschijnlijk nooit gaan waarderen.