03/08/2025
फोक्सोको क्यान्सर के हो?
फोक्सोको क्यान्सर भनेको एउटा वा दुवै फोक्सोमा असामान्य कोषहरूको अनियन्त्रित वृद्धि हो। यो संसारभरि सबैभन्दा सामान्य क्यान्सरमध्ये एक हो र प्रायः धूम्रपान गर्नेहरूमा देखिन्छ।
फोक्सो (फेफड़ा) श्वासप्रश्वास प्रणालीको प्रमुख अङ्ग हो, जसले अक्सिजन लिने र कार्बन डाइअक्साइड बाहिर निकाल्ने कार्य गर्छ।
फोक्सोको क्यान्सरका प्रकारहरू
गैर-सानो कोषीय फोक्सोको क्यान्सर (NSCLC):
सबैभन्दा सामान्य प्रकार
स्क्वामस सेल कार्सिनोमा, एडेनोकार्सिनोमा, वा ठूलो सेल कार्सिनोमा समावेश
सानो कोषीय फोक्सोको क्यान्सर (SCLC):
कम सामान्य तर छिटो फैलिने प्रवृत्तिको
कार्सिनोइड ट्यूमर:
न्यूरोएन्डोक्राइन कोषहरूबाट उत्पन्न हुने दुर्लभ प्रकार
लक्षणहरू
प्रारम्भिक चरणमा लक्षणहरू स्पष्ट नहुन सक्छन्। उन्नत अवस्थामा देखिन सक्ने लक्षणहरू:
पुरानो खोकी वा आवाज परिवर्तन
थकान, सास फेर्न गारो
खोकीमा रगत आउनु
बारम्बार छाती संक्रमण
हड्डी दुख्ने
तौल घट्नु
मुख्य कारणहरू
धूम्रपान (मुख्य कारण)
निष्क्रिय धूम्रपान
वातावरणीय कारणहरू: एस्बेस्टस, रेडोन ग्यास आदिको सम्पर्क
पारिवारिक इतिहास
कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली (जस्तै: HIV)
जटिलताहरू
छातीमा तरल पदार्थ जम्मा हुनु (फुफ्फुस बहाव)
क्यान्सर अन्य अंगहरूमा फैलिनु (मेटास्टेसिस)
हड्डी दुख्ने, मुखमा घाउ
बारम्बार पखाला वा कब्जियत
चरणहरू (Stages)
गैर-सानो कोषीय क्यान्सर
Stage 0: सतही तहमा, बिना फैलावट
Stage 1: सीमित र गहिरो तहमा
Stage 2: नजिकका संरचनामा आक्रमण, तर लिम्फ नोडमा छैन
Stage 3: लिम्फ नोडमा फैलिएको तर टाढा छैन
Stage 4: टाढा अंगहरूमा फैलिएको
सानो कोषीय क्यान्सर
सीमित चरण: एउटै फोक्सोमा सीमित
विस्तृत चरण: शरीरका अन्य भागमा फैलिएको
बाँच्ने दर
स्थानीयकृत क्यान्सरको ५ वर्ष बाँच्ने दर: ५५%
कुल औसत बाँच्ने दर: ~१७.७%
मेटास्टेसाइज्ड क्यान्सरमा: ५ वर्ष बाँच्ने दर ४% भन्दा कम
निदान विधिहरू
शारीरिक परीक्षण, रोगको इतिहास
एक्स-रे, CT स्क्यान, PET स्क्यान, MRI
बायोप्सी, रक्त/खकार परीक्षण
आवश्यक भएमा ओन्कोलोजिस्टसँग परामर्श
उपचार विकल्पहरू
शल्यक्रिया:
लोबेक्टोमी, निमोनेक्टोमी, सेग्मेन्टल वा वेज रिसेक्शन
विकिरण थेरापी
केमोथेरापी
लक्षित औषधि उपचार (Targeted Therapy)
इम्यूनोथेरापी (जैविक चिकित्सा)
Palliative केयर: लक्षणहरू कम गर्ने र जीवनस्तर सुधार गर्ने उपचार
रोकथाम उपायहरू
चुरोट र धुवाँजन्य पदार्थबाट टाढा रहने
स्वच्छ हावा र वातावरणमा बस्ने
स्वस्थ आहार र नियमित व्यायाम
हानिकारक ग्यास वा रसायनहरूको सम्पर्कबाट जोगिने