22/03/2023
🙊👣EWOLUCJA STOPY ...
/*pytania - obserwacje - a może wspólne hipotezy: o zejściu z czworonożności - o głuchym telefonie w trójpunktowym modelu podporu stopy - a nawet okrągłej głowie i większej główce kości udowej🙂/
Dwunożność - zobligowała do umieszczenia okrągłej czaski w równoważnej pozycji nad kręgosłupem (z niezaprzeczalnymi jego krzywiznami):
👉miednica: skróciła się i poszerzyła oraz ustawiła w przodopochyleniu,
👉kość udowa: rozbudowała się (długi trzon), wraz z głową kości udowej, krętarzem większym,
👉staw kolanowy: ustawił się w przywiedzeniu oraz w koślawości,
👉STOPA: zdecydowanie rozbudowała się kość piętowa i dociążyła...
I TU NATYCHMIAST ZADAJMY SOBIE PYTANIE, KTÓRE CORAZ BARDZIEJ ZASTANAWIA SPECJALISTÓW, KTÓRZY BADAJĄ STOPY:
❓dlaczego obserwujemy znaczne przeniesienie środka ciężkości ku przodowi 🤔 (przodopochylona sylwetka, postawa typu swayback, przodopochylona miednica, rotacja wewnętrzna kończyn dolnych - to najczęściej obserwowane przez Specjalistów zmiany w postawie ciała),
❓skąd obserwacje nt. niedociążenia pięty - już od dziecka, co skutkuje coraz chudszą piętą - czy zmniejszoną kością piętową - czy też samego guza piętowego?
❓w konsekwencji zmiana proporcji stopy: szerokie przodostopie (za chwilę doprecyzujemy) - w stosunku do pięty (niegdyś definiowane przez kąt GAMMA pomiędzy linią przyśrodkową i boczną stopy - normatywnie określony jako 15-18..., ale w wielu przypadkach nie jego dotyczy problem zmiany proporcji).
IDŹMY, WIĘĆ DO PRZODOSTOPIA - EWOLUCYJNIE:
SKRAJNIE PRZYWIEDZIONY PALUCH... wraz z I-wszą kością śródstopia... TO BYŁA KONSEKWENTNA ZMIANA jaka poprowadziła nas od PAN TROGLODYTES - do HOMO SAPIENS...
❓I mnóstwo zapytań i w tym obszarze: niestabilność pierwszego promienia i zwiększająca się ilość koślawości (i innych wad) w obrębie palucha.
PRZODOSTOPIE CYWILIZACYJNIE USTAWIŁO SIĘ W OSI Z TYŁOSTOPIEM - powodując, że krawędź przyśrodkowa i boczna stopy stały się niejako liniami prostymi...
❓I ostatnie 2 lata obserwacji: niestabilność bocznego przedziału, przywiedzeniowe przodostopie (in. sierpowatość stopy lub jej złożony problem trójpłaszczyznowy, w literaturze nazwany jako S-FOOT, Skew-FOOT, Z-FOOT etc.), niestabilność w obrębie stawu sześcienno-śródstopnego i "KOSTKA KRAWCA" (szpotawość piątego palca - z dolegliwościami w obrębie V MTP).
🤔OD JAKIEGO WIEKU TO CO WYŻEJ ❓Od dziecka... 👶
/*Na fotografii umieściliśmy wyżej opisaną przemianę stopy - a pod nią dość powtarzalnie poruszane problemy/...
👀 PODUMOWUJĄC "CO OBSERWOWANE":
👉I PROMIEŃ - W ODWIEDZENIU (+Hallux Valgus) - niestabilność,
przywiedzenie przodostopia - niestabilność bocznego przedziału
odciążenie pięty - przodopochylenie postawy ciała.
DO KTÓREGO RYSUNKU WAM TO PASUJE" ?
Przypominam nam się jak niegdyś badaliśmy goryla - znacznie obciążany wyrostek rylcowaty V kości śródstopia + znaczny udział I-wszego promienia. Pięta uniesiona... (PS. modzeli u niego nie było 😉).
Kiedy jednak w ten sposób popatrzymy na te kośćce przyjdzie nam do głowy rozważanie wciąż poruszanego tematu "TRÓJPUNKTOWY MODEL PODPORU STOPY" - TOĆ TO PIĘTA + I i V MTP (stawy śródstopno-paliczkowe).
W tym temacie coś się chyba już poprzekształcało w drodze przekazywania informacji (zapewne z dobrą intencją - jednak ciut jak w głuchym telefonie):
🎓zasadniczo żaden z autorów koncepcji trójpunktowego modelu podporu stopy nie miał na myśli, że reszta stopy jest "uniesiona"). To umowna informacja traktująca o tym, że:
pięta - pełni ważną rolę podporową, zachodzi swoista równowaga pomiędzy podporem I i V stawu śródstopno-paliczkowego;
w wielu podręcznikach znajdziemy anatomiczne odniesienie do tego, że w przekroju poprzecznym normatywnie II i III KOŚĆ SRÓDSTOPIA są najwyżej uniesione względem podłoża (niejednokrotnie podano nawet statystyczne różnice pomiędzy tymi wysokościami). Również w obciążeniu.
Biomechanicznie: NAJMNIEJ RUCHOMOME - właśnie II i III kość śródstopia - w relacji z przynależnymi do nich klinowatymi - w normie "zaklinowanymi".
☝ OT CO DOTYCZY TRÓJPUNKTOWEGO PODPORU STOPY - połączonego całością sklepienia stopy (nie wchodząc w szczegóły "podłużne - poprzeczne").
NA 100% WAŻNE - BO W PRAKTYCZNYM JUŻ PODEJŚCIU:
niestabilność I promienia - jest przyczyną wielu dysfunkcji i chorób przeciążeniowych stopy - począwszy od wspomnianego hallux valgus (jest on również efektem odwiedzenia I promienia - czego nie mieli PAN TROGLOTYTES - ale możemy tezować, że tu pojawia się udział buta), do zmian przeciążeniowych I MTP, paliczków, kości śródstopia...: do zaburzeń wzorca chodu (zaburzenie propulsji,
niestabilność bocznego przedziału (z przywiedzeniem) - zmiany przeciążeniowe pod wyrostkiem rylcowatym V-k. ś., zmiany w stawie śródstopno-paliczkowym V, szpotawość palca V (PS. boczny przedział stopy - jako stabilizator podczas chodu + CAŁY BOCZNY PRZEDZIAŁ W FUNKCJI PODPORU STOPY!).
☝W KONSEKWENCJI - co dzieje się z II, III przedziałem stopy, który docelowo ma być najmniej ruchomy???
CZY NA SERIO CHCEMY POWIEDZIEĆ DOGMATYWNIE, ŻE NACISK W OBSZARZE MTPII - III większy niźli w I i V jest normą?
Właśnie dlatego, że większość populacji go wykazuje?
Jeśli w konsekwencji zmiany te powodują:
❗znaczne zmiany hiperkeratotyczne w tych obszarach,
❗dolegliwości neurologiczne (neuralgie, nerwiaki),
❗znaczne zmiany przeciążeniowe w obrębie MTP i paliczków.
Zapewne nikt nie zgodzi się na postęp zmian przeciążeniowych - i raczej na cofanie w ewolucji. To ciekawy chaos deterministyczny by nam się przydarzył, gdyby cofać ewolucyjnie - w postępie cywilizacji 🙂 Jakaś lekcja nam przyszła do odrobienia 🙂
Ot tak oto powstał mały zbiór rozważań O ZMIANACH JAKIE ZASZŁY W STOPACH NACZELNYCH - z zadanym sobie pytaniem "dokąd zmierza stopa"? 👣👣👣
Nasz materiał choć jest sporym przeglądem paleoantropologii (literaturę pozostawiamy na dole) - to jest również efektem obserwacji multiośrodkowych w grupie partnerów. Więc z odpowiedzialności naukowej potraktujcie jako pytania - do postawienia hipotez - NAWET PRAKTYCZNYCH - oraz chęć podzielenia się, a może wymiany doświadczeń?!
Docelowo, tak sobie pomyśleliśmy, że warto rozmawiać, żeby zauważać, a co ważniejsze "nie przeoczyć". 👀
📷RYCINA na podstawie: Saldías E. Normal and pathological foot bones variability in historical and modern series. November 2019
📕INNE:
A. Silva, S*x assessment using the calcaneus and the talus, Antropologia Portuguesa 13 (1995) 113-119.
F. Introna, G. Di Vella, C. Campobasso, M. Dragone, S*x determination by discriminant analysis of calcanei measurements, J. Forensic Sci. 42 (4) (1997) 725-728
M. Bidmos, M.R. Dayal, Further evidence to show population specificity of discriminant function equations for s*x determination using the talus of South African Blacks, J. Forensic Sci. 49 (6) (2004) 1-6
E. Gualdi-Russo, S*x determination from the talus and calcaneus measurements, Forensic Sci. Int. 171 (2007) 151-156
G.N. van Vark, W. Schaafsma, Advances in the quantitative analysis of skeletal morphology, in: S.R. Saunders, M.A. Katzenberg (Eds.), Skeletal Biology of Past Peoples: Research Methods, Wiley-Liss, New York, 1992, pp. 225-257.
R. Martin, K. Saller, Lehrbuch der Anthropologie, 1st ed., Gustav Fischer, Stuttgart, 1957
M. Bidmos, S. Asala, Discriminant function s*xing of the calcaneus of the South African whites, J. Forensic Sci. 48 (6) (2003) 1213-1218
C. Cattaneo, Forensic anthropology: developments of a classical discipline in the new millennium, Forensic Sci. Int. 165 (2007) 185-193
T.W. Phenice, A newly developed visual method of s*xing in the os p***s, Am. J. Phys. Anthropol. 30 (1969) 297-301
D. Ferembach, I. Schwidetzky, M. Stoukal, Recommendations for age and s*x diagnosis of skeletons, J. Hum. Evol. 9 (1980) 517-549
D.T. Case, A.H. Ross, S*x determination from hand and foot bone lengths, J. Forensic Sci. 52 (2) (2007) 264-270
D.R. Brothwell, Digging Up Bones. The Excavation, Treatment and Study of Human Skeletal Remains, vol. 3, Cornell University Press, Ithaca, New York, 1987, pp. 77-82
