28/09/2025
๐๐๐๐ฏ๐๐ซ๐ ๐๐ง๐๐ || ๐๐น๐ฎ๐ด๐ฎ ๐ฃ๐ฎ๐ฏ๐ฎ๐ธ๐๐ป๐ฎ๐ต๐ฎ๐ป, ๐๐ผ๐บ๐๐ป๐ถ๐ฑ๐ฎ๐ฑ ๐ฃ๐ฟ๐ผ๐๐ฒ๐ธ๐๐ฎ๐ต๐ฎ๐ป
Nagalakat si Juan sa kilid sang matahum nga dalanon sang ciudad sang Iloilo sang may nakita siya nga nagpukaw sang iya tagipusu-on.
โ๐ฏ๐๐๐ ๐๐ ๐๐๐๐!โ hambal ni Juan sang may nakita siya nga maanyag pero may pagka-suplada kag naga laway-laway nga lin-ay.
Ginpalapitan ini ni Juan kag gin hikap, rason para siya karuson antis ini nagdalagan palayo.
โ๐ฒ๐-๐๐๐๐
๐๐๐ ๐๐๐ ๐๐ ๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐,โ ini ang hambal ni Juan samtang gina-himas ang pilas nga na angkon bangod siya nagpadala sa iya ๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐.
Wala ini ni Juan ginhatagan sang atensyon, pero matapos ang tatlo ka bulan, nagsugod siya nga makabatyag sang nagkalain-lain nga mga sintomas.
Si Juan ginhilanat kag nagpalangluya ang iya nga lawas. Sa iya paghuna-huna, trangkaso lang ini. Apang samtang nagalabay ang mga inadlaw, nagsugod na siya nga mahadlok sa tubig kag indi makainom bisan ginauhaw na gid siya.
โ๐ป๐ ๐๐๐, ๐๐๐ ๐๐ ๐๐? ๐ฐ๐๐
๐ ๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐
๐๐ ๐๐๐ ๐๐๐๐๐,โ nagasala nga hambal ni Juan samtang nagalaway kag nagahigda sa iya katre.
Nadumduman niya ang karos sang maldita nga kuring sang nagligad, kag dira ya palang gin-pamangkot ang iya kaugalingon, โ๐น๐๐๐๐๐ ๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐?โ
Ang ๐ฅ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐ isa ka balatian halin sa ๐๐๐๐๐๐จ ๐๐๐ง๐ช๐จ (๐๐ฎ๐จ๐จ๐๐ซ๐๐ง๐ช๐จ ๐ง๐๐๐๐๐จ). Indi pareho sa dalit (venom) sang man-ug, ang Rabies Virus indi inborn; makuha lang ini sang mga sapat kon sila malatnan sang sapat nga may yara na nga daan sang rabies. .
Ang paglapta sang rabies parehos sang naglapta ang COVID-19, kon sa diin pwede ikaw malatnan paagi sa respiratory droplets nga makuha halin sa ubo, sip-on, kag pag-pangatsi sang impektado nga tawo. Pero sa kaso sang rabies, halin ini sa laway nga makuha sa kagat ukon karos sang mga nalatnan nga mga ido, kuring, paniki, baka, kabayo, baboy, kag iban pa nga mga ๐ข๐๐ข๐ข๐๐ก, luwas lang sa mga ilaga kag mga ๐ง๐ค๐๐๐ฃ๐ฉ ๐จ๐ฅ๐๐๐๐๐จ nga ginakabig sang siyensya nga may manubo gid nga tsansa sa pagpalapta sang virus bangud nga gakapatay ang mga ini antis pa sila maging makalalaton.
Sa oras nga makagat sang sapat nga nalatnan ukon ginadudahan nga nalatnan, hugasan dayon ang pilas gamit ang habon kag tubig sa sulod sang kinse minuto. Sunod nga ubrahon amo ang pagkadto sa pinakalapit nga ๐๐ป๐ถ๐บ๐ฎ๐น ๐๐ถ๐๐ฒ ๐๐ฒ๐ป๐๐ฒ๐ฟ para maumpisahan ang ๐ฟ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐ ๐๐ฎ๐ฐ๐ฐ๐ถ๐ป๐ฒ ๐๐ฒ๐ฟ๐ถ๐ฒ๐, ๐ถ๐บ๐บ๐๐ป๐ผ๐ด๐น๐ผ๐ฏ๐๐น๐ถ๐ป, ๐ธ๐ฎ๐ด ๐๐ฒ๐๐ฎ๐ป๐๐ ๐๐ผ๐
๐ผ๐ถ๐ฑ.
Masami naga-umpisa pakita ang mga sintomas sang rabies sa sulod sang duha tubtub tatlo ka bulan, pero may ara man sang mga kaso kon diin makalab-ot isa lang ka semana ukon isa gid ka tuig antis magsugod pakita ang mga senyales kag sintomas sa tawo nga nalatnan.
Ang mga pauna nga senyales daw pareho gid sa trangkaso: ๐ต๐ถ๐น๐ฎ๐ป๐ฎ๐, ๐๐ฎ๐ธ๐ถ๐ ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐๐น๐ผ, ๐บ๐ฎ๐น๐๐๐ฎ ๐ป๐ด๐ฎ ๐น๐ฎ๐๐ฎ๐, ๐ธ๐ฎ๐ด ๐ถ๐ฟ๐ถ๐๐ฎ๐๐๐ผ๐ป ๐๐ฎ ๐ฏ๐ฎ๐ต๐ถ๐ป ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐น๐ฎ๐๐ฎ๐ ๐ป๐ด๐ฎ ๐ป๐ฎ๐ด ๐๐ฒ๐ฟ๐ฏ๐ถ ๐ฎ๐น๐ฎ๐ด๐๐ฎ๐ป ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐๐ถ๐ฟ๐๐.
Samtang nagadugay pa gid ang virus sa lawas sang apektado, pwede ini maka resulta sa duha ka kategorya sang mga senyales kag sintomas: ๐ณ๐๐ฟ๐ถ๐ผ๐๐ ๐ฟ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐ kag ๐ฝ๐ฎ๐ฟ๐ฎ๐น๐๐๐ถ๐ฐ ๐ฟ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐.
Sa ๐ณ๐๐ฟ๐ถ๐ผ๐๐ ๐ฟ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐, makita nga ang mga nalatnan ๐๐ผ๐ฏ๐ฟ๐ฎ ๐ธ๐ฎ ๐ฎ๐ธ๐๐ถ๐ฏ๐ผ (๐ต๐๐ฝ๐ฒ๐ฟ๐ฎ๐ฐ๐๐ถ๐๐ถ๐๐), ๐บ๐ฎ๐ ๐ต๐ฎ๐น๐๐๐ถ๐ป๐ฎ๐๐๐ผ๐ป (๐ต๐ฎ๐น๐น๐๐ฐ๐ถ๐ป๐ฎ๐๐ถ๐ผ๐ป๐), ๐ธ๐ฎ๐ต๐ฎ๐ฑ๐น๐ผ๐ธ ๐๐ฎ ๐๐๐ฏ๐ถ๐ด (๐ต๐๐ฑ๐ฟ๐ผ๐ฝ๐ต๐ผ๐ฏ๐ถ๐ฎ), ๐ธ๐ฎ๐ด ๐ธ๐ฎ๐ต๐ฎ๐ฑ๐น๐ผ๐ธ ๐๐ฎ ๐ฑ๐ฎ๐ฝ๐๐ฎ ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐ต๐ฎ๐ป๐ด๐ถ๐ป (๐ฎ๐ฒ๐ฟ๐ผ๐ฝ๐ต๐ผ๐ฏ๐ถ๐ฎ) ๐ป๐ด๐ฎ ๐บ๐ฎ๐ธ๐ฎ-๐ฟ๐ฒ๐๐๐น๐๐ฎ ๐๐ฎ ๐ฝ๐ฎ๐ด-๐๐ป๐๐ฎ๐ ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐ฝ๐ฎ๐ด๐ด๐ถ๐ป๐ต๐ฎ๐๐ฎ (๐ฟ๐ฒ๐๐ฝ๐ถ๐ฟ๐ฎ๐๐ผ๐ฟ๐ ๐ฎ๐ฟ๐ฟ๐ฒ๐๐).
Sa ๐ฝ๐ฎ๐ฟ๐ฎ๐น๐๐๐ถ๐ฐ ๐ฟ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐ naman kon diin apektado ang 20% sang mga kaso sang rabies, maobserbaran nga nagasugod ang ๐ฝ๐ฎ๐ด๐ธ๐ฎ๐ฝ๐ฎ๐ฟ๐ฎ๐น๐ถ๐๐ฎ ๐๐ฎ ๐ฝ๐ฎ๐ฟ๐๐ฒ ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐น๐ฎ๐๐ฎ๐ ๐ธ๐ผ๐ป ๐ฑ๐ถ๐ถ๐ป ๐ป๐ฎ๐ด๐๐๐ด๐ผ๐ฑ ๐ฎ๐ป๐ด ๐ถ๐บ๐ฝ๐ฒ๐ธ๐๐ถ๐ผ๐ป, ๐๐๐ป๐ผ๐ฑ ๐๐ถ๐ป๐ถ ๐ฎ๐ป๐ด ๐ธ๐ผ๐บ๐ฎ (๐ฐ๐ผ๐บ๐ฎ๐๐ผ๐๐ฒ), ๐ธ๐ฎ๐ด ๐ธ๐ฎ๐บ๐ฎ๐๐ฎ๐๐ผ๐ป.
Sa paglala sang impeksyon, aton man makita ang mga senyales sang ๐๐ผ๐ฏ๐ฟ๐ฎ ๐ป๐ด๐ฎ ๐ฝ๐ฎ๐ด๐ธ๐ฎ๐ฏ๐ฎ๐น๐ฎ๐ธ๐ฎ (๐ฎ๐ป๐
๐ถ๐ฒ๐๐), ๐ฝ๐ฎ๐ด๐น๐ถ๐ฏ๐ผ๐ด ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐๐น๐ผ (๐ฐ๐ผ๐ป๐ณ๐๐๐ถ๐ผ๐ป), ๐บ๐ฎ๐ฑ๐ฎ๐๐ถ๐ด ๐ป๐ด๐ฎ ๐ฝ๐ฎ๐ด-๐ถ๐ป๐ถ๐ ๐๐ฎ๐ป๐ด ๐๐น๐ผ (๐ฎ๐ด๐ถ๐๐ฎ๐๐ถ๐ผ๐ป), ๐๐ผ๐ฏ๐ฟ๐ฎ ๐ป๐ด๐ฎ ๐ฝ๐ฎ๐ด๐น๐ฎ๐๐ฎ๐ (๐ฒ๐
๐ฐ๐ฒ๐๐๐ถ๐๐ฒ ๐๐ฎ๐น๐ถ๐๐ฎ๐๐ถ๐ผ๐ป), ๐ธ๐ฎ๐ด ๐ฝ๐ฎ๐ด๐ธ๐ฎ-๐ฎ๐ด๐ฟ๐ฒ๐๐ถ๐ฏ๐ผ (๐ฎ๐ด๐ด๐ฟ๐ฒ๐๐๐ถ๐ผ๐ป).
Ang nasambit nga mga sintomas amo ang makita sa mga tawo kag sapat nga nalatnan sang rabies. Kon ini nga mga sintomas aton naobserbahan sa isa ka sapat, mas maayo nga likawan naton ini ukon ipabalo sa mga otoridad. Makabulig man ang paglikaw sa paghikap sang mga ido, kuring, kag iban pa nga mga sapat nga indi aton panag-iya. Kag bilang mga responsable nga tag-iya sang mga โ๐ณ๐๐ฟ๐ฏ๐ฎ๐ฏ๐,โ tingoha-an man naton nga indi sila mapabay-an kag malatnan sang rabies virus. Apang ang pinaka-importante nga pamaagi sa pagtapna sang sini nga balatian amo ang pagpabakuna sang aton nga mga alaga kontra rabies.
Sa Pilipinas, sang tuig 2024, may yara sang 426 nga nadulaan sang kabuhi tungod sa rabies. Sa bug-os nga kalibutan, 95% sang mga nagkalamatay tungod sa rabies halin sa pag-atake sang nalatnan nga mga ido. Gani, siguraduhon gid naton nga nabakunahan ang aton nga mga kasapatan sang ๐ฅ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐ ๐ฉ๐ฎ๐ฐ๐ฐ๐ถ๐ป๐ฒ, kag liwaton ini kada tuig para masigurado nga indi sila malatnan kag indi makalaton sa iban pa. Hambal gani nila, ๐ฅ๐ง๐๐ซ๐๐ฃ๐ฉ๐๐ค๐ฃ ๐๐จ ๐๐๐ฉ๐ฉ๐๐ง ๐ฉ๐๐๐ฃ ๐๐ช๐ง๐, bangod asta subong, wala sa gihapon sang bulong nga makapaayo kon kita malatnan sang rabies.
"๐๐ฑ๐๐ฐ๐ฎ๐๐ฒ, ๐ฉ๐ฎ๐ฐ๐ฐ๐ถ๐ป๐ฎ๐๐ฒ, ๐๐น๐ถ๐บ๐ถ๐ป๐ฎ๐๐ฒ," ini ang tuyo sang ๐๐ก๐ ๐๐ข๐๐๐ฅ๐ข๐ง๐ para mapabutyag sa aton tanan nga nagaumpisa ang aton aksyon sa pagtapna sang rabies paagi sa husto nga edukasyon. Aton pamati-an kag intindihon ang mga impormasyon halin sa mga mangin-alamon para sa ika-ayong lawas naton.
Ang tema sang ๐ช๐ผ๐ฟ๐น๐ฑ ๐ฅ๐ฎ๐ฏ๐ถ๐ฒ๐ ๐๐ฎ๐ nga "๐ผ๐๐ฉ ๐๐ค๐ฌ: ๐๐ค๐ช, ๐๐, ๐พ๐ค๐ข๐ข๐ช๐ฃ๐๐ฉ๐ฎ," nagahatag sa aton nga mga pumuluyo sang responsibilidad sa pagtapna sa problema sang rabies. Aton tandaan, indi lang ini responsibilidad sang gobyerno, kay ang aksyon dapat magsugod sa aton.
Sang oras na nga na reyalisar ni Juan nga rabies na gali ang iya nga balatian, ulihi na ang tanan.
Gina tudlo sa aton sang storya ni Juan nga ang aksyon kontra rabies dapat husto kag madasig, apang sa diri nakasalalay ang kapalaran natonโ๐ ๐๐๐ช๐๐ ๐ช๐ ๐ค๐ฃ ๐ ๐๐ข๐๐ฉ๐๐ฎ๐ค๐ฃ?
Amo gani, dapat naton pabakunahan ang aton mga alaga para ang bilog nga komunidad aton man maprotektahan.
๐ ๐ด๐ฎ ๐๐ป๐ถ๐บ๐ฎ๐น ๐๐ถ๐๐ฒ ๐๐ฒ๐ป๐๐ฒ๐ฟ๐ ๐๐ฎ ๐๐น๐ผ๐ถ๐น๐ผ:
Medicus Health and Wellness Center and Animal Bite Center
General Luna St, Iloilo City Proper, Iloilo City
0968 634 7674
Medzz Animal Bite Clinic
Iloilo City: Q. Abeto St, Mandurriao, Iloilo City
0931 713 6154
Oton: Mabini St, Oton, 5020 Iloilo
0931 938 4712
RavAlert Animal Bite Clinic
M.H del Pilar St, Molo, Iloilo City
0916 566 6070
RV Animal Bite Center
Jaro: Unit 4 Corner Jalandoni St, Commission Civil St, Urban, Jaro, Iloilo City
0931 706 8906
Pavia: 4 Jibao - An Bridge, Pavia, Iloilo
0963 035 9393
Savelifes Animal Bite Center
107 Mabini St, Oton, Iloilo
0998 470 0083
SAVELIFE ABC Jaro
Zerrudo Commercial Complex, E Lopez St, Jaro, Iloilo City
0968 370 9841
Shot Animal Bite Center
Q. Abeto St, Mandurriao, Iloilo City
0906 258 2828
WVMC Animal Bite Treatment Center
Mirasol St, Mandurriao, Iloilo City
0963 371 884
Mga tinaga ni Jericho Francesco Jandongan
Disenyo ni Mary Andrea Zamora kag Kirsten Suropia
Panalawsaw ni Ethan Henrik Niolar