06/12/2025
Detalyadong Medical Explanation
Ang gallstone ay isang solid deposit na nabubuo sa loob ng gallbladder. Ang gallbladder ay nag-iimbak ng bile, isang substansiya mula sa atay na tumutulong tunawin ang taba.
Paano sila nabubuo?
May tatlong pangunahing mekanismo:
πΉ A. Cholesterol supersaturation
Kapag masyadong maraming cholesterol sa bile kaysa kayang tunawin, magki-crystallize ito at magiging cholesterol stones (pinakakaraniwan).
πΉ B. Bilirubin overproduction
Kung may kondisyon na nagpapataas ng bilirubin (hal. hemolytic anemia, infection), maaaring mabuo ang pigment stones.
πΉ C. Gallbladder hypomotility
Kapag hindi regular na nag-e-empty ang gallbladder (hal. dahil sa fasting, pagbubuntis, obesity), nai-stagnate ang bile at mas madaling mamuo ang bato.
Uri ng gallstones
Cholesterol stones β 75β85%
Black pigment stones β kadalasang nasa gallbladder
Brown pigment stones β kadalasang sa bile ducts, madalas dahil sa impeksiyon
Sintomas
Biliary colic: biglaan, matinding pananakit sa right upper abdomen
Pananakit na umaabot sa likod o balikat
Nausea, vomiting
Jaundice (kung may obstruction sa duct)
Cholecystitis: pamamaga ng gallbladder dahil sa bara
Ano ang dapat bantayan?
Fever + severe RUQ pain β maaaring cholecystitis
Paninilaw, maputing dumi, madilim na ihi β maaaring choledocholithiasis
Lagnat + jaundice + sakit sa tiyan β Charcotβs triad, emergency (ascending cholangitis)
β
3. Tips Para Maiwasan ang Gallstones
Madaling iwasan ang gallstones sa pamamagitan ng lifestyle changes:
πΉ 1. Panatilihin ang tamang timbang
Iwasang mag-crash diet o biglaan ang pagpayat.
Unti-unting weight loss lang (1β2 lbs/week).
πΉ 2. Bawasan ang pagkaing mataas sa taba
Iwasan:
pritong pagkain
fatty meats
processed foods
Mas piliin:
isda
gulay
whole grains
πΉ 3. Kumain ng high-fiber foods
prutas
gulay
whole wheat bread
oats
Nakakatulong ito sa healthy bile composition.
πΉ 4. Regular na kumain
Iwasan ang matagal na fasting na pumipigil sa gallbladder na kumontra at mag-empty.
πΉ 5. Regular exercise
30 minutes per day can significantly reduce risk.
πΉ 6. Uminom ng sapat na tubig
Tumutulong sa tamang daloy ng bile.
β
1. Listahan ng Bawal at Puwedeng Pagkain
β BAWAL / Iwasan
Ito ang mga pagkain na pwedeng mag-trigger ng gallbladder attack o makadagdag sa pagbuo ng bato:
Matataas sa taba
Pritong pagkain (fried chicken, chicharon, lumpia)
Baboy (lalo na matatabang hiwa)
Longganisa, tocino, bacon, hotdog
Skin ng manok
Lechon / crispy pata / sisig
Dairy na mataas ang fat
Keso (cheddar, mozzarella)
Whole milk
Cream, butter
Ice cream
Processed foods
Fast food
Junk foods (chips)
Instant noodles
Baked goods: donuts, cakes, cookies (mataas sa trans fat)
Iba pang dapat bawasan
Tsokolate (lalo na mataas ang fat)
Mayonnaise at creamy sauces
Gravy at oily dishes
β
Puwedeng Kainin / Mas Healthy Choices
Lean protein
Isda (tilapia, bangus, salmon)
Chicken breast (walang balat)
Tokwa, taho
Eggs (moderate)
Prutas at Gulay
Saging, mansanas, peras
Papaya, pakwan, melon
Broccoli, spinach, pechay, kalabasa, carrots
High-fiber foods
Oatmeal
Brown rice
Whole wheat bread
Beans, lentils
Low-fat dairy
Low-fat yogurt
Low-fat milk
Healthy fats (small amounts)
Olive oil (konti lang)
Avocado
Nuts (konti lang, dahil mataas parin sa fats)
β
2. Mga Sintomas na Dapat Pag-ingatan (Warning Signs)
Karaniwang sintomas ng gallstones:
Matinding sakit sa kanang itaas na bahagi ng tiyan
Sakit na umaabot sa likod o kanang balikat
Pagduduwal at pagsusuka
Kabag, madaling mabusog
Mga seryosong sintomas (kailangang magpatingin agad):
Lagnat + pananakit ng tiyan β posibleng cholecystitis
Paninilaw ng mata o balat (jaundice) β posibleng bara sa bile duct
Maputi o clay-colored na dumi
Maitim na ihi
Sobrang pamimintig o pananakit na tumatagal ng higit 6 na oras
Combination ng:
matinding abdominal pain
lagnat
paninilaw
β maaaring cholangitis (medical emergency)
β
3. Paano Malalaman Kung Kailangan Mo na ng Ultrasound?
β RECOMMENDED MAGPA-ULTRASOUND KUNG MAY:
Paulit-ulit na sakit sa kanang itaas ng tiyan
Sakit na umaabot sa likod/balikat pagkatapos kumain ng mamantika
Pagduduwal / pagsusuka na hindi maipaliwanag
Suspected gallbladder attack (biliary colic)
Paninilaw ng balat o mata
May family history ng gallstones + may sintomas
Kabag at madaling pagkabusog na paulit-ulit
β Emergency ultrasound kung:
May lagnat + matinding tiyan
Jaundice
Hindi makagalaw sa sakit
β Regular ultrasound para sa:
Mga taong high-risk (obese, diabetic, >40 years old, buntis)
Kung may gallstone ka na dati at gusto mong i-monitor