22/08/2025
Zaburzenia lękowe z napadami paniki – czym są i jak pomaga terapia poznawczo-behawioralna?
Napady paniki to nagłe i bardzo intensywne epizody lęku, które często pojawiają się bez wyraźnej przyczyny. Osoba doświadcza wówczas silnych objawów fizycznych, takich jak: przyspieszone bicie serca, duszność, zawroty głowy, pocenie się, drżenie ciała czy poczucie odrealnienia. Towarzyszy temu zwykle myśl, że dzieje się coś bardzo groźnego – „zaraz zemdleję”, „mam zawał”, „stracę kontrolę”.
Choć napad paniki nie stanowi realnego zagrożenia dla życia, przeżywany jest jak stan alarmowy. Z czasem pojawia się także lęk przed kolejnym atakiem, co prowadzi do unikania miejsc i sytuacji, które mogłyby go wywołać. To właśnie dlatego zaburzenie potrafi znacząco ograniczać codzienne funkcjonowanie.
Jak działa błędne koło paniki?
David Clark – brytyjski psycholog i twórca jednego z najbardziej uznanych modeli terapii panicznych – pokazał, że napady paniki utrzymują się poprzez specyficzne błędne koło:
• Pojawiają się naturalne objawy fizyczne (np. szybsze bicie serca).
• Nadajemy im katastroficzne znaczenie („to oznaka zawału”).
• To wywołuje silny lęk, który jeszcze bardziej nasila objawy fizyczne.
• W konsekwencji powstaje samonapędzający się mechanizm – błędne koło paniki.
Jak wygląda terapia poznawczo-behawioralna (CBT) w modelu Clarka?
Celem terapii nie jest „uspokajanie się” czy kontrolowanie objawów, ale zmiana sposobu ich interpretowania i doświadczenie, że ataki nie są niebezpieczne. Terapeuta pomaga w tym poprzez:
1. Identyfikację katastroficznych myśli – pacjent uczy się zauważać, jak jego interpretacje wpływają na nasilenie lęku.
2. Eksperymenty behawioralne – np. wywoływanie lekkich objawów w bezpiecznych warunkach (szybkie oddychanie, kręcenie się na krześle), aby sprawdzić, czy rzeczywiście prowadzą one do utraty przytomności czy zawału.
3. Konfrontację z sytuacjami unikania – stopniowe wracanie do aktywności i miejsc, które wcześniej były źródłem obaw.
W efekcie pacjent stopniowo uczy się, że objawy paniki są przejawem reakcji lękowej organizmu, a nie zagrożeniem życia. Z czasem napady tracą swoją siłę, a lęk przed nimi słabnie.
Zaburzenia lękowe z napadami paniki mogą wydawać się bardzo przytłaczające, ale są w pełni zrozumiałe z perspektywy psychologii i skutecznie leczone. Terapia poznawczo-behawioralna według modelu Clarka pozwala przerwać błędne koło paniki i odzyskać poczucie kontroli nad swoim życiem. To proces, w którym zamiast unikać i walczyć z objawami, uczymy się je rozumieć i doświadczać w nowy sposób – co otwiera drogę do trwałej poprawy jakości życia.