28/08/2025
Przepisy ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r. poz. 2151, z późn. zm.), zgodnie z wykładnią językową, nie przewidują możliwości wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych za pośrednictwem Internetu (czy „na telefon”, z dowozem do domu klienta). Zakaz ten wynika wprost z treści ustawy. W myśl art. 18 ust. 1 wskazanej ustawy „sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona jedynie na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży”. Przywołana powyżej ustawa wskazuje zamknięty katalog rodzajów zezwoleń na prowadzenie sprzedaży określonych napojów alkoholowych, co oznacza, że organ zezwalający może udzielić tylko i wyłącznie zezwolenia przewidzianego w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, czyli na sprzedaż w określonym punkcie sprzedaży (lokalu). Więcej informacji na temat prawnych aspektów tego tematu znajduje się na stronie: https://kcpu.gov.pl/prawo/pytania-i-odpowiedzi/.
Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom jest przeciwne rozszerzaniu możliwości sprzedaży napojów alkoholowych na inny sposób niż bezpośredni. Stanowisko to jest zgodne z dotychczasową wiedzą na temat strategii z zakresu zdrowia publicznego. Za trzy najbardziej efektywne, łatwo dostępne i wydajne narzędzia mające na celu ograniczenie szkodliwego spożywania alkoholu WHO wskazuje[1]:
ograniczenie fizycznej dostępności alkoholu,
ograniczenie reklamy alkoholu i działań marketingowych,
zwiększenie ceny alkoholu poprzez opodatkowanie.
Wprowadzenie możliwości sprzedaży napojów alkoholowych w formie zdalnej stoi w sprzeczności ze wszystkimi trzema strategiami. Włączenie kolejnego kanału dystrybucji w sposób oczywisty wpłynie na zwiększenie dostępności fizycznej alkoholu. Możliwość dokonywania zakupów alkoholu nawet bez konieczności wyjścia z domu jest zaprzeczeniem idei zmniejszenia dostępności fizycznej alkoholu, której założeniem jest m.in. zwiększenie wysiłku w celu jego zdobycia, a tym samym zmniejszenia całkowitej wielkość spożycia[2]. Już teraz dostępność napojów alkoholowych w Polsce jest bardzo wysoka, o czym świadczy nie tylko liczba osób przypadających na jeden punkt sprzedaży, ale również wysoka wielkość spożycia napojów alkoholowych.
Stworzenie możliwości sprzedaży alkoholu w formie zdalnej wpłynie również na zwiększenie dostępności ekonomicznej alkoholu – sprzedaż internetowa niesie za sobą niższe koszty co przekłada się na możliwość obniżenia ceny sprzedawanego produktu. Ponadto sprzedaż w Internecie daje możliwość łatwego, nie wymagającego nakładów ani wysiłku, porównania cen i wybrania produktu o najniższej cenie. Badania australijskich sklepów internetowych oferujących alkohol pokazały, że ich ceny są niższe niż w sklepach stacjonarnych, większość sklepów proponowała zniżki przy zakupie większych ilości napojów alkoholowych[3]. Można przypuszczać, że podobne mechanizmy będą funkcjonować również w Polsce.
Umożliwienie internetowej sprzedaży napojów alkoholowych może wpłynąć również na zwiększenie ekspozycji konsumentów na reklamę napojów alkoholowych.
Warto też mieć na uwadze wnioski NIK przygotowane w ramach informacji o wynikach kontroli „Ograniczanie Spożycia Napojów Alkoholowych” (LPO.430.006.2020 Nr ewid. 196/2020/P/20/076/LPO), które wskazują na niewystarczające działania w zakresie ograniczania dostępności alkoholu. Przy czym warto pamiętać, że WHO co kilka lat publikuje prognozy dotyczące wielkości spożycia alkoholu dla każdego kraju w populacji 15+. Są one opracowywane m.in. na podstawie danych o spożyciu alkoholu, polityce alkoholowej i wynikających z niej działaniach wprowadzanych w poszczególnych krajach. Polska, w kolejnych prognozach, znajduje się wśród krajów, w których spodziewany jest wzrost spożycia do 2030 r. (do 12,5 l 100% alkoholu w przeliczeniu na jednego mieszkańca w wieku 15+[4]). W interesie zdrowia publicznego jest, aby działaniom, które mogą zaprzeczyć tej prognozie nadać najwyższy priorytet.
[1] World Health Organization, World Health Organization, World Health Organization, i Management of Substance Abuse Team. 2018. Global Status Report on Alcohol and Health 2018Za
[2] Babor i in. 2018. Alcohol no ordinary commodity. 2018 Oxford Press
[3] Colbert I in. Content analysis of websites selling alcohol online in Australia. 2020. Drug and Alcohol Review (February 2020), 39, 162–169. DOI: 10.1111/dar.13025
[4] Źródło: https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicator-details/GHO/alcohol-total-(recorded-unrecorded)-per-capita-(15-)-consumption-with-95-ci-projections
