01/10/2025
Tendinopatia to NIE tylko przeciążony ścięgno!
O nieoczywistych możliwościach terapii.
Ostatnie badania jasno pokazują: przewlekła tendinopatia to rzadko wina tylko i wyłącznie “przetrenowania”.
Ścięgno jest elementem dynamicznej pętli, w której mechaniczne przeciążenie, stan zapalny oraz unaczynienie wzajemnie się napędzają.
U pacjentów z czynnikami ryzyka (jak cukrzyca, otyłość, czy leki) ta pętla jest już aktywowana, zanim jeszcze chwycisz za ciężary.
Czym jest „Pętla tendinopatyczna”? 🔄
Dotychczas sądziliśmy, że mikrouszkodzenia ze złej techniki prowadzą do bólu. To zbyt duże uproszczenie.
Naukowcy nazywają to “Tendinopathic Loop” – błędnym kołem, w którym trzy główne czynniki wzajemnie się potęgują.
1️⃣ Naprężenie mechaniczne: To nie tylko sam ciężar, ale też ZBYT MAŁE obciążenie!
- Nadmiar: Uszkodzenia komórek i uwolnienie substancji zapalnych (DAMPs).
- Niedobór: Osłabienie macierzy i również wzrost cytokin zapalnych (IL1β, TNFα).
2️⃣ Stan Zapalny: Kiedyś go wykluczano, dziś wiadomo, że jest kluczowy.
- Nie tylko lokalny, ale i systemowy – ten związany z otyłością czy insulinoopornością.
- Ten stan zapalny potrafi uczynić ścięgno nadwrażliwym! Wpływa na kanały Piezo1, obniżając próg bólu, przez co zwykłe obciążenie jest odczuwane jako bolesne przeciążenie.
3️⃣ Wzrost Unaczynienia (Neowaskularyzacja): To te nowe, "dziurawe" naczynia.
- Organizm próbuje leczyć niedotlenioną tkankę, tworząc nowe naczynia (czynnik VEGF).
- Problem: Te nowe naczynia są często nieszczelne (zaburzenie bariery), wpuszczając do środka ścięgna płyny i cząsteczki z krwi, co nasila stan zapalny i obrzęk.
- Wzrost ciśnienia w ścięgnie (nawet 43.8 mmHg w spoczynku w ścięgnie Achillesa – R. Gehwolf et al.) powoduje niedokrwienie, a to nasila problem.
Pacjent jako całość, a nie tylko ścięgno💡
W naszym podejściu to metabolizm i stan zdrowia ogólnego stają się nowym, czwartym filarem leczenia.
❌ Nieefektywne: Leczenie wyłącznie "rozciąganiem" i "wzmacnianiem".
✅ Pełna perspektywa: Terapia mechaniczna + interwencja metaboliczna i naczyniowa.
Jak metabolizm psuje twoje ścięgno?
1. Glukoza i Oksydacja: Komórki ścięgna (tenocyty) pod wpływem przewlekłego stresu (lub insulinooporności) przechodzą z preferowanego, efektywnego spalania tlenowego (OXPHOS) na mniej efektywną glikolizę.
2. Kwas Mlekowy (Laktat): Ten metaboliczny "skrót" prowadzi do akumulacji laktatu i lokalnego zakwaszenia, które z kolei nasilają degradację macierzy ścięgna i przewlekły stan zapalny (R. Gehwolf et al., 2025).
3. Tworzenie Zrostów (Fibroza): Zamiast efektywnej naprawy, mamy przejście do "złego" kolagenu typu III i tworzenie się tkanki bliznowatej. Blokowanie glikolizy (np. lekiem 2DG) w badaniach nad ścięgnami hamuje to patologiczne różnicowanie.
To tłumaczy, dlaczego metformina (lek na cukrzycę, aktywator AMPK) jest obiecującym kierunkiem terapeutycznym w leczeniu tendinopatii, ponieważ przywraca zdrowy, tlenowy metabolizm w tenocytach.
Podejście Kombinowane jest królem!
Samo ćwiczenie ekscentryczne, choć skuteczne, to tylko część rozwiązania. Musimy działać na różne elementy Pętli:
- Mechaniczny: Odpowiednio dozowany load (nie za dużo, nie za mało).
- Zapalny: Kontrolowanie stanu zapalnego (np. dieta, sen).
- Naczyniowy: Terapie wpływające na unaczynienie (jak np. Fale Uderzeniowe - ESWT, które zwiększają VEGF i MMP9, promując efektywniejszy remodeling, lub iniekcje sklerotyzujące w bolesne naczynia).
Nie Ignoruj chorób układowych:
Jeśli ból ścięgna nie mija mimo wzorowej rehabilitacji, sprawdź stan metaboliczny (glukoza, cholesterol, waga). Przewlekłe, niskopoziomowe zapalenie towarzyszące tym chorobom aktywuje Twoją pętlę bólową.
Jeśli nie zaadresujemy całego systemu i będziemy skupiać się tylko na ćwiczeniu obolałego punktu, efekt terapeutyczny będzie tymczasowy i frustrujący.
Czy to nie jest zadziwiające, jak bardzo kondycja Twojej wątroby i trzustki może wpływać na to, jak bardzo boli Cię ścięgno Achillesa?
Źródło: Gehwolf et al., Tendinopathy: The Interplay between Mechanical Stress, Inflammation, and Vascularity, Advanced Science, 2025.