05/08/2025
Komentarz Prof.dr hab. Jana Czesława Czabały, członka Rady Naukowej PTP, w sprawie aktualnie procedowanych regulacji prawnych, istotnych dla zawodu psychologa:
♦️Opinia dotycząca stanowiska Zarządu Polskiego Towarzystwa Psychologicznego w sprawie projektów ustaw o zawodzie psychologa i o zawodzie psychoterapeuty
60 lat mojej pracy zawodowej to wykonywanie różnych zadań związanych z psychologią kliniczną i psychoterapią. Ponad 40 lat pracy w Instytucie Psychiatrii i Neurologii – w tym czasie uzyskiwanie stopni naukowych i tytułu profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pomad 20 lat na etacie nauczyciela akademickiego w Instytucie Psychologii Akademii Pedagogiki Specjalnej. Wśród różnych zadań zawodowych w tych latach realizowałem następujące:
🔸Byłem kierownikiem Zespołu, który przygotował program specjalizacji w psychologii klinicznej, przyjęty w 1983 roku przez Ministerstwo Zdrowia
🔸Byłem członkiem Zarządu Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego od 1974. W latach 1983-1989 i 2001-2004 i 2010-2013 -przewodniczącym Zarządu Sekcji
🔸Jestem członkiem Society for Psychotherapy Research
Sejm pracuje nad dwoma ważnymi ustawami. Ustawą o zawodzie psychologa i ustawą o zawodzie psychoterapeuty. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Psychologicznego jest jednoznaczne. Ustawa o zawodzie psychologa jest bardzo potrzebna, biorąc pod uwagę zadania zawodowe jakie wykonują psychologowie – wspomagają rozwój zdrowia psychicznego osoby przez wspomaganie rozwoju właściwości emocjonalnych, poznawczych i społecznych oraz proponują pomoc psychologiczną osobom doświadczającym problemów ze zdrowiem psychicznym. Psychologia to jeden z trzech zawodów (po medycynie i naukach społecznych) najważniejszych dla zapewnienia osobie skutecznego zaspokajania własnych potrzeb i realizację zadań rozwojowych. Brak regulacji zawodowych utrudnia psychologom realizację tych zadań.
Psychoterapia to podstawowa metoda pomocy osobom doświadczającym zaburzeń zdrowia psychicznego. To właśnie psychologowie są najbardziej przygotowani do realizacji psychoterapii, bo zaburzenia zdrowia psychicznego to efekt nieprawidłowego rozwoju takich właściwości osoby jak sfera emocjonalna,, poznawcza czy wzorce zachowania, a więc takich właściwości osoby, które są przedmiotem nauczania na studiach psychologicznych i na różnych szkoleniach podyplomowych. W definicji Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego wśród osób otrzymujących uprawnienia do prowadzenia psychoterapii, na pierwszym miejscu wymienieni są psychologowie. W Polsce, od lat największą liczbę certyfikowanych psychoterapeutów w dwóch największych towarzystwach naukowych związanych ze zdrowiem psychicznym (psychiatrycznym i psychologicznym) stanowią psychologowie. Propozycja wykreślenia zadań związanych z prowadzeniem psychoterapii z ustawy o zawodzie psychologa jest zaprzeczeniem istoty zawodu psychologa.
Polskie Towarzystwo Psychologiczne jest jednoznaczne także w sprawie ustawy o zawodzie psychoterapeuty – ta ustawa nie ma uzasadnienia merytorycznego i „powinna być odrzucona w całości”.
Od ok. 60 lat pracuję jako psychoterapeuta. Zarząd Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego tworzył zasady stosowania psychoterapii jako metody leczenia zaburzeń zdrowia psychicznego, wskazując na jej rolę w leczeniu różnych zaburzeń jako metody podstawowej, istotnej części programów leczenia, czy jako metody wspomagającej leczenie. Zawsze jednak była rozumiana jako metoda leczenia. Podobnie jak jest to sformułowane w amerykańskich definicjach psychoterapii towarzystw psychologicznego i psychiatrycznego. To staraniem Zarządu Sekcji Naukowej PTP, Ministerstwo zdrowia uznało oficjalnie, że psychoterapia została włączona w zakres refundowanych metod leczniczych. Zarząd Sekcji opracował także jednolity program szkolenia, potwierdzany certyfikatem psychoterapeuty. Około rok temu Ministerstwo Zdrowia wprowadziło specjalizację z psychoterapii. Wszystkie te starania skutkowały tworzeniem optymalnych warunków dla podnoszenia jakości psychoterapii jako metody leczenia zaburzeń zdrowia psychicznego.
W ostatnich latach dopiero powstało w Polsce kilkadziesiąt różnych stowarzyszeń z nazwą „psychoterapia”. Zaczęły one prowadzić własne szkolenia dla wszystkich chętnych i wydawać własne certyfikaty osobom z różnym wykształceniem zawodowym. Stąd pewnie pomysł, aby starać się o „zawód psychoterapeuty”. Paradoksalnie konsultant krajowy w dziedzinie psychoterapii, powołany przez Ministerstwo Zdrowia jest główną osobą zabiegającą o przyjęcie ustawy o zawodzie psychoterapeuty.
Psychoterapia jest metodą leczenia zaburzeń zdrowia psychicznego, jak opisane jest w różnych definicjach a nie zawodem. Jako specjalistyczna metoda leczenia wymaga nabycia odpowiednich kwalifikacji. Nabycie tych kwalifikacji może zapewnić szkolenie specjalistyczne, takie jak proponuje Ministerstwo Zdrowia wprowadzając specjalizację w dziedzinie psychoterapii. Przyjęcie ustawy o zawodzie psychoterapeuty będzie równoznaczne z utrwaleniem chaosu i zamiast doskonalenia kwalifikacji psychoterapeutów w ich skutecznym pomaganiu osobom cierpiącym na zaburzenia zdrowia psychicznego, będzie sposobem na zapewnienie „psychoterapeutom” ich pozycji zawodowej.
Przyjęcie ustawy o zawodzie psychoterapeuty będzie równoznaczne z wyłączeniem psychoterapii spod nadzoru Ministerstwa Zdrowia, a tym samym pozbawieniem jej statusu oficjalnej metody leczenia ze wszystkimi negatywnymi konsekwencjami dla osób potrzebujących takiego leczenia. W myśl założeń ustawy o zawodzie psychoterapeuty jest wyprowadzenie tej formy leczenia z usług gwarantowanych i jej komercjalizacja.
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i innych Stowarzyszeń, domagających się odrzucenia ustawy o zawodzie psychoterapeuty jest w pełni uzasadnione i jest wsparciem dla osób poszukujących profesjonalnej pomocy w ich doświadczeniach związanych z zaburzeniami zdrowia psychicznego
Prof.dr hab. Jan Czesław Czabała
Joanna Mucha, Józefa Szczurek - Żelazko, Hoc, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Marta Golbik, Urszula Koszutska - Posłanka ze Śląska, Radosław Lubczyk - Poseł na Sejm RP, Włodzisław Giziński - Poseł na Sejm RP, Katarzyna Ueberhan , Anna Dąbrowska-Banaszek - Poseł na Sejm RP, Marcelina Zawisza, Sójka, Jolanta Sobierańska Grenda
