07/01/2025
🧠
Czy możemy komunikować się z osobami w śpiączce?
Seriale medyczne pokazują nam, że że osoba w śpiączce nas słyszy. Niestety, to MIT!
Komunikowanie się z osobą w śpiączce jest niemożliwe.
A więc czym jest śpiączka?
To głębokie zaburzenie świadomości – osoba żyje, ale brakuje jej czuwania i świadomości.
Przyczyny to m.in. urazy mózgu, udary, infekcje czy zatrucia. Śpiączka trwa zwykle od kilku dni do kilku tygodni, po czym pacjent może:
➡️ wybudzić się w ciągu paru dni i wrócić do zdrowia
➡️ albo diagnozuje się u niego śmierć mózgową
➡️ albo wchodzi w stan przedłużonego zaburzenia świadomości, np. w stan wegetatywny.
Różnice między stanami świadomości:
🌀 Stan wegetatywny – brak świadomości i celowych zachowań mimo cyklu snu/czuwania.
🌀 Stan minimalnej świadomości (MCS - Minimally Conscious State) – sporadyczne celowe reakcje.
🌀 Zespół zamknięcia (Locked-in) – pełna świadomość, mają nienaruszone funkcje poznawcze, mają cykl snu-czuwania oraz słyszą i widzą, ale brak możliwości ruchu i komunikacji, mają całkowity paraliż prawie wszystkich mięśni szkieletowych.
STAN WEGETATYWNY:
Śpiączka jest często mylona z trwałym stanem wegetatywnym, w którym mózg jest poważnie uszkodzony, ale układ siatkowaty pozostaje nienaruszony. W stanie wegetatywnym pacjent jest nieświadomy i prawie całkowicie nie reaguje, ale jego mózg
wykazuje oznaki cyklu snu/czuwania.
Po przebudzeniu pacjenci wegetatywni często mimowolnie poruszają twarzą, oczami i kończynami, co może względnie budzić nadzieję. Czasami mogą również wydawać jęczące odgłosy, reagować na dźwięki, a nawet przez chwilę śledzić oczami poruszające się cele.
Jeśli jednak zdiagnozowano u nich stan wegetatywny, reakcje te uważa się za czysto odruchowe, a nie oznaki jakiejkolwiek prawdziwej świadomości.
Jak to diagnozujemy?
Schemat diagnozowania pacjenta w śpiączce zaczyna się od przyczyn uszkodzenia mózgu.
Następnie diagnozowany jest stan świadomości. Na końcu czy jest możliwe wybudzenie z tego stanu.
🧿 Skala Glasgow ocenia zaburzenia świadomości w skali 3–15. Wynik 3 to najcięższy stan, 9 uważa się za próg przytomności, a 15 oznacza brak zaburzeń. Osoba w śpiączce ma GCS poniżej 9, czyli nie posiada reaktywności czy zdolności
postrzegania, nie wykazuje również oznak cyklu snu/czuwania
🧿 EEG i fMRI pozwalają sprawdzić, czy pacjent reaguje na bodźce.
Ciekawostka naukowa:
W 2010 roku dr. Adrian M. Owen i dr. Steven Laureys opublikowali badanie, w którym u czterech (17%) z 23 pacjentów w stanie wegetatywnym wykryto oznaki świadomości za pomocą fMRI. W eksperymencie pacjent miał odpowiadać na pytania „tak” lub „nie” za pomocą wyobrażenia sobie gry w tenisa (odpowiedź „tak”) lub spaceru po domu (odpowiedź „nie”). Mentalna gra w tenisa zwiększała przepływ krwi do rejonu mózgu odpowiedzialnego
za planowanie i wykonywanie ruchów ciała, zaś spacer po domu aktywizował obszary związane z orientacją przestrzenną. W ten sposób można było z łatwością rozróżnić
odpowiedzi. Aktywność mózgu potwierdziła odpowiedzi pacjenta, które były zgodne z wynikami grupy kontrolnej.
Dlaczego wierzymy w mit?
Rodziny pragną kontaktu i mają nadzieję, że bliscy ich słyszą. Jednak prawda jest bardziej skomplikowana. Każdy pacjent w śpiączce to wyjątkowy przypadek, a proces leczenia i
opieki wymaga ogromnej cierpliwości i zrozumienia.
Pamiętajmy: Świadomość to coś stopniowalnego, a procesy regeneracyjne w mózgu mogą zaskoczyć!
Dziękujemy za uwagę! Mamy nadzieję, że ten post rozwiał wasze wątpliwości na temat różnych stanów świadomości.
Źródła: Kalat, J. (2020). Biologiczne podstawy psychologii. Wydawnictwo PWN
Kwiatkowska, A., Czyżewski, A. (2017). Komputerowe oko świadomości. Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit.
Owen, A. M. (2014). Czy jest tam kto?. Świat Nauki, 6(274), 47-51.
Rębiałkowska-Stankiewicz, M. (2015). Diagnoza potrzeb rodzin pacjentów w stanie wegetatywnym. Przegląd Pedagogiczny, 1(29), 223-233.
