Fizjoterapeuta Paweł Tartak

11/11/2025

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego to jedno z najczęstszych schorzeń układu ruchu u dorosłych. Objawia się bólem, sztywnością i ograniczeniem funkcji, jednak jej przebieg jest bardzo zróżnicowany.
Nie każda „artroza” widoczna w badaniach obrazowych wymaga operacji — w wielu przypadkach skuteczna okazuje się odpowiednio prowadzona fizjoterapia.

🔹 Czy zmiany zwyrodnieniowe zawsze muszą boleć?

Badania pokazują, że nasilenie zmian w RTG lub MRI nie zawsze idzie w parze z bólem.
Nawet połowa osób z widocznymi zmianami zwyrodnieniowymi nie zgłasza dolegliwości.
Na odczuwanie bólu wpływają nie tylko zmiany w chrząstce, ale też siła mięśni, stabilność stawu, stan zapalny, masa ciała i czynniki psychologiczne.

🔹 Fizjoterapia – skuteczne leczenie zachowawcze

Według aktualnych wytycznych ACR (2020) i OARSI (2019) ćwiczenia i edukacja pacjenta stanowią podstawowe leczenie choroby zwyrodnieniowej kolan.
Regularna aktywność fizyczna (2–3 razy w tygodniu):
✅ zmniejsza ból średnio o kilkanaście procent,
✅ poprawia funkcję stawu,
✅ a efekt utrzymuje się przez 2–6 miesięcy po zakończeniu programu.

Najlepsze efekty daje połączenie ćwiczeń wzmacniających, równoważnych, edukacji i kontroli masy ciała.
Nawet umiarkowana aktywność, jak szybki marsz czy jazda na rowerze, może łagodzić objawy i poprawiać metabolizm chrząstki.

🔹 Kiedy potrzebna jest operacja?

W zaawansowanych stadiach choroby, gdy ból uniemożliwia codzienne funkcjonowanie, rozważa się endoprotezoplastykę — czyli wymianę stawu.
To jeden z najczęstszych zabiegów ortopedycznych na świecie, przynoszący znaczną i trwałą poprawę jakości życia.
Pacjenci zwykle odczuwają wyraźną redukcję bólu oraz poprawę funkcji w ciągu 3–6 miesięcy po zabiegu, a efekty utrzymują się przez lata.

🔹 Fizjoterapia przed i po zabiegu

Ćwiczenia przedoperacyjne mogą poprawić siłę mięśni i przygotować staw do operacji, choć ich wpływ na ból jest ograniczony.
Z kolei rehabilitacja pooperacyjna – prowadzona ambulatoryjnie lub w warunkach domowych – skraca czas rekonwalescencji, poprawia mobilność i przyspiesza powrót do sprawności.

🔹 Co mówią badania porównawcze?

Zarówno fizjoterapia, jak i endoprotezoplastyka skutecznie zmniejszają ból.
Efekt po operacji jest zwykle silniejszy i bardziej trwały, ale fizjoterapia często pozwala odroczyć konieczność zabiegu u osób z umiarkowanymi objawami.
Najlepsze rezultaty daje połączenie obu metod — przygotowanie fizjoterapeutyczne przed zabiegiem i systematyczna rehabilitacja po operacji.

🔹 Wnioski dla pacjentów

✅ Zmiany zwyrodnieniowe to naturalny proces starzenia, nie zawsze powód do operacji.
✅ Ruch i fizjoterapia to skuteczne leczenie zachowawcze.
✅ Endoprotezoplastyka przynosi największą i najtrwalszą poprawę u pacjentów z zaawansowaną chorobą.
✅ Edukacja, aktywność i współpraca ze specjalistą są kluczowe na każdym etapie terapii.

30/10/2025

🎃 Strach z rezonansu – czy naprawdę jest się czego bać?

Czy wiesz, że większość zmian widocznych w rezonansie magnetycznym nie oznacza choroby ani bólu?
Już w klasycznym badaniu New England Journal of Medicine wykazano, że aż 64% zdrowych osób bez bólu ma w rezonansie lędźwiowym widoczne zmiany dyskowe — uwypuklenia, przepukliny czy degeneracje [1].

To oznacza, że „straszne” opisy typu „dyskopatia”, „degeneracja”, „osteofity” nie zawsze tłumaczą objawy.
W wielu przypadkach to naturalne zmiany związane z wiekiem i adaptacją kręgosłupa, a nie patologia wymagająca leczenia.

Nowsze metaanalizy potwierdzają ten wniosek:
Brinjikji i wsp. (AJNR, 2015) przeanalizowali ponad 3000 badań MRI i wykazali, że zmiany zwyrodnieniowe występują u:

- 37% osób w wieku 20 lat,

- 80% osób po 50. roku życia,

- 96% osób po 80. roku życia,
nawet u tych bez żadnych dolegliwości bólowych [2].

📚 Z tego powodu międzynarodowe zalecenia (NICE, ACP, WHO) jasno podkreślają:
👉 Rezonans wykonuje się tylko przy poważnych objawach neurologicznych (np. osłabienie mięśni, zaburzenia czucia, podejrzenie urazu lub nowotworu).
👉 W pozostałych przypadkach najlepszym leczeniem pierwszego wyboru jest ruch, fizjoterapia i edukacja pacjenta.

❗ Wniosek:
Nie bój się swojego rezonansu.
To tylko obraz – a ciało potrafi funkcjonować świetnie mimo widocznych zmian.
Najlepszym lekarstwem na ból pleców pozostaje ruch i mądre podejście, nie kolejne badania.

📖 Bibliografia:
[1] Jensen M.C. et al. Magnetic resonance imaging of the lumbar spine in people without back pain. N Engl J Med. 1994;331(2):69–73.
[2] Brinjikji W. et al. Systematic literature review of imaging features of spinal degeneration in asymptomatic populations. Am J Neuroradiol. 2015;36(4):811–816.

26/10/2025

Pływanie oraz ćwiczenia w wodzie od lat uznawane są za jedne z najbezpieczniejszych form aktywności przy bólach kręgosłupa.
Dzięki właściwościom fizycznym wody – wyporności, ciśnieniu hydrostatycznemu i równomiernemu oporowi – ciało może poruszać się bez przeciążenia, a jednocześnie aktywnie wzmacniać mięśnie stabilizujące.

To właśnie połączenie odciążenia i aktywizacji sprawia, że pływanie znajduje zastosowanie w rehabilitacji bólu lędźwiowego, przeciążeń oraz w terapii po urazach czy operacjach kręgosłupa.

💧 Jak działa terapia wodna?

📌 Odciąża kręgosłup – woda zmniejsza masę ciała nawet o 80–90%, redukując nacisk na krążki międzykręgowe i stawy.
📌 Aktywuje mięśnie głębokie – utrzymanie stabilnej pozycji w wodzie wymaga pracy mięśni core i przepony.
📌 Poprawia krążenie i drenaż limfatyczny – ciśnienie hydrostatyczne wspiera powrót żylny i redukuje obrzęki.
📌 Działa relaksacyjnie – temperatura 32–34°C rozluźnia mięśnie i obniża aktywność układu współczulnego.

🩺 Co mówią najnowsze badania?

📚 Ma et al., BMC Musculoskeletal Disorders (2022)
Metaanaliza 13 badań wykazała, że ćwiczenia w wodzie zmniejszają ból i poprawiają funkcję u pacjentów z przewlekłym bólem krzyża skuteczniej niż klasyczna fizjoterapia.

📚 Peng et al., JAMA Network Open (2022)
W 12-tygodniowym RCT wykazano, że terapia wodna przynosiła większe i trwalsze efekty niż zabiegi fizykalne – pacjenci zgłaszali o 50% większą redukcję bólu po 3 miesiącach.

📚 Rosenstein et al., Scientific Reports (2025)
Badanie MRI potwierdziło, że ćwiczenia wodne poprawiają strukturę i aktywność mięśni przykręgosłupowych (multifidus, erector spinae) w porównaniu do standardowej opieki.

📚 Homayouni et al., J Musculoskelet Res (2015)
U pacjentów ze zwężeniem kanału kręgowego (lumbar spinal stenosis) ćwiczenia w wodzie przyniosły większe zmniejszenie bólu i poprawę chodu niż fizjoterapia lądowa.

📚 Borges et al., PLOS One (2025)
Trwające badanie kliniczne ma na celu określenie wpływu połączonego programu ćwiczeń wodnych i lądowych na ból, mobilność i jakość życia – pierwsze wyniki wskazują na lepszą tolerancję i wyższą motywację pacjentów.

📚 Oakes et al., J Aquatic Phys Ther (2024)
Badanie ankietowe wykazało, że pacjenci z bólem krzyża uznają wodę za środowisko bezpieczne i mniej stresujące, ale bariery stanowią logistyka i dostęp do basenów terapeutycznych.

📚 Waller et al., Spine J. (2017)
8 tygodni ćwiczeń wodnych zmniejszyło ból o 2,5 pkt VAS i poprawiło funkcję o 28% w grupie pacjentów z przewlekłym bólem lędźwiowym.

🧠 Dlaczego to działa?

Woda działa zarówno mechanicznie, jak i neurologicznie.
Obniża napięcie mięśniowe, poprawia czucie głębokie i wspomaga regulację układu nerwowego.
Rytmiczny ruch w środowisku wodnym aktywuje nerw błędny (vagus nerve), co przekłada się na spadek stresu i poprawę jakości snu (Stanley et al., 2022).

⚠️ Ograniczenia i przeciwwskazania

Pływanie nie zawsze jest właściwym wyborem.
Wymaga indywidualnej oceny fizjoterapeuty, zwłaszcza przy:
• ostrym bólu z promieniowaniem (np. rwa kulszowa),
• niestabilności segmentarnej,
• chorobach krążeniowo-oddechowych.

Ponadto – woda nie zastąpi treningu siłowego.
Brak obciążenia osiowego nie wpływa na gęstość mineralną kości (Wu et al., 2022).

🔍 Rola fizjoterapeuty

Fizjoterapeuta ocenia, czy, kiedy i w jakiej formie włączyć wodę do terapii.
Program powinien obejmować:
• naukę bezpiecznej techniki pływania,
• ćwiczenia stabilizacyjne w wodzie,
• progresję ruchu w miarę poprawy funkcji,
• uzupełnienie o trening siłowy na lądzie.

Podsumowanie

✅ Ćwiczenia w wodzie i pływanie zmniejszają ból, poprawiają funkcję i jakość życia u osób z przewlekłymi bólami krzyża.
✅ Są skuteczniejsze niż sama fizykoterapia pasywna, a efekty utrzymują się dłużej.
❌ Wymagają jednak właściwego doboru stylu, temperatury i intensywności – najlepiej pod kontrolą fizjoterapeuty.

19/10/2025

📱„Smartfonowa szyja” to mit? Nowe badania pokazują, że winny jest nie kark, a styl życia.

Od lat słyszymy, że pochylanie głowy nad telefonem powoduje ból karku – tzw. text neck.
Ale najnowsze badanie podłużne (Correia i wsp., Brazilian Journal of Physical Therapy, 2025) pokazuje coś zupełnie innego:
➡️ to nie postawa szyi jest problemem, lecz brak ruchu i zaburzony styl życia.

🔬 Co sprawdzono?
Badacze przez rok obserwowali kilkuset dorosłych, mierząc kąt pochylenia szyi przy korzystaniu ze smartfona. Po 12 miesiącach sprawdzili, kto doświadcza bólu karku.

📊 Wynik?
Pochylenie głowy nie miało znaczenia — osoby trzymające telefon nisko nie odczuwały bólu częściej niż te z bardziej „ergonomiczną” postawą.

⚠️ Co naprawdę zwiększa ryzyko bólu?

Badanie ujawniło dwa główne czynniki:
• Zła jakość snu – ryzyko bólu większe o 76%
• Brak aktywności fizycznej – ryzyko większe aż o 141%

To właśnie styl życia, nie ustawienie szyi, decyduje o zdrowiu naszego karku.

🧠 Smartfon a zdrowie psychiczne

Nadmierne korzystanie z telefonu i mediów społecznościowych wpływa nie tylko na kręgosłup, ale też na sen, koncentrację i emocje.

📚 Thomée et al., 2021, Frontiers in Psychiatry
– Meta-analiza 32 badań: nadmierne użycie telefonu zwiększa stres, bezsenność i objawy depresji.

📚 Huang et al., 2022, Computers in Human Behavior
– Ponad 3 godziny dziennie w mediach społecznościowych = wyższe ryzyko lęku i obniżonego nastroju, szczególnie przy wieczornym używaniu telefonu.

📚 Mougharbel & Goldfield, 2022, Preventive Medicine Reports
– Korzystanie z telefonu w łóżku skraca sen i pogarsza regenerację o 41%, co sprzyja bólowi mięśniowo-szkieletowemu.

📚 Rozgonjuk et al., 2023, BMC Psychology
– Nadmierne „scrollowanie” zwiększa reaktywność emocjonalną i nasila odczuwanie bólu przez stresowe pobudzenie układu nerwowego.

💡 Co z tego wynika?

Ból karku rzadko wynika z samego pochylenia głowy.
Znacznie większe znaczenie mają:
🛌 sen,
🏃‍♀️ ruch,
📵 równowaga cyfrowa i odpoczynek psychiczny.

Ciało potrafi się dostosować do postawy — ale gorzej znosi brak regeneracji i nadmiar bodźców.

💬 Podsumowując:

Nie sama postawa, ale styl życia decyduje o tym, jak czujemy swój kark – i jak czujemy się w ogóle.

12/10/2025

Czy ćwiczenia wykonywane samodzielnie są tak samo skuteczne, jak te prowadzone przez fizjoterapeutę?

W rehabilitacji stawów — np. po urazach kolan, barków, czy operacjach ortopedycznych — często pojawia się pytanie: czy wystarczy ćwiczyć samodzielnie w domu lub na siłowni?

Z punktu widzenia bezpieczeństwa, diagnostyki funkcjonalnej i skuteczności leczenia — nie zawsze.

📌 Diagnostyka fizjoterapeutyczna to kluczowy etap przed rozpoczęciem ćwiczeń.
Fizjoterapeuta nie tylko sprawdza zakresy ruchu czy siłę mięśni, ale także ocenia wzorce kompensacyjne, stabilność stawów, stan tkanek miękkich i ryzyko przeciążenia.

📌 Co pokazują badania?

1. W przypadku zespołu ciasnoty kanału kręgowego (stenozy lędźwiowej) pacjenci, którzy uczestniczyli w nadzorowanej fizjoterapii dwa razy w tygodniu, mieli większą poprawę w funkcjonowaniu, zmniejszeniu bólu i dystansie chodzenia, niż ci ćwiczący samodzielnie. (Minetama et al., 2019 – The Spine Journal)

2. W rehabilitacji po złamaniu dalszej nasady kości promieniowej (nadgarstek), programy prowadzone przez fizjoterapeutów przynosiły znacząco lepsze wyniki bólowe i funkcjonalne po 6 tygodniach i 6 miesiącach w porównaniu do ćwiczeń domowych. (Gutiérrez-Espinoza et al., 2017 – Journal of Hand Therapy)

3. W leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego i biodrowego — zalecenia kliniczne (SOFMER, Francuskie Towarzystwo Rehabilitacji) jednoznacznie wskazują, że program ćwiczeń powinien być rozpoczynany pod okiem fizjoterapeuty. Dopiero po edukacji i odpowiednim doborze ćwiczeń możliwe jest bezpieczne kontynuowanie terapii samodzielnie. (Delarue et al., 2007 – Annales de Réadaptation et de Médecine Physique)

🔬 Dlaczego nadzór fizjoterapeuty ma znaczenie?
• Dobór ćwiczeń dostosowany do stanu stawu, stopnia zaawansowania choroby i innych schorzeń
• Monitorowanie techniki, postępów i objawów
• Mniejsze ryzyko kontuzji lub pogorszenia stanu zdrowia
• Możliwość szybszej korekty planu terapii

🧠 Skuteczna rehabilitacja to nie tylko ruch — to przemyślany proces terapeutyczny oparty na ocenie funkcjonalnej, adaptacji obciążeń i bezpieczeństwie.

10/10/2025

🧠 10 października – Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego

Zdrowie psychiczne to integralna część naszego życia. To realny czynnik wpływający na ból, leczenie i skuteczność rehabilitacji.

W praktyce fizjoterapeutycznej coraz lepiej rozumiemy, że nasz nastrój, poziom stresu i samopoczucie psychiczne wpływają na odczuwanie bólu, motywację do ćwiczeń i tempo powrotu do sprawności. I odwrotnie — przewlekły ból może sprzyjać depresji, izolacji społecznej i pogorszeniu jakości życia.

🔬 Co pokazują badania?

📌 Depresja i przewlekły ból często współwystępują – tworząc błędne koło wzajemnego pogarszania się objawów.

🔗 Reis et al. (2024): U ponad 50% pacjentów z przewlekłym bólem zidentyfikowano objawy depresji. Zaburzenia neuroprzekaźników i przetwarzania bólu odgrywają w tym istotną rolę.

📌 Osoby z bólem i depresją rzadziej trafiają do specjalistów zdrowia psychicznego, choć korzystają częściej z pomocy lekarzy ogólnych.

🔗 Bao et al. (2003): Pacjenci z przewlekłym bólem i depresją byli o 20% mniej skłonni do korzystania z pomocy psychiatry niż osoby cierpiące tylko na depresję.

📌 Im większy ból i ograniczenia aktywności, tym gorsze zdrowie psychiczne.

🔗 Gilmour (2015): Przewlekły ból i ograniczenie ruchu znacząco obniżają szanse na tzw. „flourishing mental health” – stan psychicznego dobrostanu.

W Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego przypominamy:

🔸 Ciało i umysł to system naczyń połączonych
🔸 Psychika wpływa na ból, a ból – na psychikę
🔸 Fizjoterapia wspiera dobrostan psychiczny – przez ruch, edukację, relację terapeutyczną

10/10/2025

"Najwyższe pozycje z polskich uczelni zajęły w przedziale miejsc 501-600 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu oraz Uniwersytet Jagielloński w Krakowie."

W najnowszym zestawieniu Times Higher Education World University Rankings 2026 Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu i Uniwersytet Jagielloński znalazły się w przedziale 501–600, osiągając najlepszy wynik wśród polskich uczelni. Na pierwszym miejscu globalnie uplasował się University of Oxfo...

05/10/2025

Po operacji ortopedycznej pacjenci często pytają: „Kiedy mogę wstać?” Odpowiedź brzmi: im szybciej, tym lepiej – ale bezpiecznie i z pomocą fizjoterapeuty.

Wczesna pionizacja i aktywność po operacjach ortopedycznych zmniejszają ryzyko powikłań, takich jak zakrzepy, sztywność stawów czy zanik mięśni.

🔍 Oto 3 najczęstsze operacje ortopedyczne i co warto o nich wiedzieć z punktu widzenia rehabilitacji:

1️⃣ Endoprotezoplastyka stawu biodrowego (alloplastyka)
• Pionizacja już w 1–2 dobie po zabiegu
• Chodzenie z pomocą balkonika lub kul
• Ćwiczenia izometryczne, zakresu ruchu, nauka chodu
• Rehabilitacja domowa lub turnusowa od 2 tygodnia

📚 Wczesna pionizacja skraca hospitalizację o średnio 2 dni i zmniejsza ryzyko zakrzepicy
(Husted et al., 2018)

2️⃣ Zespolenie złamania kości udowej lub piszczelowej
• Faza ochronna (0–6 tygodni): ćwiczenia w łóżku, pionizacja z asekuracją
• Od 6 tygodnia: mobilizacja stawu, delikatne ćwiczenia czynne
• Od 12 tygodnia: reedukacja chodu, ćwiczenia oporowe i funkcjonalne

📚 Wczesna rehabilitacja po operacji złamań poprawia mobilność i zmniejsza ryzyko trwałych ograniczeń
(Sherrington et al., 2022, Cochrane Review)

3️⃣ Artroskopia stawu kolanowego (np. rekonstrukcja ACL)
• Wstawanie już w 1–2 dobie (jeśli brak przeciwwskazań)
• Chodzenie z kulami i stabilizatorem
• Wczesna praca nad zakresem ruchu (do 90° zgięcia w 2 tygodnie)
• Ćwiczenia propriocepcji, siły i kontroli kończyny

📚 Wczesna aktywizacja po operacjach kończyn dolnych przyspiesza powrót do funkcji i zmniejsza ból
(Murgier et al., 2021, ERAS Protocols)

⚠️ Dlaczego to takie ważne?

• Każdy dzień unieruchomienia to nawet 3–5% spadku siły mięśni
• Zbyt późna pionizacja zwiększa ryzyko zakrzepicy, powikłań płucnych, zrostów oraz depresji
• Wczesna mobilizacja zmniejsza koszty leczenia i skraca rekonwalescencję

📚 W badaniu przeprowadzonym wśród 336 pacjentów ortopedycznych objawy depresji stwierdzono u 12,2% badanych,
a wśród kobiet z chorobami kończyn dolnych – nawet u 36%.
Przewlekły ból, ograniczenie ruchu i opóźniona mobilizacja to czynniki znacząco zwiększające ryzyko depresji (Kuik & Łuczkiewicz, 2024).

🧠 Podsumowanie

• Wczesna pionizacja to element leczenia, nie ryzyko
• Fizjoterapia powinna rozpocząć się jak najszybciej po operacji – indywidualnie dobrana
• Współpraca z fizjoterapeutą to klucz do odzyskania sprawności i niezależności

29/09/2025

🫀 29 września obchodzimy Światowy Dzień Serca – to świetny moment, by przypomnieć, że leczenie często zaczyna się… po wypisie ze szpitala.

Po operacjach, udarach, zapaleniu płuc czy długotrwałym unieruchomieniu — ciało potrzebuje nie tylko odpoczynku, ale również aktywnego wsparcia.

🛏 Dlaczego pionizacja i wczesny ruch są tak ważne?

• Zapobiegają zakrzepom i zatorowości płucnej
(Gujral et al., 2020 – Impact of early mobilization in hospitalized medical patients)

• Poprawiają wentylację płuc i zapobiegają zapaleniom
(Fossat et al., 2018 – Effect of a mobilization therapy on critically ill patients)

• Chronią mięśnie przed zanikiem i osłabieniem
(Puthucheary et al., 2013 – Acute skeletal muscle wasting in critical illness)

✅ Jak może wyglądać rehabilitacja w domu?

• Ćwiczenia nóg i stóp w łóżku – przeciwzakrzepowe
• Ćwiczenia oddechowe i dmuchanie w rurkę/worek – poprawa wentylacji
• Siadanie na łóżku, pionizacja, spacer po pokoju – aktywacja całego układu krążenia
• Stopniowe zwiększanie dystansu i intensywności – zgodnie z tolerancją
• Wsparcie emocjonalne i kontakt z fizjoterapeutą – by się nie poddać

📚 Co mówi nauka?

• Wczesna mobilizacja zmniejsza ryzyko zatorowości płucnej i skraca rekonwalescencję
(Schaller et al., 2016 – Early goal-directed mobilisation in critically ill patients)

• Wydolność spada już po kilku dniach leżenia – rehabilitacja domowa jest konieczna
(Dirks et al., 2016 – Bed rest and muscle mass and strength in older adults)

• Ćwiczenia po COVID-19 poprawiają jakość życia i funkcję płuc
(Liu et al., 2020 – Effect of respiratory rehabilitation on patients recovering from COVID-19)

🧭 Podsumowanie

• Rehabilitacja domowa po szpitalu to leczenie — nie „opcjonalny dodatek”
• Każdy dzień w łóżku osłabia mięśnie, serce i płuca
• Pionizacja, ćwiczenia oddechowe i ruch chronią przed powikłaniami
• Fizjoterapeuta pomoże Ci zaplanować bezpieczny powrót do sprawności

📍 Dbając o serce – zadbaj też o ruch. Szczególnie po chorobie.

Fizjoterapia ortopedyczna, neurologiczna, uroginekologiczna, kompresjoterapia i drenaż limfatyczny, dietetyka i psychologia.

22/09/2025

Tendinopatia ścięgna Achillesa to jedna z najczęstszych dolegliwości przeciążeniowych u osób aktywnych fizycznie. Mimo to bywa często bagatelizowana.
➡️ Tymczasem brak odpowiedniego postępowania rehabilitacyjnego może prowadzić do przewlekłego bólu, osłabienia ścięgna, a nawet zerwania.

🌐 Więcej artykułów przeczytasz na naszym blogu:
👉 https://flinsmed.eu/blog

🔄 Etapy nowoczesnej rehabilitacji ścięgna Achillesa:

1️⃣ Redukcja bólu i aktywacja mięśni
🔸 Rozpoczynamy od ćwiczeń izometrycznych – statycznych, bez ruchu w stawie – które mają działanie przeciwbólowe oraz poprawiają kontrolę nerwowo-mięśniową.
📌 Izometria przynosi krótkoterminową ulgę w bólu, ale nie wpływa na przebudowę strukturalną ścięgna (Rio et al. 2015).

2️⃣ Przebudowa i wzmocnienie ścięgna
🔸 Kluczowym elementem jest progresywny trening oporowy z dużym obciążeniem i powolnym tempem.
🔸 Taki bodziec stymuluje produkcję kolagenu i poprawia właściwości mechaniczne ścięgna (Kongsgaard et al. 2009).

3️⃣ Przywracanie funkcji elastycznej
🔸 W dalszym etapie wprowadzane są ćwiczenia typu SSC (stretch-shortening cycle) – m.in. podskoki, przeskoki i dynamiczne odbicia.
🔸 Celem jest odbudowa zdolności ścięgna do magazynowania i oddawania energii – kluczowej w bieganiu czy skakaniu (Arampatzis & Mersmann 2021).

4️⃣ Powrót do sportu i aktywności specyficznej
🔸 Ostatnia faza obejmuje ćwiczenia funkcjonalne – dostosowane do wymagań konkretnej dyscypliny (np. sprinty, zmiany kierunku, kontakt z piłką).

📌 Istotne zasady procesu leczenia:

✔️ Lekki ból podczas ćwiczeń (do 3/10 w skali VAS) jest dopuszczalny
✔️ Unikanie aktywności i długotrwały odpoczynek opóźniają regenerację
✔️ Czas trwania rehabilitacji jest zmienny – od 3 do 6 miesięcy lub dłużej, zależnie od przewlekłości i stopnia uszkodzenia (Malliaras et al. 2016)

📚Dowody naukowe potwierdzają skuteczność takiego podejścia:

🔸 Rio et al. (2015) – ćwiczenia izometryczne działają przeciwbólowo, ale nie przebudowują ścięgna
🔸 Kongsgaard et al. (2009) – wolny, ciężki trening oporowy poprawia strukturę kolagenu i siłę funkcjonalną
🔸 Arampatzis & Mersmann (2021) – ćwiczenia SSC przywracają sprężystość i biomechaniczną funkcję ścięgna
🔸 Malliaras et al. (2016) – pełna rehabilitacja wymaga czasu, monitorowania i progresji obciążenia

🎯 Podsumowanie:

🔹 Ból Achillesa nie mija sam – a bierny odpoczynek to zbyt mało
🔹 Skuteczna rehabilitacja to przemyślany proces, bazujący na biologii i adaptacji tkanek
🔹 Obejmuje zarówno pracę nad strukturą ścięgna, jak i jego funkcją w dynamicznym ruchu
🔹 Cierpliwość, regularność i profesjonalne prowadzenie = większa szansa na trwały powrót do sprawności i sportu

14/09/2025

Skręcenie stawu skokowego to jeden z najczęstszych urazów w praktyce ortopedycznej i fizjoterapeutycznej. Choć bywa bagatelizowane, bez odpowiedniej rehabilitacji może prowadzić do przewlekłych dolegliwości.

🌐 Więcej artykułów o rehabilitacji znajdziesz na naszym blogu:
✅ https://flinsmed.eu/blog

Dlaczego tak łatwo o ten uraz?
📌 Nagłe zmiany kierunku, potknięcia i lądowania z wyskoku
📌 Brak przygotowania funkcjonalnego (słaba siła i kontrola mięśni)
📌 Niedoleczone wcześniejsze skręcenia
📌 Zbyt szybki powrót do aktywności po urazie

Co utrudnia powrót do pełnej sprawności?
🚫 Rezygnacja z rehabilitacji po ustąpieniu bólu
🚫 Zbyt szybki powrót do sportu bez odbudowy siły i propriocepcji
🚫 Pomijanie ćwiczeń równoważnych i funkcjonalnych
🚫 Brak uwzględnienia aspektów psychologicznych (np. lęk przed ponownym urazem)

Co realnie pomaga?
🔹 Profesjonalna ocena funkcjonalna i diagnostyka
🔹 Terapia manualna stawu skokowego (np. mobilizacje wg metody Kaltenborna)
🔹 Ćwiczenia oporowe (Theraband, hantle, piłki gimnastyczne)
🔹 Trening stabilizacji i równowagi – stojąc, w ruchu, z zamkniętymi oczami
🔹 Praca z ciężarem własnego ciała – wykroki, przysiady, skoki w miejscu
🔹 Edukacja pacjenta – jak kontrolować obciążenia i stopniowo wracać do aktywności

Co mówią badania naukowe?
✅ Bleakley et al. (2019)– Rehabilitacja oparta na ćwiczeniach zmniejsza ryzyko ponownego skręcenia nawet o 47%.
✅ Bain et al. (2021) – Mobilizacje stawu skokowego w połączeniu z ćwiczeniami poprawiają zakres ruchu i kontrolę stawu.
✅ McKeon & Donovan (2019) – Powrót do aktywności zależy nie tylko od biomechaniki, ale też od percepcji stabilności i lęku przed urazem.
✅ Wytyczne NICE – zalecają szybkie wprowadzenie ruchu i ćwiczeń stabilizacyjnych, bez długiego unieruchamiania.

Podsumowanie
🔹 Skręcenie kostki to poważny uraz, który wymaga pełnej rehabilitacji – nie tylko odpoczynku
🔹 Ćwiczenia i terapia manualna są skuteczne, jeśli są dobrane indywidualnie i wprowadzane etapowo
🔹 W powrocie do sportu liczy się nie tylko siła, ale i poczucie stabilności oraz gotowość psychiczna
🔹 Dobra rehabilitacja to inwestycja w przyszłość – zmniejsza ryzyko nawrotów i poprawia kontrolę ruchu