19/09/2025
Dzień dobry Państwu!
Chcielibyśmy rozpocząć nasz cykl, mający na celu popularyzację różnych działów nauk psychologicznych, od dwóch artykułów dotyczących diagnostyki chorób otępiennych. Jeden jest zupełnie nowiutki a drugi sprzed kilku lat, niemniej warty uwagi. Czyli zaczynamy od neuropsychologii.
Pierwszy artykuł dotyczy zmian emocjonalno-osobowościowych w chorobach otępiennych. Artykuł jest podsumowujący i zawierający pomocne tabele porównawcze. Możemy tu też zapoznać się z diagnostyką różnicową chorób neurozwyrodnieniowych i psychicznych oraz znajdziemy opis możliwych behawioralnych i psychologicznych objawów otępienia. Czytamy także o neuroobrazowaniu, badania płynu mózgowo-rdzeniowego i badaniach genetycznych.
Autorki wskazują, że oprócz zaburzeń poznawczych i ruchowych, w chorobach otępiennych występują także zmiany w funkcjonowaniu emocjonalno-osobowościowym. W przypadku choroby otępiennej o wczesnym początku (early onset dementia EOD), tego typu zmiany mogą być nawet pierwszym objawem choroby. W niektórych nowych kryteriach diagnostycznych, oprócz wyodrębniania fazy łagodnych zaburzeń poznawczych (mild cognitive impairment MCI), mówi się o fazie łagodnych zaburzeń zachowania (mild behavioural impairment MBI) albo o łagodnych zaburzeniach zachowania i/lub zaburzeniach poznawczych (mild behavioural and/or cognitive impairment MBCI).
Autorki zwracają uwagę na to, że tego typu objawy choroby otępiennej, szczególnie jeśli to są pierwsze manifestacje choroby, mogą być mylone np. z objawami zaburzeń afektywnych jak depresja czy apatia.
Artykuł zawiera zarówno podsumowanie różnych objawów neuropsychiatrycznych, które mają istotną wartość we wczesnej diagnostyce zespołów otępiennych oraz porównuje wybrane aspekty charakterystyki klinicznej możliwych deficytów poznawczych w przebiegu zaburzeń depresyjnych o późnym początku i w chorobach neurozwyrodnieniowych, jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona.
Autorki podkreślają możliwość wystąpienia trudności w interpretacji zmian emocjonalno-osobowościowych u osoby z podejrzeniem choroby otępiennej. Po pierwsze, ze względu na to, że ocena kliniczna wymaga obiektywnego wywiadu od osoby znającej pacjenta od wielu lat, drugie – ocena zmian jest utrudniona ze względu na niedobór narzędzi diagnostycznych i trzecia możliwa przyczyna – ze względu na ryzyko błędu związane z subiektywną perspektywą i doświadczeniem klinicysty, mającego do dyspozycji, jako narzędzie diagnostyczne, ustrukturyzowany wywiad kliniczny.
1.Sitek, E.J., Narożańska, E., & Brockhuis, B. (2025). Od zmian emocjonalno-osobowościowych do diagnozy choroby otępiennej. Medycyna Praktyczna, Psychiatria, 4, 41-60.
Autorów można poprosić o artykuł via ResearchGate:
https://www.researchgate.net/publication/394071560_Od_zmian_emocjonalno-osobowosciowych_do_diagnozy_choroby_otepiennej
Drugi artykuł dotyczy diagnostyki choroby Alzheimera, a konkretnie jej wariantu czołowego (frontal variant of Alzheimer’s disease fvAD). Ten wariant jest rzadziej diagnozowany. Jak wyjaśniają autorzy, może to być związane z faktem, że inna forma choroby otępiennej, jakim jest wariant behawioralny otępienia skroniowo-czołowego (behavioural variant of frontotemporal dementia bvFTD), ma podobne objawy i czasami może być mylony z fvAD. Dla ułatwienia diagnostyki różnicowej, autorzy artykułu posłużyli się metaforą z bajki, przedstawiającą dwie różne postacie, które są podobne do fenotypów bvFTD i fvAD. Poza tym, autorzy opisują trzy przypadki z własnej praktyki, gdzie wstępnie fvAD zdiagnozowano jako bvFTD. Podkreślają też, jak ważna, w diagnostyce różnicowej tych dwóch chorób, jest m.in. chronologia występowania poszczególnych objawów i zmiany w ich nasileniu. – Dotyczy to problemów z pamięcią, zaburzeń językowych, zmian osobowości i zachowania oraz zaburzeń motoryki. Dobra diagnoza, wyłapująca różnice miedzy tymi dwoma fenotypami, może mieć istotny wpływ na rodzaj terapii i optymalizację opieki nad pacjentem i pomoże zapewnić lepiej ukierunkowane wsparcie dla rodziny i opiekunów.
2. Sawyer, R.P., Rodriguez-Porcel, P., Hagen, M., Shatz, R., & Espay, A.J. (2017) Diagnosing the frontal variant of Alzheimer’s disease: a clinician’s yellow brick road. Review. J Clin Mov Disord, 4:2.1-9.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5333400/
Disruption of the frontal lobes and its associated networks are a common consequence of neurodegenerative disorders. Given the wide range of cognitive, behavioral and motor processes in which the frontal lobes are involved, there can be a great ...
