08/10/2025
Ze względu na zapytania i komentarze, jakie otrzymaliśmy po opublikowaniu poparcia Prezydium Zarządu Głównego PTP dla przedmiotu Edukacja zdrowotna w szkołach, przedstawiamy krótkie opracowanie podstawy naukowej stanowiska (wraz z literaturą).
Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy naukowej, wprowadzenie edukacji zdrowotnej w szkołach jest działaniem uzasadnionym empirycznie, a nie jedynie postulatem teoretycznym. Liczne przeglądy systematyczne i meta-analizy wskazują, że zintegrowane, wieloskładnikowe programy edukacji zdrowotnej, realizowane zgodnie z ramami Health Promoting Schools (WHO) lub Whole School, Whole Community, Whole Child (CDC), przynoszą mierzalne i korzystne efekty w kluczowych obszarach funkcjonowania uczniów. Wśród nich należy wymienić:
1. Wzmocnienie odporności psychicznej
Programy edukacji zdrowotnej, obejmujące komponenty promocji zdrowia psychicznego oraz rozwijania umiejętności społeczno-emocjonalnych, prowadzą do zwiększenia wiedzy o zdrowiu psychicznym, redukcji objawów depresyjnych i lękowych oraz poprawy kompetencji w zakresie radzenia sobie ze stresem.
2. Poprawa relacji rówieśniczych i klimatu szkoły
Zintegrowane interwencje szkolne, łączące działania edukacyjne, środowiskowe i organizacyjne, poprawiają relacje społeczne, zmniejszają poziom przemocy i cyberprzemocy, a także zwiększają poczucie bezpieczeństwa i przynależności wśród uczniów.
3. Wczesna identyfikacja i reagowanie na trudności
Edukacja zdrowotna zwiększa tzw. "mental health literacy" czyli wiedzę, postawy i umiejętności w zakresie rozpoznawania sygnałów kryzysu psychicznego oraz gotowość do poszukiwania pomocy u dorosłych i specjalistów.
4. Rozwój kompetencji życiowych
Programy rozwijające life skills takie jak samoświadomość, empatia, komunikacja, rozwiązywanie problemów i samoregulacja skutecznie wzmacniają samoocenę, odporność psychiczną i umiejętności społeczne, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie w dorosłym życiu.
Twierdzenie, że edukacja zdrowotna w szkołach przynosi wymienione korzyści, nie jest prognozą bez podstaw, lecz opiera się na spójnych i replikowalnych wynikach badań prowadzonych w różnych krajach i kontekstach edukacyjnych. Wdrażanie takich programów wpisuje się w standardy psychologii i pedagogiki opartej na dowodach (evidence-based practice).
Bibliografia:
1. Cipriano C, Strambler MJ, Naples LH, Ha C, Kirk M, Wood M, et al. The state of evidence for social and emotional learning: A contemporary meta-analysis of universal school-based SEL interventions. Child Development. 2023;94(5):1181-1204. doi:10.1111/cdev.13968.
2. Balasooriya Lekamge RB, Bonnett LJ, Mistry C, et al. Systematic Review and Meta-analysis of the Effectiveness of Whole-school Interventions Promoting Mental Health and Preventing Risk Behaviours in Adolescence. Journal of Youth and Adolescence. 2025;54:271-289. doi:10.1007/s10964-025-02135-6.
3. Durlak JA, Weissberg RP, Dymnicki AB, Taylor RD, Schellinger KB. The impact of enhancing students’ social and emotional learning: a meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development. 2011;82(1):405-432. doi:10.1111/j.1467-8624.2010.01564.x.
4. Taylor RD, Oberle E, Durlak JA, Weissberg RP. Promoting Positive Youth Development Through School-Based Social and Emotional Learning Interventions: A Meta-Analysis of Follow-Up Effects. Child Development. 2017;88(4):1156-1171. doi:10.1111/cdev.12864.
5. Langford R, Bonell CP, Jones HE, et al. The WHO Health Promoting School framework for improving the health and well-being of students and their academic achievement. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2014;2014(4):CD008958. doi:10.1002/14651858.CD008958.pub2.
6. Amado-Rodríguez ID, Casañas R, Mas-Expósito L, et al. Effectiveness of Mental Health Literacy Programs in Primary and Secondary Schools: A Systematic Review with Meta-Analysis. Children (Basel). 2022;9(4):480. doi:10.3390/children9040480.
7. Dray J, Bowman J, Freund M, et al. Systematic Review of Universal Resilience-Focused Interventions Targeting Child and Adolescent Mental Health in the School Setting. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 2017;56(10):813-824. doi:10.1016/j.jaac.2017.07.780.
8. Llistosella M, Soler S, Roldán A, et al. Effectiveness of resilience-based interventions in schools: a meta-analysis. Frontiers in Psychology. 2023;14:1211113. doi:10.3389/fpsyg.2023.1211113.
9. Liu H, et al. Gatekeeper training for su***de prevention: a systematic review and meta-analysis. BMC Public Health. 2025;25: (online first). doi:10.1186/s12889-025-21736-1.
10. Robinson J, Cox G, Malone A, et al. What Works in Youth Su***de Prevention? A Systematic Review and Meta-Analysis. Crisis. 2018;39(4):1-15. doi:10.1027/0227-5910/a000471.
11. Ma KKY, Burn AM, Anderson JK. Review: School-based mental health literacy interventions to promote help-seeking – a systematic review. Child and Adolescent Mental Health. 2023;28(3):408-424. doi:10.1111/camh.12609.
12. World Health Organization. Skills for health: skills-based health education including life skills: an important component of a child-friendly/health-promoting school. Geneva: WHO; 2003.
