13/11/2025
Inercja autystyczna to zjawisko, w którym osobie autystycznej może być trudno rozpocząć, zakończyć lub zmienić działanie, nawet jeśli bardzo tego chce. Nie wynika to z braku motywacji czy lenistwa, lecz z tego, jak autystyczny mózg przetwarza informacje: a dokładniej wiąże się to z monotropowym stylem uwagi, który jest fundamentalnym aspektem autystycznego doświadczenia.
Monotropowy styl uwagi polega na kierowaniu dużych zasobów uwagi na ograniczoną liczbę obszarów, co wiąże się bezpośrednio z głębią myślenia i długotrwałymi, intensywnymi procesami poznawczymi, w trakcie których wszelkie inne konkurujące bodźce są filtrowane. Zmiana kierunku tego skupienia wymaga płynności, delikatności, przewidywalności i bezpieczeństwa, a nie gwałtownych, niespodziewanych, wymuszanych końców i początków.
Przykładowo: szybka pobudka z rana i konieczność natychmiastowej gotowości do wykonywania działań nie sprzyja monotropowemu stylowi uwagi; żeby uniknąć porannych awantur, kłótni, spóźnień, przepychanek, frustracji i złości warto zadbać o łagodny proces wybudzania, możliwość poleżenia spokojnie w łóżku (nawet przysłowiowa minuta robi różnicę) i wynikajace z owej powolności rozpoczęcie dnia w oparciu o rutynę (minimalizując tym samym wszelkie rozproszenia).
Co pomaga w takim łagodnym poranku?
• pobudka wystarczająco wczesnie, by móc pozwolić sobie na łagodną poWOLNOŚĆ,
• cisza, zamiast gadania nad głową: "wstawaj!", "szybko, szybko, bo się spóźnimy!", "nie mam czasu na Twoje leżenie!",
• bezpieczne (wiadome, lubiane) śniadanie,
• stała kolejność porannych czynności, która daje poczucie przewidywalności, uspokaja i pozwala przełączać się krok po kroku
• łagodne światło: zbyt ostre oświetlenie może przytłaczać, a miękkie pomaga spokojnie wejść w dzień i "przełączyć wzrok",
• ulubione bodźce sensoryczne, np. ciepły koc, zapach herbaty.
Już dziś wraz z Gosia Stańczyk porozmawiamy w ramach Projektu Spektrum o monotropowym stylu uwagi u osób autystycznych. Serdecznie zapraszamy! Na żywo, online, z dwuletnim dostępem do nagrania. Szczegóły w komentarzu.