19/06/2022
Dlaczego warto wybrać się na diagnozę do specjalisty, który ma doświadczenie i wymagane uprawnienia do diagnozy spektrum autyzmu?
Ze względu na błędy diagnostyczne w zaburzeniach ze spektrum autyzmu i ich konsekwencje.
Nietypowe zachowania niektórych dzieci zwykle budzą niepokój rodziców, lekarzy pediatrów czy wychowawców. Może paść wtedy sugestia, aby poddać dziecko diagnozie, nieraz w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Różne uwarunkowania cywilizacyjne oddziałują na to, że coraz więcej dzieci manifestuje łagodne nieprawidłowości w rozwoju, takie jak: nadpobudliwość psychoruchowa, niezgrabność, opóźnienia rozwoju mowy, zaburzenia zachowania (głównie o charakterze opozycyjno- -buntowniczym), ale także poważniejsze zaburzenia ze spektrum autyzmu .Osób z diagnozą autyzmu wczesnodziecięcego i zespołu Aspergera (ICD-10) czy zaburzeń ze spektrum autyzmu (DSM-5) przybywa w Polsce i na świecie w sposób lawinowy. Propagowanie wiedzy na temat autyzmu sprzyja zauważaniu cech zaburzeń autystycznych przez coraz większe grono specjalistów oraz innych osób zawodowo uczestniczących w procesie edukacji i wychowania u coraz to młodszych dzieci. Można jednak mieć wątpliwości, czy wiedza ta jest wystarczająca do diagnozowania subtelnych i zmieniających się obrazów zaburzeń u dziecka. Szczególnie u małych dzieci zaburzenia neurorozwojowe są trudne do oceny z powodu zachodzących na siebie objawów z kręgu różnych zaburzeń. Nakładają się na to okresy wzmożonego rozwoju, czasem okresy regresji. U dwu-, trzyletnich dzieci nie występują jeszcze niektóre charakterystyczne dla ASD zachowania . Trudno zweryfikować właśnie postawioną diagnozę zaburzenia ze spektrum autyzmu, ponieważ mało kto oficjalnie kwestionuje niedawno postawione przez specjalistę lub zespół specjalistów rozpoznanie. Do weryfikacji tych diagnoz mogą posłużyć badania longituidalne i/lub ponowne badanie diagnostyczne w odstępie roku lub kilku lat.
Kruk-Lasocka stwierdza, że diagnoza „obserwacja w kierunku autyzmu” jest zwykle stawiana na wyrost. Szczególnie w tych wypadkach, gdy objawy autystyczne są słabo nasilone, a dziecko nie posługuje się mową. Można tu podać przykłady diagnoz, jakie były stawiane dzieciom z Dolnego Śląska w latach 2006–2007. U 23 dzieci w wieku 2–3 lat wstępnie zdiagnozowanych jako osoby ze spektrum autyzmu, Błędy diagnostyczne w zaburzeniach ze spektrum autyzmu iich konsekwencje – opisy przypadków 3 które zostały zgłoszone do programu wczesnej interwencji, po roku obserwacji, badań i terapii można było zweryfikować postawione diagnozy. Autyzm dziecięcy potwierdzono u czwórki dzieci, u kolejnej czwórki – zespół Aspergera, mikrozaburzenia funkcji mózgu z cechami nadpobudliwości psychoruchowej stwierdzono u siedmiorga, niepełnosprawność intelektualną z zaburzeniami mowy u dwójki dzieci, a zaburzenia mowy o charakterze dysfazji rozwojowej również u dwojga obserwowanych dzieci.
Przegląd badań dokonany przez Helt i wsp. wskazuje, że między 3 a 25% dzieci uprzednio zdiagnozowanych jako ASD „traci” tę diagnozę. Z innych badań wynika, że dzieci, które po dokładnych badaniach uznano za niesłusznie zakwalifikowane do grupy osób z diagnozą ASD, były opisywane przez prowadzących wywiad jako nieśmiałe, lękliwe, buntownicze lub mało uważne podczas badania.
Blumberg i wsp. porównali grupę dzieci w wieku 6–17 lat, które aktualnie mają ważną diagnozę ASD (n = 1420) bądź poprzednio miały tę diagnozę (n = 187). Zdaniem badaczy zmiana diagnozy u dzieci z ASD występuje u 13% badanych w związku z błędami diagnostycznymi (aż ¾ przypadków było diagnozowanych na podstawie informacji uzyskanych od rodziców) oraz dojrzewaniem (indywidualna ścieżka rozwojowa) lub terapią (21%). U części dzieci doszło do zmiany diagnozy (przeważnie na ADHD), inne mieściły się w obszarze normy. Dzieci, u których aktualnie wycofano diagnozę ASD, w momencie diagnozowania ich w przeszłości cechował wyższy poziom funkcjonowania i miały one mniej objawów ASD, znacząco rzadziej rodzice sygnalizowali też obawy dotyczące ich umiejętności werbalnych, komunikacji niewerbalnej, uczenia się, niezwykłych gestów czy ruchów. Dzieci ze zmianą diagnozy częściej od tych z diagnozą stabilną były diagnozowane przez niespecjalistów, którzy ujawnili znaczny problem z różnicowaniem symptomów należących do ASD od mieszczących się w obszarze normy, przejściowych lub należących do innych problemów zdrowotnych.
Można zatem uwzględnić następujące czynniki wskazujące na większe prawdopodobieństwo „utraty” diagnozy ASD: (a) wcześnie stwierdzone zdolności komunikacyjne i językowe, (b) wyższy iloraz inteligencji (powyżej 70), (c) uzyskanie wczesnej i intensywniejszej interwencji terapeutycznej, (d) podtyp uzyskanej diagnozy ASD – całościowe zaburzenie rozwojowe niezdiagnozowane inaczej (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified – PDD-NOS) i zespół Aspergera.
Danuta Ochojska, Jacek Pasternak Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Pedagogiczny, Zakład Psychologii
Psychiatr. Pol. 2021; 55(4): 787–799 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/111789
Dlaczego warto wybrać się na diagnozę do specjalisty, który ma doświadczenie i wymagane uprawnienia do diagnozy spektrum autyzmu?
Ze względu na błędy diagnostyczne w zaburzeniach ze spektrum autyzmu i ich konsekwencje.
Nietypowe zachowania niektórych dzieci zwykle budzą niepokój rodziców, lekarzy pediatrów czy wychowawców. Może paść wtedy sugestia, aby poddać dziecko diagnozie, nieraz w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Różne uwarunkowania cywilizacyjne oddziałują na to, że coraz więcej dzieci manifestuje łagodne nieprawidłowości w rozwoju, takie jak: nadpobudliwość psychoruchowa, niezgrabność, opóźnienia rozwoju mowy, zaburzenia zachowania (głównie o charakterze opozycyjno- -buntowniczym), ale także poważniejsze zaburzenia ze spektrum autyzmu .Osób z diagnozą autyzmu wczesnodziecięcego i zespołu Aspergera (ICD-10) czy zaburzeń ze spektrum autyzmu (DSM-5) przybywa w Polsce i na świecie w sposób lawinowy. Propagowanie wiedzy na temat autyzmu sprzyja zauważaniu cech zaburzeń autystycznych przez coraz większe grono specjalistów oraz innych osób zawodowo uczestniczących w procesie edukacji i wychowania u coraz to młodszych dzieci. Można jednak mieć wątpliwości, czy wiedza ta jest wystarczająca do diagnozowania subtelnych i zmieniających się obrazów zaburzeń u dziecka. Szczególnie u małych dzieci zaburzenia neurorozwojowe są trudne do oceny z powodu zachodzących na siebie objawów z kręgu różnych zaburzeń. Nakładają się na to okresy wzmożonego rozwoju, czasem okresy regresji. U dwu-, trzyletnich dzieci nie występują jeszcze niektóre charakterystyczne dla ASD zachowania . Trudno zweryfikować właśnie postawioną diagnozę zaburzenia ze spektrum autyzmu, ponieważ mało kto oficjalnie kwestionuje niedawno postawione przez specjalistę lub zespół specjalistów rozpoznanie. Do weryfikacji tych diagnoz mogą posłużyć badania longituidalne i/lub ponowne badanie diagnostyczne w odstępie roku lub kilku lat.
Kruk-Lasocka stwierdza, że diagnoza „obserwacja w kierunku autyzmu” jest zwykle stawiana na wyrost. Szczególnie w tych wypadkach, gdy objawy autystyczne są słabo nasilone, a dziecko nie posługuje się mową. Można tu podać przykłady diagnoz, jakie były stawiane dzieciom z Dolnego Śląska w latach 2006–2007. U 23 dzieci w wieku 2–3 lat wstępnie zdiagnozowanych jako osoby ze spektrum autyzmu, Błędy diagnostyczne w zaburzeniach ze spektrum autyzmu iich konsekwencje – opisy przypadków 3 które zostały zgłoszone do programu wczesnej interwencji, po roku obserwacji, badań i terapii można było zweryfikować postawione diagnozy. Autyzm dziecięcy potwierdzono u czwórki dzieci, u kolejnej czwórki – zespół Aspergera, mikrozaburzenia funkcji mózgu z cechami nadpobudliwości psychoruchowej stwierdzono u siedmiorga, niepełnosprawność intelektualną z zaburzeniami mowy u dwójki dzieci, a zaburzenia mowy o charakterze dysfazji rozwojowej również u dwojga obserwowanych dzieci.
Przegląd badań dokonany przez Helt i wsp. wskazuje, że między 3 a 25% dzieci uprzednio zdiagnozowanych jako ASD „traci” tę diagnozę. Z innych badań wynika, że dzieci, które po dokładnych badaniach uznano za niesłusznie zakwalifikowane do grupy osób z diagnozą ASD, były opisywane przez prowadzących wywiad jako nieśmiałe, lękliwe, buntownicze lub mało uważne podczas badania.
Blumberg i wsp. porównali grupę dzieci w wieku 6–17 lat, które aktualnie mają ważną diagnozę ASD (n = 1420) bądź poprzednio miały tę diagnozę (n = 187). Zdaniem badaczy zmiana diagnozy u dzieci z ASD występuje u 13% badanych w związku z błędami diagnostycznymi (aż ¾ przypadków było diagnozowanych na podstawie informacji uzyskanych od rodziców) oraz dojrzewaniem (indywidualna ścieżka rozwojowa) lub terapią (21%). U części dzieci doszło do zmiany diagnozy (przeważnie na ADHD), inne mieściły się w obszarze normy. Dzieci, u których aktualnie wycofano diagnozę ASD, w momencie diagnozowania ich w przeszłości cechował wyższy poziom funkcjonowania i miały one mniej objawów ASD, znacząco rzadziej rodzice sygnalizowali też obawy dotyczące ich umiejętności werbalnych, komunikacji niewerbalnej, uczenia się, niezwykłych gestów czy ruchów. Dzieci ze zmianą diagnozy częściej od tych z diagnozą stabilną były diagnozowane przez niespecjalistów, którzy ujawnili znaczny problem z różnicowaniem symptomów należących do ASD od mieszczących się w obszarze normy, przejściowych lub należących do innych problemów zdrowotnych.
Można zatem uwzględnić następujące czynniki wskazujące na większe prawdopodobieństwo „utraty” diagnozy ASD: (a) wcześnie stwierdzone zdolności komunikacyjne i językowe, (b) wyższy iloraz inteligencji (powyżej 70), (c) uzyskanie wczesnej i intensywniejszej interwencji terapeutycznej, (d) podtyp uzyskanej diagnozy ASD – całościowe zaburzenie rozwojowe niezdiagnozowane inaczej (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified – PDD-NOS) i zespół Aspergera.
Danuta Ochojska, Jacek Pasternak Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Pedagogiczny, Zakład Psychologii
Psychiatr. Pol. 2021; 55(4): 787–799 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/111789
