Psyche-Logos Agnieszka Wroblewska

03/12/2025

Płat czołowy – centrum planowania, działania i regulacji zachowania

Płat czołowy (lobus frontalis) jest największym i najbardziej zróżnicowanym funkcjonalnie płatem kory mózgowej. Rozciąga się od bruzdy środkowej (Rolanda) aż po biegun czołowy. Odpowiada za kontrolę ruchu, funkcje wykonawcze, procesy językowe, regulację emocjonalną i zachowania społeczne. To obszar kluczowy dla zachowań celowych, świadomości i wyższych procesów poznawczych.

➡️ Budowa płata czołowego

Płat czołowy obejmuje kilka ściśle współpracujących regionów:

🟢 Pierwotna kora ruchowa — M1 (Brodmann 4)

▪️inicjuje ruchy dowolne

▪️odpowiada somatotopowo za precyzyjną kontrolę kończyn i mięśni twarzy

▪️uszkodzenie → niedowład, osłabienie precyzji ruchu

🔵 Kora przedruchowa i dodatkowa SMA (BA 6)

▪️planowanie i sekwencjonowanie ruchów

▪️integracja informacji sensorycznych w przygotowaniu ruchu

▪️automatyzacja i uczenie się wzorców ruchowych

▪️uszkodzenie → apraksje

🟣 Ośrodek Broki (BA 44/45)

▪️generowanie mowy, składnia, programowanie artykulacyjne

▪️uszkodzenie → afazja Broki (mowa niepłynna, agramatyczna, zachowane rozumienie)

🟤 Kora przedczołowa (PFC)

Najbardziej złożony funkcjonalnie obszar płata czołowego. Obejmuje:

▪️dlPFC – funkcje wykonawcze, pamięć robocza, myślenie analityczne

▪️vmPFC – regulacja emocji, wartościowanie, decyzje społeczne

▪️dmPFC – monitorowanie konfliktu, kontrola zachowania

▪️OFC – przewidywanie konsekwencji, kontrola impulsów, nagroda–kara

Funkcje płata czołowego

🏃 Ruch

▪️inicjowanie ruchów dowolnych

▪️integracja planu ruchowego

▪️koordynacja ruchów zmysłowo–motoryczna

🧭 Funkcje wykonawcze

▪️planowanie i organizacja działania

▪️utrzymywanie celu i hamowanie reakcji niepożądanych

▪️elastyczność poznawcza

▪️podejmowanie decyzji

▪️pamięć robocza

🗣 Mowa i język

▪️formułowanie wypowiedzi

▪️planowanie artykulacji

▪️składnia i struktura wypowiedzi

❣️ Regulacja społeczno-emocjonalna

▪️kontrola impulsów

▪️empatia i rozumienie stanów innych osób

▪️przewidywanie skutków zachowań

▪️ocena norm społecznych

👥️ Świadomość i tożsamość

▪️poczucie celu

▪️autorefleksja

▪️kontrola zachowania w kontekście społecznym

➡️ Co się dzieje przy uszkodzeniu płata czołowego?

Objawy zależą od miejsca uszkodzenia, ale typowo obejmują:

✅️ Zaburzenia wykonawcze

▪️trudności w planowaniu, dezorganizacja

▪️osłabienie pamięci roboczej

▪️perseweracje, sztywność myślenia

✅️ Zmiany osobowości i zachowania

▪️odhamowanie, impulsywność

▪️apatia, brak inicjatywy

▪️zaburzenia zachowań społecznych

▪️spłycenie afektu lub labilność emocjonalna

✅️ Zaburzenia ruchowe

▪️niedowłady

▪️apraksje

✅️ Zaburzenia językowe

▪️afazja Broki

➡️ Znaczenie kliniczne

Dysfunkcja płata czołowego jest kluczowa w:
- schizofrenii (szczególnie dlPFC – deficyty funkcji wykonawczych)

- ADHD (sieć czołowo–prążkowiowa)

- depresji (nieprawidłowa aktywacja dlPFC i vmPFC)

- zaburzeniach osobowości (OFC, vmPFC)

- uzależnieniach (osłabiona kontrola impulsów, zaburzona ocena nagrody)

- uszkodzeniach pourazowych (orbitofrontalne zmiany zachowania)

Płat czołowy to najbardziej „ludzka” część mózgu — odpowiada za gotowość do działania, planowanie, myślenie, mowę, samokontrolę i emocje. Jego funkcjonowanie decyduje o tym, jak działamy, jak podejmujemy decyzje oraz jak regulujemy zachowanie w kontekście społecznym.

02/12/2025

W relacjach przemocowych najtrudniejsze do zrozumienia jest to, że „czerwone flagi” nie wyglądają jak czerwone flagi wtedy, kiedy się pojawiają.
One są zamaskowane, rozmyte, przykryte czymś znacznie silniejszym — nadzieją, intensywnością, chemią mózgu, obietnicą bliskości.

Dzisiejsza teoria wyjaśni Ci dokładnie, dlaczego tak było.
I dlaczego to nie jest Twoja wina.

⸻

1️⃣ Na początku działa chemia mózgu, nie logika

W pierwszej fazie relacji aktywuje się dopamina — hormon oczekiwania, ekscytacji, pragnienia i ciekawości.
To ona sprawia, że:

✔ chcesz więcej kontaktu
✔ interpretujesz sygnały pozytywnie
✔ czujesz „flow” albo „połączenie”
✔ myślisz o tej osobie częściej niż zwykle

A dopamina przyciemnia część mózgu odpowiedzialną za analizę i krytyczne myślenie.
To NIE JEST słabość — to neurobiologia.

W stanie dopaminowym każdy człowiek widzi rzeczy inaczej.

⸻

2️⃣ Intensywność tworzy iluzję wyjątkowej więzi

Na początku przemocowcy dają to, czego człowiek najbardziej pragnie:

— uwagę,
— ciepło,
— zainteresowanie,
— obecność,
— komplementy,
— poczucie unikalności.

Tworzy się tzw. rapid bonding — szybkie wiązanie emocjonalne.
To NIE jest naturalne tempo, ale wygląda naturalnie, bo jest przyjemne.

I w takim stanie człowiek nie szuka zagrożenia.
Bo po co miałby szukać sygnałów, skoro czuje się dobrze?

⸻

3️⃣ Gaslighting zaczyna się od małych przesunięć

Pierwsze sygnały to nie dramatyczne sceny.
To drobne rzeczy:

✔ „Źle mnie zrozumiał_ś.”
✔ „Jesteś przewrażliwiona/y.”
✔ „Nic takiego nie powiedział_m”
✔ „Przesadzasz.”

To bardzo subtelne przesunięcia, które mają jeden cel:
żebyś zwątpił/a w swoje odczucia.

A kiedy człowiek zaczyna wątpić — sygnały stają się coraz mniej widoczne.

⸻

4️⃣ Sprzeczne komunikaty dezorientują — to celowy mechanizm

Raz jest dobrze, raz źle.
Raz czułość, raz chłód.
Raz obietnice, raz cisza.

To nie przypadek.
To huśtawka emocjonalna, która:

✔ podbija dopaminę
✔ uzależnia od momentów ulgi
✔ sprawia, że zaczynasz szukać „dobrych chwil”
✔ i ignorować te złe — bo liczy się to, że „może znów będzie dobrze”

I tak działa uzależnienie emocjonalne.

⸻

5️⃣ Mózg wybiera nadzieję, nie zagrożenie

Kiedy coś ma dla nas znaczenie, kiedy pojawia się emocjonalna inwestycja, mózg:

✔ koncentruje się na tym, co pozytywne
✔ pomija to, co zagrażające
✔ filtruje sygnały, które nie pasują do historii
✔ broni iluzji, żeby nie wywołać bólu

To jest mechanizm ochronny, nie błąd.

Człowiek nie widzi sygnałów, bo jego psychika robi wszystko, żeby nie bolało.

⸻

6️⃣ Zależność emocjonalna maskuje sygnały jeszcze bardziej

Kiedy w relacji jest:

— brak stabilności,
— brak przewidywalności,
— intensywność,
— ambiwalencja,
— wycofywanie i powroty…

…powstaje trauma bonding.

To więź, która powstaje między bólem a nadzieją.
I kiedy to się uruchamia — sygnały przestają być sygnałami.
Stają się:

„To tylko stres.”
„Może przesadzam.”
„On/ona tak nie chciał/a.”
„On/ona mnie kocha, tylko ma trudności.”
„Jest przecież tyle dobrego.”

Nie jesteś w stanie zobaczyć zagrożenia, kiedy jesteś uzależniona/y od ulgi.

⸻

7️⃣ Człowiek widzi rzeczywistość dopiero wtedy, gdy mózg przestaje walczyć

Sygnały widzimy dopiero:

– kiedy intensywność spada,
– kiedy zaczynamy się męczyć,
– kiedy ciało mówi „dość”,
– kiedy iluzja pęka,
– kiedy coś już nie działa.

Dopiero wtedy zaczyna się prawdziwe widzenie.

I to jest NORMALNE.
To jest ludzkie.
To jest powszechne.
To nie świadczy o „naiwności”.

Świadczy o tym, że jesteś człowiekiem, który potrafi kochać, ufać i wierzyć.

⸻

🌙 Podsumowanie teorii Dnia 2:

Nie widział_ś sygnałów, bo:

✔ były zamaskowane intensywnością
✔ mózg działał w trybie dopaminowym
✔ trauma bonding zniekształcał percepcję
✔ gaslighting odbierał pewność siebie
✔ nadzieja była silniejsza niż strach
✔ manipulacja wyglądała jak troska
✔ Twoje pragnienie bliskości było silniejsze niż sygnały ostrzegawcze

TO NIE BYŁA TWOJA WINA.

TO BYŁ MECHANIZM.

——

Zadania do dnia 2 znajdziesz na grupie: Przemoc i narcyzm - społeczność świadomych.
——

Przemoc nie ma płci.
Świadomość jej mechanizmów to pierwszy krok,
by ją zrozumieć i przerwać.
——

02/12/2025

29/11/2025

Uzdrawianie po przemocy to nie jest prosta droga ani liniowy proces.
To podróż, w której ciało, emocje i psychika budzą się powoli — czasem cofają, czasem przyspieszają, czasem stoją w miejscu, bo potrzebują odpocząć.

I właśnie dlatego tak wiele osób myśli, że „coś jest z nimi nie tak”.
Że powinny już być dalej.
Że powinny czuć inaczej.
Że „nie ogarniają”, „utknęły”, „nie radzą sobie”.

A prawda jest zupełnie inna.

Nie jesteś zagubiona/y.
To proces jest wielowarstwowy.
To, co czujesz, ma sens.
I da się to nazwać.

Dlatego rozpisałam dla Ciebie 9 faz regeneracji po przemocy, które przechodzi prawie każda osoba wychodząca z relacji raniącej lub manipulacyjnej.
Nie po to, by Cię zaszufladkować — ale po to, żebyś w końcu odetchnęł/a i zobaczył/a:
„To normalne. To jestem ja. To jest mój powrót do siebie.”

FAZA 1 — SZOK I NIEDOWIERZANIE

To moment, w którym ciało i psychika działają na autopilocie.
Możesz funkcjonować „normalnie”, robić zakupy, pracować, opiekować się dzieckiem —
ale wewnątrz jesteś jak po wypadku.
Nie czujesz jeszcze pełni bólu, bo organizm blokuje dostęp do emocji, żeby Cię ochronić.
W głowie pojawia się myśl:
„Czy to naprawdę się wydarzyło? Czy to możliwe, że ktoś, kogo kochał_m, zrobił mi to wszystko?”
To faza, w której jeszcze próbujesz znaleźć logiczne wytłumaczenia dla irracjonalnej przemocy.
To NATURALNE. Mózg chroni Cię przed jednorazowym zderzeniem z całą prawdą.

⸻

FAZA 2 — ROZPAD (emocjonalna gorączka)

Tu puszczają wszystkie tamy.
Pojawia się zalew emocji: płacz, panika, chaos, huśtawka, wyrzuty sumienia, wstyd, strach.
To tak, jakby organizm wyrzucał z siebie całą truciznę: gaslighting, poniżenia, dysocjację, wątpliwości, sprzeczne sygnały.
Nie masz kontroli nad emocjami, bo jej mieć nie możesz — to wszystko gromadziło się latami.
To najtrudniejszy etap, ale jednocześnie najbardziej oczyszczający.
Twoje ciało po raz pierwszy nie musi już „trzymać fasonu”.

⸻

FAZA 3 — ODCINANIE (emocjonalna cisza)

Po ogromnym przeciążeniu przychodzi wyłączenie.
To nie jest depresja — to neurobiologiczna ochrona.
Mózg przełącza Cię na tryb oszczędzania energii.
Możesz czuć pustkę, zobojętnienie, apatię, brak motywacji, uczucie „jakby mnie nie było”.
To moment regeneracji systemu nerwowego.
Nie czujesz, bo musisz się od czegoś odciąć, zanim zaczniesz czuć na nowo.

⸻

FAZA 4 — PRAWDA I PIERWSZE PRZEBUDZENIA

Mgła opada.
Zaczynasz dostrzegać rzeczy, które wcześniej były zagłuszane manipulacją i lękiem.
Nagle coś w Tobie mówi:
„To nie była moja wina. To naprawdę było przemocowe. To naprawdę było toksyczne.”
Zbierasz fakty, czytasz, łączysz kropki, rozpoznajesz schematy.
Ta faza bywa bolesna, bo widzisz wyraźnie to, co wcześniej było rozmazane.
Ale jednocześnie daje ogromną siłę — to etap uświadamiania i odmitologizowania sprawcy.

⸻

FAZA 5 — GNIEW I BUNT (powrót granic)

Po prawdzie przychodzi gniew.
Zdrowy, świadomy gniew — nie agresja.
Energia, która była zamrożona, wraca.
Pojawia się myśl:
„Nigdy więcej. Dość. Koniec.”
To faza, w której Twoje granice zaczynają żyć.
Czujesz siłę, której wcześniej nie było, bo była przykryta strachem.
To etap budzenia się Twojej tożsamości.

⸻

FAZA 6 — WYCOFANIE I SELEKCJA (detoks relacyjny)

Zaczynasz widzieć ludzi inaczej.
Już nie otwierasz się na wszystkich — zaczynasz selekcjonować.
Cisza staje się ważniejsza niż towarzystwo, a spokój cenniejszy niż „bliskość”, która raniła.
Umiesz rozpoznać tych, którzy ciągną Cię w dół —
i przestajesz się tłumaczyć, dlaczego odchodzisz.
To faza odbudowy przestrzeni wokół siebie, żeby nic nie zabiło Twojej regeneracji.

⸻

FAZA 7 — POWRÓT DO CIAŁA (regeneracja systemu nerwowego)

Sen wraca.
Oddech wraca.
Reakcje są łagodniejsze.
Zaczynasz doświadczać chwil, w których czujesz się bezpieczna/y w swoim własnym ciele.
To etap, w którym trauma przestaje być ciągle aktywna — organizm wraca do równowagi.
Powoli, delikatnie, stabilnie.

⸻

FAZA 8 — DEFINICJA SIEBIE NA NOWO

Po latach dopasowywania się do kogoś destrukcyjnego — wraca pytanie:
„Co JA lubię? Co mi służy? Czego chcę?”
Zaczynasz odkrywać swoje potrzeby, swoje granice, swoje wartości.
Twoja tożsamość przestaje być odpowiedzią na cudze wymagania, a zaczyna być czymś, co budujesz świadomie.
To faza tworzenia nowej/go siebie — nie tej przed przemocą, tylko tej po przetrwaniu.

⸻

FAZA 9 — NOWE ŻYCIE (świadome, stabilne, Twoje)

To etap, w którym nie tylko wychodzisz z traumy — Ty z niej wyrastasz.
Nie wracasz do tego, co było.
Budujesz życie, które jest bezpieczne, zdrowe, mądre i Twoje.
Nie szukasz miłości na siłę — wybierasz ludzi, miejsca, rzeczy, które Cię nie ranią.
Granice są naturalne.
Zaufanie jest świadome.
A Ty jesteś u siebie — w sercu, w ciele, w życiu.

—

Najważniejsze, co chcę Ci powiedzieć na koniec, to to:
nie ma dobrej ani złej fazy.
Każda z nich jest częścią uzdrawiania, a każda kolejna przychodzi wtedy, kiedy Twoje ciało i psychika są na to gotowe.

Możesz czasem cofnąć się o krok, zatrzymać, utknąć na chwilę —
ale to nie znaczy, że robisz coś źle.
To znaczy tylko tyle, że proces jest żywy.
Naturalny.
Ludzki.

Najczęściej jesteśmy w jednej głównej fazie,
a elementy poprzednich mogą się czasem odezwać —
i to jest normalne.
To nie chaos.
To sposób, w jaki układ nerwowy wraca do równowagi.

Regeneracja po przemocy nie jest linią prostą —
ale jest drogą w stronę siebie.
Powolną, mądrą, głęboką.
I z każdym etapem wracasz do tego, czego tak długo Ci brakowało:
do spokoju, bezpieczeństwa, wolności i własnej prawdy.

Jesteś w procesie.
Jesteś w drodze.
I idziesz w dobrym kierunku.

W której fazie jesteś dzisiaj?

——

Przemoc nie ma płci.
Świadomość jej mechanizmów to pierwszy krok,
by ją zrozumieć i przerwać.

——

Telefony zaufania / pomoc dla osób doświadczających przemocy:
1. Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”
📞 800 120 002 – bezpłatny, całodobowy
2. Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym
📞 800 70 22 22 – bezpłatny, całodobowy
3. Kryzysowy Telefon Zaufania dla Dorosłych
📞 116 123 – bezpłatny
4. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia
📞 112 – numer alarmowy, czynny całą dobę

——

26/11/2025

Czy naprawdę się zmieniamy, czy tylko uczymy się lepiej hamować impulsy?

W badaniach nad zmianą zachowania pojawia się ważne pytanie:
czy rozwijamy się, bo stajemy się inni, czy dlatego, że nasza kora przedczołowa coraz skuteczniej kontroluje impulsy pochodzące z układu limbicznego?

🔬 Co mówią badania neurobiologiczne

Badania obrazowe (fMRI, DTI) pokazują dwie równoległe prawdy:

1️⃣ Duża część tzw. „zmiany” to poprawa hamowania impulsów

Kora przedczołowa odpowiada za hamowanie reakcji automatycznych, przewidywanie konsekwencji i reinterpretację emocji.
Badania pokazują, że regulacja zachowania bardzo często polega na tym, że kora przedczołowa tłumi nadmierną aktywność ciała migdałowatego.

To oznacza:
często jesteś „tym samym człowiekiem”, tylko twoja kora przedczołowa pracuje sprawniej.

2️⃣ Jednocześnie zachodzi realna zmiana struktur mózgu

Neuroplastyczność to fakt. Mózg przebudowuje zarówno połączenia, jak i grubość kory.
Badania pokazują, że:

- praktyka regulacji emocji zwiększa grubość kory przedczołowej

- terapia zmniejsza reaktywność ciała migdałowatego

- powtarzanie nowych zachowań reorganizuje istotę białą i wzorce nawyków

Czyli:
to nie tylko hamowanie — to przebudowa obwodów mózgu.

🧩 Więc co właściwie się zmienia?

Zmiana psychologiczna to kombinacja:

- mniejszej reaktywności emocjonalnej

- silniejszej regulacji poznawczej

- nowych wzorców przetwarzania informacji

- utrwalonych nawyków na poziomie jąder podstawy

Innymi słowy:
nie tylko lepiej hamujesz impulsy — twój mózg fizycznie staje się innym mózgiem.

➡️ Wniosek

Zmiana nie polega na udawaniu „lepszego siebie”.
Zmiana polega na trwałym przeorganizowaniu pracy mózgu — zarówno w zakresie kontroli, jak i emocji.

Dlatego po terapii nie tylko zachowujesz się inaczej — ale również inaczej odczuwasz, przewidujesz i interpretujesz świat.

25/11/2025

Jak zatrzymać nadinterpretację? Jeden krok wystarczy

Nadinterpretacja to automatyczny proces, w którym mózg przypisuje sytuacjom znaczenia, których nie da się wywnioskować z samych faktów. Badania z zakresu psychologii poznawczej pokazują, że jest to jeden z najczęstszych błędów myślenia opisanych przez Aarona T. Becka. Mózg dąży do szybkiego przewidywania intencji innych, opierając się na minimalnych informacjach.

Z perspektywy neurobiologii odpowiada za to szybka ścieżka emocjonalna opisana przez Josepha LeDoux. Bodziec trafia najpierw do ciała migdałowatego, zanim zostanie przetworzony przez korę przedczołową — dlatego emocjonalna interpretacja pojawia się szybciej niż analiza logiczna. Mózg zakłada intencje, bo próbuje przewidzieć zagrożenie społeczne. W efekcie neutralne zachowania mogą wydawać się krytyką, odrzuceniem albo konfliktem.

Mechanizm ten nasila się pod wpływem stresu. Badania z neuroobrazowania wskazują, że przy podwyższonym poziomie kortyzolu maleje aktywność kory przedczołowej, a rośnie reaktywność układu limbicznego. Mózg opiera się wtedy bardziej na domysłach niż na danych.

Najskuteczniejszą metodą zatrzymania nadinterpretacji jest technika poznawcza stosowana w terapii CBT: przesunięcie uwagi z interpretacji na fakty. Polega ona na zatrzymaniu automatycznej myśli i zadaniu pytania, które aktywuje korę przedczołową i hamuje impulsywną reakcję limbiczną:

„Jaka jest najbardziej neutralna, niespersonalizowana interpretacja tej sytuacji?”

To jedno pytanie zmienia tryb pracy mózgu: z emocjonalnego przewidywania na racjonalne analizowanie. Badania pokazują, że takie „przefiltrowanie” pierwszej myśli zmniejsza aktywność ciała migdałowatego i obniża subiektywny poziom napięcia.

Przykłady:
– „On długo nie odpisuje” → „Może jest zajęty.”
– „Ktoś wygląda na zamyślonego” → „Może myśli o czymś swoim.”

To nie pozytywne myślenie. To powrót do danych, a nie do emocjonalnych założeń.

Praca z nadinterpretacją opiera się na jednym kroku — świadomej zmianie perspektywy z reakcji na ocenę sytuacji. To narzędzie potwierdzone badaniami i stosowane w praktyce klinicznej, które realnie uspokaja układ nerwowy i przywraca kontrolę nad myślami.

23/11/2025

Kortyzol jest potrzebny.
To hormon, który pomaga Ci wstać z łóżka, myśleć, działać, podejmować decyzje.

Problem zaczyna się wtedy, gdy jest go za dużo lub za mało.

⸻

🔥 Gdy kortyzolu jest za dużo:

Mózg wchodzi w tryb „alarm”.
Wtedy czujesz:
– napięcie w ciele
– niepokój „bez powodu”
– gonitwę myśli
– nadreaktywność
– chaos w głowie
– problemy ze snem
– przytłoczenie

To biologia stresu.

⸻

🌫 Gdy kortyzolu jest za mało:

Organizm był przeciążony tak długo, że hormony stresu… się wyczerpały.
I wtedy czujesz:
– zmęczenie nie do opisania
– brak emocji
– niską motywację
– mgłę mózgową
– poczucie „pustki”
– zero energii do czegokolwiek

To wyczerpany układ nerwowy.

⸻

🌱 Co reguluje kortyzol?

💧 nawodnienie
🌙 regularny sen
🍒 żywność przeciwzapalna
🚶‍♀️ 15 minut spaceru dziennie
🌿 kontakt z naturą
📱 ograniczenie bodźców
🧘‍♀️ chwile ciszy
😌 spowolnienie rano (bez telefonu!)

Kortyzol nie lubi pośpiechu, adrenaliny i ciągłych bodźców.
Lubi rytm i przewidywalność.

⸻

Zrób dziś conajmniej 15-minutowy spacer bez telefonu.
Bez muzyki, bez podcastu, bez scrollowania.

Zwykły, powolny ruch resetuje kortyzol szybciej niż jakakolwiek technika relaksacyjna.
Mózg wreszcie może odetchnąć.

08/11/2025

🧠 Mózg przy nerwicy lękowej — kiedy układ limbiczny przejmuje kontrolę

Nerwica lękowa (zaburzenie lękowe uogólnione, GAD) nie jest „słabością charakteru”, ale stanem, w którym mózg dosłownie działa w trybie ciągłego alarmu. Zrozumienie, co dzieje się w układzie nerwowym, pomaga odzyskać kontrolę nad ciałem i emocjami.

W centrum układu lęku znajduje się ciało migdałowate — struktura układu limbicznego odpowiedzialna za wykrywanie zagrożeń. U osób z nerwicą jest ono nadaktywne, reaguje zbyt silnie nawet na neutralne bodźce, wysyłając sygnał „uwaga, niebezpieczeństwo”. Jednocześnie kora przedczołowa, która normalnie uspokaja ciało migdałowate, działa słabiej — przez to trudniej logicznie ocenić sytuację i zatrzymać spiralę lęku.

W tym procesie uczestniczy też hipokamp, odpowiedzialny za pamięć kontekstu. U osób przewlekle zestresowanych hipokamp często jest mniejszy i gorzej odróżnia realne zagrożenie od wspomnień lękowych. W efekcie mózg działa tak, jakby niebezpieczeństwo nigdy się nie kończyło.

W stanie lęku aktywuje się oś HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza), która wydziela kortyzol. Ten hormon przygotowuje ciało do „walki lub ucieczki”, ale gdy jego poziom jest podwyższony przez dłuższy czas, wpływa negatywnie na układ odpornościowy, sen i koncentrację.

Neurobiologicznie nerwica lękowa to więc zaburzenie równowagi między układem emocji a kontrolą poznawczą. Dobrą wiadomością jest to, że mózg jest neuroplastyczny — można nauczyć go spokoju i reakcji adekwatnej do sytuacji.

💡 Jak radzić sobie z nerwicą lękową na co dzień:

✔️Ćwicz oddychanie przeponowe - wydłużony wydech aktywuje nerw błędny i obniża aktywność ciała migdałowatego.

✔️Wprowadź regularną aktywność fizyczną - ruch zwiększa poziom BDNF i serotoniny, co poprawia regulację emocji.

✔️Ogranicz kofeinę i alkohol - stymulanty nasilają aktywność osi HPA i objawy somatyczne lęku.

✔️Ustal rutynę dnia - stały rytm dnia stabilizuje aktywność układu nerwowego i poziom kortyzolu.

✔️Stosuj techniki uważności (mindfulness) - trening uważności wzmacnia korę przedczołową i redukuje aktywność ciała migdałowatego.

✔️Rozmawiaj o emocjach - wypowiadanie lęku aktywuje ośrodki mowy, które hamują układ limbiczny — to tzw. „afektywne etykietowanie”.

✔️Ogranicz ekspozycję na stresujące bodźce - stałe śledzenie informacji lub kontakt z toksycznym otoczeniem utrwala stan czujności mózgu.

✔️Śpij regularnie - brak snu zwiększa reaktywność ciała migdałowatego nawet o 60%

✔️Zadbaj o mikrobiotę jelitową - jelita i mózg komunikują się przez nerw błędny — zdrowa flora jelitowa wspiera produkcję serotoniny.

✔️Szukaj wsparcia terapeutycznego - terapia uczy mózg reinterpretacji sygnałów lękowych i wzmacnia kontrolę kory przedczołowej.

28/10/2025

NEUROPRZEKAŹNIKI – chemiczni posłańcy naszego mózgu

Czy wiesz, że każda Twoja emocja, myśl czy ruch zaczyna się od mikroskopijnej cząsteczki chemicznej?
To właśnie neuroprzekaźniki – maleńkie cząsteczki, które pozwalają Twojemu mózgowi porozumiewać się sam ze sobą 💫

Czym są neuroprzekaźniki?
To związki chemiczne, które przekazują informacje między komórkami nerwowymi (neuronami) lub między neuronem a mięśniem czy gruczołem.
👉 Działają jak „listonosze” mózgu – przenoszą wiadomość z jednej komórki do drugiej, umożliwiając błyskawiczną komunikację.

Jak powstają neuroprzekaźniki?
Neuroprzekaźniki nie pojawiają się „znikąd” – są syntetyzowane w neuronach z określonych substancji odżywczych pochodzących z naszej diety 🍎

Proces wygląda tak:
1️⃣ Aminokwasy (np. tryptofan, tyrozyna, glutamina) dostarczane z pożywieniem trafiają do neuronów.
2️⃣ Tam, z udziałem enzymów, przekształcane są w konkretne neuroprzekaźniki.

Z tryptofanu powstaje serotonina 🌙
Z tyrozyny – dopamina, noradrenalina i adrenalina ⚡
Z glutaminy – glutaminian i GABA 🌿
Gotowe cząsteczki są magazynowane w pęcherzykach synaptycznych na końcu neuronu, gotowe do uwolnienia, gdy nadejdzie impuls elektryczny ⚡

Gdzie się znajdują i jak działają?
Neuroprzekaźniki są uwalniane z zakończeń nerwowych (aksonów) do tzw. szczeliny synaptycznej – maleńkiej przestrzeni między neuronami.
➡️ Gdy impuls elektryczny dotrze do końca neuronu, pęcherzyki uwalniają neuroprzekaźnik, który łączy się z receptorami na drugiej komórce.
➡️ Powoduje to reakcję – pobudzenie, hamowanie lub modulację aktywności komórki docelowej.
➡️ Następnie neuroprzekaźnik zostaje rozłożony przez enzymy lub wchłonięty z powrotem do neuronu w procesie wychwytu zwrotnego.

Najważniejsze neuroprzekaźniki i ich funkcje:

➡️ Acetylocholina (ACh) – skurcz mięśni, uwaga, pamięć
🧍‍♀️ Niedobór: problemy z pamięcią (np. Alzheimer)

➡️ Dopamina – motywacja, nagroda, przyjemność, kontrola ruchów
💬 Nadmiar lub niedobór wiąże się m.in. ze schizofrenią lub chorobą Parkinsona

➡️ Serotonina – nastrój, sen, apetyt, impulsy
💧 Niski poziom może prowadzić do depresji i zaburzeń lękowych

➡️ Noradrenalina (norepinefryna) – czujność, energia, reakcja „walcz lub uciekaj”
💓 Zwiększa tętno i skupienie w sytuacjach stresowych

➡️ Glutaminian – główny neuroprzekaźnik pobudzający
❗ Nadmiar może prowadzić do nadmiernego pobudzenia neuronów i ich uszkodzeń

➡️ GABA (kwas gamma-aminomasłowy) – główny neuroprzekaźnik hamujący
🧘‍♀️ Uspokaja mózg, redukuje stres i napięcie

Dlaczego są tak ważne?
Równowaga neuroprzekaźników to fundament zdrowia psychicznego i poznawczego:
➡️ wpływają na nastrój, sen, koncentrację, pamięć i motywację
➡️ ich zaburzenie może prowadzić do depresji, lęku, ADHD czy uzależnień
➡️ styl życia – aktywność fizyczna, sen, dieta i stres – ma ogromny wpływ na ich poziom i działanie

Neuroprzekaźniki to niewidzialni „kurierzy” mózgu, dzięki którym możemy myśleć, czuć i działać.
Ich powstawanie zależy od tego, co jemy, jak śpimy i jak żyjemy.
Zadbaj o swój mózg – a on zadba o Ciebie 💚