Jedzenie ma znaczenie- Agnieszka Marciszak Dietetyk Kliniczny

09/11/2025

Nietolerancja histaminy często kojarzy się jedynie z katarem, pokrzywką czy bólem głowy, jednak w praktyce klinicznej obserwuję znacznie szersze spektrum objawów, które pacjenci rzadko łączą z tym problemem. Do mniej oczywistych należą nawracające pobudki około 3:00 w nocy, uczucie niepokoju, napięcia lub nagłe napady złości, a także obrzęki, zaczerwienienie twarzy po wysiłku czy alkoholu. U kobiet nadmiar histaminy często nasila objawy dominacji estrogenowej i endometriozy, wpływając na bóle menstruacyjne i wahania nastroju. W obrazie jelitowym może dawać refluks, wzdęcia, nietolerancje pokarmowe, a także zaparcia lub biegunkę. Warto pamiętać, że histamina to nie tylko mediator reakcji alergicznych, ale również neuroprzekaźnik, dlatego jej nadmiar może wpływać na sen, koncentrację, napięcie mięśni i reakcje emocjonalne — tworząc obraz kliniczny często mylony z zaburzeniami hormonalnymi lub lękowymi.

02/11/2025

Efekt Randle’a (cykl glukoza–kwasy tłuszczowe) to fizjologiczna konkurencja o „pierwszeństwo” paliwa między wolnymi kwasami tłuszczowymi (FFA) a glukozą. Wysoka dostępność i utlenianie FFA podnoszą stosunki ATP/ADP i NADH/NAD⁺, zwiększają poziom cytrynianu i hamują kluczowe enzymy utleniania glukozy (m.in. dehydrogenazę pirogronianową i fosfofruktokinazę), przez co mięśnie przejściowo „wolą” tłuszcz, a poposiłkowa glikemia rośnie wyżej i wolniej wraca do normy. W praktyce klinicznej zjawisko nasila się po dłuższej diecie low-carb/keto, w porze porannej (fizjologicznie większa lipoliza), po poście, przy wysokotłuszczowych posiłkach na czczo oraz pod wpływem kofeiny i stresu. Ma to realne konsekwencje diagnostyczne: OGTT wykonany po okresie niskiej podaży węglowodanów może dawać obraz nietolerancji glukozy mimo braku cukrzycy, a zapisy CGM pokazują wyższe szczyty po pierwszym posiłku dnia; drugi posiłek bywa łagodniejszy (efekt Stauba-Traugotta), bo FFA spadają. Przykłady z praktyki: pacjent po 2–3 tygodniach VLC uzyskuje „nieprawidłowy” OGTT, który normalizuje się po ≥3 dniach z ≥150 g węglowodanów i redukcją tłuszczu; zdrowa osoba zgłasza poranne „piki” przy kawie na czczo i tłustym śniadaniu, które ustępują po zmianie kolejności makroskładników i przesunięciu kawy po posiłku; sportowiec wracający z keto do wyższych węgli notuje na CGM większe wahania przez 1–2 tygodnie, po czym krzywe stabilizują się. Wnioski praktyczne: przed oceną tolerancji glukozy należy ujednolicić warunki – przez co najmniej 3 dni zapewnić odpowiednią podaż węglowodanów (≥150 g/d), ograniczyć tłuszcz, zadbać o sen, unikać kofeiny na czczo i włączyć krótką aktywność mięśniową przed/po posiłkach. Taki protokół minimalizuje wpływ efektu Randle’a i pozwala zobaczyć rzeczywistą odpowiedź glikemiczną.  

02/11/2025

Słońce to nie tylko witamina D – to realny sygnał startowy dla układu dopaminergicznego. Światło dzienne trafia do specjalnych komórek w siatkówce (ipRGC z melanopsyną), które „ustawiają” zegar dobowy i modulują nastrój, czuwanie oraz motywację; w tym układzie dopamina jest jednym z kluczowych przekaźników. U ludzi pokazano, że wraz z wydłużaniem się dnia zmienia się „dostępność” receptorów dopaminowych D2/3 w prążkowiu (PET): każde ~4 h dłuższego dnia wiązało się ze ~spadkiem dostępności receptorów interpretowanym jako wyższe toniczne pobudzenie dopaminowe—co tłumaczy sezonowość energii i napędu. Jasne światło poprawia też nastrój i napęd w badaniach klinicznych (światłoterapia), a część efektu przypisuje się szlakom katecholaminowym i lepszemu zsynchronizowaniu rytmów dobowych. Mamy również „dowód z siatkówki”: ekspozycja na jasne światło na zewnątrz zwiększa uwalnianie dopaminy w oku i chroni dzieci przed krótkowzrocznością—dlatego „czas na dworze” realnie wspiera rozwój wzroku. Co z tego dla Ciebie? Rano wyjdź na 20–30 minut w naturalne światło (nawet przy chmurach jest ono wielokrotnie silniejsze niż biurowe), patrz w jasne niebo, w ciągu dnia łap kilka krótkich „porcji” dziennego światła. W domu i pracy zadbaj o „biologię światła”.

30/10/2025

Gardnerella vaginalis to kluczowy patogen bakteryjnej waginozy: tworzy biofilm, wytwarza sialidazy i toksynę vaginolysin, podnosi pH, osłabia barierę śluzową oraz sprzyja stanowi zapalnemu. Taki profil mikrobiologiczny wiąże się z niższą receptywnością endometrium, gorszym przeżyciem i funkcją plemników oraz niższą skutecznością implantacji i leczenia niepłodności; celem terapii jest przywrócenie dominacji pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus) po uprzedniej diagnostyce (np. badania molekularne mikrobiomu) i leczeniu przyczynowym.

18/10/2025

🧠 Czy nie zastanawia Cię, dlaczego o tym jest tak cicho?
Badanie obejmujące 8,4 miliona osób — finansowane publicznie, opublikowane w recenzowanym czasopiśmie — wskazuje statystycznie wyższe ryzyko kilku typów nowotworów po roku od 🥕 przeciw COVID-19.

Nie dowodzi przyczynowości, to fakt.
Ale czy naprawdę nie warto o tym mówić głośno — przynajmniej po to, by szukać odpowiedzi, a nie unikać pytań?

📉 Wyobraź sobie nagłówki, gdyby wyniki były odwrotne.
Gdyby okazało się, że 🥕 zmniejsza ryzyko nowotworów o 50% — czy nie byłoby o tym na każdej stronie portali, w serwisach informacyjnych, w wieczornych wiadomościach?

Dlaczego więc, kiedy dane idą w przeciwną stronę, zapada cisza?
Czy nauka nie powinna być zawsze otwarta — niezależnie od tego, dokąd prowadzi?

18/10/2025

Nie każda witamina B12 działa tak samo 💡
Twoje ciało korzysta z trzech różnych form – i każda ma inne zadanie.
🔧 Hydroksykobalamina to spokojna, magazynowa forma B12 – organizm przekształca ją w aktywne formy tylko wtedy, gdy tego potrzebuje. Działa stabilnie i jest polecana przy wrażliwej metylacji (MTHFR, COMT).
⚡ Metylokobalamina to aktywny dawca grup metylowych – wspiera metylację, detoks, produkcję neuroprzekaźników i nastrój. U niektórych może jednak działać zbyt pobudzająco, jeśli procesy metylacji są nadaktywne.
🔋 Adenozylokobalamina działa w mitochondriach – wspiera produkcję energii i zdrowie układu nerwowego. Gdy jej brakuje, pojawia się zmęczenie, spadek koncentracji i „mgła mózgowa”.

Każda forma B12 pełni inną funkcję biochemiczną, dlatego wybór odpowiedniej zależy od Twojego organizmu, genów i aktualnych potrzeb.
W praktyce klinicznej często najlepiej sprawdza się połączenie kilku form, dobrane indywidualnie – zwłaszcza przy zaburzeniach metylacji czy chronicznym zmęczeniu.

14/10/2025

02/10/2025

O zdrowiu mówimy głośno, bo liczby mają znaczenie.
W Polsce co roku rozpoznaje się ok. 181–185 tys. nowych przypadków nowotworów, a z ich powodu umiera blisko 100 tys. osób. To druga przyczyna zgonów w naszym kraju. 

Zbyt wiele diagnoz wciąż stawiamy za późno. Przykład? Rak płuca – tylko 15–20% przypadków wykrywa się we wczesnym stadium, co oznacza, że ok. 80% chorych trafia do specjalisty dopiero przy zaawansowanej chorobie.

Możemy to odwrócić. Udział w badaniach przesiewowych w Polsce jest nadal niski.

Profilaktyka to nie strach. To troska o siebie dziś, żeby mieć jutro.

Ty jesteś swoim priorytetem.