14/11/2025
„Toksyczne schematy” to negatywne wzorce myślenia, emocji i zachowań, które powtarzają się w naszym życiu i utrudniają nam budowanie zdrowych relacji, poczucie własnej wartości czy osiąganie celów. Najczęściej powstają w dzieciństwie, gdy nasze potrzeby emocjonalne nie były w pełni zaspokojone.
📘 Przykłady toksycznych schematów (wg terapii schematów Younga):
Porzucenie / niestabilność – lęk, że bliskie osoby odejdą lub przestaną kochać.
Nieufność / skrzywdzenie – przekonanie, że inni nas wykorzystają lub zranią.
Deprywacja emocjonalna – poczucie, że nikt nie zaspokoi naszych emocjonalnych potrzeb.
Wadliwość / wstyd – przekonanie, że coś jest z nami nie tak, że jesteśmy gorsi.
Izolacja społeczna – poczucie bycia innym, nienależącym do grupy.
Podporządkowanie – stawianie potrzeb innych ponad własne, by uniknąć konfliktu.
Samopoświęcenie – nadmierne dbanie o innych kosztem siebie.
Nieustanne dążenie do aprobaty / uznania – uzależnienie poczucia własnej wartości od opinii innych.
Nadmierne standardy / perfekcjonizm – przekonanie, że trzeba być „idealnym”, by zasługiwać na miłość.
Pesymizm / katastrofizacja – oczekiwanie najgorszego, nawet bez realnych powodów.
🧠 Jak je rozpoznać:
Powtarzasz te same błędy w relacjach.
Czujesz silne emocje (np. wstyd, lęk, złość) w podobnych sytuacjach.
Myślisz: „zawsze tak mam”, „to ze mną coś nie tak”.
💡 Jak z nimi pracować:
Uświadomienie schematu – zauważanie go w działaniu.
Analiza, skąd się wziął (np. w relacji z rodzicami).
Nauka nowych, zdrowych sposobów reagowania.
Często skuteczna bywa terapia schematów lub terapia poznawczo-behawioralna (CBT).