25/09/2025
Wobec rozwoju dyskusji i prac nad ustawą o zawodzie psychologa, a także równocześnie prowadzonych prac nad ustawą o zawodzie psychoterapeuty kilka zdań w tej sprawie.
Sama wiedza akademicka z zakresu procesów psychicznych człowieka, choć niezwykle cenna, nie jest wystarczającą podstawą do wykonywania zawodu psychoterapeuty. Aby to lepiej zrozumieć, warto przyjrzeć się kryteriom kompetencyjnym obowiązującym w nurcie Analizy Bioenergetycznej.
Jednym z kluczowych wymagań wobec psychoterapeuty pracującego w tym podejściu jest zdolność do empatycznego uczestnictwa w różnych systemach komunikacji. Bowiem relacyjny model Analizy Bioenergetycznej zakłada intersubiektywność – czyli aktywną, wzajemną wymianę między terapeutą a pacjentem, postrzeganych jako całość psychofizyczna, zarówno z procesami poznawczymi, jak i emocjonalnymi, mentalnymi i cielesnymi.
W trakcie takiego kontaktu interpersonalnego terapeuta uzyskuje dostęp do zróżnicowanych informacji: sensorycznych, emocjonalnych, toniczych i poznawczych. Szczególnie istotna jest tutaj zdolność opisana przez Mary Ainsworth jako kompetencja matki do zapewnienia dziecku bezpiecznego przywiązania. Jej odkrycia, potwierdzane dziś badaniami neurobiologii przywiązania, wyznaczają również standardy kompetencji psychoterapeuty w Analizie Bioenergetycznej.
To właśnie intersubiektywne połączenie uznawane jest za centralny element procesu terapeutycznego w tym nurcie.
Cytując prof. dr hab. Mateusza Stróżyńskiego:
"Jako ludzie nie kierujemy się przede wszystkim logiką, obiektywnymi faktami czy wyuczonymi schematami behawioralnymi, ale bardzo złożonym systemem nieuświadomionych zwykle emocji, motywacji i intuicyjnych sądów, a nasza inteligencja jest ze swojej natury relacyjna, ucieleśniona, kontekstualna i kolektywna."
Kilka uwag na temat naukowych podstaw tego modelu.
"Zacznijmy od pracy Sterna, który w 1985r. zwrócił uwagę na relację "intonacji" między matką a dzieckiem. Ta intonacja reguluje i kontroluje subiektywne stany dziecka i pozwala mu zrozumieć, że jego matka ma inny umysł niż on sam.
Fonagy (2000) zastosował ten intersubiektywny wymiar w polu terapeutycznym. To jaźń terapeuty, zawierająca, doświadczająca, myśląca i wyrażająca się subiektywnie, jest terapeutyczna i internalizowana przez pacjenta. Terapeuta empatyczny doświadcza i wyobraża sobie wewnętrzne stany swojego pacjenta i przekazuje mu to w swoich niewerbalnych i werbalnych reakcjach. Poprzez to "dostrojenie" pacjent rozwija swoją zdolność do doświadczania, powstrzymywania i opracowywania własnych subiektywnych stanów.
Z kolei Schore (2001), wykorzystując obrazowanie mózgu, wykazał, że somatosensoryczna i emocjonalna regulacja niemowlęcia przez matkę jest zorganizowana w oparciu o system komunikacji cielesnej, który jest rejestrowany w bezpośredniej i nieświadomej wymianie prawej półkuli mózgu z prawą półkulą mózgu.
Schore rozszerza to odkrycie na relację terapeuta-pacjent, zorganizowaną wokół sygnałów somatosensorycznych emitowanych przez pacjenta, sygnałów, które empatyczny terapeuta interpretuje z własnego systemu somatosensorycznego i na które odpowiada dostosowaną interwencją. U pacjentów ze schizofrenią wykazano, że ich cierpienie psychotyczne opierało się na braku wzorców somatosensorycznych, które zapewniały im odrębną egzystencję fizyczną (Tonella i in., 1989 i Tonella, 2006).
Wszystkie te odkrycia stanowią część teoretycznych i praktycznych ram analizy bioenergetycznej, stanowiąc podstawowe elementy szkolenia i praktyki, której ważnym elementem jest kształtowanie empatii somatomotorycznej.”
Fragment materiałów szkoleniowych PSAB