01/12/2025
Stąd zmęczenie przy lęku bo dużo jest tego „przewidywania”
https://www.facebook.com/share/p/1Aw16Czm9C/?mibextid=wwXIfr
Mózg zużywa mniej energii, gdy przewiduje przyszłość — nawet jeśli się myli
Jedną z najlepiej udokumentowanych koncepcji współczesnej neuronauki jest idea, że mózg działa predykcyjnie. Oznacza to, że nie tylko reaguje na bodźce, ale przede wszystkim przewiduje, co się wydarzy, a następnie porównuje swoje przewidywania z rzeczywistością.
To tzw. modelowanie generatywne opisane w badaniach Karla Fristona (Free Energy Principle), Andy’ego Clarka, Hakana Hohwy’a oraz w klasycznych pracach o kodowaniu predykcyjnym (Rao & Ballard, Neural Computation).
Dlaczego przewidywanie jest dla mózgu „tańsze” energetycznie?
Mózg pobiera około dwudziestu procent energii organizmu, dlatego stale szuka sposobów na jej ekonomiczne wykorzystanie.
Badania neuroobrazowe pokazują, że:
- kiedy bodziec jest zgodny z przewidywaniami, aktywność kory czuciowej spada,
-gdy pojawia się informacja nieoczekiwana, aktywuje się sygnał błędu przewidywania i rośnie zapotrzebowanie metaboliczne (m.in. prace Fristona oraz badania fMRI z MIT i UCL).
Oznacza to, że najmniej energii kosztuje sytuacja, w której świat zewnętrzny zachowuje się zgodnie z „modelem” stworzonym w mózgu — nawet jeśli model jest nieidealny.
Jak to działa krok po kroku?
Mózg generuje swoje przewidywania w korze wyższych rzędów (m.in. kora przedczołowa i asocjacyjna), a następnie wysyła je „w dół” do obszarów sensorycznych.
Tam porównuje je z danymi napływającymi z receptorów.
Jeśli zgodność jest wysoka — aktywność neuronalna maleje.
Jeśli pojawia się błąd przewidywania — rośnie zapotrzebowanie na energię, bo mózg musi zaktualizować model.
To fundamentalna zasada: nie przetwarzamy świata takim, jaki jest, lecz takim, jaki mózg przewiduje.
Co z tego wynika?
- dlatego lubimy rutynę — jest energetycznie „tania”,
- dlatego nowe sytuacje są męczące — wymagają generowania licznych korekt przewidywań,
- dlatego lęk nasila zmęczenie — mózg tworzy zbyt wiele hipotez zagrożenia, zwiększając koszty obliczeniowe,
- dlatego nawyki są tak silne — są przewidywalne i łatwe metabolicznie.
Z punktu widzenia neuronauki mózg stale wybiera to, co najbardziej ekonomiczne — a przewidywanie jest jego podstawowym sposobem oszczędzania energii.