14/10/2025
TENS i EMS- na czym polega elektroterapia i kto powinien ją stosować.
Zarówno TENS, jak i EMS to popularne metody elektroterapii. Nie są one jedynymi, lecz zdecydowanie najpopularniejszymi metodami terapii prądem.
Czym dokładnie jest TENS i EMS? Kto powinien korzystać z tych metod, a kto musi z nich zrezygnować?
TENS- co to jest i do czego służy?
TENS to skrót z języka angielskiego i oznacza Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation. Tłumacząc na polski, TENS jest przezskórną elektryczną stymulacją nerwów.
TENS jest popularną metodą elektrostymulacji wśród fizjoterapeutów. Metoda uśmierzania bólu. Prądy TENS, to prądy o niskiej częstotliwości i są niezwykle skuteczną (niefarmakologiczną) metodą łagodzenia bóli przewlekłych oraz nagłych i ostrych.
Jak działa TENS?
To metoda terapii polegająca na wysyłaniu impulsów elektrycznych do zakończeń nerwów czuciowych. Impulsy te hamują docieranie bodźców bólowych do mózgu. TENS to metoda elektroterapii korzystająca z prądów o niskich częstotliwościach (1-120 Hz). Zabiegi wykonywane są praktycznie w każdym gabinecie fizjoterapeutycznym. Gabinet to zazwyczaj pierwsze miejsce, w jakim mamy do czynienia z tym rodzajem elektroterapii.
Prądy w terapii TENS wykorzystuje się dwojako.
Teoria Bramki Kontrolnej Wella i Melzacka — to metoda bramkowania bólu. Teoria ta zakłada, że impuls bólowy musi przejść przez punk w rdzeniu kręgowym, zanim pacjent go odczuje. Jeśli na drodze tego impulsu znajdzie się inny, silniejszy impuls, to ten pierwszy zostanie pominięty.
Teoria endorfin - przewlekłe bóle powodują zmniejszenie endorfin w organizmie, które są naturalnym środkiem przeciwbólowym. Impulsy elektryczne w obrębie stanów bólowych pozwalają na podniesienie poziomu endorfin, co skutkuje zmniejszeniem bólu.
Przy zastosowaniu niższych częstotliwościach (1-80 Hz), ale wyższym natężeniu, terapia trwa dłużej i oddziałuje na przewlekłe stany bólowe. Wpłynięcie na długotrwałe bóle jest trudniejsze, zabiera więcej czasu, ale efekt terapii jest długotrwały. Częstotliwości 80-120 Hz sprawdzają się przy ostrych i krótkotrwałych bólach. Reakcja organizmu na prądy TENS jest bardzo szybka, a sama terapia jest bezbolesna i bezpieczna. W terapii prądami TENS wykorzystuje się elektrody cynowe lub węglowe o powierzchni ok. 10-15 cm kwadratowych. Użycie mniejszych elektrod może spowodować zagęszczenie prądu, które skutkuje uszkodzeniem skóry. Do skóry nie przyczepia się jednak samych elektrod, a specjalne podkłady. Przy elektrodach węglowych są to zazwyczaj samoprzylepne podkłady żelowe. Podczas użycia elektrod cynowych należy skorzystać z podkładów wykonanych z gazy dłuższej i szerszej 1 cm od użytej elektrody.
Rodzaje TENS
Konwencjonalny zwany również tradycyjnym o wysokiej częstotliwości. Prąd o wysokiej częstotliwości od 50 do 100 Hz i małym natężeniu, czasu trwania impulsu jest bardzo krótki (50-250 μs-mikrosekund). Pacjent może odczuwać mrowienie podczas zabiegu, a sam zabieg może trwać łącznie kilka godzin dziennie.
Akupunkturowy inaczej tradycyjny TENS o niskich częstotliwościach. Charakteryzuje się użyciem krótkich impulsów (150-250 μs) o niskiej częstotliwości do 10 Hz i średnim natężeniu. TENS o niskich częstotliwościach nazywany jest czasem typem akupunkturowym. Powoduje odczuwalny i widoczny skurcz mięśnia. Tego typu zabieg TENS powinien trwać maksymalnie 45 minut.
Uderzeniowy (BRUST) - ten rodzaj terapii wykorzystuje częstotliwość w granicach 70-100 Hz. Prąd podawany jest w pakietach impulsów i wykorzystywany jest przy głębokich i przewlekłych stanach bólowych.
Modulowany — parametry zabiegu dopasowane są do predyspozycji i potrzeb pacjenta.
Kiedy stosować elektrostymulacje TENS
Elektroterapia polecana jest przy prawie wszystkich dolegliwościach bólowych;
Bóle związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów;
Choroby zwyrodnieniowe stawów;
Wszelkie bóle kręgosłupa, mięśni i stawów;
Bóle pooperacyjne i pourazowe
Bóle po amputacyjne i fantomowe
Zespoły korzeniowe
Nerwobóle, migreny i bóle menstruacyjne
Neuropatie i radikulopatie
TENS przeciwwskazania
Głównym przeciwwskazaniem do korzystania z terapii TENS jest wszczepiony rozrusznik, endoprotezy i inne metalowe implanty. Z elektroterapii nie powinny korzystać też osoby ze zmianami nowotworowymi, zaburzeniami czucia, kobiety w ciąży. Zabiegu nie powinno się przeprowadzać na zmianach skórnych, stanach zapalnych skóry, odmrożeniach, oparzeniach. Terapia nie jest zalecana podczas chorób przebiegających z gorączką. TENS nie jest wskazany przy takich chorobach jak padaczka, czy nieustabilizowane zaburzenia krążenia.
EMS - co to jest?
EMS (Electrical Muscle Stimulation) to elektryczna stymulacja mięśni i stosowana jest przez fizjoterapeutów oraz trenerów personalnych.
Elektrostymulacja wykorzystywana jest również w kosmetologii, gdyż poprawia krążenie, odżywia komórki i stymuluje pracę mięśni. Metoda ta wykorzystywana jest do terapii i leczenia uszkodzonych mięśni. Prądy EMS umożliwiają powrót do sprawności po różnego rodzaju kontuzjach czy chorobach. EMS to często stosowana i bezinwazyjna metoda elektroterapii. EMS, podobnie jak TENS, korzysta z impulsów elektrycznych o małej częstotliwości.
Jak działa EMS?
Za pomocą impulsów uwalniane są szkodliwe produkty przemiany materii, pobudza wymianę metaboliczną, poprawiają krążenie, redukują zgrubienia w tkance podskórnej. EMS poprzez skurcze udrażnia naczynia limfatyczne i pobudza aktywność biologiczną komórek. Terapia ta wymusza prace mięśni poprzez pobudzanie włókien nerwowych. W zależności od częstotliwości użytego prądu zabieg powoduje różne stany w leczonym obszarze.
Częstotliwość 1-10 Hz poprawia cyrkulacje krwi w mięśniach oraz zwiększa ich zaopatrzenie w tlen.
20-50 Hz - przy tej częstotliwości poprawia się struktura mięśni, zwiększa się ich siła i następuje ich rozbudowa o włókna wolne.
prądy w przedziale 60-90 Hz powodują zwiększenie masy i objętości mięśnia.
Od natężenia prądu zależy siła skurczu, im wyższe natężenie, tym skurcz mięśnia jest silniejszy. Przy 100 mA skurcz mięśnia jest maksymalny, dlatego jest to górna granica.
Do elektrostymulacji EMS używa się węglowych elektrod z silikonowym podkładem. Prawidłowo ułożone elektrody umożliwiają przepłynięcie prądu przez obwód zamknięty.
W czym pomaga EMS?
Pobudzanie niesprawnych i uszkodzonych mięśni przynosi wiele korzyści. EMS to bezinwazyjna i nieobciążona skutkami ubocznymi metoda rehabilitacji. Regularna terapia zapobiega lub nawet hamuje spazmy mięśniowe, pomaga utrzymać lub zwiększyć zakres ruchu stawu i poprawić krążenie.
Zabieg EMS wykonuje się najczęściej u pacjentów borykających się z takimi chorobami jak:
Atrofia mięśniowa, która powoduje zanik mięśni. Atrofia powstaje na skutek urazów kręgosłupa, chorób układu nerwowego czy chorób ogólnoustrojowych. Zanik mięśni spowodowany jest często chorobami genetycznymi.
Kontuzje, które mogą być spowodowane nadmiernym rozciąganiem, urazami oraz silnym przeciążeniem.
Nietrzymanie moczu to schorzenie, które można wyleczyć, ćwicząc mięśnie kegla, odpowiednie elektrody umożliwiają stymulacje tych mięśni.
Zakrzepica — EMS poprawia krążenie krwi, co zapobiega powstawaniu zakrzepów.
Spastyczność mięśni to wzmożone napięcie mięśniowe, które leczy się za pomocą elektroterapii prądami prostokątnymi.
Zabiegi EMS są popularne również w kosmetologii i stosowane są w celu poprawy kondycji skóry, kształtowaniu mięśni (np. owalu twarzy) i redukcji cellulitu.
Przeciwwskazania do korzystania z terapii EMS
Niestety nie każdy może korzystać z tego rodzaju rehabilitacji. Metoda ta nie może być stosowana u osób, które mają wszczepiony rozrusznik serca, endoprotezy lub inne metalowe implanty. EMS nie należy stosować, gdy pacjent cierpi na choroby serca, choroby układu nerwowego, nadciśnienie lub są nieczułe na impulsy elektryczne. Przeciwwskazaniem są również zmiany nowotworowe, stany zapalne, ciąża, menstruacja i choroby, którym towarzyszy gorączka.
Podsumowanie
Decydując się na elektroterapię za pomocą prądów TENS lub EMS, warto zasięgnąć opinii fizjoterapeuty.
