31/10/2025
Osteoporoza.
Czym jest?
Jak zdiagnozować?
Jak zapobiegać?
Jak leczyć?
Osteoporoza to jedno z najczęstszych schorzeń układu kostnego — ciche, ale poważne, bo często nie daje objawów, dopóki nie dojdzie do złamania.
Poniżej znajdziesz kompleksowe opracowanie: czym jest, jak ją rozpoznać, zapobiegać i leczyć — zgodnie z aktualną wiedzą medyczną (stan na 2025 r.).
🦴 Czym jest osteoporoza?
Osteoporoza to choroba układu szkieletowego, w której dochodzi do:
zmniejszenia gęstości mineralnej kości (BMD),
pogorszenia struktury przestrzennej tkanki kostnej,
co skutkuje większą łamliwością kości i ryzykiem złamań nawet przy niewielkich urazach (np. upadek z własnej wysokości).
To choroba przewlekła i postępująca, ale można ją skutecznie zatrzymać i często częściowo odwrócić.
👩⚕️ Kogo dotyczy najczęściej?
Kobiety po menopauzie (niedobór estrogenów → utrata masy kostnej)
Mężczyźni po 65 r.ż.
Osoby z siedzącym trybem życia
Osoby z niedoborem witaminy D lub wapnia
Chorzy na nadczynność tarczycy, cukrzycę, choroby jelit, reumatoidalne zapalenie stawów
Osoby przyjmujące glikokortykosteroidy lub leki przeciwpadaczkowe długoterminowo
⚠️ Objawy
Osteoporoza przez długi czas nie daje objawów — dlatego nazywana jest „cichym złodziejem kości”.
Pierwsze sygnały mogą być bardzo subtelne:
ból kręgosłupa (zwłaszcza odcinek piersiowy i lędźwiowy),
obniżenie wzrostu (nawet o 2–3 cm),
garbienie się, tzw. wdowi garb,
złamania przy minimalnym urazie (nadgarstek, szyjka kości udowej, kręgi).
🔬 Jak zdiagnozować osteoporozę?
1. Densytometria (DXA) – złoty standard
Badanie gęstości mineralnej kości w okolicy:
kręgosłupa lędźwiowego (L1–L4),
szyjki kości udowej lub całego biodra.
Wynik – T-score:
Wartość T-score Interpretacja
≥ -1,0 Norma
-1,0 do -2,5 Osteopenia (obniżona gęstość)
≤ -2,5 Osteoporoza
≤ -2,5 + złamanie
Osteoporoza zaawansowana (ciężka)
👉 Badanie jest bezbolesne, trwa kilka minut, i można je wykonać bez skierowania (ok. 80–120 zł prywatnie).
2. Badania laboratoryjne (uzupełniające)
Pomagają ustalić przyczynę i dobrać leczenie:
Wapń całkowity i zjonizowany,
Fosfor,
Witamina D (25(OH)D),
Parathormon (PTH),
TSH (tarczyca),
Kreatynina, fosfataza alkaliczna (ALP).
3. Test FRAX®
Kalkulator oceny ryzyka złamania w ciągu 10 lat – uwzględnia wiek, płeć, wagę, choroby i styl życia.
Dostępny online: https://frax.shef.ac.uk
🥦 Jak zapobiegać osteoporozie?
Profilaktyka to podstawa – zaczyna się już w młodości, ale jest skuteczna w każdym wieku.
💪 Styl życia
1. Regularny ruch – szczególnie:
ćwiczenia z obciążeniem (marsz, taniec, nordic walking, trening oporowy),
ćwiczenia równowagi i koordynacji (tai chi, joga).
👉 Ruch mechanicznie stymuluje kości do odbudowy.
2. Dieta bogata w wapń i witaminę D
Wapń: nabiał, tofu, sezam, jarmuż, migdały, sardynki.
Witamina D: ekspozycja na słońce, ryby morskie (łosoś, makrela), suplementacja.
Wspomagająco: magnez, witamina K2, białko, cynk.
3. Unikaj czynników ryzyka:
palenia papierosów,
nadmiernego alkoholu,
siedzącego trybu życia,
nadmiernej ilości kawy i soli.
💊 Jak leczyć osteoporozę?
Leczenie zależy od przyczyny, wieku i stopnia zaawansowania, ale obejmuje 3 filary:
1. Farmakoterapia
Stosowana po potwierdzeniu osteoporozy w densytometrii lub przy wysokim ryzyku FRAX.
Bisfosfoniany alendronian, rizedronian, ibandronian hamują rozpad kości (resorpcję)
Denosumab Prolia (zastrzyk co 6 mies.) blokuje komórki niszczące kość
Raloksyfen Evista działa jak estrogen na tkankę kostną
Teryparatyd Forsteo stymuluje odbudowę kości (anabolicznie)
Romosozumab Evenity (nowszy lek) pobudza tworzenie kości i hamuje resorpcję
👉 Leczenie dobiera lekarz specjalista (endokrynolog, reumatolog, ortopeda).
2. Suplementacja
Wapń: 1000–1200 mg/d (łącznie z dietą)
Witamina D3: 2000–4000 IU/d (zimą więcej)
Witamina K2 (MK-7): 100–200 µg/d – kieruje wapń do kości, nie do naczyń
Magnez, cynk, bor – wspierają mineralizację
3. Trening osteogeniczny (ruch budujący kości)
Chodzenie, taniec, wspinaczka, trening siłowy z lekkim obciążeniem.
Ćwiczenia równowagi i postawy – zmniejszają ryzyko upadku.
🧭 Podsumowanie
Diagnoza
Densytometria DXA, FRAX, witamina D, wapń, PTH
Profilaktyka
Ruch, dieta, słońce, suplementacja D3 + K2
Leczenie
Leki antyresorpcyjne / anaboliczne, suplementacja, aktywność
Styl życia
Unikać palenia, nadmiaru alkoholu i długiego unieruchomienia
Cel
Zwiększenie gęstości kości i redukcja złamań