27/10/2025
NEUROPRZEKAŹNIKI – chemiczni posłańcy naszego mózgu
Czy wiesz, że każda Twoja emocja, myśl czy ruch zaczyna się od mikroskopijnej cząsteczki chemicznej?
To właśnie neuroprzekaźniki – maleńkie cząsteczki, które pozwalają Twojemu mózgowi porozumiewać się sam ze sobą 💫
Czym są neuroprzekaźniki?
To związki chemiczne, które przekazują informacje między komórkami nerwowymi (neuronami) lub między neuronem a mięśniem czy gruczołem.
👉 Działają jak „listonosze” mózgu – przenoszą wiadomość z jednej komórki do drugiej, umożliwiając błyskawiczną komunikację.
Jak powstają neuroprzekaźniki?
Neuroprzekaźniki nie pojawiają się „znikąd” – są syntetyzowane w neuronach z określonych substancji odżywczych pochodzących z naszej diety 🍎
Proces wygląda tak:
1️⃣ Aminokwasy (np. tryptofan, tyrozyna, glutamina) dostarczane z pożywieniem trafiają do neuronów.
2️⃣ Tam, z udziałem enzymów, przekształcane są w konkretne neuroprzekaźniki.
Z tryptofanu powstaje serotonina 🌙
Z tyrozyny – dopamina, noradrenalina i adrenalina ⚡
Z glutaminy – glutaminian i GABA 🌿
Gotowe cząsteczki są magazynowane w pęcherzykach synaptycznych na końcu neuronu, gotowe do uwolnienia, gdy nadejdzie impuls elektryczny ⚡
Gdzie się znajdują i jak działają?
Neuroprzekaźniki są uwalniane z zakończeń nerwowych (aksonów) do tzw. szczeliny synaptycznej – maleńkiej przestrzeni między neuronami.
➡️ Gdy impuls elektryczny dotrze do końca neuronu, pęcherzyki uwalniają neuroprzekaźnik, który łączy się z receptorami na drugiej komórce.
➡️ Powoduje to reakcję – pobudzenie, hamowanie lub modulację aktywności komórki docelowej.
➡️ Następnie neuroprzekaźnik zostaje rozłożony przez enzymy lub wchłonięty z powrotem do neuronu w procesie wychwytu zwrotnego.
Najważniejsze neuroprzekaźniki i ich funkcje:
➡️ Acetylocholina (ACh) – skurcz mięśni, uwaga, pamięć
🧍♀️ Niedobór: problemy z pamięcią (np. Alzheimer)
➡️ Dopamina – motywacja, nagroda, przyjemność, kontrola ruchów
💬 Nadmiar lub niedobór wiąże się m.in. ze schizofrenią lub chorobą Parkinsona
➡️ Serotonina – nastrój, sen, apetyt, impulsy
💧 Niski poziom może prowadzić do depresji i zaburzeń lękowych
➡️ Noradrenalina (norepinefryna) – czujność, energia, reakcja „walcz lub uciekaj”
💓 Zwiększa tętno i skupienie w sytuacjach stresowych
➡️ Glutaminian – główny neuroprzekaźnik pobudzający
❗ Nadmiar może prowadzić do nadmiernego pobudzenia neuronów i ich uszkodzeń
➡️ GABA (kwas gamma-aminomasłowy) – główny neuroprzekaźnik hamujący
🧘♀️ Uspokaja mózg, redukuje stres i napięcie
Dlaczego są tak ważne?
Równowaga neuroprzekaźników to fundament zdrowia psychicznego i poznawczego:
➡️ wpływają na nastrój, sen, koncentrację, pamięć i motywację
➡️ ich zaburzenie może prowadzić do depresji, lęku, ADHD czy uzależnień
➡️ styl życia – aktywność fizyczna, sen, dieta i stres – ma ogromny wpływ na ich poziom i działanie
Neuroprzekaźniki to niewidzialni „kurierzy” mózgu, dzięki którym możemy myśleć, czuć i działać.
Ich powstawanie zależy od tego, co jemy, jak śpimy i jak żyjemy.
Zadbaj o swój mózg – a on zadba o Ciebie 💚
