18/12/2021
POWIĘŹ - MAGICZNA PAJĘCZYNA CZYLI O TYM, DLACZEGO „WSZYSTKO” NAS BOLI
Na załączonym filmie idealnie widać, dlaczego restrykcje powięzi w jednym fragmencie ciała uniemożliwiają swobodny ruch zupełnie innych jego części, a tym samym oddziałują na motorykę całego ciała. Dodatkowo, urazy powięzi są bardzo trudne do zdiagnozowania, ponieważ nie jest ona widoczna ani na zdjęciach RTG, ani w obrazach rezonansu magnetycznego czy też tomografu. Sytuację komplikuje również fakt, że w powięzi jest 6-10 razy więcej nerwów czuciowych, niż w mięśniach, zatem już samo jej podrażnienie bywa bolesne, nie wspominając o poważniejszych urazach.
Powięź – wciąż jeszcze nie do końca zbadana, a jakże istotna. Zajmując się problematyką mięśni, nie sposób jej pominąć. W ciągu ostatnich lat, ilość artykułów naukowych traktujących o powięzi wzrosła aż o 600%. Czym zatem jest tajemnicza powięź, jakie funkcje pełni w organizmie i jakim podlega dysfunkcjom?
POJĘCIE I FUNKCJE POWIĘZI
Każdy z nas widział białą błonę okalającą i przerastającą mięso, chociażby schab, czy pierś kurczaka – to właśnie powięź. Ta trójwymiarowa siatka, oplatająca nie tylko mięśnie, ale i wszystkie pozostałe struktury organizmu, zbudowana jest z włókien kolagenowych oraz elastyny. Włókna kolagenowe są sztywne i wytrzymałe dzięki temu, że podtrzymywane są przez wiązania kowalencyjne, a pojedyncze włókienka są ze sobą powiązane przez nieupostaciowioną macierz uwodnionych proteoglikanów. Włókna elastyny zaś, nadają całej siatce elastyczność.
Powięź utrzymuje w jedności cały organizm, otula wszystkie tkanki i utrzymuje ich napięcie. Pomaga w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała, przyczepiając się do kości separuje od siebie poszczególne grupy mięśniowe. Odgrywa też ważną rolę w procesach naprawczych – w przypadku uszkodzeń tworzy niejako rusztowanie, na którym regenerują się tkanki, ponadto przenosi impulsy nerwowe oraz wspomaga układ naczyniowy i limfatyczny. Poza przegrodami mięśniowymi, z powięzi składają się także m. in.: torebki stawowe i torebki organów, ścięgna, rozcięgna czy więzadła. Układ włókien powięzi oraz ich gęstość dostosowane są do obszaru organizmu, w którym występują i funkcji, które pełnią – tak więc w niektórych miejscach układ włókien powięzi jest rzadszy, w innych zaś podlega densyfikacji.
Powięź jest tkanką o tyle istotną, że poza tym, że jest ukrwiona, występują w niej receptory nerwowe i bólowe oraz proprioreceptory, a zatem przenosi ona bodźce bólowe i impulsy nerwowe, a także bierze udział w określeniu położenia części ciała w przestrzeni. Co interesujące, może się kurczyć tak samo, jak tkanka mięśniowa, co wykazał w swoich badaniach dr Robert Schleip.
RODZAJE POWIĘZI
W świetle badań fizjoterapeuty Luigiego Stecco, w organizmie występują trzy podstawowe rodzaje powięzi – powierzchowna – znajdująca się pod skórą właściwą, pozwala na ślizganie się mięśni i łączy się z tkanką tłuszczową. Powięź głęboka jest błoną wewnątrztkankową, pozbawioną komórek tłuszczowych i zapewnia bezoporowy, płynny ślizg mięśni oraz dzieli je na podjednostki. Otacza każdy mięsień formując go, okala również naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy, a także narządy wewnętrzne (powięź trzewna), nie tylko zapewniając im określone położenie, ale i przesuwalność. Powięź namięsna natomiast, stanowi całość wraz z omięsną, oddzielającą od siebie pęczki włókien mięśniowych i śródmięsną, separującą poszczególne włókna mięśniowe.
NAJCZĘSTSZE DYSFUNKCJE POWIĘZI
Bardzo istotne znaczenie dla ruchu oraz jego jakości mają urazy powięzi. Po każdym uszkodzeniu dochodzi do wysięku włóknika, który ma na celu naprawienie tkanek. Włóknik jednak jest sztywny, zatem zagojona powięź nie jest elastyczna, co prowadzi do napięć tkanek i ich restrykcji. Nawet po intensywnej rehabilitacji, tkanka powięzi nigdy nie będzie tak sprawna, jak przez wypadkiem czy chirurgią. Ponieważ powięź oplata całe ciało, restrykcje mogą się uwidaczniać w zupełnie innych tkankach niż te, które uległy uszkodzeniu, a nawet w organach.
Przykurcze, czyli skrócenie włókien oraz zmiany napięcia powięzi powstają z bardzo różnych przyczyn – wskutek urazów, przeciążeń, nieprawidłowej postawy i wzorców ruchowych, mogą również występować z powodu predyspozycji genetycznych. Często przyczyną bywa również brak ruchu. Powięź ulega przykurczowi, co generuje ból, wskutek czego zwierzę jeszcze mniej się porusza, a przykurcz postępuje. Wiele rodzajów przykurczy może być wyprowadzonych w drodze fizjoterapii.
Jednym z najczęściej spotykanych problemów jest również zapalenie powięzi. Powstaje ono wskutek przeciążeń, zatem zwykle występuje po nadmiernym wysiłku fizycznym. Powięź przestaje ślizgać się po mięśniach, zostaje zaburzone przepływanie płynów tkankowych, wskutek czego powięzi przyklejają się do mięśni i powstają bolesne zrosty mięśniowo-powięziowe.
W swojej pracy często spotykam się z bólem powięzi, którego głównym źródłem jest najczęściej stan zapalny, powstający wskutek urazu czy infekcji. Powięzi nie służy również unieruchomienie. Wskutek unieruchomienia jej w jednym miejscu, następują restrykcje na przeciwległych krańcach ciała, co prowadzi do ograniczenia ruchomości, przeciążenia mięśni, mikrouszkodzeń oraz zrostów mięśniowo – powięziowych. Powięź może boleć również wskutek jej naprężeń występujących z powodu wad postawy czy też chorób narządów wewnętrznych.
Zapalenie powięzi może prowadzić do szeregu problemów, przede wszystkim do zaburzeń w przewodnictwie nerwowym oraz zalegania krwi i limfy. Pojawiają się obrzęki, zastoiny, a w obrębie mięśni zwłóknienia i punkty spustowe. Sama powięź ulega również deformacji. Często w badaniu palpacyjnym wyczuwalna pod palcami jest struktura podobna do folii bąbelkowej.
Powięź może ulec również zakażeniu. Zakażenia powięzi zwykle są bardzo poważne i wymagają bezwzględnie leczenia przez lekarza, a rehabilitację podejmuje się najczęściej dopiero po interwencji chirurgicznej.
FIZJOTERAPIA PRZY PROBLEMACH Z POWIĘZIĄ
Wszelkie tkanki w ciele są pomiędzy sobą połączone poprzez łańcuchy mięśniowo – powięziowe, zatem dysfunkcje powięzi powinny być usuwane jak najszybciej, ponieważ powodują daleko idące skutki w obrębie dalej położonych tkanek. Jest wiele metod, dzięki którym można rozluźnić naciągniętą, splątaną czy zrolowaną powięź.
Podstawową i najważniejszą jest z całą pewnością masaż głęboki, prowadzony w poprzek włókien mięśniowych. W jego rezultacie następuje rozluźnienie mięśni oraz powięzi, a także ich rozciągnięcie, uelastycznienie i przebudowanie oraz uporządkowanie struktury. Należy pamiętać, że w przypadku jakiejkolwiek dysfunkcji, terapii powinno podlegać całe ciało, ponieważ napięcia obecne w jednej części ciała przenoszą się na pozostałe.
Znakomitym uzupełnieniem masażu są manipulacje powięziowe oraz suche igłowanie. Manipulacje polegają na usuwaniu napięcia powięzi w drodze opracowania poszczególnych punktów dłońmi lub przy pomocy specjalnie do tego celu przeznaczonych przyrządów. Suche igłowanie natomiast, jest techniką fizjoterapeutyczną, która poprzez wbicie igły akupunkturowej z zakończeniem srebrnym lub miedzianym powoduje przywrócenie odpowiedniego napięcia elektrycznego błony komórkowej, a co za tym idzie, rozluźnienie tkanek.
Pomocne może się okazać również rolowanie powięzi, choć celowo napisałam, że może się okazać, ponieważ ostatnio pojawiły się badania podważające skuteczność tej techniki, a właściwie wykazujące brak oczekiwanej skuteczności.
JAK DBAĆ O POWIĘŹ?
Aby powięź należycie pełniła wszystkie swoje funkcje, przede wszystkim należy zapewnić sobie właściwą ilość ruchu. Po wysiłku fizycznym natomiast, niezbędny jest odpoczynek. Konieczny jest również regularny masaż, która na bieżąco usuwa napięcia. Wszelkie urazy nie powinny być pozostawiane same sobie, tylko wyleczone do końca, po czym tkanki winny być usprawnione w drodze rehabilitacji.
Nie bez znaczenia jest również odpowiednia dieta, zaopatrująca ciało we wszelkie niezbędne składniki odżywcze. Ogromną rolę w formowaniu się włókien kolagenowych, pełnią zwłaszcza: witamina C i kwasy omega - ich niedobory powodują przebudowanie włókien kolagenowych, z których składa się powięź. Nie do przecenienia jest również odpowiednie nawodnienie, ponieważ kwas hialuronowy, obecny w powięzi absorbuje wodę i zapewnia odpowiednią strukturę i sprężystość. Niedostateczne nawodnienie powoduje, że tkanka nie może należycie spełniać swoich funkcji.
Warto zadbać o wszystkie punkty z powyższej listy, gdyż sprawna powięź zapewnia nam elastyczność ruchów, brak bólu i mniejszą podatność na kontuzje.
