28/11/2025
Wpływ diety zachodniej na zdrowie 🍔
W ostatnich dekadach obserwowalne są dynamiczne zmiany wynikające z uprzemysłowienia, w tym związane z żywieniem populacji. W ich wyniku powstał tak zwany model żywienia typu zachodniego. Model ten nie ma jednej, ścisłej definicji, a najczęściej opisuje się go jako styl odżywiania charakteryzujący się nadmiernym spożyciem pokarmu, w tym żywności ultraprzetworzonej i dużą ilością przekąsek w ciągu dnia. Jest to także element składowy zachodniego stylu życia, w którym dominuje:
● brak ruchu,
● stres,
● niedobory snu,
● unikanie słońca,
● kontakt z różnego rodzaju zanieczyszczeniami [1,2].
Zachodni model żywienia charakteryzuje się nie tylko nieprawidłową ilością makroskładników, ale również ich niską jakością. Dominuje w niej wysokie spożycie rafinowanych węglowodanów, rafinowanych zbóż, przetworzonego mięsa, soli i produktów poddanych obróbce termicznej w głębokim oleju. Jednocześnie spożycie wartościowych źródeł węglowodanów, białek i tłuszczy, takich jak owoce, warzywa, rośliny strączkowe, ryby i produkty pełnoziarniste jest ograniczone. Dodatkowo, dieta ta zawiera dużo nasyconych kwasów tłuszczowych oraz niewiele kwasów omega-3 [1,2,4].
Związek między stanem zdrowia a żywieniem w stylu zachodnim jest wieloczynnikowy. Dieta zachodnia, obfitująca w tłuszcze nasycone, żywność wysoko przetworzoną i cukry rafinowane, sprzyja utrzymującemu się, łagodnemu stanowi zapalnemu, który z czasem może prowadzić do rozwoju chorób metabolicznych. Jej działanie wynika z kilku nakładających się mechanizmów, w tym nadmiernej produkcji reaktywnych form tlenu wywołującej stres oksydacyjny, zaburzeń mikrobioty jelitowej oraz dysregulacji układu odpornościowego. Takie środowisko sprzyja podwyższeniu markerów zapalnych, m.in. CRP, IL-6 i TNF-α. Badania wskazują m.in. na istotny wpływ diety zachodniej na występowanie cukrzycy typu 2, choroby otyłościowej i dyslipidemii [2,5].
Stan zapalny jest także jednym z mechanizmów mogących mieć niekorzystny wpływ na funkcje poznawcze, w tym rozwój chorób neurodegeneracyjnych. W badaniach na modelach zwierzęcych wykazano jego wpływ na zwiększenie przepuszczalności bariery krew-mózg, co umożliwiało przepływ komórek zaangażowanych w procesy zapalne do mózgu [1-3].
Ważnym aspektem jest także wzrost spożycia dodatków do żywności, takich jak emulgatory i słodziki, a także niekorzystny wpływ na mikrobiotę jelitową związany z małą podażą błonnika pokarmowego, prowadzący do jej dysbiozy i zmianami w przepuszczalności bariery jelitowej [1-3].
Zebrane informacje pokazują, że konsekwencje diety zachodniej wykraczają daleko poza krótkotrwałe skutki żywieniowe i wpływają na fundamentalne procesy regulujące zdrowie.
Konsekwencje takiego stylu odżywiania narastają stopniowo, często pozostając długo niezauważone, aż do momentu rozwoju poważnych zaburzeń zdrowotnych. Zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw tych procesów pozwala dostrzec, jak istotne jest świadome kształtowanie nawyków żywieniowych i środowiskowych. Dlatego rośnie znaczenie świadomego podejścia do codziennego odżywiania i stylu życia, które pozwolą przeciwdziałać narastającym zaburzeniom wynikającym ze współczesnego tempa życia. 🥑
Bibliografia:
1. Malesza IJ, Malesza M, Walkowiak J, Mussin N, Walkowiak D, Aringazina R, Bartkowiak-Wieczorek J, Mądry E. High-Fat, Western-Style Diet, Systemic Inflammation, and Gut Microbiota: A Narrative Review. Cells. 2021 Nov 14;10(11):3164. doi: 10.3390/cells10113164. PMID: 34831387; PMCID: PMC8619527.
2. Laster J, Bonnes SL, Rocha J. Increased Use of Emulsifiers in Processed Foods and the Links to Obesity. Curr Gastroenterol Rep. 2019 Dec 2;21(11):61. doi: 10.1007/s11894-019-0723-4. PMID: 31792622.
3. López-Taboada I, González-Pardo H, Conejo NM. Western Diet: Implications for Brain Function and Behavior. Front Psychol. 2020;11:564413. Published 2020 Nov 23. doi:10.3389/fpsyg.2020.564413
4. García-Montero C, Fraile-Martínez O, Gómez-Lahoz AM, et al. Nutritional Components in Western Diet Versus Mediterranean Diet at the Gut Microbiota-Immune System Interplay. Implications for Health and Disease. Nutrients. 2021;13(2):699. Published 2021 Feb 22. doi:10.3390/nu13020699
5. Clemente-Suárez VJ, Beltrán-Velasco AI, Redondo-Flórez L, Martín-Rodríguez A, Tornero-Aguilera JF. Global Impacts of Western Diet and Its Effects on Metabolism and Health: A Narrative Review. Nutrients. 2023;15(12):2749. Published 2023 Jun 14. doi:10.3390/nu15122749
