21/05/2021
Po co nam Centralny Port Komunikacyjny?
Centralny Port Komunikacyjny jeszcze nie powstał, a już obrósł w szereg mitów, manipulacji, w najlepszym razie półprawd. Przeciwnicy budowy CPK pytają, dlaczego zaplanowano ją właśnie tu, gdzie znajdują się ponoć najżyźniejsze na Mazowszu gleby i obszary chronione Natura 2000? Sugerują, że planowana lokalizacja spowoduje ekonomiczną zapaść mieszkańców i ekologiczną katastrofę regionu. Twierdzą, że CPK to gigantomańska inwestycja oparta na irracjonalnych, wyłącznie politycznych założeniach, przez co z góry skazana na porażkę. Podsuwają również argument, że część mieszkańców gminy Baranów, biorących udział w referendum nie akceptuje planów budowy. I wreszcie suflują opinii publicznej najbardziej kuriozalny powód swojej niechęci do CPK – tezę, że Centralny Port Komunikacyjny jest jakoby Polsce zbędny, bo… Niemcy właśnie otworzyli Port Lotniczy Berlin Brandenburg.
Polska posiada obecnie 15 pasażerskich portów lotniczych, z czego największym jest warszawskie Lotnisko im. Fryderyka Chopina. „Okęcie” przed pandemią obsługiwało rocznie prawie 18,8 mln podróżnych, co stanowiło około 38,5 proc. wszystkich pasażerów w krajowym i międzynarodowym ruchu lotniczym. Stołeczny port zbliża się jednak do granicy swoich możliwości – próg przepustowości „Okęcia” to 20 milionów pasażerów w ciągu roku. Aby zapobiec jego paraliżowi, już cztery lata temu polski rząd przystąpił do sporządzenia projektu budowy nowego lotniska. Będzie nim Centralny Port Komunikacyjny, pomyślany jako środkowo-europejski megahub transportowy, zdolny obsłużyć rocznie nawet 100 mln pasażerów.
Rozpoczęcie tej imponującej inwestycji planowane jest na rok 2023. Pierwsi pasażerowie z Lotniska „Solidarność” mają odlecieć cztery lata później.
Lokalizacja optymalna
Usytuowanie Centralnego Portu Komunikacyjnego wytyczone zostało na obszarze ok. 3 tysięcy hektarów pomiędzy Warszawą a Łodzią – ok. 40 km na zachód od stolicy, w miejscowości Stanisławów w gminie Baranów.
Ta lokalizacja nie była przypadkowa. Bo CPK to nie tylko lotnisko… Z Portem Lotniczym „Solidarność” zintegrowany zostanie cały krajowy transport lotniczy, kolejowy i drogowy. Nowe inwestycje kolejowe, umożliwią przejazd pomiędzy lotniskiem, a największymi polskimi miastami maksymalnie w 2,5 godziny. Z centrum Warszawy do CPK dostać się można będzie w zaledwie 15 minut.
Już w pierwszym etapie eksploatacji nowe lotnisko będzie w stanie obsługiwać 45 mln pasażerów rocznie, czyli 2,5 razy więcej niż obecnie robi to warszawskie Okęcie. Projekt zakłada, że w rejonie CPK powstanie także nowe miasto - Airport City - wyposażone w obiekty targowo-kongresowe, konferencyjne, biurowe a nawet uniwersytecki campus. W sumie znajdzie tu zatrudnienie ponad 150 tys. osób. Inwestycja ta ma również przyczynić się do połączenia aglomeracji warszawskiej i łódzkiej.
Przy wyborze miejsca na tak ważny dla Polski projekt, prócz centralnego położenia CPK, brano pod uwagę również fakt, że – wbrew temu co twierdzą oponenci - w najbliższej okolicy nie ma parków narodowych, obszarów objętych unijnym programem Natura 2000, ani rezerwatów przyrody. Ponad to - o czym zapewniają przedstawiciele ministerstwa infrastruktury - nie jest prawdą, jakoby lotnisko miało powstać na czarnoziemach pierwszej klasy. Ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Baranów i sąsiadujących z CPK pozostałych gmin wynika, że na większości obszarów w rejonie Stanisławowa dominują gleby drugiej i trzeciej klasy bonitacji, w gminie Teresin są to gleby klasy trzeciej, zaś w gminie Wiskitki najwięcej jest gruntów ornych średniej jakości klasy trzeciej i czwartej. Za umieszczeniem lotniska w tym rejonie przemawiała również płaska rzeźba terenu, nieobecność obszarów ograniczających operacje lotnicze oraz gęstość zaludnienia nie przekraczająca 400 osób na km2.
Kolejowe szprychy
Całkowita długość linii kolejowych w Polsce wynosi obecnie 19 tysięcy kilometrów. Dla porównania we Włoszech, mających niemal taką samą powierzchnię jak nasz kraj, jest ich w użyciu prawie 17 tys. km. Wydawałoby się więc, że stan posiadania polskich kolei można byłoby uznać za zadawalający… Niestety tak nie jest. Nadal do ponad stu polskich miast, liczących powyżej 10 tys. mieszkańców, można się dostać jedynie samochodem lub autobusem. Niespójność i niedobór linii kolejowych dokucza szczególnie mieszkańcom Polski Wschodniej, co stanowi spuściznę po okresie rozbiorów. Teraz ma się to jednak zmienić. Dzięki budowie CPK połączenia kolejowe otrzymają m.in. Jastrzębie-Zdrój, Tomaszów Lubelski, Końskie, Busko-Zdrój, Dąbrowa Tarnowska i Węgorzewo. Planowane linie dużych prędkości i tzw. „szprychy”, zbiegające się w Porcie Lotniczym „Solidarność”, zwiększą nie tylko spoistość sieci, lecz umożliwią także jej efektywniejsze wykorzystanie.
Projekt przewiduje, że łączna długość nowych linii kolejowych obsługujących Port Lotniczy „Solidarność” będzie miała ok. 1800 km. Linie z 10 kierunków Polski zbiegać się mają w CPK i w Warszawie. Każda „szprycha” składać się będzie z nowych odcinków torów oraz z wyremontowanych lub zmodernizowanych fragmentów istniejącej obecnie infrastruktury kolejowej. W ramach etapu zero, który - według założeń - powinien być gotowy przed uzyskaniem przez lotnisko zdolności operacyjnej, powstanie 140 km nowych linii, głównie na trasie Warszawa - CPK – Łódź. Pozostałe inwestycje mają być gotowe do roku 2040. W ramach projektu zbudowanych będzie ok. 700 km torów Kolei Dużych Prędkości. Większość nowych linii kolejowych - ponad 1100 km - to linie dwutorowe, a ponad połowa z nich ma spełniać standardy KDP – obecnie odcinki torów, na których pociągi pasażerskie mogłyby się teoretycznie rozpędzać się do 250 km/h, stanowi zaledwie 1,4% długości polskiej sieci linii kolejowych.
Według zapowiedzi resortu infrastruktury, ujętych w dokumencie pod nazwą „Program inwestycyjny Centralny Port Komunikacyjny. Etap I. 2020-2023”, na inwestycje kolejowe związane z projektem budowy CPK złożą się:
• Szprycha nr 1 (CPK – Kołobrzeg / Koszalin / Słupsk / Gdańsk), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z Płockiem oraz ważnymi ośrodkami województw pomorskiego (Trójmiasta i Słupska), kujawsko – pomorskiego (Bydgoszczy, Torunia, Włocławka i Grudziądza) i Pomorza Środkowego (Słupska, Koszalina i Kołobrzegu). Może być również wykorzystywany do obsługi Elbląga.
• Szprycha nr 2 (CPK – Olsztyn), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z Olsztynem. Efektem będzie skrócenie przebiegu linii kolejowej dla ruchu dalekobieżnego na odcinku Warszawa – Nasielsk (lepsza geometria linii, a w efekcie wyższa prędkość maksymalna pociągów oraz krótszy czas jazdy).
• Szprycha nr 3 (CPK – Ostrołęka – Łomża – Giżycko / Białystok – Trakiszki (granica) / Kuźnica Białostocka (granica), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z regionem Mazur, województwem podlaskim oraz w relacjach zagranicznych z krajami bałtyckimi (Litwą, Łotwą i Estonią) i Białorusią (oraz Rosją).
• Szprycha nr 4 (CPK – Siedlce – Terespol (granica)), stanowiący połączenie CPK i Warszawy ze wschodnią częścią województwa mazowieckiego i północną częścią województwa lubelskiego.
• Szprycha nr 5 (CPK – Lublin – Chełm (granica)/ Zamość – Bełżec (granica)), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z ważnymi ośrodkami województwa lubelskiego.
• Szprycha nr 6 (CPK – Radom – Rzeszów – Sanok), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z południową częścią woj. mazowieckiego, północno – wschodnią województwa świętokrzyskiego oraz województwem podkarpackim.
• Szprycha nr 7 (CPK – Katowice – granica PL/CZ / Kraków – Zakopane / Muszyna – granica PL/SK / Kielce – Tarnów – Nowy Sącz / Skarżysko-Kamienna), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z południową częścią kraju i państwami sąsiednimi (Czechy, Słowacja) oraz poprzez planowane linie dużych prędkości także Austrią, Węgrami i dalej na południe.
• Szprycha nr 8 (CPK – Piotrków Tryb. – Częstochowa – Opole – Kłodzko), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z północną częścią województwa śląskiego, województwem opolskim i Kotliną Kłodzką, z możliwością wydłużenia relacji przez Międzylesie do Czech.
• Szprycha nr 9 (CPK – Łódź – Sieradz – Wrocław – Wałbrzych – granica PL/CZ / Kalisz – Poznań – Szczecin / Ostrów Wlkp, – Zielona Góra / granica PL/DE / Gorzów Wielkopolski), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z ważnymi ośrodkami zachodniej Polski oraz w relacjach międzynarodowych z Czechami (linia KDP do Pragi) i Niemiec.
• Szprycha nr 10 (CPK – Łowicz – Kutno – Koło – Poznań), stanowiący połączenie CPK i Warszawy z Poznaniem oraz zachodnią i północno-zachodnią częścią kraju.
• Szprycha nr 11 (Szczecin – Port Lotniczy Szczecin-Goleniów), stanowiący połączenie Szczecina z portem lotniczym w Goleniowie.
• Szprycha nr 12 (Stalowa Wola – Lublin – Biała Podlaska – Białystok), stanowiący połączenie największych miast Polski wschodniej (Rzeszów, Lublin, Białystok) oraz licznych miejscowości tej części kraju pozbawionych efektywnego transportu kolejowego.
Ale na liniach kolejowych nie koniec… Centralny Port Komunikacyjny to również inwestycje w drogi. Wśród tych najbardziej priorytetowych znalazło się poszerzenie autostrady A2 pomiędzy Warszawą a Łodzią oraz Obwodnica Aglomeracji Warszawskiej.
Szansa, czy porażka?
Koszty związane z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego – wraz z całą infrastrukturą kolejową i drogową - szacowane są na ok. 35 mld zł. W tym 16 do 19 mld zł pochłonie realizacja inwestycji lotniskowych, 8 do 9 mld zł kolejowych, zaś 7 mld zł wydamy na drogi.
Zdaniem wiceministra infrastruktury i pełnomocnika rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego Marcina Horały, „CPK to projekt na lata. Jest szansą na dołączenie Polski do komunikacyjnej pierwszej ligi i na skokowy rozwój sektora transportu lotniczego. Jakość połączeń – connectivity, to kluczowy czynnik sukcesu w rywalizacji państw i ich gospodarek. W ostrożnych założeniach inwestycji Port „Solidarność” szacuje się, że dzięki CPK powstanie prawie 150 tys. miejsc pracy: 40 tys. w bezpośrednim otoczeniu węzła przesiadkowego, a 110 tys. w sektorach powiązanych z lotniskiem”.
Koncept budowy CPK zachwala także globalna firma doradcza Kearney. Zdaniem jej ekspertów budowa nowego lotniska powinna przyspieszyć uzdrawianie polskiej gospodarki po pandemii COVID-19. CPK pobudzi rynek pracy, branże budowlaną, przemysłową i usługi biznesowo-finansowe oraz handel. Wielu ekspertów z branży kolejowej podkreśla też, że bez budowy nowych linii nie uzyskamy - jako państwo - daleko idącej dostępności transportowej regionów, ani tym bardziej spójności na poziomie krajowym. Na ich powstaniu zasadniczo zyska również przemysł, co jednoznacznie pokazuje przykład Chin czy Hiszpanii.
Jak zwykle przy projektach o takiej skali pojawiają się również sceptycy, którzy pytają nie tylko o źródło finansowania inwestycji, lecz także podważają jej sens jako takiej. Jednym z nich jest Adrian Furgalski, prezes firmy doradczej TOR. Jego zdaniem budowa CPK nie ma ekonomicznego uzasadnienia i w ogóle brakuje dowodów na to, że takie lotnisko jest Polsce niezbędne, i że nie ma innej alternatywy obsługi lotniczej aglomeracji warszawskiej. Figurski uważa ponad to, że inwestycja w CPK to ogromnym problemem dla już istniejących lotnisk… Parę lat temu zasłynął również stwierdzeniem, że pod Berlinem powstaje już ogromny port lotniczy, z którym nasz Centralny Port Komunikacyjny prawdopodobnie przegra konkurencję.
Decyzji rządu w sprawie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego bronią władze stołecznego „Okęcia” oraz Polskie Linie Lotnicze LOT. Prezes PLL LOT Rafał Milczarski wielokrotnie argumentował, że nowy port umożliwi dynamiczny rozwój największego krajowego przewoźnika, zaś brak tej inwestycji nie pozwoli na rozbudowywanie siatki połączeń. Również rząd przekonuje, że położenie geograficzne naszego kraju predestynuje wręcz tą inwestycję do sukcesu. Polska leży bowiem w punkcie przecinania się tras łączących najważniejsze światowe metropolie - takie, jak Los Angeles - Tel Awiw, Wiedeń - Tokio, Szanghaj - Paryż czy Nowy York - Teheran. Centralny Port Komunikacyjny dzięki swojej lokalizacji będzie mógł więc oferować wygodne połączenia z Dalekim Wschodem i Ameryką Północną.
Czy zatem inwestycja w CPK ma sens, czy okaże się ekonomiczną porażką?
Patrząc bezstronnie, wydaje się, że Centralny Port Komunikacyjny i zintegrowane z nim linie połączeń kolejowych i drogowych, będą miały zasadniczy wpływ nie tylko na szybkie przemieszczanie się mieszkańców, lecz również na rozwój gospodarczy kraju. Dzięki tej inwestycji w ciągu zaledwie paru lat powstanie uniwersalny i skonsolidowany, ogólnopolski system transportu pasażerskiego. Przy tej okazji przebudowany zostanie również system transportu kolejowego, który stanie się atrakcyjną alternatywa dla transportu drogowego. System ten obejmie wszystkie obszary Polski, zapewniając jej intensywny rozwój i trwałą integrację. Poprzez wybudowanie i eksploatację rentownego, nowoczesnego węzła transportowego, Polska dołączy do ścisłej czołówki państw posiadających najnowocześniejsze porty lotnicze na świecie. Jest to o tyle istotne, że z analiz przeprowadzonych przez Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w roku 2035 ilość pasażerów na polskich lotniskach może wzrosnąć nawet do 94 mln osób, a tym samym Port lotniczy „Solidarność”, jako jeden z głównych hubów komunikacyjnych Europy, stanie się wręcz niezbędny.
CPK jak COP
Centralny Port Komunikacyjny brzmi prawie jak Centralny Okręg Przemysłowy budowany w południowo-centralnych dzielnicach Polski w latach 30. ubiegłego wieku. I w pewnym sensie jest to przedsięwzięcie tej rangi, co przedwojenny COP. Celem tamtej inwestycji było spotęgowanie ekonomicznego potencjału odrodzonej po zaborach Polski poprzez rozbudowę przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego. Przy okazji miało zostać zdławione bezrobocie, które wywołał „Wielki kryzys” z lat 1929 –1933, który objął praktycznie cały świat i wszystkie dziedziny gospodarki. CPK ma się stać z kolei kołem zamachowym dla współczesnej polskiej gospodarki, dotkniętej kryzysem kowidowym.
Budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego ma się rozpocząć w roku 2023. Zakończenie budowy lotniska planowane jest na rok 2027. Czy Polska zdoła wybudować supernowoczesny megahub, konkurujący z największymi portami lotniczymi w Europie? Czy może pojawią się jacyś lobbyści, którzy przekonają decydentów, że Polacy powinni korzystać z lotnisk w Berlinie lub Frankfurcie…?
Odpowiedzi na te pytania poznamy już za parę lat.
(kmz)
Materiały fotograficzne i wizualizacje: Centralny Port Komunikacyjny wg pomysłu pracowni Zaha Hadid Architects.
https://ecoriviera.pl/po-co-nam-centralny-port-komunikacyjny/
