19/11/2025
Mechanizm zaprzeczania, co zrobić, gdy widzimy problem, a osoba uzależniona „nie”?
„W każdej chwili mogę przestać.”
„Rzadko piję, przesadzasz.”
„Nie piję, ty masz problem.”
To nie dyskusja. To obrona. Jeden z podstawowych mechanizmów uzależnienia - zaprzeczanie i minimalizowanie. Alkohol nie jest wtedy tylko substancją. Jest tarczą przed wstydem, lękiem, odpowiedzialnością.
Co naprawdę stoi za zaprzeczaniem?
Mechanizm zaprzeczania działa jak psychiczna blokada. Gdyby osoba uzależniona miała zobaczyć swój stan „w pełnym świetle”, musiałaby:
▪️skonfrontować się ze wstydem,
▪️uznać utratę kontroli,
▪️przyjąć konsekwencje (rodzinne, zawodowe, prawne),
▪️zmierzyć się z lękiem: „co teraz ze mną będzie?”.
Mózg broni się. Odruchowo. Nie po to, by nas zranić, ale by utrzymać psychologiczną konstrukcję, która jeszcze trzyma tę osobę „w całości”.
Dlatego zaprzeczanie bywa nie tyle wyborem, ile mechanizmem obronnym przed rozpadem.
Typowe formy zaprzeczania
„Wszyscy piją.” – normalizacja.
„Nie jestem jak inni.” – porównywanie w dół.
„Od jutra przestaję.” – iluzja kontroli.
„Gdybym chciał, to już dawno bym przestał.” – racjonalizacja.
„Ty przesadzasz.” – przerzucenie odpowiedzialności.
Wszystkie służą jednemu: odsunąć ból od siebie.
Jak radzić sobie, gdy my widzimy, a osoba uzależniona nie?
1. Nie wchodzić w spór o fakty.
Zaprzeczanie nie reaguje na logikę. Dyskusje typu „piłeś / nie piłeś” prowadzą do kłótni lub manipulacji.
2. Zachować własną perspektywę.
„Widzę, że…”, „Nie czuję się bezpiecznie, kiedy…”. Nie interpretować - opisywać.
3. Trzymać się faktów i konsekwencji.
Np. „Nie pojawiam się tam, gdzie jest alkohol.”
Granica nie wymaga zgody drugiej strony. Wymaga konsekwencji.
4. Zaufać własnym uczuciom.
Wątpliwości („może przesadzam?”, „może to ze mną coś nie tak?”) są naturalne - szczególnie przy osobie, która manipuluje narracją.
Warto spisać fakty: co się wydarzyło, jakie emocje, ile razy powtórzyło się to samo.
5. Nie czekać na przyznanie się.
Uznanie uzależnienia często przychodzi dopiero po dnie. Pomoc można oferować, ale nie wymuszać.
Kluczowa prawda
Uzależnienie to choroba, która broni się przed leczeniem.