Psychoterapia Marta Łączyńska

24/07/2025

📖 Christopher Bollas opisał w swoim eseju rodzaj stanu umysłu, w którym inny przestaje być postrzegany jako jednostka, jako człowiek. To ciekawa myśl, nad którą warto się pochylić w dobie polaryzacji.
Mój tekst na fb PTPP

📖Christopher Bollas napisał esej o faszystowskim stanie umysłu. Być może w dzisiejszym świecie warto zapoznać się z jego myśleniem.

📚We współczesnej psychoanalizie myślimy, że podmiot składa się z różnorodnych aspektów i części ja. Christopher Bollas sugeruje, za Hanną Arendt, która opisała i nazwała banalność zła, że w każdym z nas drzemie taka destrukcyjna część, „faszysta” może być w każdym z nas.
Faszystowski stan umysłu – pisze dalej Bollas – to stan, który eliminuje wszelkie formy opozycji i sprzeciwu, wątpliwości czy niepewności. Umysł w tym stanie usuwa swą złożoność, osiągając prostotę skupioną wokół „znaków ideologicznych” – sloganów, symboli, flag.
Słowa w demokratycznym porządku mogą łączyć się swobodnie z dowolnymi innymi słowami, dając wolność do reprezentowania swojego ja. Stan faszystowski wiąże słowa w ideologicznej strukturze.
W faszystowskim stanie umysłu, usunięte z nadmierną stanowczością, niechciane treści psychiczne tworzą „psychiczną próżnię”. W następnym ruchu potrzeba znaleźć „ofiarę”, która tę próżnię pomieści. Mogę to być przeróżne grupy społeczne, narodowe, mniejszości, opozycja. W następnym ruchu „ofiara” zostaje zidentyfikowana z ową próżnią. Inny przekształcany jest w „miernotę”, której można się pozbyć. Inny zostaje zniszczony, w self kształtuje się urojeniowa, narcystyczna wielkościowość. W dalszym kroku umysł w faszystowskim stanie idealizuje sam proces unicestwiania innego. To idealne oczyszczanie self z niechcianych treści psychicznych. Od tej pory ma być ono wytworem wyłącznie własnej narcystycznej kreacji. Susan Sontag pisze, że kiedy przeciwników nazywa się chorobą, akt eliminacji staje się konieczną interwencją chirurgiczną.

📌Christopher Bollas opisuje początkowe stadia tych stanów umysłu. Zmiany dzieją się na poziomie języka, są codzienne, każdy z nas się z nimi spotyka. Bollas nazywa je „ludobójstwem intelektualnym”.
Przejawy „ludobójstwa intelektualnego” w życiu codziennym:
• Zniekształcenia – podmiot subtelnie przekształca przeciwnika, widzimy go teraz jako mniej inteligentnego, mniej wartościowego niż dotychczas
• Oderwanie od kontekstu – punkt widzenia przeciwnika jest pozbawiany pierwotnego znaczenia
• Umniejszanie przekonań przeciwnika – to, co mówi i myśli wydaje się niedorzeczne lub śmieszne
• Karykatura – już nie tylko poglądy, ale cała osoba czy grupa osób jest ośmieszana
• Oczernianie – przebierać może niewinny wyraz plotkowania, dystansuje oponenta
• Kategoryzacja jako agregacja – jednostka zostaje umiejscowiona w masie innych jednostek i pozbawiona indywidualnych cech

🌍Bollas zachęca nas, abyśmy sami obserwowali siebie pod tym kątem, jak również reagowali na przejawy „ludobójstwa intelektualnego”, konfrontując innych, z tym jak używają języka. Zanim użyją pięści, kamieni…aż w ostateczności nawet komór gazowych.

📖Esej znajduje się w książce Christophera Bollasa „Wybrane eseje psychoanalityczne”, Oficyna Ingenium 2022, przekład Agnieszka Pałynyczko-Ćwiklińska

W infografice - okładka książki Lyndsey Stonerbridge o Hannie Arendt

23/06/2025

🥳 Wszystkim ojcom z okazji ich święta najlepsze życzenia! Jaka to trudna i ważna rola w cytacie poniżej.

🥳Z okazji dnia ojca przywołujemy cytat z rozmowy "Ojciec jest od początku" Julii Jastrzębskiej z Cezarym Żechowskim. Rozmowa do przeczytania w książce "Odnaleźć swoje miejsce. Psychoterapia Psychoanalityczna w Polsce" pod red. Justyny Świerczyńskiej i Agnieszki Bielawskiej.

📚 "(...) O ile Matki częściej uspokajają dzieci, "koją" uczucia towarzyszące niepowodzeniom związanym z badaniem świata, o tyle ojcowie wspierają aktywne zachowania eksploracyjne oraz odgrywają istotną rolę w zabawie. Empatyczne Bawienie się uważane jest za część ojcowskiego systemu przywiązania. Taka wrażliwa zabawa, w której ojciec wspiera badania rzeczywistości przez dziecko, a nawet stawia mu pewne wyzwania, wywiera istotny i długotrwały wpływ na rozwój systemów przywiązania. Bo przecież w systemach tych potrzebna jest równowaga pomiędzy pragnieniem otrzymywania pomocy i opieki a podejmowaniem ryzyka związanego z badaniem rzeczywistości."

🤩Drodzy ojcowie: życzymy wytrwałości we wspieraniu i towarzyszeniu dzieciakom małym i większym. No i żeby Ci ostatni czasem świecili tam, gdzie potrzeba (jak na grafice poniżej)

21/06/2025

✒Donald Winnicott powiedział, że „nie ma czegoś takiego jak niemowlę” . Chodziło mu o to, że w początkach naszego życia skrajna zależność powoduje, że sami nie bylibyśmy w stanie przeżyć. Wg tego brytyjskiego psychoanalityka na początku życia dziecko nie zdaje sobie sprawy z istnienia matki i wydaje mu się, że to ono ją stwarza. Dla dobra rozwoju tej początkowej omnipotencji dziecka nie należy zbyt wcześnie podważać i urealniać. w praktyce to dlatego zajmujemy się płaczącym niemowlęciem, karmimy na żądanie, koimy niepokój.

🤱Proces karmienia wg Winnicota wygląda tak (opisany w artykule Jan Abram, tłum. A. Czownicka):
To jak przecięcie się dwóch linii – dziecko gotowe jest halucynować pierś i myśli, że sobie ją stwarza i w tym samym momencie matka realnie je karmi.
Jeśli te linie się nałożą – następuje moment iluzji. W tym samym momencie pierś jest wytworem dziecięcej fantazji, jak i posiada zapach, fakturę i smak realnego zewnętrznego obiektu.

👶To ubogaca fantazję dziecka i nadaje jej rzeczywistych kształtów. Uczy dziecko, że świat jest miejscem, gdzie mogę zaspokoić swoje podstawowe potrzeby, co więcej jestem zdolny/zdolna to sobie stworzyć. Nabieramy przekonania, że umiemy o siebie zadbać, a tym samym świat jest miejscem, gdzie można zaspokoić swoje potrzeby a potem pragnienia. Wiele takich udanych karmień pozwala na uwewnętrznienie dobrego matczynego obiektu. Dopiero potem następuje deziluzja, że matka jest odrębną postacią.

🧑‍🍼Na początku życia to rutyna i dostrojenie matki do noworodka i niemowlęcia są kluczowe dla rozwoju. Pierwsze miesiące, mimo, że ich świadomie nie pamiętamy, są ważne dla rozwoju człowieka.

11/06/2025

📚Chciałabym przedstawić myśl Brytyjskiego psychoanalityka Rogera Money-Kyrle'a, który wyodrębnił "fakty z życia" z którymi jakoś, raz lepiej raz gorzej, mierzymy się na przestrzeni życia.

✒Roger Money-Kyrle pisze o faktach z życia, o prekocepcjach, które potrzebujemy rozpoznać aby móc się rozwijać.

👩‍👦Potrzebujemy rozpoznać, że pierś jest dobra. To fakt mówiący o zależności, jaka wpisana jest w początek ludzkiego życia. Bez opieki nie przetrwalibyśmy okresu niemowlęctwa. Uwewnętrznienie dobrej opieki, ale też uznanie, że „radość korzystania z piersi” kiedyś się kończy i żałoba po tym okresie, to według brytyjskiego psychoanalityka podstawa zdrowego rozwoju.

👩‍❤️‍👨Para jest kreatywna. To kolejny fakt z którym się mierzymy – uznanie różnic między płciami i bycia wykluczonym z pary rodzicielskiej.

⏳Czas upływa, a śmierć każdego z nas jest nieuchronna. To oznacza, że już nigdy nie będziemy tak młodzi, jak w chwili, kiedy to czytamy. Nasze życie nieuchronnie kiedyś się skończy.

📖Według Rogera Money – Kyrla każdy z nas na przestrzeni życia mierzy się z różnymi trudnościami w rozpoznawaniu i uznawaniu tych faktów.
Źródło: Money-Kyrle, R. (1971) The Aim of Psychoanalysis. International Journal of Psychoanalysis 52:103-106

01/06/2025

📚"Co widzi dziecko, kiedy spogląda na twarz matki? Sądzę, że zwykle widzi ono siebie. Innymi słowy, matka spogląda na dziecko i to, jak ona wygląda, jest związane z tym, co ona widzi w dziecku."
D. W. Winnicott
Pod spodem Muminki na dzień dziecka. Mój tekst dla fb PTPP

📖„W pewien ciemny i dżdżysty wieczór rodzina Muminków obierała grzyby”...

🎈W dzień dziecka pragniemy zabrać Was w podróż do doliny Muminków i opowiedzieć, jak to się ma do psychoterapii psychoanalitycznej.

📖W owy wieczór Too-Tiki przyprowadziła niewidzialne dziecko. „Wiecie przecież jak łatwo stać się niewidzialnym, kiedy jest się bardzo wystraszonym” wyjaśniła zaskoczonej rodzinie. Okazało się, że Ninni wystraszyła zimna jak lód ciotka, która się nią zajmowała, choć wcale jej nie lubiła.
Tata Muminka chciał zabrać niewidzialną Ninni do lekarza, ale Mama Muminka odparła, że najwidoczniej Ninni ma swoje powody, by przez jakiś czas pozostawać niewidzialną.
N***y jest dzieckiem, które wszystko robi jak należy. Zjada śniadanie, nie proszona zmywa po sobie talerzyk. Kłopot w tym, ze według Muminka i Małej Mi jest nieznośnie irytująca w zabawie. Bawi się przez grzeczność, ale to nie jest fun.

✒Ta opowieść staje się tematem artykułu Joony Taipale „Social Mirrors. Tove Janson’s Invisible Child and the importance of being seen”
Autorka zauważa, że zawiodła funkcja odzwierciedlania. Ninni dorastała w zniekształconym lustrze, który nie odbijał jej prawdziwego ja.
Od momentu narodzenia dziecko przepełnione jest potrzebami, których samo nie jest w stanie zaspokoić. Przetrwanie i rozwój są uzależnione od wystarczająco dobrej opieki. Poczucie siebie zależy od tego, czy matka pozostaje otwarta na potrzeby niemowlęcia i reaguje na nie empatycznie. Jeśli to doświadczenie jest powtarzane dowiadujemy się o sobie różnych rzeczy: czy jesteśmy głodni, czy jesteśmy wściekli, czy lubimy kaszkę, czy wolimy truskawki. Co ważne, uczymy się, że możemy nasze subiektywne przeżycia otwarcie pokazywać innym.

🫂Ninni w domu Muminków rozpoczyna terapię! Mama muminka szuka recepty na niewidzialność w poradniku spisanym przez babcię. Sprawdza, jak jej własna zinternalizowana matczyna figura poradziłaby sobie z tą niespotykaną sytuacją. Dom muminków to trzymające środowisko, a niewidzialne dziecko jest zachęcane do wyrażania potrzeb i uczuć. Ninni przykleja się do Mamy Muminka i podąża za nią krok w krok. Nie ma czegoś takiego jak Ninni – powiedziałby w tej sytuacji D. W. Winnicott.

🥰Po długim okresie niewidzialności wydarza się sytuacja, która zmienia N***y. Tatuś Mumika usiłuje wepchnąć do wielkiego, przerażającego morza mamę. N***y widzi po raz pierwszy, że Mama Muminka jest kimś więcej niż tylko jej subiektywnym obiektem, że istnieje naprawdę w realnym świecie. To wyzwala w niej dziką agresję i czuje się po raz pierwszy odrębną całością. Gryzie tatę Muminka z całej siły w ogon. W tej chwili wyłania się jej buzia z zadartym noskiem i rudymi lokami.
"Jaka ona słodka" – mówi Mama Muminka
"Sama bym tego lepiej nie zrobiła" – mówi Mała Mi.

📣Z okazji Dnia Dziecka życzymy Wam bycia widzianymi przez kogoś w całości z wszelkimi możliwymi uczuciami i potrzebami.
Zespół fb PTPP

Cytaty z książki Tove Janson "Opowiadania z Doliny Muminków" wyd. Nasza Księgarnia
Link do artykułu na PEP WEB:
Taipale, J. (2016) Social mirrors. Tove Jansson’s Invisible Child and the importance of being seen. Scandinavian Psychoanalytic Review 39:13-25

26/05/2025

💗 Matki często mają wątpliwości, czy mogą postawić siebie i swój interes na pierwszym miejscu (przynajmniej od czasu do czasu 😉)
💗Odpowiedzią może być cytat amerykańskiej psychoanalityczki Jessici Benjamin, która łączy teorię relacji z obiektem z feminizmem.
💗Podkreśla ważną rolę matki jako pierwszego innego. Pisze o relacji matki z dzieckiem jako o dynamicznym procesie wzajemnego uznania, a nie jedynie zależności.
💗W relacji z matką rodzi się nasze poczucie istnienia - nie jako kogoś zależnego, ale jako kogoś uznanego. Matka musi uznać także siebie i swoje interesy, aby stać się dla dziecka innym.

09/05/2025

Opiekuję się fb PTPP, więc udostępniam sama siebie 😎
https://www.facebook.com/share/p/19AptSdo4P/

💌Kącik "(Nie)bezpieczne Związki" Sekcji Par i Rodzin PTPP - w skrócie o "Stanie umysłu pary"

👩‍❤️‍👨Stan umysłu pary to koncepcja Mary Morgan, do której często odnosimy się w naszym myśleniu o terapeutycznej pracy z parami.
Mary Morgan jest też dla sekcji Par i Rodzin PTPP kimś w rodzaju „matki”. Razem ze Stanleyem Ruszczynskim („ojcem”) od wielu lat szkoli i superwizuje środowisko chcące rozwijać psychoanalityczne myślenie o terapii par w Polsce.

👩‍❤️‍👩Czym zatem jest ten „stan umysłu pary”? Mary w książce pod tym samym tytułem (Oficyna Wydawnicza Fundament) pisze o tym, jak rozwinęła koncepcję Ronalda Brittona o trzeciej pozycji.
Stan umysłu pary jest zatem zdolnością dwojga ludzi tworzących związek do popatrzenia z trzeciej pozycji na swoją relację. To stan, w którym dwoje może obserwować siebie i myśleć o sobie jako o parze. W tej pozycji mogą widzieć, jak wzajemnie na siebie wpływają i jak wspólnie tworzą, to co w ich związku pozytywne, ale i negatywne.

👨‍❤️‍👨Mary Morgan pisze o tym, że wieloletnia praktyka w Tavistock Clinic pokazała jej, że pary często zgłaszają się na terapię, bo brak im tej funkcji. Często zdarza się, że partnerzy obwiniają w całości drugą stronę i domagają się od terapeuty zmiany w partnerze. Doświadczenie kontaktu z terapeutą, który może myśleć o relacji i utrzymać stan umysłu pary (co w praktyce okazuje się być niekiedy wyzwaniem) jest dla pary kontenerujące i bardzo pomocne.

💌Cytat na grafice z książki Mary Morgan „Stan umysłu pary. Psychoanalityczna terapia par” Oficyna Wydawnicza Fundament (2019) str. 29
Tłumaczenie: Julia Jastrzębska, Iwa Magryta-Wojda, Barbara Suchańska

01/05/2025

https://www.facebook.com/share/p/167TteSBDf/

📚"Kochać i pracować"
Oto słynna odpowiedź, jakiej Zygmunt Freud udzielił dziennikarzowi, który zapytał go: "Czym jest zdrowie?".

✅ Zdolność do pracy i miłości jest kluczowa, zdaniem Freuda, do osiągnięcia dojrzałości i zdrowego funkcjonowania psychicznego.

✅ Praca może być źródłem satysfakcji, rozwoju osobistego i poczucia wartości. Pracując możemy dawać coś od siebie innym i światu.
🎆 Najlepszego dla Państwa z okazji Święta Pracy
Pomysł i grafika za Gianfranco Ricci - Psicologo

13/02/2025

A love story in the middle of a violent, twisted, modern world...https://www.wattpad.com/483588840-terra-incognita-tachycardiaThe thing that is so great abou...

18/09/2023

Dlaczego spośród tylu osób na ziemi wybieramy właśnie tę osobę? Z pozoru to proste pytanie. Psychoanalityczni terapeuci par wierzą, że to kwestia nieświadomości. Nieświadomość kieruje nami i wybieramy osobę, czasem z pozoru bardzo różną, która niesie podobny nieświadomy przekaz – wspólną nieświadomą fantazję. W Londyńskim instytucie Tavistock Relationship zaobserwowano, że zgłaszające się na terapię pary wspólnie odtwarzają lub przepracowują przeszłość i mają podobny sposób przeżywania świata przez pryzmat nieświadomych fantazji.

Nieświadoma fantazja może krążyć wokół ważnych kwestii jak zależność, intymność, odrębność. „Wygląda to tak, jakby w parze cały czas toczyła się jakaś inna nieświadoma rozmowa, z której partnerzy nie zdają sobie sprawy” pisze Mary Morgan w książce "Stan umysłu pary". Czasem związek staje się relacją, która jest w stanie pomieścić te trudności. Podpatrujemy jak druga osoba radzi sobie z tym samym kłopotem i możemy z tego korzystać. Czasem, gdy przeszłe doświadczenia są zbyt trudne czy traumatyczne partnerzy utykają w pewnych rolach i nie potrafią popatrzeć na siebie w inny sposób. Odkrycie wspólnej nieświadomej fantazji pomaga parom w zobaczeniu siebie w inny sposób i bycie dla siebie większym wsparciem w zmaganiach z trudną rzeczywistością.

Fot. Aleksander Lefer

06/09/2023

Pary okiem psychoanalityczki - Co jeżozwierze mają wspólnego z bliskością?
Jedną z częstych dynamik w parach jest tak zwany "dylemat jeżozwierza" opisany pierwszy raz przez filozofa Arthura Schopenhauera. Jeżozwierze w zimną noc chcą zbliżyć się do siebie, aby się ogrzać. Wtedy czują, że kłują się wzajemnie kolcami i muszą się od siebie odsunąć. Kiedy się oddalają znów czują zimno, więc chcą być bliżej, po czym gwałtownie się od siebie odsuwają. Sytuacja powtarza się raz za razem.
Wiele par doświadcza tej dynamiki w swoich związkach. Partnerzy czują się samotni i potrzebują bliskości. Bliskość jednak "kłuje", jest nadmierna i wydaje się pochłaniająca. Wtedy partnerzy odsuwają się od siebie. Większy dystans można osiągnąć np. prowokując kłótnię, która wydaje się "o nic". Ta niezrozumiała huśtawka intymności i dystansu jest dla partnerów wyczerpująca i raniąca. Zrozumienie siebie i zobaczenie dynamiki "pod spodem", pozwala parom znaleźć "optymalną" bliskość. To może przynieść ulgę i załagodzić niezrozumiałe konflikty.

Photo by Derek Otway on Unsplash

03/03/2022

W obecnej sytuacji, kiedy za naszą wschodnią granicą trwa wojna, normalną reakcją jest niepokój, napięcie psychiczne, napięcie odczuwane w ciele , lęk, przygnębienie, „przyklejenie” do szybki smartfona z najnowszymi wiadomościami, by stworzyć iluzję poczucia kontroli. To normalne reakcje na nienormalną, ekstremalną sytuację jaką jest wojna i jej okrucieństwa.
Świat zewnętrzny ma wpływ na to jak się czujemy i co przeżywamy, ale jest jeszcze inna reakcja, pochodząca ze świata wewnętrznego. To różne wspomnienia, trudne doświadczenia, zła opieka, której mogliśmy doświadczyć, nasze wyobrażenia i fantazje o tym jaki jest świat, kim są inni ludzie i jakie są relacje. Trudne traumatyczne sytuacje nieuchronnie prowadzą do ożywienia tego wszystkiego, co jest w nas. Ożywają nasze traumy, ale też traumy transgeneracyjne (czyli np. te, których doświadczyli nasi rodzice i dziadkowie np. w czasie II Wojny Światowej, nawet jeśli ich świadomie nie znamy). Pomieszanie świata wewnętrznego z zewnętrznym może wpływać na jeszcze większe odczucie leku, dyskomfortu i napięcia. Rozpoznanie ich i nadanie znaczenia w terapii nie spowoduje, że świat zewnętrzny będzie spokojniejszy i pewniejszy, ale może prowadzić do zmniejszenia ostrych objawów lęku i obniżonego nastroju.
Photo by Sunguk Kim on Unsplash