02/11/2021
Słów kilka o tamowaniu krwotoku opaską uciskową.
Tamowanie krwotoku zagrażającego życiu to umiejętność, która może uratować komuś życie. Poważny krwotok oznacza, że nie da się opanować przy użyciu tradycyjnych środków (np. bezpośredniego ucisku na ranę) i należy zastosować dodatkową technikę. Tego typu krwotoki są częstsze, niż można przypuszczać – występują po poważnych wypadkach, ranach postrzałowych lub zadanych nożem i głębokich rozcięciach. Znajomość technik i specjalistycznego sprzętu do tamowania krwotoku zagrażającego życiu to ważne narzędzia nowoczesnego ratownika EFR. Można je łatwo zastosować na miejscu zdarzenia i udowodniono, że mogą uratować komuś życie w sytuacji, kiedy każda minuta się liczy.
Oto czynniki, które należy wziąć pod uwagę podczas tamowania poważnego krwotoku:
Miejsce krwotoku
Od miejsca urazu zależy, w jaki sposób możesz efektywnie opanować krwotok. Szczegółowo oceń uraz u danej osoby – jeżeli występuje u niej poważny krwotok, na przykład z tętnicy w kończynie i bezpośredni ucisk na ranę nie jest w stanie go zatrzymać, Twoją kolejną opcją jest zastosowanie dostępnej na rynku lub zaimprowizowanej opaski uciskowej. W przypadku krwotoku w innym miejscu niż na kończynie, jeżeli bezpośredni ucisk nie działa, w miarę możliwości zastosuj środek hemostatyczny (zwiększający krzepliwość krwi) lub wypełnij ranę opatrunkami. Istnieje wiele proszków i opatrunków zawierających środek hemostatyczny, które są doskonałym wyposażeniem Twojej apteczki pierwszej pomocy.
Rozważ, jaką technikę tamowania krwotoku możesz wykorzystać
W zależności od wytycznych lokalnej rady resuscytacji, dostępnego sprzętu i miejsca krwawienia, masz do wyboru wiele efektywnych technik, które pomogą Ci zatamować poważny krwotok. Są to między innymi: bezpośredni ucisk na ranę, podniesienie kończyny do góry, opatrunek uciskowy, wypełnienie rany opatrunkami, pośredni ucisk na ranę, usztywnienie kończyny i użycie opaski uciskowej. Każda z tych metod może być skuteczna, ale najlepiej działa zastosowanie kilku z nich równocześnie.
Należy zwrócić szczególną uwagę na dwie metody tamowania poważnego krwotoku: zastosowanie opaski uciskowej i zaimprowizowanej opaski uciskowej. Obie są bardzo efektywne w kontrolowaniu poważnego krwawienia z kończyny i dość proste w użyciu. Są to cenne elementy wyposażenia Twojej apteczki pierwszej pomocy i jeśli zostaną wykorzystane w odpowiedni sposób, mogą pomóc uratować komuś życie! (Pamiętaj, że zostały one stworzone, aby utrzymać poszkodowanego przy życiu do czasu przyjazdu karetki lub zapewnienia odpowiedniej opieki lekarskiej). Zanim założysz oryginalną lub zaimprowizowaną opaskę uciskową, powiedz poszkodowanemu, że może ona sprawiać ból, ale lepiej go znieść, niż się wykrwawić. Opaskę uciskową stosujesz w sytuacji, kiedy mocny, bezpośredni ucisk na ranę nie tamuje krwotoku. Jeżeli jej nie masz, zaimprowizuj wykorzystując przedmioty obok Ciebie.
Opaski uciskowe dostępne na rynku:
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele rodzajów efektywnych opasek uciskowych. Dwie najczęściej stosowane to: opaska uciskowa CAT (Combat Applied Tourniquet) wyposażona w kołowrót i opaska uciskowa SAT (Self-Applied Tourniquet) z klamrą służącą do zaciśnięcia. Podczas kupowania opaski wybierz taką, która uciska kończynę na dużej przestrzeni, dzięki czemu zmniejsza ból i powoduje mniejsze uszkodzenia ciała w miejscu urazu oraz która pozwala regulować nacisk w celu zatamowania krwotoku. Jakość materiału i wykonanie również są ważne, ponieważ po założeniu opaska będzie mocno naprężona.
Jeżeli jest to możliwe i wykonalne, należy założyć opaskę na gołą skórę, ale można ją również zastosować na ubranie. Poinformuj osobę poszkodowaną, że użycie opaski może być bolesne. Dzięki temu przygotujesz ją na ból i pomożesz znieść dyskomfort, ponieważ osoba ta będzie świadoma, że starasz się jej pomóc. Załóż opaskę około 5 cm nad raną (jeśli jest to możliwe) i nigdy nie nakładaj jej na staw. W przypadku opaski CAT musisz dokręcić kołowrót, aby zwiększyć ciśnienie i monitorować ilość wypływającej krwi. Zaciskaj go do momentu, aż krwotok ustanie lub znacząco się zmniejszy. Niewielka ilość krwi powoli sącząca się z rany nie jest problemem, ale nie powinieneś widzieć jasnoczerwonej krwi wypływającej z miejsca urazu.
Zabezpiecz pręt kołowrotu zaciskiem, aby utrzymać napięcie opaski i włóż luźny koniec taśmy pod ten sam zacisk. Następnie umieść na zacisku pasek z godziną założenia opaski. Jeżeli krwawienie nie ustało, być może będziesz musiał założyć drugą opaskę powyżej pierwszej. W miarę możliwości po założeniu opaski kontynuuj bezpośredni ucisk na ranę. Pamiętaj, aby zawsze zanotować czas jej założenia i poinformować o tym pracowników pogotowia. Niektóre dostępne na rynku opaski mają miejsce do wpisania czasu, a niektórzy eksperci zalecają napisanie godziny np. pisakiem na skórze pacjenta w widocznym miejscu.
Zaimprowizowane opaski uciskowe:
Zaimprowizowane opaski uciskowe działają na tej samej zasadzie co opaski dostępne na rynku, ale być może będziesz musiał wykorzystać swoją kreatywność lub pójść na kompromis. Zazwyczaj można je zrobić z elementów znajdujących się w apteczce pierwszej pomocy lub z ubrania, które masz na sobie. Pamiętaj, że najpierw należy założyć opatrunek i bezpośrednio uciskać ranę, a potem zastosować opaskę uciskową (dostępną na rynku lub zaimprowizowaną), jeżeli po użyciu tych metod krwotok nie ustaje. Tak samo jak w przypadku oryginalnej opaski, należy użyć zaimprowizowanego kołowrotu z prętem, aby bezpośrednio ucisnąć miejsce pod opaską i ścisnąć kończynę na całym obwodzie. Te dwie metody ograniczają dopływ krwi przez duże naczynia do rany, dzięki czemu zmniejszają krwotok.
Użycie zaimprowizowanej opaski uciskowej jest bardzo proste. Idealnym elementem z Twojej apteczki pierwszej pomocy jest chusta trójkątna (najlepiej zwinąć ją do szerokości 7-10 cm). Jeśli jej nie masz, możesz użyć elementów odzieży, np. krawata, bandany lub czegoś, co możesz owinąć wokół kończyny i mocno związać.
Owiń chustę trójkątną (lub inny materiał) dookoła kończyny, około 5 cm powyżej rany i zawiąż węzeł kwadratowy na górze. Następnie poszukaj odpowiedniego przedmiotu do zrobienia kołowrotu. Musi to być coś mocnego, np. gruby, drewniany patyk, długa latarka, karabińczyk, łyżka, nożyce, klucz francuski lub coś podobnego. Przedmioty takie jak ołówki czy długopisy nie są odpowiednie, ponieważ mogą się złamać i przestaną spełniać swoją rolę. Połóż wybrany przedmiot na węźle i zawiąż drugi węzeł kwadratowy, aby utrzymać zaimprowizowany kołowrót na miejscu. Teraz przekręć kołowrót w taki sposób, aby uformował się pod nim duży supeł. Będzie on naciskał na kończynę podobnie jak opaski dostępne na rynku. W celu zatamowania krwotoku ściśnij supeł i zabezpiecz kołowrót zawiązując na nim luźne końcówki węzła. Inna technika polega na tym, aby przed zawiązaniem drugiego węzła na górze kołowrotu nałożyć na opaskę kółko do kluczy lub podobny przedmiot. Po zawiązaniu węzła kółko nakłada się na kołowrót i w ten sposób zabezpiecza się go przed przesuwaniem.
Sekwencja postępowania w razie poważnego krwotoku:
1. Upewnij się, że jesteś bezpieczny – przeprowadź ocenę sytuacji
2. Wezwij pogotowie ratunkowe i zastosuj bariery/środki ochrony indywidualnej
3. Znajdź miejsce krwotoku – oczywiste objawy to: miejsca na ubraniu przesiąknięte krwią, krew wytryskająca/wylewająca się z rany, brak kończyny lub jej części
4. Zastosuj ucisk na ranę
Opatrunek – przyłóż opatrunek na ranę, następnie zastosuj bezpośredni, mocny ucisk. W zależności od miejsca zranienia możesz wykorzystać ciężar swojego ciała, aby pomóc sobie w mocnym uciskaniu rany obiema rękami. Utrzymuj ucisk do przyjazdu pogotowia.
Opaska uciskowa dostępna na rynku – jeżeli opatrunek i bezpośredni ucisk na ranę nie są w stanie zatamować krwawienia z kończyny, zastosuj profesjonalną opaskę uciskową.
Zaimprowizowana opaska uciskowa – jeżeli profesjonalna opaska uciskowa nie jest dostępna, możesz użyć zaimprowizowanej opaski, aby zatamować krwotok z kończyny.
Po założeniu opaski i/lub zatamowaniu krwawienia, pomyśl, czy jesteś w stanie lepiej ułożyć kończynę, unieruchomić ją lub zastosować szynę. Może pomóc również wykorzystanie punktów ucisku.
Wypełnienie rany – wypełnij ranę gazą lub opatrunkami (hemostatycznymi, jeśli masz je pod ręką). Jeśli jest to praktyczne i możliwe, możesz wykorzystać czystą tkaninę lub koszulkę. Następnie bezpośrednio uciśnij ranę. Ta technika jest bardzo efektywna w sytuacji, kiedy nie można zastosować opaski uciskowej z powodu usytuowania miejsca zranienia lub kiedy jest ona niedostępna. Po wypełnieniu rany opatrunkami lub tkaniną nie odrywaj ich od miejsca urazu.
5. Sprawdzaj, czy u poszkodowanego nie doszło do wstrząsu
O czym należy pamiętać zakładając opaskę uciskową:
Przeprowadź dokładną ocenę sytuacji i poszkodowanego.
Pamiętaj o AB-CABS – priorytetem jest udrożnienie dróg oddechowych i podawanie oddechów.
Wezwij karetkę.
Zanim zajmiesz się krwotokiem, zastosuj odpowiednie bariery (środki ochrony indywidualnej). Załóż ochronę na oczy, jeśli jest dostępna – nawet okulary przeciwsłoneczne mogą zmniejszyć ryzyko przeniesienia choroby, jeżeli nie masz nic innego i jeżeli nie przeszkodzą Ci one w udzielaniu pomocy.
Tuż po założeniu opaski uciskowej lub opatrunku uciskowego zapisz godzinę, ponieważ pomoże to ratownikom medycznym w udzieleniu odpowiedniej pomocy. Możesz zapisać ją na opasce, a nawet na skórze poszkodowanego, jeśli trzeba.
Sprawdzaj, czy założenie opaski jest skuteczne. Być może będziesz musiał założyć drugą opaskę powyżej pierwszej lub mocniej ją zacisnąć. Nigdy nie rozluźniaj opaski – po jej założeniu pozostaw ją na miejscu.
Sprawdzaj, czy u poszkodowanego nie doszło do wstrząsu i udziel mu odpowiedniej pomocy. Pamiętaj, aby rozmawiać z poszkodowanym, uspokajać go i zapewnić mu jak największy komfort. Wstrząs prawie zawsze występuje przy dużej utracie krwi.
Jeżeli poszkodowany straci przytomność, sprawdzaj, czy oddycha i czy ma krążenie.
Upewnij się, że wezwano karetkę lub jak najszybciej przewieź poszkodowanego do ośrodka opieki zdrowotnej. Przekaż pracownikom pogotowia informację, że założono opaskę uciskową, w jakim miejscu i o której godzinie. Długie używanie opaski (ponad dwie godziny) może potencjalnie spowodować trwałe uszkodzenie ciała, a nawet zagrażać życiu. Jeżeli przewiezienie poszkodowanego do ośrodka zdrowia zajmie więcej niż dwie godziny, możesz rozważyć założenie opaski uciskowej w taki sposób, aby znajdowała się jak najdalej od ciała, ale wciąż była skuteczna.
Pamiętaj o tym, że opaski uciskowe silnie ograniczają przepływ krwi do miejsca, na które zostały założone. Opaski i opatrunki uciskowe mogą potencjalnie spowodować trwałe uszkodzenie tkanek, dlatego powinny być używane tylko w sytuacji, kiedy nie można opanować krwotoku przy pomocy bezpośredniego ucisku na ranę lub zastosowanie bezpośredniego ucisku nie jest możliwe. Stosuje się je tylko wtedy, gdy istnieje duże ryzyko śmierci poszkodowanego z powodu utraty krwi.
Zauważ, że użycie nieodpowiedniej techniki może zwiększyć ryzyko trwałego uszkodzenia tkanek, a nawet spowodować uraz, do którego inaczej by nie doszło. Nieodpowiednie zastosowanie opaski nie zatamuje również krwotoku. Odnosi się to zwłaszcza do zaimprowizowanych opasek, jeżeli są one zrobione z materiału, który nie jest wystarczająco szeroki i miękki. Przykładowo, typowy pasek do spodni lub cienki sznurek, np. sznurówka czy drut nie nadają się do zastosowania jako zaimprowizowane opaski uciskowe, ponieważ nie zatamują krwotoku oraz mogą znacznie zwiększyć ból i/lub ryzyko poważnego uszkodzenia tkanek. Mimo to, jeżeli masz pod ręką tylko takie rzeczy, a poszkodowany prawdopodobnie umrze z powodu utraty krwi, lepiej użyć ich najlepiej, jak potrafisz do zatamowania krwotoku niż nie zrobić nic.
Tak samo jak w przypadku każdego innego sprzętu do udzielania pierwszej pomocy, kluczowa jest jego znajomość. Zanim użyjesz jakiegokolwiek elementu, dokładnie go poznaj i przećwicz jego wykorzystanie. Możesz ćwiczyć używanie zaimprowizowanych opasek uciskowych oraz zakładanie tych dostępnych na rynku. Ważne jest również to, aby pamiętać o ograniczeniach swojego szkolenia – jeśli masz możliwość, weź udział w kursie, na którym nauczysz się zaawansowanych technik tamowania krwotoku.
