08/09/2025
Dlaczego AAC w szkole to nie „coś ekstra”, a nasz obowiązek? 🧐
Wciąż jeszcze słychać echa rozmów o wyborze dobrej placówki dla dziecka używającego AAC. W kuluarach rozmawia się o tym, w których szkołach AAC jest nie tylko na papierze, gdzie nauczyciele pomogą 🥳 a gdzie nie warto nawet pytać. 🫣
Wszystko to jest zrozumiałe – rodzice mogą czuć się zagubieni w gąszczu przepisów. 🤯 W wielu regionach codzienne kilkudziesięciokilometrowe podróże do szkół dzieci z niepełnosprawnościami nie są rzadkością.
W obliczu powyższego warto wsadzić kij w mrowisko i zadać pytanie skąd wiadomo, czy wprowadzenie bądź nie użycia AAC dla konkretnego dziecka dobrą wolą wychowawcy, dyrektora, organu prowadzącego etc. (kwestią decyzji) czy obowiązkiem (nie podlegającym dyskusji), który wynika z litery prawa. 🧐
👉Po pierwsze, przypomnieć musimy, że uczniowie z niepełnosprawnością mogą się uczyć w każdym typie i rodzaju szkoły. Ponadto uczniowie, niezależnie od miejsca kształcenia, mają prawo do kształcenia specjalnego (popularny skrót KS) dostosowanego do ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości intelektualnych.
Czy uczeń korzystający z AAC może uczyć się w swojej rejonowej podstawówce? Tak. Czy może się okazać, że placówka nigdy nie widziała systemu AAC i w tym roku po raz pierwszy będzie miała takiego podopiecznego – tak, może się tak zdarzyć. 👀
📄Zapisy w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego (KS) powinny ujmować sedno potrzeb komunikacyjnych ucznia. Jeśli znane były optymalne rozwiązania zakresie AAC, powinny być wskazane już w orzeczeniu (konkretny program, rodzaj pomocy komunikacyjnej etc.)
Dlaczego o AAC mówimy w kontekście edukacyjnym - wynika to wprost z praw, które gwarantują każdemu człowiekowi dostęp do komunikacji oraz dostępnej edukacji! 🏫
Co konkretnie mówią różne regulacje prawne?
📣Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych: Polska ratyfikowała tę konwencję, która w art. 21 jednoznacznie mówi o prawie do swobodnego wyrażania opinii i dostępie do informacji, co obejmuje także korzystanie z różnych form komunikacji, w tym języka migowego i innych form komunikacji. Ważne: tu zauważono, że wspomagające sposoby porozumiewania się czasem potrzebne są także po to, by zdobywać informacje. Otoczenie zatem powinno z nich korzystać!!!
📣Komunikacyjna Karta Praw (Communication Bill of Rights): To zbiór zasad, który podkreśla, że każda osoba, niezależnie od stopnia niepełnosprawności, ma prawo do komunikowania się w sposób, który jest dla niej najbardziej efektywny i naturalny. Karta ta, opracowana przez American Speech-Language-Hearing Association (ASHA), zawiera 15 fundamentalnych praw, takich jak prawo do wyrażania opinii czy odmowy, a także prawo do posiadania dostępnego systemu komunikacji i do bycia traktowanym z szacunkiem. Praktycznie wymienia obszary wymagające wsparcia – dobry katalog zasad obowiązujących w USA, patrzymy tam po inspiracje! 👁
📣Konstytucja RP: Wprawdzie żaden artykuł nie mówi wprost o „prawie do komunikacji” i nie wymienia AAC, jednak prawo to wynika z podstawowych zasad zapisanych w art. 30 (godność człowieka) oraz art. 31 (wolność człowieka), które gwarantują godne życie oraz prawa i wolności. Prawo do komunikacji jest fundamentalne dla godności, bo bez niej nie ma mowy o swobodnym wyrażaniu siebie.
A co z językiem migowym? Pamiętajmy, że jest on uznany za język, a dostęp do niego gwarantuje ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się. Szkoła przyjmująca osoby korzystające z języka migowego też musi się na to przygotować.
Patrząc szeroko, AAC to narzędzia, które otwiera drzwi do świata komunikacji dla tych, którzy nie mogą (w wystarczającym stopniu) posługiwać się mową. Dlatego nauczyciele i cała placówka oświatowa, stosując AAC, nie robią niczego „ekstra”. 🥸Robią coś, do czego są prawnie i moralnie zobowiązani – zapewniają każdej osobie ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi równe szanse: na naukę, na rozwój, na godne życie.
Co dla Was oznacza prawo do komunikacji? Podzielcie się swoimi przemyśleniami w komentarzach! 💓
