15/10/2025
●Polskie artykuły naukowe:
Dot.: leczenia uzależnień i zaburzeń współistniejących (w tym ADHD) – przegląd i wnioski kliniczne.
●Zakres:
poniższy wybór obejmuje aktualne polskie rekomendacje i artykuły z recenzowanych czasopism oraz raportów instytucjonalnych dotyczących leczenia uzależnień oraz współchorobowości – ze szczególnym uwzględnieniem ADHD.
●Każda pozycja zawiera krótki opis, kluczowe wnioski kliniczne oraz link.
Diagnostyka i postępowanie terapeutyczne u dorosłych z ADHD – Rekomendacje PTP (2024)
●Źródło:
Psychiatria Spersonalizowana / Termedia, 2024.
●Link: https://www.termedia.pl/Diagnostyka-i-postepowanie-terapeutyczne-u-doroslych-z-ADHD
-Rekomendacje-Sekcji-Ksztalcenia-Specjalizacyjnego-Polskiego-Towarzystwa-Psychiatrycznego-i-koalicji-organizacji-na-rzecz-osob-z-ADHD-2024-r-,169,54745,1,0.html
●Opis:
Ogólnopolskie rekomendacje dla dorosłych z ADHD, obejmujące diagnostykę, leczenie farmakologiczne i psychospołeczne.
Dokument odnosi się do współwystępowania zaburzeń używania substancji i dopuszcza diagnostykę ADHD podczas terapii uzależnienia.
Kluczowe wnioski kliniczne:
• Dopuszczalna jest rzetelna diagnostyka ADHD w trakcie terapii uzależnienia; w aktywnym uzależnieniu wymaga zwiększonej ostrożności.
• Zaleca się łączenie farmakoterapii (np. atomoksetyna, metylfenidat wg wskazań) z interwencjami psychospołecznymi.
• Konsekwentny screening współchorobowości (SUD, zaburzenia lękowe/afektywne) jest standardem.
●Diagnostyka i postępowanie u dorosłych z ADHD – aktualizacja (2025)
●Źródło: Psychiatria Spersonalizowana / Termedia, 2025.
●Link: https://www.termedia.pl/Czasopismo/Psychiatria_Spersonalizowana-169/Numer-1-2025
●Opis: Aktualizacja rekomendacji PTP z rozszerzeniem o nowe dane i praktyczne algorytmy postępowania. Wskazuje na konieczność oceny ryzyka nadużywania substancji przy planowaniu farmakoterapii u pacjentów z ADHD.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Podkreślono konieczność indywidualizacji leczenia ADHD u pacjentów z SUD, w tym ostrożne titrowanie i monitorowanie.
• Wzmacnia się rola terapii poznawczo‑behawioralnej ukierunkowanej na objawy ADHD oraz profilaktykę nawrotów używania.
Współwystępowanie uzależnienia od alkoholu z innymi zaburzeniami psychicznymi – rola leczenia zintegrowanego
●Źródło: Psychiatria Polska, 2015. Link:https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-58031-79212?filename=Wspolwystepowanie.pdf
Opis: Przegląd dowodów na skuteczność jednoczasowego (zintegrowanego) leczenia uzależnienia i współchorobowości.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Zintegrowane, równoległe leczenie SUD i zaburzeń psychicznych zwiększa szanse poprawy; unikanie kompleksowego podejścia obniża skuteczność.
• Relacja terapeutyczna i bezpieczeństwo pacjenta są warunkiem pełnej diagnozy współchorobowości.
Czy zmiana kryteriów diagnostycznych ułatwi rozpoznanie ADHD u dorosłych? (z danymi o współuzależnieniach)
●Źródło: Psychiatria Polska, 2013. Link:https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-154548-79097?filename=Will+new+diagnostic.pdf
●Opis: Analiza kryteriów diagnostycznych ADHD u dorosłych wraz z danymi o częstej współchorobowości, w tym nadużywaniu substancji.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Wśród dorosłych z ADHD 45–55% nadużywa substancji (alkohol, kanabinoidy), co uzasadnia rutynowy screening SUD.
• Częsta współchorobowość z zaburzeniami lękowymi i afektywnymi wskazuje na potrzebę zintegrowanych planów leczenia.
Współwystępowanie zaburzeń hazardowych i zaburzeń psychicznych / SUD – przegląd (KCPU)
Źródło: Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, 2023.
●Link:https://kcpu.gov.pl/wp-content/uploads/2023/04/Wspolwystepowanie_ZHWW-2021-22.pdf
Opis: Raport syntetyzujący dane o comorbidity, w tym skuteczności programów CBT, dialogu motywującego oraz Seeking Safety przy współwystępowaniu PTSD i SUD.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Skuteczność: DBT, dialog motywujący; dla PTSD+SUD – program Seeking Safety ma najlepiej udokumentowaną efektywność.
• W praktyce zalecane jest wdrożenie jednego, skoordynowanego planu leczenia obejmującego oba rozpoznania.
Postępy i trudności w identyfikacji biologicznych i genetycznych markerów ADHD
Psychiatria Polska, 2021.
●Link: https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-116884-79808
●Opis: Przegląd neurobiologii i genetyki ADHD, pomocny przy planowaniu multimodalnego leczenia (farmakoterapia + psychoterapia) w kontekście współchorobowości.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• ADHD jest zaburzeniem neurorozwojowym; leczenie powinno być multimodalne.
• Zrozumienie podłoża biologicznego wspiera psychoedukację, motywację do leczenia i adherencję.
Wytyczne dotyczące leczenia osób ze współwystępującymi zaburzeniami hazardowymi i używania substancji
●Źródło: Psychiatria Spersonalizowana / Termedia, 2024.
●Link: https://www.termedia.pl/Wytyczne-dotyczace-leczenia-osob-r-nze-wspolwystepujacymi-zaburzeniami-r-nhazardowymi-i-uzywania-substancji-r-npsychoaktywnych-przeglad-literatury,117,54661,1,0.html
●Opis: Przegląd literatury i zaleceń dotyczących leczenia złożonych przypadków (zaburzenia hazardowe + SUD), do przeniesienia 1:1 na realia leczenia uzależnień behawioralnych współwystępujących z SUD.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Podkreślenie roli programów zintegrowanych i planów zapobiegania nawrotom dla obu rozpoznań.
• Znaczenie koordynacji opieki i ewaluacji postępów w obu obszarach jednocześnie.
Metodologia doboru
Wybór oparto na otwartych pełnych tekstach po polsku (lub polskich źródłach) z recenzowanych czasopism i raportów instytucjonalnych z ostatniej dekady, z silnym uwzględnieniem praktycznych rekomendacji klinicznych dotyczących współchorobowości ADHD i uzależnień.
●Polskie artykuły naukowe:
Dot.: leczenia uzależnień i zaburzeń współistniejących (w tym ADHD) – przegląd i wnioski kliniczne.
●Zakres:
poniższy wybór obejmuje aktualne polskie rekomendacje i artykuły z recenzowanych czasopism oraz raportów instytucjonalnych dotyczących leczenia uzależnień oraz współchorobowości – ze szczególnym uwzględnieniem ADHD.
●Każda pozycja zawiera krótki opis, kluczowe wnioski kliniczne oraz link.
Diagnostyka i postępowanie terapeutyczne u dorosłych z ADHD – Rekomendacje PTP (2024)
●Źródło:
Psychiatria Spersonalizowana / Termedia, 2024.
●Link: https://www.termedia.pl/Diagnostyka-i-postepowanie-terapeutyczne-u-doroslych-z-ADHD
-Rekomendacje-Sekcji-Ksztalcenia-Specjalizacyjnego-Polskiego-Towarzystwa-Psychiatrycznego-i-koalicji-organizacji-na-rzecz-osob-z-ADHD-2024-r-,169,54745,1,0.html
●Opis:
Ogólnopolskie rekomendacje dla dorosłych z ADHD, obejmujące diagnostykę, leczenie farmakologiczne i psychospołeczne.
Dokument odnosi się do współwystępowania zaburzeń używania substancji i dopuszcza diagnostykę ADHD podczas terapii uzależnienia.
Kluczowe wnioski kliniczne:
• Dopuszczalna jest rzetelna diagnostyka ADHD w trakcie terapii uzależnienia; w aktywnym uzależnieniu wymaga zwiększonej ostrożności.
• Zaleca się łączenie farmakoterapii (np. atomoksetyna, metylfenidat wg wskazań) z interwencjami psychospołecznymi.
• Konsekwentny screening współchorobowości (SUD, zaburzenia lękowe/afektywne) jest standardem.
●Diagnostyka i postępowanie u dorosłych z ADHD – aktualizacja (2025)
●Źródło: Psychiatria Spersonalizowana / Termedia, 2025.
●Link: https://www.termedia.pl/Czasopismo/Psychiatria_Spersonalizowana-169/Numer-1-2025
●Opis: Aktualizacja rekomendacji PTP z rozszerzeniem o nowe dane i praktyczne algorytmy postępowania. Wskazuje na konieczność oceny ryzyka nadużywania substancji przy planowaniu farmakoterapii u pacjentów z ADHD.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Podkreślono konieczność indywidualizacji leczenia ADHD u pacjentów z SUD, w tym ostrożne titrowanie i monitorowanie.
• Wzmacnia się rola terapii poznawczo‑behawioralnej ukierunkowanej na objawy ADHD oraz profilaktykę nawrotów używania.
Współwystępowanie uzależnienia od alkoholu z innymi zaburzeniami psychicznymi – rola leczenia zintegrowanego
●Źródło: Psychiatria Polska, 2015. Link:https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-58031-79212?filename=Wspolwystepowanie.pdf
Opis: Przegląd dowodów na skuteczność jednoczasowego (zintegrowanego) leczenia uzależnienia i współchorobowości.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Zintegrowane, równoległe leczenie SUD i zaburzeń psychicznych zwiększa szanse poprawy; unikanie kompleksowego podejścia obniża skuteczność.
• Relacja terapeutyczna i bezpieczeństwo pacjenta są warunkiem pełnej diagnozy współchorobowości.
Czy zmiana kryteriów diagnostycznych ułatwi rozpoznanie ADHD u dorosłych? (z danymi o współuzależnieniach)
●Źródło: Psychiatria Polska, 2013. Link:https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-154548-79097?filename=Will+new+diagnostic.pdf
●Opis: Analiza kryteriów diagnostycznych ADHD u dorosłych wraz z danymi o częstej współchorobowości, w tym nadużywaniu substancji.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Wśród dorosłych z ADHD 45–55% nadużywa substancji (alkohol, kanabinoidy), co uzasadnia rutynowy screening SUD.
• Częsta współchorobowość z zaburzeniami lękowymi i afektywnymi wskazuje na potrzebę zintegrowanych planów leczenia.
Współwystępowanie zaburzeń hazardowych i zaburzeń psychicznych / SUD – przegląd (KCPU)
Źródło: Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, 2023.
●Link:https://kcpu.gov.pl/wp-content/uploads/2023/04/Wspolwystepowanie_ZHWW-2021-22.pdf
Opis: Raport syntetyzujący dane o comorbidity, w tym skuteczności programów CBT, dialogu motywującego oraz Seeking Safety przy współwystępowaniu PTSD i SUD.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Skuteczność: DBT, dialog motywujący; dla PTSD+SUD – program Seeking Safety ma najlepiej udokumentowaną efektywność.
• W praktyce zalecane jest wdrożenie jednego, skoordynowanego planu leczenia obejmującego oba rozpoznania.
Postępy i trudności w identyfikacji biologicznych i genetycznych markerów ADHD
Psychiatria Polska, 2021.
●Link: https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-116884-79808
●Opis: Przegląd neurobiologii i genetyki ADHD, pomocny przy planowaniu multimodalnego leczenia (farmakoterapia + psychoterapia) w kontekście współchorobowości.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• ADHD jest zaburzeniem neurorozwojowym; leczenie powinno być multimodalne.
• Zrozumienie podłoża biologicznego wspiera psychoedukację, motywację do leczenia i adherencję.
Wytyczne dotyczące leczenia osób ze współwystępującymi zaburzeniami hazardowymi i używania substancji
●Źródło: Psychiatria Spersonalizowana / Termedia, 2024.
●Link: https://www.termedia.pl/Wytyczne-dotyczace-leczenia-osob-r-nze-wspolwystepujacymi-zaburzeniami-r-nhazardowymi-i-uzywania-substancji-r-npsychoaktywnych-przeglad-literatury,117,54661,1,0.html
●Opis: Przegląd literatury i zaleceń dotyczących leczenia złożonych przypadków (zaburzenia hazardowe + SUD), do przeniesienia 1:1 na realia leczenia uzależnień behawioralnych współwystępujących z SUD.
●Kluczowe wnioski kliniczne:
• Podkreślenie roli programów zintegrowanych i planów zapobiegania nawrotom dla obu rozpoznań.
• Znaczenie koordynacji opieki i ewaluacji postępów w obu obszarach jednocześnie.
Metodologia doboru
Wybór oparto na otwartych pełnych tekstach po polsku (lub polskich źródłach) z recenzowanych czasopism i raportów instytucjonalnych z ostatniej dekady, z silnym uwzględnieniem praktycznych rekomendacji klinicznych dotyczących współchorobowości ADHD i uzależnień.
