04/09/2025
DIETA NA WRZESIEŃ
Wrześniowe wieczory przypominają nam, że lato nie trwa wiecznie. Ten czas zakończenia jest również nowym początkiem - trwają żniwa, powietrze pełne inspiracji i emocji. Letnia zabawa zaczyna ustępować miejsca nowym projektom. Szkoła się zaczyna od nowa. Obowiązki, praca... wracają pełną parą. Nadszedł czas, aby cieszyć się jesienią spacerując po sadzie jabłkowym czy lasem, który powoli się zmienia z zieleni na ciepłe jesienne kolory. Zieleń chłodzi rozgrzane lato (dominacją pitty) a jesienne kolory ocieplają chłodną jesień.
Pogoda
Wrzesień może być zaskoczeniem dla twojego systemu. Wzmagają się wiatry i zmieniają się temperatury. Dni są zauważalnie krótsze. Zmiana jest w powietrzu, co zawsze pogarsza Vatę. W sumie ma one cechy elementu powietrza - suche, ruchome i lekkie.
Wieczory i poranki są znacznie chłodniejsze. Twoje ciało może być nieprzygotowane, tak jak i umysł na nagłe spadki temperatury, których doświadczysz w połowie miesiąca. Oznacza to, że należy zachować szczególną ostrożność wczesną jesienią, aby pomóc ciału poradzić sobie z nagłą zmianą.
Umył
Podczas gdy lato jest rozproszone, jesień to czas spotkań i pielęgnowania ogniska domowego. Jesień przywraca rutynę po wakacjach. Możesz poczuć nostalgię, gdy melancholia jesieni pojawia się w powietrzu. Wieją wiatry zmian. Jesień to praktyczna pora roku, aby ustalić priorytety. Jeśli chodzi o zdrowie, wspieranie ciała we wrześniu jest niezbędne do wysokiej odporności przez całą zimę.
Ciało
Gdy wilgoć zniknęła, suchość obfituje, to Vata szybko może wyskoczyć z równowagi. Jeśli ciało nie zostanie odpowiednio nawodnione, trawienie będzie słabe. Odwodnienie może prowadzić do słabego apetytu, gazów i wzdęć. Jednak jeśli jesteś dobrze nawodniony, o tej porze roku powróci silny apetyt i silne trawienie wraz z niższymi temperaturami.
Zaparcia z powodu suchości są częstym przypadkiem w czasie jesieni - szczególnie u osób typów Vata. Mogą przyczyniać się do poczucia niepokoju i rozproszenia na poziomie umysłu. O tej porze roku możesz nawet cierpieć na bezsenność, która często jest związana z zaparciami i suchością. Aby zachować zdrowie i zapobiec pojawianiu się większych chorób, zwróć uwagę na te znaki ostrzegawcze jak: nadmiar gazów, suchość, ciemniejsze stolce. Odpowiednie tłuszcze, sól, płyny i kwaśny smak mogą pomóc w utrzymaniu silnego trawienia i regularnej eliminacji.
Twoje ciało zużyje całą dostępną energię, aby zbudować izolującą warstwę tłuszczu, zanim temperatura spadnie w połowie października. W rezultacie twoja krew będzie pozbawiona tłuszczów, pogarszając objawy suchości Vata. Ta „suchość Vaty” ma tendencję do atakowania wątroby i nerek, co prowadzi do dalszego odwodnienia i sprawia, że twój umysł jest niespokojny. Na szczęście twoje ciało będzie pragnęło słodszych pokarmów, które odżywiają twoją krew.
Jesienne alergie sezonowe są często związane z toksycznością w okrężnicy. Fermentacja powoduje toksyczność, która jest absorbowana przez twoją krew i podrażnia błony śluzowe. Jednym z najlepszych sposobów na oczyszczenie wczesną jesienią jest oczyszczenie jelita grubego za pomocą lewatywy. Także, mocne efekty dają olejowe wlewki.
Osoby typu Vata najbardziej cierpią we wrześniu, podczas gdy osoby typu Pitta Vata mogą mieć zwiększoną wysypkę około połowy września z powodu połączenia ciepła i suchości. Ludzie typu Pitta zauważą, że wszelkie zaostrzenie Pitty (brak cierpliwości, irytacja, nagłe uczucie złości czy krytycyzm), które mogło narastać w okresie letnim, wybuchnie na początku września, a następnie stopniowo ustąpi w miarę upływu września, gdy pogoda będzie się ochładzać.
Ludzie Kapha będą cieszyć się beztroską lekkością i nową inspiracją o tej porze roku, gdy zatory i ciężkość letniej wilgoci znikną. Ludzie Kapha są pod wpływem energii jesienią i powinni wykorzystać tę energię do osiągnięcia swoich celów przed zimową hibernacją w połowie listopada.
Zauważ, że pasożyty rozmnażają się w upale i wilgotności. Stajemy się bardziej podatni na ataki, dzięki czemu wrzesień jest idealnym czasem dla wszystkich dosz na oczyszczenie z pasożytów.
Twoje stawy mogą być sztywne i "strzelać" częściej niż zwykle. O tej porze roku możesz nawet czuć, że twoje kości są słabsze i delikatniejsze - ta jesienna suchość sprawia, że czujesz się bardziej kruchy. Gdy liście zaczynają wysychać, suchość jesieni wydaje się kurczyć ciało aż do kości. Jeśli tak się czujesz, nawilżaj ciało olejem. Codzienny nawyk automasażu olejem pomaga zachować elastyczność, natłuszcza pękające stawy, łagodzi nerwy i wzmacnia odporność.
Możesz czuć się trochę mniej pewny siebie i nieuziemiony. Dla osób typu Vata wrzesień to dobry czas na wyciszenie, odpoczynek i odmłodzenie ciała (rasayana). Poświęć trochę czasu na regenerujący spacer po okolicy.
Ajurwedyjska rutyna na wrzesień
Unikaj wielkich planów we wrześniu, zwłaszcza wakacji lub zbyt wielu zajęć. Zamiast wypełniać kalendarz spotkaniami, skorzystaj z krótszych nocy, aby obejrzeć film lub przytulić się do kogoś. Wyczerpanie o tej porze roku może sprawić, że poczujesz się rozproszony. Unikaj nadmiernego wysiłku, szczególnie jeśli jesteś osoba typu Vata, ponieważ twoje ciało potrzebuje całej dostępnej energii, aby przygotować się na nadchodzące chłodniejsze miesiące.
Dieta ajurwedyjska na wrzesień
W pierwszym tygodniu września jabłka są apetyczne. Ich chłodzący, przeczyszczający charakter może pomóc usunąć wszelkie pozostałości letniego upału. Rozkoszuj się rozkoszą szarlotki.
Wybierz zdrowsze warzywa korzeniowe i zboża, takie jak owies, tapioka, słodkie ziemniaki. Cięższe potrawy, takie jak orzechy, nasiona sezamu i mięso, takie jak: kurczak i łosoś, zapewniają słodki smak, który jest korzystny na jesień. Na deser wypróbuj daktyle, które zapewnią wyższy ojas.
Do połowy września pojawiają się naturalne pragnienia gotowanych grzybów, cebuli i czosnku, które pomogą uspokoić niespokojny wrześniowy układ nerwowy i przygotować ciało na zimową hibernację. Słone potrawy, a także potrawy o ciemniejszych kolorach, zachęcają żywioł ziemi i dają poczucie uziemienia. Jeśli masz wzdęcia unikaj trudnego do strawienia jedzenia. Zamiast tego wybieraj lekkostrawne jedzenie. Jeśli masz suchość w ustach, wypróbuj szklankę ciepłej wody ze szczyptą soli i kawałkiem limonki. Alternatywnie, mleko migdałowe jest pożywnym sposobem na nawodnienie organizmu.
Sól przeciwdziała wysuszeniu, ponieważ pomaga zatrzymać płyny. Uzupełnia również elektrolity. Zupa Miso wieczorem, bogata w wodorosty i sole uzupełniające, może pomóc Ci odbudować i poczuć się silnym. Owoce morza, zwłaszcza mięczaki, takie jak małże i ostrygi, dodają idealne słone białko do posiłku. Unikaj gorzkich, ściągających, lekkich i zimnych potraw.
Kwaśny smak, taki jak limonka, nawilża tkanki i pobudza wydzieliny trawienne. Dodaj do diety zdrowe tłuszcze, takie jak ghee, aby smarować jelita i zapewnić płynny przepływ.
Zioła ajurwedyjskie na wrzesień
We wrześniu często przydatne są słodkie zioła, zwłaszcza cięższe zioła korzeniowe. Ashwagandha oznacza „siłę konia”, sugerując jej zdolność do sprawiania, że czujesz się silny, krzepki i skoncentrowany. Ten korzeń działa tonizująco na wyczerpane nadnercza, uzupełniając magazyn energii, dzięki czemu możesz być produktywny i czujny. Ashwagandha jest idealnym ziołem na bezsenność jesienną ze względu na swoje właściwości pobudzające sen. Uziemiając i uspokajając twój układ nerwowy, rozluźnia twoje ciało i umysł, dzięki czemu możesz łatwiej usnąć, nawet gdy wiatry szybko biczują na zewnątrz, a myśli krążą w twoim umyśle. Dzięki zdolnościom regenerującym i odmładzającym ashwagandha twój sen stanie się głębszy.
Chyavanprash to słodki, ziołowy dżem, którym może cieszyć się cała rodzina. Bogaty w przeciwutleniacze najsłynniejszy tonik ajurwedyjski znany jest ze swoich właściwości wzmacniających odporność. Ten odżywczy eliksir wzmacnia i odmładza ciało, poprawiając wigor. Dzieci uwielbiają go.
Chyavanprash to doskonała metoda codziennego spożycia ziół dzięki unikalnym składnikom cukru trzcinowego, ghee i miodu. Odżywcze smaki, sprawdzone od ponad tysiąca lat, odgrywają ważną rolę „nosicieli”, które pozwalają ziołom wnikać głęboko w tkanki. W małej dziennej dawce (1 lub 2 łyżeczki) stanowi smaczną i bardzo zdrową przekąskę.
Dla tych, którzy czują się słabo jesienią, Vidari jest niezbędnym ziołem do pielęgnacji twojego ciała. Idealny dla seniorów i osób o budowie Vata, Vidari promuje zdrowe starzenie się. Vidari jest odżywczym środkiem odmładzającym dla Vata i Pitty. To także tonik do mięśni. Jako afrodyzjak Vidari zwiększa płodność, budując nasienie u mężczyzn i wspierając zdrową miesiączkę u kobiet. Jego właściwości oksytocyjne sprzyjają również zdrowej laktacji u kobiet.
Haritaki to doskonały środek przeczyszczający na jesień dla osób typu Vata. Haritaki to jedno z ziół w triphala, słynnej ajurwedyjskiej formule oczyszczającej jelita. Podczas gdy triphala jest zbyt wysuszająca i drażniąca dla Vata (z powodu Bibhitaki), haritaki jest idealny - nie tylko rozgrzewa przewód pokarmowy (rozpraszający gaz), ale zmiękcza stolec.
Dashamoola koi nerwy, rozluźnia ciało, a jednocześnie wzmacnia. Dashamoola ma wiele zastosowań poza relaksującym działaniem. Składająca się z dziesięciu korzeni, ta formuła znana jest z równoważenia Vata. 1/2 - 1/4 łyżeczki można gotować w mleku/mleku roślinnym/wodzie, aby zapewnić spokojny sen i wzmocnić kości. Wywar z całych ziół można wykorzystać jako lewatywę, aby wyeliminować naturalne toksyny z przewodu pokarmowego oraz zrównoważyć Vatę w dolnej części ciała.
Korzeń lukrecji tonizuje również nadnercza. Jego słodki smak i łagodny charakter pomaga utrzymać ugruntowaną pozycję i zapobiega wysuszeniu organizmu. Użyj kojących właściwości korzenia prawoślazu, gdy tylko poczujesz się sucho. Korzeń prawoślazu jest bardzo łagodny. Żel ten nie tylko pokrywa suche błony śluzowe i tkanki, ale również nawilża stolec dla łatwej eliminacji.
Ciepłe przyprawy, takie jak czarny pieprz, imbir i cynamon, są pomocne jesienią.
Jeśli czujesz niepokój i rozproszenie, pomocne są środki uspokajające np. gałka muszkatołowa. Posyp 1/2 łyżeczki gałki muszkatołowej do ciepłego mleka przed snem, aby uzyskać efekt usypiający (wywołujący sen). Olejek Bhringaraj to olejek ziołowy, który służy zarówno jako środek nasenny, jak i tonizujący włosy. Jako relaksujący środek nasenny wcieraj olejek Bhringaraj w skórę głowy i stopy. Chłodzi również głowę i uspokaja umysł.
Wrzesień to ostatni czas sezonu letniego i kluczowy miesiąc, ponieważ nadaje wytrzymałości dla twojego organizmu przez zimę.
Pamiętaj, aby zachować równowagę i zdrowie, przestrzegając sprawdzonej przez tysiące lat mądrości.
Zapraszam na konsultacje online: Wanda D'Onofrio ayurwanda@gmail.com
